tVan Karnemelkzeep tot kerstsneeuw
cieba
nodigt
023
,PvdA-Leiden neemt loopje
met democratische beginselen"
BIJVERDIENSTE GEZOCHT?
.TERDAG 18 DECEMBER 1976 LEIDSE COURANT
[TE!
PAGINA 5
ders graag zeep mee naar huis
zoals de sterk geparfumeerde
zeepballen uit Damascus.
Maar velen kwamen nooit
meer terug. Zo ontstond de
uitdrukking „om zeep gaan".
Pas na 1600 verbreidde de
zeepfabricage zich over Euro
pa. Nederland sprak meteen
een woordje mee. De Amster
damse zeep was lange tijd be
roemd. Er werden van over
heidswege strenge eisen ge
steld aan de kwaliteit van de
grondstoffen. In het midden
van de vorige eeuw toen meer
bekend was over de chemische
samenstelling van oliën en vet
ten, soda op grote schaal ter
beschikking kwam en stoom
voor de benodigde energie
zorgde, begon de massale aan
maak. Er kwamen nieuwe
soorten oliën ter beschikking,
de raffinage ervan werd ver
beterd, zeep werd een massa
artikel en bereikbaar voor de
gewone man. In die periode
begon Sanders in Leiden zijn
zeepziederijtje, dat zou uit
groeien tot het concern van
nu.
De Nederlandse bevolking
heeft van oudsher de reputatie
zo helder te zijn. Terecht? Sa
muel Pepys, de Engelsman
met de scherpe pen die van
1660 tot 1669 zijn beroemde
dagboek bijhield dacht er an
ders over. Bij een bezoek aan
Holland viel het hem op dat
er zo veel geschrobd en ge
boend werd. Hij schreef: de
Nederlanders hebben zoveel
tijd nodig om hun huis en hun
straatje schoon te houden dat
zij geen tijd meer hebben voor
zichzelf.
Misschien zat er een kern van
waarheid in. En hoe is het
vandaag gesteld met de rein
heid. De Nederlander gebruikt
0.64 kilogram zeep per hoofd
van de bevolking. Daarmee
neemt hij de negende plaats in
op de Europese ranglijst, op
ruime afstand van de Engels
man, die met 1.3 kilogram
koploper is.
PIET VAN DAM
Vijftig jaar geleden kwam „de nieuwste vinding" in de handel: Sanders scheerzeep
In kartonnen kuipjes. Een sensatie. De zeep „met den blauwen kop" werd over
4de gehele wereld gebruikt.
Apotheker
Sanders
legde
125 jaar
geleden in
Leidse
kelder
de grondslag
voor een
groot
concern
Veel aandacht wordt thans besteed aan research en controle.
[iEIDERDORPS RAADSLID J. HEKKELMAN OVER STREEKENERGIEBEDRIJF:
LEIDERDORP „Het gemeentebestuur van Leiden is prak
tisch gesproken In handen van de raadsfractie van de PvdA.
Door de meederheidsstandpunten die steeds worden ingenomen
komen de andere fracties er in bestuurlijk opzicht niet aan
te pas. Uit democratisch oogpunt vind ik dat een bedenkelijke
situatie. De ontwikkeling in de richting van een zuivere
meerderheidspolitiek heeft onlangs nog een dieptepunt bereikt
doordat in de algemene vergadering van het Streekenergiebe-
drijf Rijnland alleen maar leden van de zogenaamde linkse
j* partijen zijn opgenomen. Ik kan me voorstellen dat de heer
Driessen en de zijnen het in Leiden meer dan zat zijn!! Dat
zegt het Leiderdorpse gemeenteraadslid dr. J. Hekkelman.
