LANGS OMWEGEN
„Deskundigheidscultus steekt
af bij apathie gewone burger"
Muzikale jeugdkruistocht tegen
vaderlandse zedenloosheid
onder architectuur van Ben Zijl
Jan Verplancke: acteertalent
de ambulante marktkooplui
onder
FORUM BIJ JUBILEREND SSR
Arka-Leiden
boog zich over
samenwerking
met CNV
976
^aG 12 NOVEMBER 1976
LEIDSE COURANT
PAGINA 5
DOOR
TON
PIETERS
i uau vci pianurve. ..iviairu cm iumcci uvci tappen ctrvaai
Wat de Leidse markt zou zijn
zonder een Jan Verplancke
weet ik niet, maar het zou er
wel wat anders uitzien, heb ik
het vermoeden. Opgeklommen
van venter tot marktkoopman
met een heer-lijke inslag. Niet
dat andere kooplieden achter
de kraampjes geen heer zouden
kunnen zijn, maar bij Verplanc
ke is het opvallend. Typisch ook
een man die zich voor honderd
procent inzet voor de „ambu
lante handel". Deze opper-
spreekstalmeester is dan ook
tweede voorzitter van de vereni
ging die de belangen van zijn
ambulante collega's behartigt.
Bovendien is 53-jarige Jan Ver
plancke behalve promotor ook
de man achter de succesvolle
reclame-acties, zoals er nu pas
weer één achter de rug is. Ac
ties die de Leidse markt nog
dieper griffen in het hart van
het kopend publiek. En het
Leidse marktpubliek, dat door
Verplanckes pakkende teksten
bespeeld wordt, was al één van
de trouwste publieken van ons
land. Dat is een uitgemaakte
zaak, volgens Jan.
Tot maart van dit jaar had Verplancke
bij de Burchtpoort zijn vaste plek als
De Poorter (ook als Leidse glipper be
schouwt hij zichzelf als poorter). Nu
heeft hij brood, banket en koek aan zijn
zoons overgelaten. „Ik heb zo'n 26 jaar
in de „koekelogie" gezeten. Ben ge
slaagd destijds op het proefschrift
„Leidse kletskoppen", zeg ik maar.
Kletskop was vroeger, in tijden van
armoede en epidemieën, een zeer hoofd,
een destijds veel voorkomend euvel.
Maar dat heeft feitelijk niets met die
koekjes te maken". Overigens beschikt
Verplancke over de grootste koeksorte-
ring ter wereld: „Nederland staat inder-
nationaal bovenaan in koek en snoep
goed ook en in die koek hanteer ik
zeker 200 soorten. Een goede banket
bakker heeft doorgaans 30 soorten ter
beschikking van zijn klanten", weet Jan
de koek-koning.
Verplanckes devies is altijd geweest:
heel veel doen in zo weinig mogelijk
tijd. Dagen jagen, alle elementaire le
vensbehoeften uitstellen tot 's avonds
als het werk gedaan was. Een tobber
die het geschoten heeft, maar steeds z'n
mond blijft roeren. Man van teksten:
„Zorg, dat de mensen lachen, want een
lachend mens is al voor je bedoelingen
gewonnen". Dat brengt me meteen op
een „andere" Jan Verplancke, bezeten
door activiteiten die de sport raken:-
technisch commissielid bij Docos, en z'n
vrouw maar trainingspakken wassen.
Maar driekwart van zijn leven heeft hij
„in het toneel" gezeten; regisseren en
acteren. Bij Het Masker in Voorschoten,
de Derde Slag in Katwijk-Binnen, Co-
media Marina in Katwijk-Zee, de Leidse
Comedie en Vondel, Thalia in Noord-
wijk. Actief met toneel, als jongen al,
en na de oorlog in het „groot". Hij deed
ook mee aan wagenspelen in Leiden.
„Wat me in dat toneel aantrekt? Wel,
lachen vind ik de belangrijkste therapie
voor de gezondheid en dan boeit me
verder het spelen met het moeilijkste
instrument dat er is: je mond. Daar kun
je een goede klucht mee maken, of een
blijspel, maar dat is lang zo gemakke
lijk niet, zo'n blijspel. Mijn acteertalent
is opgepoetst op de volksuniversiteit
Drakenburg in Baarn, waar ik 14 jaar
lang tijdens mijn vakantie zat. Daar
waren grote namen bij: Ton Lutz, Tie-
meier, Gabriel Smit. Dat was fantasti
sch, daar heb ik veel baat bij gevonden.
