2P
J» loop toe?
,Het water
staat tot
de lippen.
Kom over
en help
ons, anders
gaan we
tenonder"
Dramatische
en schokkende
beelden in
deel 7 van
dr. L. de Jongs
„standaardwerk"
TIPS VOOR KOPEN
KINDERSCHOENEN
Aanvullende verzekering
lucratieve liefhebberij
voor ziekenfondsen
EX-PATIËNTEN IN HET ALGEMEEN
TEVREDEN OVER ZIEKENHUIS
(SDAG 26 OKTOBER 1976
LEIDSE COURANT
fAGliNA IJ
'In triomf werd ik naar dc Euterpestraat gereden en aan de hele club voor
gesteld. 'Dat is nou George of Jan.' 'Ha die Jan!' Ik kreeg sigaretten, een grote
clubfauteuil, enz., want ze waren blij als kleine kinderen met een cent. 't Is ook
een knap staaltje, hè, door verraad met 10 man écn man gevangen te nemen.
Enfin, na dc vriendelijke ontvangst en receptie begon het verhoor. Ik had niets
te zeggen en ik wist niets. Dat spelletje begon hun te vervelen en ze begonnen
'vriendelijke' dwang op me uit te oefenen. Een methode die zo gemeen is, datje
alleen maar uit ondervinding kan spreken om het duidelijk te maken. Ik moest
gebukt vooroverstaan met gestrekte knieën. M'n handen die met stalen boeien
op m'n rug zaten, werden in de knieholten vastgebonden. Toen ging het verhoor
verder. Zes man vuurden van alle kanten vragen op me af. Als er een binnen
kwam, ramde hij 'gemoedelijk' op je rug of z'n been schoot uit. Na twee uur
dacht ik dat ik gebroken was. Ik verrekte van de honger en dorst, maar dat was
van geen belang zeiden ze. Eerst moesten ze dit weten en dat weten, 's Avonds
om zeven uur donderde ik in elkaar en werd door de voeten van een paar man
weer op dc been geholpen. Intussen was voor mij vast komen te staan dat ze van
mij praktisch alles wisten, alleen het verband ontbrak met de anderen.
Intussen had Kas en zo al gewaarschuwd kunnen zijn, maar ik wou wachten
tot ii uur. M'n polsen waren opgezwollen, m'n rug was gebroken kapot. Om
11 uur zweette ik watec en bloed en om 10 voor twaalf was het gebeurd met me.
Ik was letterlijk uitgedroogd en murw. Hoe ik nog op mijn benen kon staan is
me een raadsel, maar al had ik nog eens twaalf uur zo gestaan, mits ik het vol
gehouden had, een verklaring moest ik toch afleggen. Er was rijd genoeg ver
lopen na m'n arrestatie om alles te alarmeren. Ik besloot, vergeef het me, een
verklaring af te leggen omtrent die dingen die ze wisten van mij. Maar ik heb
alle mensen die nog in leven zijn er buiten kunnen houden.
De verklaring die ik afgelegd heb (het heeft bijna twee weken geduurd),
beslaat 29 foliovellen vol getikt. Ik heb alles bekend wat mij ten laste werd
gelegd, behoudens dat waarbij nog mensenlevens gemoeid zouden zijn. Het feit
dat ik de leider van CS-6 zou zijn heb ik ontkend en gezegd dat ik me altijd
zoveel mogelijk van de anderen afzijdig hield en niets te vertellen had. De
stommelingen hebben het geslikt en dat spaart een hoop mensenlevens.
Wat ik bekend heb is het volgende:
1. het neerschieten van Scyffardt (Gen.)
2. medeplichtigheid bij Rcydon (S.G.)
3. het neerschieten van Posthuma (S.G.)*
4. het neerschieten van Postma (vaandrig)
5. medeplichtig bij mevr. Reydon
6. bezit van vuurwapenen
7. poging tot neerschieten van degenen die me arresteerden
8. lidmaatschap ener organisatie
en nog andere kleinigheden zoals spoorwcgaanslag-voorbcrcidingcn. Dc feiten
lopen vanaf januari tot augustus. Daarna heb ik in België gezeten en ben weer
teruggekomen naar Holland van armoede*, maar ik heb geen illegaal werk
meer gedaan na augustus!!!!!!!!!!
Ik had gehoopt na dc oorlog een of twee sterren op mijn kraag te krijgen,
maar ik zal eerder zoveel sterren hebben als ik wil. Ik heb er geen spijt van.
