Planten in aquarium
zeer belangrijk
Dr. Pluizer vraagt uw aandacht
Bridgen
Schaken
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 6 NOVEMBER 1976
Oplossing vorige puzzel
De prijswinnaars van de puzzel van vorige week zijn:
Zeven gulden vijftig: mevr. Stolkwijk, Loeteweg 6a, Hazerswoude.
Vijf gulden: mevr. M. de Bock-Sjardijn, Paramaribohof 93, Leiden.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegezonden.
Leidse Courant,
Postbus 11,
Leiden.
Horizontaal
144 danskoor
66 bladader
1 bijwoord
145 getij
68 vrouwennaam
5 misdeel
147 hoogbouwwerk
70 weefsel
10 lawaai
150 papegaai
71 kleur
14 muil
151 ontvangkamer
72 dieregeluid
15 oefenstuk
153 symbool voor Argen
73 de lezer heil
16 soepel
tum
17 zeehond
154 deel van de hals
76 kleurling
19 voegwoord
156 schildersgerei
78 pers. v.n.w.
20 familielid
158 hoofddeksel
79 hart
21 eens
159 lofzang
81 water in N-Brabant
24 troefkaart
160 mens
82 pers. v.n.w.
25 muzieknoot
162 de maat nemen
84 meelballetje
27 plaats in Oostenrijk
164 ontvangst
85 pak
28 verhaal
165 oogmerk
87 randschrift
29 geneesmiddel
166 speelgoed
88 vertegenwoordiger
31 azijn
167 goedertierenheid
89 hemelgeest
34 bitter vocht
168 idee
91 erwt
36 honingdrank
169 jong varken
93 platte steen
37 mannelijk dier
170 bedwelming
95 kaartspel
38 omroepvereniging
172 filmplaatje
96 prosit
40 wild zwijn
175 rivier in Spanje
98 wortel
43 kerel
176 staatsbedrijf
100 plakmiddel
44 watervlakte
177 muziekinstrument
101 bouwland
46 edel
179 boom
102 plaats in Gelderland
47 rivier in Spanje
181 te
107 wrok
49 lus
183 vragend v.n.w.
109 jongensnaam
51 grondsoort
184 rijtuigje
112 melkklier
52 electrische eenheid
186 ijle stof
113 plant
54 eiland bij Griekenland
187 onmeetbaar getal
116 lol
56 gard
188 waagstuk
118 denkbeeld
57 deel van de bijbel
190 rechtsgeding
120 titel
58 harde buitenkant
191 schaakstuk
121 baby
59 dorpje in Overijssel
192 vermoeid
122 muziekstuk voor twee
61 persoon van adel
193 nevens
personen
63 vreemde munt
194 aanzienlijk
124 ter plaatse
64 vernis
195 Duits kaartspel
125 zonderling
65 plaats in N-Brabant
126 voertuig
67 woonschip
Vertikaal
128 symbool voor Tanta-
69 hetzelfde
1 telwoord
lium
72 toom
2 geloofsovertuiging
129 knorrig mens
75 lol
3 honingbij
130 rivier in Joegoslavië
77 beroep
4 proeftijd
131 nanofarad
78 schietwapen
5 plaats in Gelderland
132 gesteente
80 vervangingsmiddel
6 vrucht
133 zelfkastijding
83 nauw
7 bedrag
135 vochtig
84 wending
8 geestdrift
137 vlug
86 gemalen graan
9 deel van het oor
138 naaldboom
88 plaats in Duitsland
10 streep
140 zeepwater
90 haarkrul
11 stekelvarken
141 belegering
92 kledingstuk
12 daar
143 gesponnen draad
93 kort ogenblik
13 gevangenis
144 bedorven
94 heldendicht
14 monnik uit een bedel
146 slaapplaats
97 oneffenheid
orde
148 mannelijk dier
99 wig
18 verhindering
149 plant j
101 roem
22 tamelijk
151 plaats in Spanje
102 ik
23 plaats in Duitsland
152 Europeaan
103 het geel van een ei
26 isolatiemateriaal
153 groet
104 rabat
30 zangstem
155 vlinder
105 van spaken voorzien
32 vismand
157 samentrekking van te
106 plaats in Gelderland
33 korting
107 bezitt. v.n.w.
