Het vergeten
leven van
ene
Wrekers terug met
'Ratten vangen'
PETRA VON KANT
SOMBER VERHAAL
TELEVISIE VANAVOND
TELEVISIE VRIJDAG
RADIO VANAVOND
RADIO VRIJDAG
PAGINA 2
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 4 NOVEMBER 1976 i
Vergeten grafzerk van een vergeten man.
Een mensenleven is niet meer
dan een ademtocht. Wie dit op
film vast kan leggen, niet het
tastbare achtbaar, maar het
ontastbare voelbaar, vervaar
digt een zeldzaam document.
We geloven, dat freelance
filmer Hans Koekoek hierin
geslaagd is met zijn film „Was
dat voor niets?", die van
avond op Ned. II om 22.40 uur
op KRO-tv wordt uitgezon
den.
In het begin van de film is er
alleen maar een grafsteen op
een kerkhof in Soest: Hier rust
H. W. Dat 1908-1949. Verder
geen aanduidingen. Niets
waaruit zou kunnen blijken
dat anderen zich zijn dood
hebben aangetrokken, dat
men hem gemist heeft bij zijn
heengaan in zijn 42e levens
jaar.
Hans Koekoek: „Ik heb een
onverklaarbare belangstelling
voor kerkhoven. In mijn vrije
tijd wandel ik er wel eens
rond. Dan laat ik mijn blik
dwalen over de zerken en
vraag ik mij af wat de zin is
geweest van de vergane levens
die daarachter verborgen zijn.
Vooral die zerk van Dat hield
mij bezig. Stierf hij als een
eenzaam mens met alleen een
pastoor aan zijn graf?"
.Op het moment, dat Hans
Koekoek dit leven begon na te
speuren, was H. W. Dat al 28
jaar dood en begraven. Blijk
baar vergeten ook. Van hem
restte niets dan een bidpren
tje. Dit voerde Koekoek naar
Den Haag, de geboorteplaats
van H. W. Dat, met name naar
het archief van de afd. bevol
king op het stadhuis. Daar in
die papieren leeft een mens
lang voort na zijn dood. H. W.
Dat bleek Harry te heten,
werd later ook wel Hein ge
noemd. Hij werd geboren in
de Westlandsestraat te Den
Haag als zoon van een meubel
maker met zes kinderen, vijf
jongens en een meisje. Het
gezin verhuisde van de Hoef-
kade naar de Vaillantlaan,
naar men mag aannemen ook
omdat in die tijd van woning-
overschct de eerste drie maan
den huur niet werd berekend.
De moeder van Harry stierf in
het kraambed bij de komst
van het zesde kind. Alle zes
wezen werden door de vader
ondergebracht in het nu niet
meer bestaande weeshuis
Groenestein aan de Loosduin-
seweg. De vader hertrouwde,
stichtte elders een nieuw gezin
en heeft nooit meer omgezien
naar zijn kinderen uit zijn eer
ste huwelijk.
Een moeilijke start voor Har
ry, die verderop in de film als
een eenzelvige jongen te voor
schijn komt. De broeders van
Groenestein, die toch een goe
de naam hadden in Den Haag
om de orde .en de netheid bij
de hun toevertrouwde kinde
ren, passen Harry en zijn
broers in hun vrij straffe re
giem in naar de eisen van die
tijd. Een broer van Harry
heeft er slechte herinneringen
aan. Je mocht nooit je eten
laten staan. Buiten kwamen ze
nooit, behoudens dagelijks een
half uur in de tuin. Die broer
heeft het gevoel, dat hij een
stuk van zijn leven heeft over
geslagen.
Op zijn 17e jaar werd Harry
met zijn broer ondergebracht
bij een bakker in Liessel nabij
Deume. Ook daarheen volgt
Hans Koekoek het spoor. En
uit de verhalen van de mensen
daar, die zich Harry (of Hein)
herinneren, bouwt hij het
beeld op van een tegelijk zeer
meegaande en toch verloren
lopende man, verstandelijk
misschien niet helemaal hel
der, maar gevoelsmatig sterk
gebonden aan wie op zijn weg
kwamen en van wie hij deels
lijdzaam, deels vol overgave
alles accepteert. Hij ondergaat
zonder protest de nukken van
de snel aangebrande bakker.