Deze 44-jarige biochemicus, als lid van het Overleg Perso-
geboren en getogen in Nijme- neelszaken bij de universiteit
gen. woont sinds 1968 in Lei
derdorp. Hij stelt lachend vast.
dat hij in die tijd aan de
Leidse raad is ontsnapt, omdat
hij juist voor zijn verhuizing
rojnaar Leiderdorp op de nomi
natie stond om een opengeval
len zetel van de Protestants
Christelijke Christelije Groe
pering te bezetten. In 1970
werd hij als afgevaardigde
van de CHU op de lijst van
de PCG in de gemeenteraad
van Leiderdorp gekozen. Toen
na de verkiezingen van 1974
de samenwerking tussen de
KVP en de PCG tot stand
kwam werd hij voorzitter van
het gezamenlijke fractiebe-
raad. Als raadslid heeft hij
zich doen kennen als iemand
met een nuchtere kijk op de
gang van zaken, gepaard
gaande met een scherp analy
serend vermogen.
Hij is lector in de celbiologie
aan de Leidse universiteit en
als zodanig sedert de invoe
ring van de wet universitaire
bestuurshervorming 1970
(WUB) gewend om te werken
in een gedemocratiseerde be
stuursstructuur. Hij is lid van
de faculteitsraad van de facul
teit der geneeskunde. Ook is
hij actief in de vakbeweging
voor de Nederlandse Christe
lijke Bond van Overheidsper
soneel. De heer Hekkelman is
in de laatst gehouden gemeen
teraadsvergadering van Lei
derdorp nogal fel van leer ge
trokken tegen de zijns inziens
vreemde en conservatieve be
heersstructuur van het stree-
kenergiebedrijf Rijnland. Hij
bekritiseerde de houding van
het Leidse linkse collefe. Hij
vond het van vertegen wl -di-
gers van een politieke p.. i >i,
die de spreuk spreiding van
macht zo hoog in haar vaai.del
heeft staan maar niets, dat zij
voor de buurgemeenten zo
weinig ruimte voor inspraak
laat.
De heer Hekkelman licht zijn
standpunt nog eens toe. „In de
eerste plaats wil ik opmerken,
dat ik het destijds niet eens
was met de eis van de randge
meenten, dat de baten van het
bedrijf onder de deelnemende
gemeenten moest worden ver
deeld met terugwerkende
kracht vanaf 1973. In het bij
zonder Oegstgeest heeft zich
hiervoor nogal sterk gemaakt.
Wij in Leiderdorp konden het
standpunt van Leiden wel bil
lijken dat dit veel later moest
gebeuren. Ik heb in de raads
vergadering nog eens uitdruk
kelijk verklaard, dat ik het
ermee eens ben dat de datum
van invoering en de verdeling
van de baten is gesteld op 1
januari 1976. Het ontwerp van
de regeling van het streekener-
giebedrijf dateert weliswaar
van 1973, maar ik betreur het,
dat het college van B W van
Leiden het uitstel dat heeft
plaats gevonden niet heeft be
nut om de beheersstructuur
aan te passen aan de tegen
woordige eisen van democrati
sering. En dat valt me tegen
van de Partij van de Arbeid."
Over die beheersstructuur zegt
de heer Hekkelman het vol
gende: „De bezwaren die men
tegen de regeling in kan bren
gen zijn vooral de uiterst
merkwaardige stemverhoudin
gen in de algemene vergade
ring waardoor de grote ge
meenten onevenredig veel in
vloed krijgen."
Over de wijze waarop het da
gelijks bestuur van het stree-
kenergiebedrijf wordt samen
gesteld is de heer Hekkelman
ook niet te spreken: „Ik vind
het een bedenkelijk feit, dat de
leden van het college van be
heer vanuit Leiden door Lei
den worden aangewezen. Dit
betekent dat de algemene ver
gadering niet het recht heeft
zijn eigen dagelijks bestuur te
kiezen. Bovendien is de regel
dat de vertegenwoordigers in
het college van beheer leden
van colleges van b w moe
ten zijn, niet in overeenstem
ming met het beginsel van
spreiding van macht. Ook
raadsleden die een bepaalde
deskundigheid bezitten moe
ten de kans hebben als zoda
nig gekozen te worden. De ge
meenschappelijke regeling van
het waterleidingbedrijf „De
Rijnstreek" is nog onlangs op
dit punt aangepast. Ik hoop
dat dit spoedig ook met net
streekenergiebedrijf „Rijn
land" zal gebeuren."
