Op bijbels kerkhof trilt een nieuwe lente
Jonge Israëliërs wekken
Dode Zee weer tot leven
KERSTMIS 1976
Captain Ronny Tvizer hier in gesprek
met onze verslaggever Leo Thuring: „Wij
bouwen kassen om de warmte te weren.
Net als in het Hebreeuws, dat je van
achteren naar voren leest, is het hier ook
in dat opzicht de omgekeerde wereld".
|d vanuit Jeruzalem, dat bijbels klok-
frens en muren, goud en zilver trillend
femel, zak ik door het luik van de tijd
nd ik in de kelder van de wereld. Hier
e beschaving geen vat op de elementen
en ligt de aarde erbij, zoals in de
JHinuten van de schepping. De zaken zijn
ït geordend en liggen doelloos in een
P^iegte. Dit is het absolute niets, vacuüm
jen en daarna vakkundig ingezouten.
'nu al een kwartier langs de oever van
ie Zee, dat gigantische zoutvat, waarvan
;m achthonderd meter onder de zeespiegel
en levende ziel is te bekennen. Geen vogel,
is of insekt, geen boom, geen struik, geen
teen bloem en op het warme strand geen
V, maar kristallen, waarvan de schittering
ai verblindt,
w bijbels Hirosjima, dat al klaar ligt voor
des oordeels. Er hoeft niet meer verscho-
worden, niets vraagt om een aanvulling:
ïitieve eindafrekening heeft hier al plaats
e zee van het grote zwijgen, een verweer-
jel, die voor een kwart uit geheimzinnige
gevormd. Elke dag verdampt aan de
akte van deze roerloze krater acht mil-
bieke meter water en toch blijft de lucht
i ijl, doorachtig en kurkdroog,
t Titus eens twintig aan elkaar geketende
■nen in zee werpen, maar al watertrap-
I iet het hoofd achterover wisten zij de
it te bereiken, waar zij de eenzaamheid
>ergen invluchtten.
heen zie ik bergen, wangedrochten met
"e erde olifantshuiden, die bij het klimmen
ot n telkens van kleur verschieten. Nu eens
jjj lan weer bruin of helgeel. Ze lijken op
s, die doorgeseind werden vanaf de maan.
ien décor, waar de mens niet van terug
.1
Ji prentenboek
lijbeis prentenboek op ware grootte bleef
m eens vóór Jaweh staan en naderbij
zei hij: „Zult Gij nu werkelijk de goeden
kwaden verdelgen Heer? Misschien, dat
vijftig rechtvaardigen in de stad worden
ve en. Zoudt Gij de plaats dan verdelgen of
y lij haar niet liever vergiffenis schenken
I vijftig rechtvaardigen, die er worden
ïn?"
0( reh sprak: „Als ik vijftig rechtvaardigen
1 itad Sodoma vind, dan zal ik de plaats
lg nentwil vergiffenis schenken".
aham, zijn kans schoon ziende, zei: „En
aan vijftig misschien vijf ontbreken Heer,
Jij om die vijf dan toch de stad verdel-
le
reh sprak: „Ik zal Sodoma niet verdelgen,
s r maar vijfenveertig vind".
de dialoog tussen aartssjacheraar Abra-
1 zijn Heer nog even voort. „Laat mijn
jji sjeblieft niet toornig worden, maar mis-
blijkt straks, dat er maar veertig zijn".
n later: „Ik waag het er op Heer. Bent
y, nog zo edelmoedig, als er maar twintig
ft s er maar tien zijn?" En Jaweh zei: „Ik
iet verdelgen om die tien",
elfs tien was te hoog gemikt. En vijf ook.
d arop liet Jaweh zwavel en vuur over
ei a en Gomorra regenen. Hij vernietigde die
ol en de hele streek tot aan de grond toe,
10 Ie bewoners van -die steden en al wat op
n ers stond. En de vrouw van Lot, die op
y en van engelen gevlucht was, werd in een
J mp veranderd, toen ze tegen de op-
in toch aterom keek.
i dus allemaal hier gebeurd. Hier in die
a latenheid kwam het boek Genesis tot le-
11 i versteende het tot wat ik nu met mijn
o terde ogen zie. Sodom is inmiddels inge-
t een paar barakken, een potasfabriek en
e eethuis „De vrouw van Lot".
e overkant de kant, die gekant is tegen
ant ligt Jordanië, het gortdroge rijk van
jemietische miniatuurkoning Hoessein. Op
sche stafkaarten loopt de grens dwars
e bremzoute plas, maar op de landkaarten,
Amman aan toeristen wordt verstrekt
ekt die stippellijn en ligt het Jordaanse
tapijt uitgerold tot aan de oude stadsgrens
iruzalem. Daarachter is de kaart leeg; geen
geen dorp of rivier is ingetekend. Alleen
etgedrukte woorden dwars over die blinde
1EZET GEBIED.