Hij voetbalt graag, maakt een
keer een doelpunt en vergeet
die vreugde nooit meer. Later
als fabrieksarbeider, waarvoor
zijn handen verkeerd stonden,
betaalde hij soms meer boete
voor gemaakte fouten dan hij
verdiende. Het meest zichzelf
en wellicht het meest gelukkig
voelde hij zich in de tuinen
van kloosters, waar hij werkte
tot de Duitsers hem voor werk
op transport stelden naar
Duitsland. Wie hem nog ken
nen van dit kloosterwerk be
schrijven hem als een zach
taardige man. die weinig
praatte, maar altijd vriende
lijk als men hem aansprak,
verder gewillig zijn werk
doende. Terug uit Duitsland
na '45 zwierf hij maanden lang
rond kloosters in de hoop daar
weer te kunnen werken. Het
lukte niet. Het werd de Ut
rechtse Werkspoor. Elke och
tend reed hij vanuit Amers
foort, waar hij bij verre fami
lie een kamer had, met de bus
naar Utrecht Hij zat stilletjes
achterin, verdroeg geen ruwe
taal, staarde meestal glimla
chend voor zich uit.
Een keer heeft zijn broer te
gen hem gezegd: „Het is niks
gedaan als man alleen, ga mee
naar de meiskes, joh". Harry
durfde er niet eens naar kij
ken. Toen hij in Amersfoort
woonde heeft hij een korte
liefde gekend. Hij schrok toen
hij hoorde, dat zij niet van zijn
geloof was en hij trouwde
haar niet.
Hans Koekoek: „Kort nadat ik
met filmen was begonnen,
werd het graf van Harry opge
ruimd. Ik heb er twee jaar aan
gewerkt, met onderbrekingen
en uiteraard,zoekend als naar
de stukjes van een legpuzzel.
Harry was een introverte man
zonder veel contacten. Een
man ook met een verloren
jeugd, die zich hier niet hele
maal thuis gevoeld moet heb
ben".
Het is eigenlijk niet nodig, dat
Hans Koekoek dit nog eens
met woorden toelicht. Het zit
helemaal in zijn film, een man,
een mens, die men behalve op
een paar foto's niet te zien
krijgt, maar die er wezenlijk
in aanwezig is, omdat je hem
voor je ziet. Je mist hem als
de film is afgelopen.
O zekere dag bleef Harry op-
bed liggen. Ziek. Hij moest
met spoed naar het ziekenhuis.
Hij werd ijlings geopereerd,
maar de wond werd niet meer
gehecht. Tegen zijn bezoek zei
hij: „Gaan jullie nu maar weg.
Ik voel dat God mij komt ha
len. Dan ben ik liever alleen".
Een half uur later was hij
dood.
TON OLIEMULLER
Harry Dat een zachtaardige man.
NEDERLAND I
Teleac
18.15 Wereldgodsdiensten, les 3
NOS
18.14 De Bereboot
18.55 Journaal
EO
19.05 Oe Kinderkrant
19.30 Het kleine huis op de prai
rie, TV-serie
20.15 Windkracht 16
20.40 Muziek Motief
21.25 Tenslotte
NOS
21.35 Journaal
VPRO
21.50 Oe bittere tranen van Petra
von Kant, speelfilm (1972)
NOS
23.40 Journaal
NEDERLAND II
NOS
18.45 Toeristische Tips
18.55 Journaal
KRO
19.05 Wickie, de Viking
19.30 Cijfers en Letters
NOS
20.00 Journaal
KRO
20.25 De terugkeer van de Wre
kers
21.15 Pleisterkade 17
22.00 Brandpunt
KRO/RKK
22.40 Was dat voor niets?, docu
mentaire
NOS
23.20 Den Haag vandaag
23.35 Journaal
DUITSLAND I
17.55 Journaal
18.00 Nieuws uit Noordrijnland-
Westfalen
18.05 Mission Impossible
19.15 Hier und Heute
19.45 Tip om kwart voor acht
20.00 Journaal
20.15 Pro en contra
21.00 Detective Rockford, TV-serie
21.45 Titel, Thesen, Temperamen-
te
DUITSLAND II
18.20 Den lieben langen Tag, TV- i
serie
18.55 Mainzelmënnchen
19.00 Journaal
19.30 Artiestencocktail
21.00 Journaal
21.15 Journalisten vragen, politici
antwoorden
22.15 Innenstadt
22.50 Journaal
BELGIE
NEDERLANDS
18.00 Avonturen van Peter Selfe
18.05 Kim en zijn vrienden
18.30 Tienerklanken
19.15 Allemaal beestjes
19.45 Journaal
20.15 Coronation Street
20.40 Panorama
21.30 Rooien en blauwen, TV-se
rie
21.35 Standpunten
21.55 Première (films)
22.40 Journaal
NEDERLAND I
DUITSLAND I
10.00 Journaal
10.05 Draalschl|f
10.25 Plattelandsuitzending
10.55 Allemaal houden zij van
Célimare, TV-spel
12.05 Titel, Thesen, Temperamen-
te
12.50 Persoverzicht
13.00 Journaal
15.50 Journaal
15.55 Muziek Extra 3
16.40 Programma met de muls
17.10 Joker 76, afl. 2,17.55 Jour
naal
DUITSLAND II
11.00 Kli-Kla-Klawitter
16.30 Wiskunde en experiment,
afl. 4,17.00 Journaal
17.10 Scholierenexpres
17.40 Draaischijf
BELGIE
NEDERLANDS
HILVERSUM I
18.00 De kerk vandaag. 18.20 We-
reldnws. van buitenlandse correspon
denten. 18.30 Nws. 18.41 Wereldpanora
ma. 18.53 Zojuist verschenen. 19.00 (S)
Leger des Heils kwartier. 19.15 (S) De
wereld zingt Gods lof. 20.00 (S) Goed
gestemd. 20.40 Een, twee uit de maat,
programma over onderwijs en opvoe
ding. 21.00 (S) Bij de tijd: Natio in
meervoud. 21.20 (S) Kerkorgelconcert.