35 bloem
158 speelgoed
108 paardje
36 schaakterm
159 inzameling
110 een zekere
38 koning
161 sporeplantje
111 garenweefsel
39 redaktie
163 dichterbij
113 bloeiwijze
41 ton
164 strookhout
114 drank
42 plaats in Drente
165 aanw. v.n.w.
115 stuk stof
45 bevel
171 loopstok
117 telwoord
46 dwaas
173 plaats in Turkije
119 kleur
48 Noach
174 schrijfkosten
123 jongensnaam
50 eveneens
176 lusteloos
125 eikeschors
52 hond
177 meisjesnaam
127 bederven
53 tegen
178 gekheid
130 doorgang
55 groente
180 wandelplaats
132 durf
58 toiletartikel
182 kloosterlinge
134 staat in Azië
59 bijbelse figuur
184 deel van het gelaat
136 verkeerd
60 plaats in Zeeland
185 pret
138 part
62 hevig
187 vaatwerk
139 soort
64 vocht doorlatend
189 vogel
142 jongensnaam
65 soort van palm
192 moeder
In het fascinerende bridgespel kan
durf soms winnen in schijnbaar
hopeloze situaties. Men moet dan
wel bereid zijn de tegenstander
een touw te geven, ook al is er
in de verse verte nog geen boom
te zien. waaraan hij zich kan op
hangen.
Per Olov Sundelin's BOLS Bridge-
tip: „Wees brutaal in de verdedi
ging. Als u zelf geen kans ziet een
contract down te spelen door een
slag te nemen, duik dan", kan wel
eens een slag kosten, maar door
de leider op een dwaalspoor te
zetten, kan diens kaartenhuis toch
nog wel instorten.
In het u beloofde tweede spel
moet zuid 3 schoppen spelen. U
bent weer oost:
De uitkomst is harten 2 voor de
heer van oost. U heeft met uw
partner afgesproken dat in deze
situaties met de derde van boven
onder een honneur wordt uitgeko
men, dus u weet dat west exact
drie hartens heeft. Een schoppen
wordt teruggespeeld en zuid, die
met het aas neemt, vermoedt dat
er met een cross-ruff slechts acht
o V 10 9 7 6 W O A
AHB94
-'B 7 6 5
843
*B
doublet pas pas
pas
pas
pas
slagen te maken zijn, ook al slaagt
hij er in al zijn troeven en de twee
van de dummy afzonderlijk te ma
ken. In het gunstigste geval moet
hij in ieder geval de ruitenpositie
goed raden.
In plaats daarvan kiest zuid een
redelijk speelplan, door in de der
de slag klaverboer naar oost te
laten uitlopen. Als de snit mislukt,
heeft hij nog steeds diverse kan
sen. Heeft u als oost vooruit ge
dacht? Hoe ziet het spel van de
leider er uit? U weet dat hij vijf
schoppens met A H V of A H B
aan het hoofd heeft en vier har
tens. Als west op klaverboer de 2
bijspeelt, wordt de telling com
pleet: als de 2 een singleton is.
zou west er mee uitgekomen zijn,
dus moet hij er drie hebben en
zuid slechts één.
Het is niet moeilijk te voorzien dat,
als u de heer neemt en troef
terugspeelt, zuid de vrouw van
west laat vallen, een harten troeft,
klaveren speelt en u ten slotte
overtroeft, waarna een goede be
slissing in ruiten een overslag kan
opleveren. Maar kijk nu eens wat
er gebeurt als u klaverheer brutaal
niet neemt. Het is zeker, dat de
leider nu op een cross-ruff zal
gaan spelen, want hij „weet" dat
west klaverheer heeft en dat hij.
veilig klaveren kan gaan troeven
tot de heer valt. Hij zal een harten
troeven, klaveraas incasseren (zuid
harten weg), een klavertje troeven
en zijn laatste harten troeven. De
leider heeft nog drie slagen nodig
en de situatie, met de dummy aan
De verbijstering is van zuids ge
zicht af te lezen als de voorge
speelde klaveren door u met de
heer wordt gedekt. Wat hij ook
doet, hij is verslagen. West kan
altijd overtroeven en u met ruite
naas aan slag brengen, waarna u
harten speelt tot schoppen 10 de
downslag wordt.
De wereldkampioen Karpov heeft
in een vierkamp te Manilla het
onderspit moeten delven tegen
Torre, winnaar van de wedstrijd.