nlang, vanaf de tijd, dat Jaweh zijn ban-
over dit gebied uitschreeuwde, leken deze
on de overkant sprekend op elkaar. Ze
eikaars bruindrukken, waar volgens god
bevel nooit meer iets zou groeien. Wat
nië betreft, klopt die onheilsprofetie nog
De zon schroeit daar kale bergen en de
r is teruggekeerd op het punt van uitgang,
Tot de keurtroepen van Metzpe Shalem
behoort ook de 18-jarige Orna, de enige
Sabra ter plaatse met een Hollandse moe
der. „Bij jullie groeien de tomaten zeker
heel wat makkelijker dan hier", roept ze
me opgewekt toe.
beschermen tegen de laserstralen, die de grond
teisteren. Het is weer eens de omgekeerde we
reld: in Holland bouwen jullie kassen om de
warmte op te vangen en Israël bouwt kassen om
de warmte te weren. Net als in het Hebreeuws
beginnen we eigenwijs van achteraf aan".
Handwarme oogappel
Ronny*s handwarme oogappel Metzpe Shalem is
één van de dertien Nachals, jeugdgroepen van
het Israëlische leger, die naast militaire taken
ook landbouwexperimenten uitvoeren. De jong
ste in het kamp is 18, de oudste 21. Je hebt
daardoor constant het gevoel, dat je in een
zomerbivak van padvinders verzeild bent ge
raakt. „De uzi's die ze bij zich hebben", denk
je, „zijn waarschijnlijk nep-mitrailleurs. Ze spe
len gewoon soldaatje en als straks de hopman
op zijn fluit blaast, doen ze die uniformen uit
en gaan ze weer terug naar huis".
In feite hebben deze Sabra's elkaar op de middel
bare school leren kennen en daar besloten om
hun diensttijd van drie jaar gezamenlijk in het
verbanningsoord aan de Dode Zee door te bren
gen. Sinds de oprichting van de staat Israël in
1948 zijn er al 100 Nachals gevormd, keurkorpsen
van wegbereiders, die in de hitte van de dag het
aanschijn van de aarde grondig vernieuwd heb
ben. Als het lukte en de schijndode grond weer
tot leven was gewekt, werd de Nachal van
militair-strategische voorpost omgebouwd tot
kibboets.
Volgend schema
Met Metzpe Shalem gebeurt hetzelfde. Nu na zes
jaar het bewijs geleverd schijnt, dat de bijbelse
vervloeking is uitgewerkt, wordt het kamp over
genomen door kibboets-bewoners. De datum is
vastgesteld op 1 januari 1977.
In afwachting van die dag zwoegt het vredesleger
van captain Ronny volgens schema voort. Elke
morgen worden de jongens en meisjes in leger
wagens naar de Dode Zee gebracht, waar de
tomatenplanten gisteren net boven de grond
verschenen zijn. Half januari zullen de arbeiders
van de nieuwe kibboets Metzpe Shalem de eerste
vruchten kunnen plukken.
Een kleine groep blijft 's morgens achter op de
berg voor corvee in de keuken kippen plukken
en piepers jassen —"en voor het onderhoud van
de tuin. Voor het eerst sinds eeuwen groeit er
weer gras aan de Dode Zee en bloeit de liturgisch
paarse bougainvillea. Er zijn ook weer vliegen
gesignaleerd en op de bergflank komen m de
ochtendschemering herten het water drinken, dat
de pompen aan zee naar boven hebben gestuwd.
Op het bijbels kerkhof, waar de verdoemden van
Sodoma en Gomorra onder zwavel en as bedol
ven waren, trilt opeens een nieuwe lente. Captain
Roryiy schat, dat de oogst aan aubergines, papri
ka's, watermeloenen en tomaten dit jaar meer
dan twee ton zal bedragen. Topkwaliteit bestemd
voor export naar Europa.
Wordt het niet langzamerhand tijd het beeld te
herzien, dat ons van dit gebied voor ogen staat?
Aan aartsvader Abraham is inmiddels meer dan
voldoende aandacht geschonken.
Nu is de beurt aan zijn achterkleinzoon Ronny.
LEO THURING
toen alles nog woest en ledig was. De momentop
name, die mijn verbijsterd oog maakt, registreert
slechts steenslag en zand. Ze zijn volledig in
harmonie met de volmaakte stilte, die mijn oren
beukt. De wereld lijkt hier geluiddicht te zijn
gecapitonneerd. De schepping in de couveuse.
Oude banvloek
De oude banvloek dit land zal nooit meer
vruchten dragen wordt door het uitverkoren
volk beschouwd als een rekening, die zowel
vereffend als royaal verjaard is. Het wenst dan
ook niet langer op te draaien voor de zonden,
waarmee Abrahams generatie meer dan vijfdui
zend jaar geleden de toorn van Jaweh heeft
opgewekt.
Het levend bewijs van de ernst, waarmee Israël
momenteel het Oude Testament weerspreekt,
zie ik liggen achter een bocht in de smalle
asfaltweg, die dwars door de zoutwoestijn loopt.