21.45 (S) Radio V.Ü.-magazine. 22.05 (S)
Licht orkest. 22.25 Avondoverdenking.
22.30 Nws. 22.40 (S) Hier en nu. 23.00
Rondom het woord 23.25 (S) Jazztime.
23.55 Nws.
HILVERSUM II
18.00 Nws. 18.11 Radiojournaal. P.P.
18.20 De Pacifistisch Socialistische Par
tij. IKON 18.30 Kleur, informatie en
kommentaar over kerk en samenleving.
AVRO 19.00 Sportpanorama. 20.00 Nws.
20.05 Radiojournaal. 20.10 (S) Klassieke
pianomuziek. 20.35 (S) Het Omroep Or
kest, klassieke muziek. 21.05 (S) The
Bridge. 21.55 (S) Essay, kunstrubriek I
NOS 23.00 (S) met het oog op morgen.
(23.05 Aktualitêitenoverzicht Radio-TV
23 20 Den Haag Vandaag. 23.52 Even
ontspannen voor het slapen gaan).
23.55 Nws.
HILVERSUM III
leder heel uur nws. NOS. 18.03 De
Vakaturebank 18.10 (S) NOS-maal.
TROS 19.02 (S) Poster. 20.02 (S) Soul
Show. 22.02 (S) Sesjun. 23.02 (S) Close-
up. 0.02 (S) De Hugo van Gelderen
Show. 1.02 (S) De Nachtwacht.
HILVERSUM I
Vonken onder de as. 13.45 Onder de
Groene Linde. 14.00 Repertorium NOS
- koren en orkesten. 15.00 Zoeklicht op
Nederland. (16 00 Nws.) 16.30 Kijk op
buitenland. VPRO 17.00 Welingelichte
kringen 17.45 Symbiose. VPRO 17.55
Mededelingen.
HILVERSUM III
leder heel uur NWS EO 7.02 (S) Go
spelsound 8.03 (S) Tijdsein. 9.03 (S) De
muzikale fruitmand. 10.03 (S) Te elfder
ure. TROS 11.03 (S) Verzoekplaten.
12.03 (S) Nederlandstalige top-tien en
kwiswijs. NCRV 13.30 (S) Pop-kontakt.
15.03 (S) Elpee-pop. NOS 16.03 (S)
Hitmeesters.
KRO 7.00 Nws 7.02 Het levende woord
7.08 (S) Lichte muziek. 8.30 Nws. 8.36
Gymnastiek voor de huisvrouw. 8.45 (S)
Lichte muziek. 10.30 Nws. 11.00 (S)
Zeevissers, gisteren en vandaag. 12.00
(S) Hans van Willigenburg. 12.22 Wij
van het land. 12.26 Mêdedellngen voor
land- en tuinbouw 12.30 Nws. 14.00 (S)
Anne van Egmond. 15.30 Nws. 16.00 (S)
Spreekuur. 17.00 In de hutsgeklutste
kinderwinkel. 17.30 Nws. 17.32 (S)
Echo-magazine.
HILVERSUM II
NCRV 7 00 Nws. 7.11 Ochtendgymnas
tiek. 7.20 Vandaag. (8.00 Nws. 8.11 Hier
en Nu). 8.30 Spoorzoeken. 8.35 Te
Deum Laudamus. NOS 9.00 Het kind
van de rekening. 9.35 Waterstanden.