FRANS BROCKEN
J. Hekkelman: „Verkiezing tot Leids gemeenteraad
slid ben ik net misgelopen."
[ADVERTENTIES J
Een bijverdienste is wel fijn, maar waar vind je werk,
dat niet geestdodend is en waarbij je ook nog zelf
kan bepalen op welke uren van de dag je aan de
slag gaat?
Een dergelijke mogelijkheid bestaat wel met name
binnen ons produktie-team, dat belast is met de
werving van abonnementen.
Dankbaar werk, omdat het om een goed verkoopbaar
produkt gaat en omdat de resultaten van eigen
activiteit onmiddellijk zichtbaar worden in een duide
lijk stijgend inkomen.
Voor enkele dames en heren in uw woonplaats is
er een mogelijkheid om in dit team te worden
opgenomen.
Een kans die het inwinnen van nadere informatie
waard is.
Schrijf ons, graag met vermelding van uw telefoon
nummer, onder nummer 37060 van dit blad en u
hoort er meer van.
CIEBA levert kan-
w lil m Ui U toorinrichtingenl
nJHB |^J Dat weet zo langza-
merhand iedereen in
Leiden en omstreken. Wat u misschien niet weet, is dat CIEBA
een verrassende kollektie kantoormeubelen in de 4 grote toon
zalen heeft. Dóérom nodigt CIEBA u uitIedere werkdag (behalve
zaterdag) van 9-12.30 en van 13.30-17 uur. Stap vandaag of
morgen eens binnen op de Wm Barentszstraat 35 (De Waard) te
Leiden.
Begroting'77
(Van een onzer verslaggevers)
BEIDEN Misschien heeft u nog nooit opzettelijk zeep
ireproefd? Probeer het dan ook maar niet. Het is geen lekkernij.
Toch is het dagelijks werk voor de twee echte zeepzieders van
iet Klaverblad in Haarlem, dochteronderneming van de Konin
klijke Sandersfabriekcn uit Leiden. Als de pas bereide zeep
>p de tong „steekt" is zij goed.
Iet is een van de vele tradi-
ies, die nog leven bij Sanders,
a' iet bedrijf dat nu 125 jaar
lestaat. Een klassieke onder-
leming met eeuwenoude pro-
P" lucten en in het bezit van de
nige echte zeepziederij in Ne-
lerland waar het minstens
jen jaar duurt voordat je het
w rak redelijk onder de knie
lebt. Maar tegelijkertijd heeft
'k janders een hypermoderne fa-
ve iriek op het industriepark
f- Hiedberg in het Brabantse
;rl (lijmen. Een complex dat tien
IJ aar geleden in gebruik werd
at jenomen en waar de meest
üteenlopende producten wor-
len vervaardigd. Bijna alle
1 puitsneeuw, die met Kerstmis
n a Europa miljoenen bomen
P1 ersiert komt hier vandaan.
)e oude heer Sanders, Leids
potheker, heeft nooit kunnen
ve ermoeden, dat hij de grond-
jJ lag zou leggen voor zo'n rijk
[eschakeerd en veelzijdig con-
1 ern dat nog altijd zijn naam
Iraagt. Zijn apotheek was ge-
restigd op de hoek van' de
{reestraat en Steenschuur. In
ijn kelder maakte hij zelf me-
111 icinale zepen, een weinig wel-
!p< iekende bezigheid. Het moet
an ook niet zo prettig zijn
eweest als de kwalijke dam-
^len opstegen en de boven de
potheek gelegen woning haar
e eel kreeg.
e Dat was een onhoudbare toe-
S- ;tand. Toen bovendien andere
H ipothekers de zeep, die van
itstekende kwaliteit was,
meer gingen afnemen
loest een andere oplossing
'orden gezocht.