Het lijkt aanvankelijk een luchtspiegeling, maar
het is werkelijkheid: aan de oever van de Dode
Zee, die zichzelf heeft ingelijst in een wit, uitge
beten raam staan dadelbomen rechtsgericht in
gesloten gelederen. De groene bladeren zijn ver
bleekt, alsof ze met een grijsspoeling zijn be
werkt. De stammen verdwijnen in de kurkdroge
grond, die morsdood lijkt. Je pakt een hand
aarde en laat de korrels door de zandloper van
je vingers glijden. „Hoe is het mogelijk, dat hier
iets kan groeien?", denk je. Prompt komt het
antwoord van de hijgende pomp, die verderop
onder een heet zinken dak het water uit het
binnenste van de aarde omhoog haalt en het via
een kilometers lang buizennet naar de plantage
stuwt. Het is een stalen corset, waarin de zielto
gende grond weer in het gareel wordt gebracht.
Troostende tranen lekken langs de wortels en
lessen de dorst, die geen seizoenen kent.
De Nachal Metzpe Shalem, het Volledig
Uitzicht, lijkt op een modern padvinders
kamp, waar men in de schoolvakantie
soldaatje speelt. Barakken, een eetzaal,
een discotheek. Maar in de praktijk is het
wel degelijk een heet verbanningsoord
voor vrijwillige idealisten.
Doordouwen
„Het is een kwestie van dapper doordouwen",
zegt captain Ronny Tvizer, de 21-jarige comman
dant van de Gideons-bende, die het gestorven
land rond de Dode Zee weer tot leven heeft
gewekt. „Toen zes jaar geleden met dit project
begonnen werd, verklaarde iedereen de deelne
mers voor gek. „Dat kan niet", riepen de experts
om het hardst, „wie denk je eigenlijk wel, wie
je bent? God zelf misschien? We waarschuwen
jullie: deze grond is vergiftigd, verpest en verloe
derd. Daar kan zelfs een tovenaar niks mee
beginnen".
Gelukkig heeft mijn voorganger gedacht: laat ze
maar praten. Want hij wist: wie niet waagt zal
ook nooit de zoete smaak van de overwinning
proeven. Met een groep jongeren heeft hij de
grond geïrrigeerd, vele malen gezeefd en daarna
bewerkt met kunstmest. Ik herinner me een
krantenfoto uit die tijd. Je zag een paar jongens
apetrots in een krankzinnig niemandsland naar
een plantje wijzen, dat je met een loep nauwe
lijks kon ontdekken.
Vijf jaar later konden de eerste dadels geplukt
worden. Dat is ongehoord, want normaal duurt
het zeven jaar, voordat een dadelboom vrucht
draagt Maar dit klimaat en deze grond zijn zo
ideaal, dat het groeiproces versneld kon worden.
We zitten nu al op een jaarproduktie van vijf
ton dadels".
Captain Ronny, zoon van een restauranteigenaar
in Jeruzalem, geboren in Israël en daarmee een
Sabra ontvangt me in zijn houten kantoor. Op
het bureau ligt naast zijn ballpoint een mitrail
leur van zwaar kaliber. Straks zal hij het wapen
oppakken en wiegend in een canvas tuigje met
zich meedragen. Aan de overkant ligt immers
Jordanië: door een verrekijker in de uitkijkpost
kun je de mensen sien lopen.
Het is nu rustig in dit gebied, maar zes weken
geleden werden nog drie Palestijnen betrapt, die
in een rubberboot de zoutzee waren overgesto
ken. „De jongens, die patrouilleerden langs de
oever", zegt Ronny, „riepen, dat de Palestijnen
hun handen in de lucht moesten steken. Ze
kregen als antwoord: „We komen niet uit Jorda
nië, we zijn van Ramallah op de Westbank en
hebben een pleziertochtje gemaakt". Daarna
bukten ze zich, pakten mitrailleurs en begonnen
te schieten. Jammer maar mijn jongens waren
net wat sneller. Die drie zijn niet levend aan wal
gekomen".
Een richtingaanwijzer bij de zee heeft me de weg
gewezen naar „Metzpe Shalem", een adelaarsnest
op de bergtop, bekroond door de blauw-witte
vlag met davidster.
Metzpe Shalem, het Volledig Uitzicht: een hand
vol barakken, waarvan de wanden begroeid zijn
met foto's van filmsterren. De airconditioning
hangt als een kloppend gezwel boven de ramen.
In de zomer kruipt de temperatuur hier op tot
43 graden celsius en begint de werkdag om vier
uur 's morgens. Beneden op de plantage wordt
dan geploeterd tot acht uur; daarna is het ook
bij de Dode Zee niet meer te harden van de hitte
en zwemt men in zijn uniform terug naar het
kamp.
„In de zomer", zegt qaptain Ronny, „kan hier
niets groeien. Het water verdampt onmiddellijk
en de nieuwe aanplant krijgt geen tijd om wortel
te schieten. De zon is dan net een brandglas, dat
elke vorm van leven doet verkolen. Daarom
bouwen we momenteel kassen om de planten te