Ik vind, dat deze ontwikkeling belang
rijk is. Ik kan ermee werken, zoals nu
weer in Leiderdorp, waar dit jaar is
opgericht de toneelvereniging Leider
dorp: Toverlei. Aardig gevonden. Daar
ben ik een leuk blijspelletje aan het
regisseren: „Maribel", een schat van een
licht meisje. Er zit goed spelersmate
riaal bij onder die acterende leden. Het
is een stuk waarin „vertrouwen" een
grote rol speelt. Vertrouwen in mensen
vind ik erg belangrijk, vooral omdat
ikzelf er nog wel eens moeite mee heb
gehad in mijn leven. Het is weieens
goed, zo'n stuk te spelen".
Markt en toneel overlappen elkaar nu
en dan, heb ik van Verplancke geleerd:
individualist zijn en sociaal blijven. Nu
hij uit de directe business is gegaan
heeft hij tijd om kracht achter een
streven te zetten: het opvijzelen van de
Nederlandse markten. „Ik wil trachten
daar iets te laten doordringen van het
belang van doelgerichte reclame. De
markt kan niet gebruikt worden als een
jojo. Het is uiteindelijk een prettig ge
beuren voor de burger, een plaats waar
je elkaar treft. Tja, zo gaat dat allemaal.
Misschien mag ik buiten dit verband
nog even m'n filosofietje naar voren
brengen. Ik geloof namelijk, dat 80
procent in het dagelijks gekanker van
de jeugd komt en voor 20 procent van
de volwassenen. Daarentegen komen de
activiteiten voor 80 procent voor reke
ning van de ouderen en voor 20 procent
van de jeugd. Zo zie ik het tenminste.
Als het niet waar is, moet je het maar
zeggen".
Leiden heeft geen
ruimte voor
autoslopers
LEIDEN B. en W. van Leiden
hebben dezer dagen aan Gede
puteerde Staten van Zuid-Hol
land bericht, geen kans te zien
de tijdelijk aan het eind van de
Wassenaarseweg gevestigde au-
towrakkenopslag elders in Lei
den onder te brengen. Daarom
willen zij gebruik maken van
leen aanbod van Gedeputeerde
Staten om te onderzoeken of
verplaatsing naar een plek bui
ten Leiden mogelijk is.
Zoals bekend stelden B en W in
juli 1975 aan een aantal autoslo
pers, die illegaal langs de open
bare weg hun bedrijf uitoefen
den, tijdelijk een terrein aan de
Wassenaarseweg beschikbaar.
Tezelfdertijd stelden B en W een
werkgroep in die moest advise
ren over een definitieve plaats
voor de autoslopers. Deze werk
groep heeft alle eventuele moge
lijkheden tot verplaatsing bin
nen Leiden uitvoerig onderzocht
evenwel zonder resultaten.
LEIDEN In het Leids Vrije
tijdscentrum aan de Breestraat
66 wordt vanavond een Rolling
Stones Swingavond gehouden.
Naast gelegenheid tot „swingen"
zal er ook een film van 55 minu
ten over de Rolling Stones wor
den gedraaid. De film heet „De
Stones in Hyde Park" en werd
tijdens het free-concert in Hyde-
park opgenomen. De toegang
bedraagt 2,50 gulden voor leden
en 3,50 gulden voor niet-leden.
LEIDEN —De elektrische folk
groep „Deirdre" treedt van
avond op in sociëteit „Mirakel"
in 'tBreehuys, Breestraat 19,
Leiden.
LEIDEN De studentenvereniging SSR bestaat dit
jaar 75 jaar. Om dit heuglijke feit te vieren heeft
de vereniging een aantal avonden georganiseerd
waarop aktuele politieke vraagstukken door een
forum worden besproken. Deze avonden kregen het
motto „Home Politicus?" mee, de vraag in hoeverre
de mens een politiek dier is.
Zo werd gisteravond het vraag
stuk „participatie" ter discussie
gesteld, het probleem in hoever
re de individuele mens zeggen
schap heeft over de omstandig
heden die zijn leven direkt of
indirekt bepalen. In het forum
hadden een aantal op dit punt
deskundige heren zitting, te we
ten mr. J. F. Glastra van Loon
(voorzitter D'66), de heer J. v.
d. Doef (vice voorzitter PvdA)
en drs. J. Th. J. v. d. Berg
(politikoloog en kolumnist van
het NRC).