Karnemelkzeep
In 1851 kocht Apotheek San-
Iers aan het Levendaal een
pakhuizen. Het bedrijfje
Werd geleidelijk aan een grote
zaak, dat nu bekend is als de
Koninklijke Zeep-, Eau de Co
logne- en Parfumerieënfabriek
v/h Sanders CO. BV. In de
loop van de jaren werd het
gehele blok huizen begrensd
door het Levendaal, St. Joris-
steeg, Kaardesteeg en Kore-
vaarstraat bij het bedrijf ge
trokken. Tevens breidde de
reeks producten zich voortdu
rend uit. De zepen worden nu
alleen nog in Haarlem ge
maakt bij het Klaverblad,
welk bedrijf in 1962 werd
overgenomen. Dat is op zich
zelf alweer een merkwaardige
fabriek waarvan de historie
ver teruggaat en waar al in
1864 het succesnummer Kar
nemelkzeep werd gemaakt
met het bekende melkmeisje
op de verpakking. Vooral de
laatste jaren stijgt de vraag
daarnaar sterk. Niet zo ver
wonderlijk eigenlijk. Het is
zacht voor de huid en wordt
vaak aangeraden door artsen,
vooral voor degenen die niet
tegen synthetische middelen of
scherpe zeep kunnen.
In Haarlem worden ook
scheerzepen vervaardigd,
waaronder de beroemde „met
den blauwen scheerkop", dat
wil zeggen een romig-schui-
mend ingezeepte heer met een
strak achterovergekamd kap
sel en een in fijne punten ge
draaide snor. Hij stond in
blauwe kleur (vandaar „die
blauwe kop") op elke verpak
king afgebeeld. Ook op het
een halve eeuw geleden sensa
tionele snesationele kartonnen
kuipje („De nieuwste vinding,
zindelijk en practisch"). In de
fabriek te Leiden vindt de pro
ductie plaats van de kleinere
luxe en decoratieve cosmetica.
Hier is ook een voortreffelijk
uitgerust kwaliteits- en re-
searchlaboratorium. Dat heeft
De Sanders-fabrieken aan het Levendaal in Leiden. Hier begon apotheker Sanders in 1851 zijn bedrijf.
tot taak nieuwe producten te
ontwikkelen en voorschriften
te verstrekken, die tijdens de
productie nauwgezet worden
aangehouden en gecontro
leerd.
Sanders heeft veel te kampen
gehad met ruimtegebrek. Zo
wel in Leiden als in Haarlem
zijn de gebouwen in de oude
binnenstad gevestigd. Er is
nauwelijks meer plaats voor
uitbreidingen. Daarom werd
in 1967 in Vlijmen een nieuw
bedrijf gesticht dat aan alle
eigentijdse eisen beantwoordt.
Met duizenden liters tegelijk
worden daar shampoo's ver
vaardigd, maar ook haarlak
ken, kleurverstevigers, ruitont-
dooiers, antimuggenmiddelen
en zelfs een hondenspray.
Het aantal zeepfabrieken in de
wereld is de laatste twee de
cennia kleiner geworden,
maar de productie per eenheid
aanzienlijk groter. Dat geldt
ook voor de Leidse Koninklij
ke Sanders die 125 jaar be
staat. Synthetische wasmidde
len domineren voor het ge
bruik in bijvoorbeeld wasma
chines. Maar de echte zeep is
sterk aan het terugkomen
vooral nu steeds hogere eisen
worden gesteld aan het milieu.
Want het verstoort het natuur
lijk evenwicht, het ecologisch
systeem niet Het wordt ge
maakt van natuurlijke grond
stoffen.
„Om zeep gaan"
De eerste zepen waren er al
duizenden jaren geleden. In
Egypte en vermoedelijk ook in
China was het principe be
kend. Het berust op het koken
(zieden) van een dierlijk of
plantaardig vet met een loog.
Daarbij ontstaat zeep, het zo
genaamde verzepingsproces.