Na 41 zetten ontstond in deze
partij de volgende situatie.
Zwart: Torre (aan zet)
Torre was dus aan zet en speelde
41Dc4 en won op de 48ste
zet. Hij had evenwel in de diagram
stelling direct kunnen winnen met
41 Lb2:f, 42. Kb2:, Df2f 43.
Kc3, Dd4 mat. Een toch wel voor
de hand liggende combinatie.
De winnaar van het internationale-
toernooi in Biel (Zwitserland), de
internationale grootmeester Lar-
sen, is duidelijk bezig aan eeh
come-back. In de onderstaande
partij droogt hij op genadeloze
wijze zijn rivaal Castro af.
Wit: Larsen (Denemarken)
Zwart: Castro (Colombia)
Engels.
Gespeeld in het interzonale toer
nooi te Biel 1976
1 C2-C4, Pg8—f6 2. Pb1—c3,
d7—d5 3 c4xd5, Pf6xd5 4. g2—g3,
g7—g6 5. Lf1—g2, Pd5xc3 6.
b2xc3, c7—c5
(De zwart speler, een groot tacti
cus, is blijkens de tekstzet niet op
de hoogte van de finesse in deze
variant. De gevolgen van de tekst
zet blijken snel)
7. Ta1—b1, Pb8c6 8. Dd1-a4,
Dd8—c7 9. Lc1—a3, e7—e6 (Zwart
zit nu met de zwarte velden opge
scheept), 10. Da4b5, Lc8—d7!
11. Db5-b2 (Vooral niet 11. Db7:
wegens 11. Tb8ü Ook 11. Lc5:
faalt op 11. Pa5!)
11. Dc7a5
(Beter was 11. b6 gevolgd
door 12. Lg7)
12. Pg1—f3, Lf8g7 13. 0—0, 0-0
,14 d2d4, b7—b6 15 Tf1—d1,
Tf8d8 16. e2—e3, Ta8—c8 17
Pf3—d2, c5xd4 18. c3xd4, Da5—h5
19. h2—h3, e6e5 20 d4—d5,
e5e4
Stelling na 20. e5e4
op zwart niet ingaat. Na 21.
Lb2: had kunnen volgen: 22. Lb2-,
De2 23. Pf6f, Kf8 24. dc6:, Lc6:
25. Td8:t. Td8: 26. Lc6:, Td1f. 27.
Td1:, Dd1:t. 28. Kg2 en wit heeft
3 lichte figuren voor een dame.
Deze figuren zijn snel in te zetten
voor een gecoördineerde aanval,
bijvoorbeeld 28. Dc2, 29. La3t.'
Kg7 30. Pe8t, Kg8 31. Ld5 met de
dreiging 32. Pd6).
21 Pc6e5 22. g3-$4,
Ld7xg4 (in feite wanhoop), 23.
h3xg4, Dh5xg4 24 Kg1-f1, f7—f5
25 Pe4d2, Dg4h4 26. Db2—b5
(om 26. Pg4 te kunnen pareren
met 27. De2)
26. Tc 8c3 27. Tb 1—b3,
Tc3c2 28. Db5—e2, PeS-c4 29.
De2d3, Td8—c8 30. d5-d6 (Na
tuurlijk niet 30. Dc2: wegens 30.
Pe3:)
30. Pc4e5 31. Dd3d5f,
Kg8h8 32. f2—f3, a7—a5 33.
Dd5—e6, a 5a4 34. Tb3—84,
Dh4g3 35. Tb4—c4 (Leuk gevon
den. Men zie 35. Pc4: 36. Dc8f
of 35. T2c4: 36. Pc4:. Tc4: 37.
De8f). 35. Pe5d3 36. De6x-
c8f en mat op de volgende zet.