De heer v.d. Berg belichtte het
vraagstuk vanuit de visie die als
„neo-demokratische ideologie"
te boek staat. Deze visie is ont
staan gedurende de zestiger ja
ren toen ons rustige politieke
systeem plots belaagd werd
door heftige kritieken van opko
mende jonge politici en studen
ten, die de eis „demokratise-
ring" hoog in het vaandel voer
den. Zij kwamen in protest te
gen het in hun ogen vastgelopen
en verstarde ambtelijke systeem
en eisten daarom meer open
heid en demokratie. Maar ook
bleken zij te pleiten voor een
grotere gelijkheid van inko
mens, kennis en macht. Deze
neo-demokraten kwamen der
halve op voor de „gewone man",
het resultaat bleek echter te zijn
dat zijzelf tot nieuwe elite wer
den. En dit probleem vond drs.
v.d. Berg erg vervelend: „Er is
een soort deskundigheidskultus
ontstaan, die schril afsteekt te
gen de algemene apathie van de
gewone burger", lichtte de poli
tieke deskundige toe.
Mr. J. F. Glastra van Loon was
nog duidelijk beïnvloed door
zijn ietwat pijnlijke ervaringen
in de top van het ministerie van
justitie. Hij uitte felle kritiek op
de verstarde, hiërarchische py-
ramide van de departementale
organisatie. Vooral het feit dat
de informatie-kanalen niet goed
funktioneren was een doorn in
De rol van
de overheid
LEIDEN In verband
met het 75-jarig bestaan
van de studentenvereni
ging SSRL belegt deze op
donderdag 16 november
een avond over de rol
van de overheid in de
verzorgingsstaat (welfare
state). Aan de forumdis
cussie, die om 20.00 ma
in het SSRL-gebouw, Ho-
gewoerd 108 begint, ne
men deel prof. dr. I. A.
Diepenhorst, hoogleraar
algemene staatkunde aan
de VU van Amsterdam,
het Tweede-KAermlid
voor de PSP, dr. A. G.
van der Spek en prof. dr.
H. R. van Gunsteren,
hoogleraar politieke theo
rieën aan de Leidse uni
versiteit. De discussielei
ding is in handen van
drs. C. A. de Kam, ver
bonden aan de redactie
van de Haagse Post.
het oog van de kersverse voor
zitter van D'66. „Mensen kunnen
niet tot ontplooiing komen in
zo'n kolossaal gecentraliseerd
apparaat. Alles is er'voorgepro
grammeerd, er is nauwelijks
ruimte voor enige kreativiteit",
was zijn klacht.
De heer Glastra van Loon wees
ook op de duidelijke onmacht
van de individuele burger tegen
over het burokratische appa
raat: „Je staat uren voor een
loketje en je hebt het gevoel
niets verder te komen".
De heer v.d. Doef benadrukte
dat hij meer praktijkmens is
dan deskundige. Hij liet het
licht vallen op een stroming in
de vakbeweging die bekend
staat als „Maatschappijkritische
vakbeweging". Ook déze stro
ming heeft zijn wortels in de
woelige gebeurtenissen van de
zestiger jaren en is derhalve
verwant aan de neo-demokrati-
sche ideologie. Bedrijfsdemo-
kratisering stond bij deze stro
ming centraal; het mondig ma
ken van de leden der vakbewe
ging om ze niet te laten betutte
len door hun „bonzen". Maar dit
gaf problemen, grote problemen
zelfs: „Er was een konstante
spanning te bespeuren tussen
aan de ene kant de direkte,
korte-termijn doelstellingen als
meer loon en inspraak en aan
de andere kant de lange-termijn
doelstellingen als het bevrijden
van de werkende mens uit zijn
horige positie". De heer Van der
Doef kwam er openlijk voor uit
het probleem niet te kunnen
oplossen: „In mijn ogen blijf je
altijd een spanning tussen basis
en top houden, hoe los je dit
op?" De vraag die de heer v.d.
Doef uitdrukkelijk stelde was
welk demokratische model het
best hanteerbaar is. „Ik vind de
parlementaire demokratie tot
nu het beste model, hoewel ik
er grote fouten in kan bespeu
ren", zei hij.