Omstreeks twee en een half
duizend jaar geleden brachten
de Phoeniciërs de zeep naar
hun nederzettingen aan de
monding van de Rhóne. Van
daar uit kwamen de Romeinen
er mee in aanraking. Galenus
noemt zeep als reinigings- en
geneesmiddel. In de tijd van
de kruistochten namen de rid-
Overeenkomstig onze ver
wachtingen is de gemeente
begroting voor 1977 in snel
tempo door de Raad behan
deld. Begroting en belas
tingverhoging werden, mis
schien tot verbazing van
het College, met algemene
stemmen aangenomen. Wij
vonden het niet nodig ons
gebrek aan vertrouwen in
het College opnieuw te de
monstreren door tegen deze
besluiten te stemmen. Men
kent de reden van het wan
trouwen: de buitensluiting
van CDA en WD. Daar
naast is ook de bereidheid
van de individuele wethou
ders om naar anderen dan
politieke geestverwanten te
luisteren en met hen reke
ning te houden uiterst
klein. Alleen met wethou
der Tesselaar hebbem wij
in dat opzicht bevredigende
ervaringen.
Binnen negen maanden na
elkaar heeft de Raad twee
begrotingen moeten behan
delen. Dat betekent dat het
college minder tijd dan
normaal heeft gehad om de
toezeggingen die het bij de
vorige begroting gedaan
heeft, te verwezenlijken.
Het College vond het niet
nodig zich hierachter te
verschuilen. Integendeel,
het meende de loftrompet
op zichzelf te kunnen ste
ken. De strukturele tekor
ten en problemen die jaren
lang eendrachtig onder de
aandacht van de landsrege
ring werden gebracht, zou
men - mede dank zij het
kabinet Den Uyl - onder
controle hebben gekregen
volgens het College. En het
College somt een lijstje op
van zaken en gebeurtenis
sen van het afgelopen jaar
zoals het feit dat Leiden
weer boven de 100.000 in
woners is gekomen. Het
vergeet te vertellen dat de
PPR voorop loopt om het
beleid te veroordelen van
het vorige College waarvan
deze toeneming het gevolg
is. Het vermeldt trots dat
het aantal arbeidsplaatsen
jaarlijks met 100 toeneemt-
Echter niet in Leiden maar
in de Leidse regio.
Het is niet moeilijk geweest
voor het CDA. de SGP en
de WD om door al de
mooie woorden heen te
prikken. Te vaak moesten
wij vaststellen dat de resul
taten van het afgelopen
jaar nog aan het vorig Col
lege zijn te danken en nog
ernstiger is dat wij moesten
vaststellen dat de keer ten
goede uit de jaren 1970-
1974 weer dreigt om te
slaan door de zwakke be-
stuursgaven van de huidige
wethouders. Er was slechts
één wethouder, Van Aken
die een motie van afkeu
ring tegen zich ingediend
kreeg, en wel van de WD
voor zijn falend econo
misch beleid. Met evenveel
recht had men dat tegen de
wethouders Oosterman en
Verboom kunnen doen. Be
halve het gemis aan durf
om een besluit over de Ste-
venshofpolder te nemen is
een grote achterstand in re
novatie en rehabilitatie (rio
leringen in Noord) vastge
steld. De bouw van wonin
gen voor werkende jonge
ren en alleenstaanden blijft
ondanks de verbeterde lan
delijke subsidie-regelingen
sterk achter bij de behoef
ten. De renovatie van Ende
geest lijkt door gebrek aan
doortastendheid van wet
houder Oosterman in ge
vaar te zijn gekomen door
dat de belangrijke schakel
in de plannen. Voorgeest
vanuit het stadhuis onvol
doende aandacht heeft ge
kregen. Voor de opvang
van daklozen, waarvoor in
1976 bijna zes ton door de
Gem. Soc. Dienst betaald
is, vonden PvdA en WD
anders dan CDA en SGP
een apart centrum onge
wenst.
Tegenover de lijst van te
kortkomingen, die wij met
behulp van moties hebben
geprobeerd alsnog te ver
helpen staan natuurlijk ook
wel prestaties van het Col
lege. De prijs voor de poli
tiek knapste prestatie zal
daarbij gedeeld moeten
worden door de burge
meester, die na zijn jaar
voorwaardelijk nu van
links mag blijven zitten, en
wethouder Van Aken, die
kans zag zich door een aan
tal buitengemeenten una
niem voor te laten dragen
als voorzitter van het Stree
kenergiebedrijf Rijnland.
Mr. H. E. A. Driessen
Fractievoorzitter CDA
Gemeenteraad Leiden