Vandaag wordt de landelijke club
competitie voortgezet met de ze
vende ronde. In de ereklasse
met als inzet de nationale clubtitel
staan de volgende wedstrijden
op het programma: VAD 1—Hui-
zum, RDG—Hulssen, VAD 2—Ro-
xy-Dual, Bennekom—Twente's
Eerste en ConstantLent. In deze
klasse gaat het er zeer spannend
aan toe en de vraag wie uiteinde
lijk de landstitel zal gaan winnen
is niet te beantwoorden. Voor de
volledigheid nog even de stand:
RDG, Roxy-Dual en VAD 1 elk 8
punten, Huizum, Lent, Hulssen en
Constant elk 7 punten, VAD 2 4
punten, Twente's Eerste en Ben-
nakom elk 2 punten. Damclub Lent
met wereldkampioen Harm Wiers-
ma in de gelederen, had een zwak
ke start. Het herstelde zich echter
fraai en behoort nu weer mede tot
de kanshebbers. In verband met de
26 uur durende dammarathon van
Harm Wiersma, waarbij hij het we
reldrecord simultaanspelen op
zo'n 400 partijen wil brengen, werd
de wedstrijd Constant tegen Lent
vorige week zaterdag gespeeld. De
Lentenaren behaalden een belang
rijke 9—11 overwinning en blijven
derhalve belangrijke titelkandida
ten. Op radio Hilversum 3 wordt
u vandaag veelvuldig geinformeerd
over de pogingen van Wiersma.
Deze seènce is gisteravond om
18.00 uur begonnen en eindigt
vanavond om 20.00 uur.
Uit de clubcompetitie volgt hieron
der een partij uit de wedstrijd Lent
tegen Huizum.
R. Palmer wit (Lent) A. Scholma
zwart, Huizum Lent 25 september
1976.
1. 33—28 17—21 2. 34—29 21—26
3. 40-34 11—17 4. 38—33 20-25
5. 45—40 17-21 6. 6. 42-38 6—11
7. 50—45 14—20; met de bedoe
ling om de witte lange vleugel in
zijn ontwikkeling te belemmeren.
Op 1923 28x19 14x23 volgt na
tuurlijk 32—28. Op 12—17 kan wit
heel goed 28—23 gevolgd door
31—27 spelen. Op eerst 1—6 volgt
47—42 en zwart staat dan voor
dezelfde keus. 8. 29-23 18x29 9.
34x14 10x19 10. 40-34 9-14 11.
31—27 5—10 12. 47—42 3-0 13.
44-40 20—24; ook 19—24 kan
hier heel goed gespeeld worden.
14. 36—31 12—17 eerder zou men
hier 2430 verwacht hebben om
dan verder alle aandacht te richten
op de opgesloten lange vleugel
van wit. 15. 28—23, en niet 27—22
wegens 25—30 34x25 1420
25x12 7x47! 15. 19x28 16
32x23 21x32 17. 37x28 26x37 18.
41x32 13—19 19. 32—27 7—12 20.
42-37 17—21 21. 37—32 21—26
22. 46—41 8—13; dreigt 16—21.
Wit moet ook letten op 24—29
gevolgd door 16—21. 23. 34—30
25x34 24 40x20 15x24 25. 41—37
10-15 26. 45—40 15—20; dreigt
24—29 en 16—21 27. 37—31 26x37
28. 32x41 20—25 29. 39-34
24-29 30. 33x24 19x39 31. 43x34
13—19 32. 41-37 9—13 33. 38—32
4-10 34. 49-43 10—15 35. 43-39
11-17; hier was 1520 met de
dreiging 20—24 en 24—29 veel
kansrijker. 36. 34—29 17—21;
dreigt 12-18 2—8 21-26 15x42
37. 27—22; veel sterker was
29—24; 12—17?.
Hier had zwart 2—7 moeten spe
len, waarna wit gedwongen was
tot 22-17 21—27 32x21 16x27
17x8 13x2. Na 40—34 speelt zwart
dan 712 en dreigt weer met
12-18 2-8 enz. 38. 22x11 16x7
39. 40-34 15-20 40. 48—43
19-24 41. 39-33 13—19 42.
23-18; dreigt 18-13 en 34—30
7—11? 43. 18—13 19x8 44. 34—30
25x23 45. 28x10 20-25 46. 43—39
8-13 47. 39-34 2-8 48. 10—5
11—17 49. 5-14 1—6 50 33—28
13-18 51. 14—10 6—11 52. 37—31
11—16 53. 31—26 8—13 54. 10-4
17—22 55. 26x17 22x11 56. 34—30;
en hier gaf zwart het op. Na 25x34
volgt 28-22.
Tot besluit weer een damvraagstuk
ter oplossing. Het is een composi
tie van N. J. Puyman met als
opgave: wit speelt en wint. De
oplossing in een volgende rubriek.