Vanuit de zaal kwam de vraag
hoe de heren dachten over „het
doktorandussenvraagstuk", het
probleem van de nieuwe elite in
vakbeweging en politieke die
een meer dan gemiddelde oplei
ding genoten heeft. De vraag
stichtte enige onrust bij de fo
rumleden zelf ook, immers voor
zien van akademische titels.
„Wij noemen ze de nieuwe vrij
gestelden", legde drs. v.d. Berg
uit, „zij vormen vaak een oppo
sitie tegenover de zittende elite,
een anti-elite dus". De heer Van
der Doef benadrukte in dit ver
band nogmaals de steeds grote
re kloof tussen basis en leiding
in de vakbeweging.
LEIDEN De gisteravond gehouden ledenvergade
ring van de ambtenarenvereniging ARKA, afdeling
Leiden en omstreken stond in het teken van het
jaarlijkse ARKA-congres, dat op 16 en 17 november
in Oss zal worden gehouden. Centraal in de discussie
stond het voorstel van het hoofdbestuur om een
samenwerking met de Nederlandse Christelijke Bond
van Overheidspersoneel (NCBO) aan te gaan onder
gelijktijdige aansluiting bij het CNV. Die samenwerk
ing zal voorlopig in federatief verband geschieden.
De ARKA was met haar zusterorganisatie de Katholieke
Bond van Overheidspersoneel aangesloten bij de RK-centrale
van overheidspersoneel. Een samenwerking met deze organi
satie had derhalve meer voor de hand gelegen. De besprekin
gen dienaangaande tussen de hoofdbesturen van beide orga
nisaties zijn echter op niets uitgelopen, omdat de KABO als
lid van het NKV koos voor een federatie met het NW in
de federatie van Nederlandse Vakverenigingen (FNV). De
keuze voor de NCBO betekent in feite, dat de ARKA het
isolement wil verlaten en door middel van aansluiting bij
het CNV meer betrokken wil zijn bij de beleidsvorming van
algemene maatschappelijke vraagstukken en het algehele
arbeidsvoorwaardenbeleid in de Sociaal Economische raad.
De vergadering besprak gisteravond uitvoerig de consequen
ties van de samenwerking met de NCBO, maar kon zich
unaniem met dit standpunt verenigen en machtigde het
bestuur voor het voorstel van het hoofdbestuur inzake de
federatieve samenwerking met de NCBO te stemmen. Het
bestuur werd ook opgedragen een voorstel van de landelijke
groep Financiën en verschillende afdelingen om te komen
tot een facultatieve pensionering vanaf 60 jaar bij een
veertigjarige diensttijd met kracht te ondersteunen.
Op mijn omwegen door stad en land kom ik graag mensen tegen. Elke
morgen tussen tien en elf uur kunt u mij telefonisch vertellen wie
u graag in deze rubriek zou willen tegenkomen. Het nummer van mijn
geduldige telefoon is 071 —12 22 44; u kunt dan naar toestel 18 vragen.
Anderhalve week geleden is vanuit Hazerswoude een
kruistocht begonnen tegen alle moordende verschijnselen
die onze maatschappij bedreigen: euthanasie, abortus-
provocatus,pornografie, vrije seks, harde en zachte
drugs. In de strijd begaven zich, zingend en spelend, vijf
Hazerswoudse jongelui in leeftijd van 15 tot 20 jaar. Het
wapen is een singletje, een geperst grammofoonplaatje,
onder de vertederende titel Campaign of Tenderness. Het
vuurpeloton wordt aangevoerd door de 28-jarige binnen
huisarchitect Ben Zijl, die tussen het eigentijdse ritme
en jeugdig coloriet van item als „Decisions" en „Maya
World" zijn boodschap slingert als vurig banvloeken. Op
de hoes ontworpen door zeloot Ben, die ook de eigen
gesproken vernietigende tekstjes schreef staan Marius
van Dorp, Marja van Dorp, Martien van Dorp, Ernst-Jan
Kamphuis en Herman Denkers op de ruine van de
Hazerswoudse Katjespoldermolen, die niet lang na het
maken van de hoesfoto volkomen in elkaar stortte. In
elk geval: de molen is niet meer. Maar wel Strainer. Zo
noemt het kwintet zich sinds half april, toen de voorberei
dingen voor het plaatje begonnen.