9.40 Schoolradio. 10.00 Wat heeft dat
kind. 10.30 NOS Jazzportret. 11.00 Nws.
11.03 Meer over minder. 12.30 Toeris
me. Overheidsvoorl. 12.49 Uitzending
voor de landbouw. NOS 13.00 Nws.
NCRV 13.11 Hier en Nu. NOS 13.30
HILVERSUM IV
In „Ratten vangen" worden de
Wrekers Steed, Purdey en Gam
bit gekonfronteerd met een
stukje koude oorlog, als een
radiobericht „The flyer has lan
ded" wordt opgevangen. „The
Flyer" was in de jaren zestig de
spion Hunner, die zich schuil
hield als trapeze-artiest. Met
zijn partner Cledge zat hij ach
ter de dubbelspion „de witte
rat" aan. „The flyer" maakte in
het circus een val, verloor daar
door zijn geheugen, maar het
radiobericht alarmeert de Wre
kers.
Ned. II. 20.25 uur.
Windkracht 16
Van de EO-serie „Windkracht
16" wordt vanavond uitgezon
den de aflevering „Getekend le
ven". Zoals sommigen hun da
gelijkse belevenissen in een dag
boek vastleggen, maakt Leo
daar tekeningen van. En als hij
daar over vertelt, lijkt het alsof
hij uit zijn dagboek voorleest.
Ned. I, 20.15 uur.
Pleisterkade
In deel acht van „Pleisterkade
17" van Annie M. G. Schmidt is
vader Gerard - bang voor de
uitslag van een medisch onder
zoek - vast voorbereidingen aan
het treffen voor een langdurig
verblijf in het ziekenhuis, of er
ger. Inhalige Loes is best bereid,
haar deel van de erfenis uit huis
HOU HET
SCHERM
IN
HET OOG
te dragen. Onderhand stookt ze
bij Ellie, dat ze Gilbert regelma
tig met een ander ziet. Ellie
vindt dat Jet zoiets niet van
Loes hoeft te horen en Jet is
boos op Gilbert die met een
nieuwe auto door de stad jak
kert. René zit zoals gebruikelijk
klem tussen alles en iedereen en
Jan Blaaser, Ellis van den Brink en Nell Koppen, in Pleisterkade 17.
De Duitse filmer Rainer Werner Fassbinder eist voor zichzelf het
recht op somber en navrant te mogen zijn, omdat zijn kijk op
het mensdom nu eenmaal weinig opwekkend is. Dit is hem nu
ook weer uitstekend gelukt in „De bittere tranen van Petra von
Kant", een film in de VPRO-cyclus vanavond op Ned. I om 21.50
uur.
Petra von Kant in deze film is een mode-ontwerpster, die na twee
mannen het verder probeert zonder te doen. Zij is echter niet
opgewassen tegen de eenzaamheid en tracht tot een samenleving
te komen met ene Karin, een jongere vrouw. Deze Karin, afkomstig
uit een nederig milieu, voelt er echter niets voor zich uit te leveren
aan de teleurgestelde Petra, ziet integendeel haar kans schoon om
zich voor haar arme jeugd te wreken op Petra, die maatschappelijk
in betere doen is dan zij.
In dit verhaal speelt ook nog een rol Mariene, de assistente van
Petra. Ook met deze Mariene probeert Petra tot een andere relatie
te komen dan die van bazin tegenover medewerkster. Dit pakt
echter verkeerd uit. De film eindigt ermee, dat Petra geheel alleen
komt te staan, niet bij machte enig mens aan zich te binden met
wie zij zinvol kan bestaan.
Deze film speelt zich vrijwel geheel in de kamer van Petra af,
wharvan de sfeer wordt bepaald door gobelins met naakten, die
door bevallige houding een tegenstelling vormen tot de gemoedstoe
stand van Petra. Fassbinder tast in deze film diep in het menselijk
gemoed, maar omdat zijn vertrouwen in de mens niet groot is,
krijgt men een erg somber verhaal voorgeschoteld, dat licht tegen
het gemoed van de kijker in kan gaan. m It,Mm T rR Scène uit „De bittere tranen van Petra von Kant".
Purdey en John Steed, met
moeder Trees heeft zo haar be
zigheden buitenshuis.
Ned. II. 21.15 uur.
op de achtergrond Gambit in „Ratten vangen".
NOS 7.00 Nws. 7.02 (S) vroeg klassiek:
nieuwe grammofoonplaten. 9.00 Nws.
9.02 (S) Stof van eeuwen. 10.30 (S)
Vocalise. 12.00 (S) Van het Nederlands
Concertpodium. VPRO 15.00 (S) mu- j