Oplossing probleem van G. L.
Gortmans uit de vorige rubriek.
1. 39-33 23x45 2. 31-27 22x42
3. 33x2 42x33 4. 21—17 11x22 5.
2x50.
Wanneer u een tropisch of
koudwateraquarium wilt aan
schaffen zult u zich afvragen
(als een binnenhuisarchitect)
welk interieur het beste zal pas
sen bij de toekomstige bewo
ners. Afgezien van het formaat,
de vissen, het filter, de lichtkap,
de verwarming en andere hulp
middelen, is het toch wel aardig
ook te weten welke functie de
planten in het water hebben.
Vroeger dacht men altijd, dat
planten in een aquarium alleen
nodig waren om de vissen van
zuurstof te voorzien. Dat is ge
deeltelijk waar maar het is min
der belangrijk dan het feit dat
de planten de koolzuurgassen,
die de vissen uitademen, opne
men en weer omzetten in zuur
stof.
Het is daarom het beste om
planten te nemen die veel kool
zuurgas kunnen opnemen. In dit
„omzet-proces" speelt licht een
ten die geschikt zijn voor het
koudwateraquarium moeten
eerst grondig worden schoonge
maakt, de mogelijke slakjes
te fel zonlicht in verband met moeten worden verwijderd en
de te grote temperatuurverschil
len. In de natuur is het zuurstof
gehalte in donker water afhan
kelijk van de hoeveelheid kool
zuurgassen die de vissen uitade
men en van de aanraking met
de lucht. Als het water zuurstof
uit de lucht kan opnemen komt
dat door de natuurlijke circula
tie, bijvoorbeeld door de wind,
de stroming en de regen. In een
aquarium moet dat echter ge
beuren met behulp van en filter
die het teveel aan koolzuurgas
sen wegneemt en eventueel ook
zuurstof kan toevoegen. Van de
bodem dacht men vroeger, dat
deze moest bestaan uit zuiver
natuurlijke stoffen. Maar met
de modder en het zand uit de
rivier komen bacteriën mee, die
zeer schadelijk zijn voor tropi
sche vissen.
Bij een koudwateraquarium
kan men wel rivierzand voor de
grote rol. Probeer dus voor het bodem gebruiken, maar dan
het is beter de planten eerst een
weekje apart in een bak water
te zetten om te kijken hoe ze
reageren en of ze niet gaan rot
ten.
Voor een tropisch aquarium
kunt u het beste speciaal zand
kopen bij de aquariumhandel.
Ook kan scherp zand (te verkrij
gen bij een zaak voor bouwma
terialen) worden gebruikt. Dit
zand mag echter niet vermengd
zijn met chemische middelen en
moet in ieder geval een paar
keer worden gewassen.
Zand is in ieder geval een zeer
goede bodem voor planten. Het
is namelijk niet belangrijk dat
de grond erg vruchtbaar is,
maar hij moet wel luchtig zijn.
Tropische vissen zullen een rots
partijtje wel fijn vinden. Maar
zorgt u er voor dat deze rotsen
niet bestaan uit kalk of gips,
want deze materialen lossen op
in water. De zandbodem kunt u
overigens beter heuvelachtig
DIERENPORTRET
maken; dan hebben de vissen
een beetje afwisseling en de
planten meer ruimte om uit te
groeien.
Kleine plantjes van een en de,
zelfde soort doen 't het best in
groepjes, terwijl grotere planten
met veel uitlopende wortels zich
beter voelen als ze alleen staan.
Het water van een aquarium
mag beslist niet meer, zoals men
vroeger wel deed, uit natuurlij
ke wateren komen. Het is tegen
woordig te veel verontreinigd
door afvalstoffen van fabrieken.
Het beste kan men gewoon ge
filterd regenwater of leidingwa
ter gebruiken. Maar in ons deel
van het land is het leidingwater
zelfs te hard! Het bevat te veel
kalk, zouten en magnesium, wat
voor de vissen schadelijk kan
zijn.
Laat dit water een paar dagen
staan; het heeft dan de tijd zich
weer te herstellen.
Zelfs de mens heeft last van
deze hardheid. De fabrieken die
wasverzachters produceren
schieten dan ook als paddestoe
len uit de grond, maar gebruik
zo'n middel nooit voor een
aquarium.