Strainer wil zoveel zeggen als
„rein, zuiveren, zeven". Ten
minste, dat dacht Ben Zijl, die
zelf niet weet of het wel goede
muziek is, die zijn volgelingen
en stoottroepers in de groeven
van het plaatje hebben vastge
legd. „Ik ben niet muzikaal".
Dat kan hem geen bliksem
schelen, want het gaat om de
boodschap die via de single in
discobars, café's en op scholen
moet doordringen. Van Zijl:
„Ik heb de ervaring, dat de
jeugd dit wil. Mensen bepalen
de tijd, de tijd bepaalt niet de
mensen. Aan wat de mens kan
verpesten, willen wij wat gaan
doen. Ertegen in gaan tenmin
ste. Mensen mogen niet zo
maar verlaagd worden. De
jeugd heeft de schuld niet, het
is een handvol schreeuwers
die de boel verzieken. Deze
vijf jongens en het meisje wil
len alleen maar vechten, ze
waren er niet op uit om zo
maar een plaatje te maken".
Achter mijn rug wordt op een
scherm tijdens mijn gesprek
met Ben een abortus-film ge
projecteerd: artsen in groene
jassen, transpirerende moe
ders die geen moeder wilden
worden. Een grimmige voor
stelling, die ik niet gezien heb,
want ik moest Ben Zijl in de
gaten houden. Binnenhuisar
chitect. Heeft niets met dit ver
haal te maken. Ben zou ook
het liefst zich geen snars van
die architectuur aantrekken,
geloof ik. „Overdag moet ik,
helaas, werken om mijn gezin
in stand te houden. Maar mijn
vrije tijd besteed ik aan deze
dingen: ik werk samen met
pater Jos Koopman die in het
anti-abortusgevecht voorgaat,
ik zit in de Vereniging ter
Bescherming van het Ongebo
ren Kind, de Nederlandse
Jeugdactie voor het Leven.
Kortom, u kunt mij vinden bij
mensen die aan de heropbouw
van onze maatschappij wer
ken".
Ben beperkte zich tot de ge
sproken tekst, korte striemen
de mededelingen bij de lang
niet gekke muziek, waartussen
Zijl zich wringt met een ver
vaarlijke stem als die van een
boeteprediker. Over „wat ons
bedreigt onder het mom van
de vrijheid". Bindt de strijd
aan tegen euthanasie, drugs,
het seksmisbruik, de drugs, de
vruchtafdrijving. „Men wil jou
en mij beroven van eer en
reinheid". Ben Zijl stak 4500
gulden eigen geld in de plaat:
„Je kunt het slechter beste
den". Vijfeneenhalve gulden
kost de single. Gisteren klonk
er iets van in het NCRV-pro-
gramma „Vandaag donder
dag". Waarom Engels? Zijl:
„Omdat je met een Nederland
se tekst geen discobar of zo.
binnenkomt". Alleen Zijls ei
gen woorden zijn in het Neder
lands en die liegen er niet om.
„De verkoop loopt enorm. Dui
zend plaatjes in eerste instan
tie, later komen er meer. Ze
worden onder de jeugdver-
spreid, een plaat waar muziek
in zit". Een plaatje met een
foefje, maar dat is ook de
bedoeling, vindt Ernst-Jan, die
het allemaal maar wat span
nend te vinden. Zijl blijft het
zien zitten: „Dit langharig tuig,
zoals onze jeugd wel genoemd
wordt, hoeft niet met rooie
vrouwen en dat soort mensen
mee te hollen. Toch is men
hard bezig door de jeugd te
verpesten de macht in handen
te krijgen". Met gitaren,
drums en zang, die vertellen
van true love, laten deze Ha
zerswoudse jongelui zich ken
nen, of niet kennen. De jeugd
is niet „zo". In een onzichtbaar
harnas zit Ben Zijl erbij. De
muziek laat hem koud. Het
gaat om het gevecht. De plaat
verkoop biedt hem perspectie
ven. De opbrengst gaat naar
instanties die hulp verlenen op
het gebied van ongewenste
zwangere vrouwen: „Het zal
niet veel zijn, dat zit er dik
in.. Maar hij laat het er niet
bij zitten: „Er komt zéker nog
wat; ik ben niet van plan stil
te zitten". Nog een stel van die
Bennen en de vrije seks en het
hele rooie vrouwen-arsenaal
kan wel gaan inpakken.
Strainer, de Hazerswoudse formatie