Integendeel. Mijn ster zal meer schitteren dan ooit. Ik ga nu naar Boven om door
dc Meester aller dingen geridderd te worden om M'n ster aan dc hemel te be-
In te Domine speravi, non confundar in acternum!*
Vader, ik ben volkomen bereid dc grote reis aan te vangen. Ik heb God en
mijn vaderland naar beste krachten willen dienen en als beloning roept God me
tot zich en geeft me nog ruim gelegenheid me voor te bereiden.
-je
ITERDAM „Voor de
stbladeren vallen", zo sprak
ke D juni 1943 de grote Engelse
alogsleider Winston Churchill
;rtle bezette Europese landen,
id, en waarschijnlijk hevige
de chten plaatsvinden in de
lellandse Zee en elders".
hiervoor had de bekende
ou ijver H. van Randwijk in
de toen illegale „Vrij Neder-
iiejB een dramatisch beroep ge-
op de geallieerde leiders
ip hun strijdkrachten: „Kom
nd en help ons. Van de Noord-
dep tot de Middellandse Zee en
de Atlantische kusten tot
injin Rusland lijden thans tien
de n miljoenen mensen. Het is
iijden van hulpelozen, die
in er steun van buiten moeten
ïetiten tegen de geest uit de
ond. Onze joodse landgeno-
CR worden uitgemoord, als wa-
het beesten.In de gevan-
vechten duizenden
~lnen tegen de honger en de
keur van de Gestapo En
iet ogenblik voeren de Duit-
nze mannen weg
rees, in alle ellende van
elfde bittere jaar 1943 een
we hoop. In Noord-Afrika
eten de geallieerden steeds
r successen in de vooral
Ie woestijnoorlog tegen de
troepen van Rommel. „Ik
p bijna van enthousiasme",
;erde een Amsterdamse ty-
e, toen zij dit nieuws hoorde,
haar dagboek. In Rusland
het verwoede Duitse offen-
ïindelijk tot staan gekomen,
nd juli 1943 werd de Ita-
e fascistische dictator
I )lini ten val gebracht Zijn
k rs keerden zich voor het
B tste deel tegen hem en de
se vrienden namen nu de
ens op tegen hun oorspron-
ke bondgenoten. Kort daar-
indden de geallieerden op
en het vasteland van Ita-
De oorlogsmachine van Nazi-
Duitsland begon te stokken.
Het werd hoog tijd. Nederland
leed bittere honger; bijna alle
joodse .landgenoten waren in
Nederlandse kampen vastgezet,
al op transport gesteld naar de
Duitse concentratiekampen of
daar reeds omgekomen; meer
dan tweehonderdduizend Ne
derlandse mannen zaten onder
gedoken, nog veel meer waren
er naar Duitsland gevoerd om
er in de oorlogsindustrie ver
plicht te werken; artsen en stu
denten werden vervolgd; een
groot aantal ex-militairen werd
in krijgsgevangenschap ge
voerd; bij voortdurend terugke
rende razzia's door de Duitse
politie en haar Nederlandse
handlangers werden steeds
De jeugdige Jan Verleun, die onder meer in februari
1943 in Den Haag de Nederlandse S.S.-generaal Seyffardt,
en later de N.S.B.-er dr. F. E. Posthuma liquideerde en
deel had in het neerschieten van andere gevaarlijke
Nederlanders werd op 4 november 1943 na verraad door
de Duitsers gearresteerd en op 7 januari 1944 ter dood
gebracht. Hierboven treft men delen uit de afscheidsbrief
aan zijn ouders aan, die uit het huis van Bewaring werd
gesmokkeld.
Kunstzaal Kleykamp aan het Carnegieplein te Den Haag,
waarin de Rijksinspectie van de Bevolkingsregisters de
gegevens van alle Nederlanders bewaarde, werd op 11
april 1944 platgebombardeerd. Bij de geallieerde vliegers
bevond zich ook de oud-Delftse T.H. student R. S. Cohen,
die enkele maanden later boven Frankrijk sneuvelde.
meer mensen op straat opgepikt
of uit hun huizen gehaald. Het
land werd leeggeplunderd:
kunstschatten, levensmiddelen,
textiel, auto's, fietsen, lederwa
ren en metalen. Duizenden klok
ken werden uit de torens ge
haald, duizenden melkbussen
zelfs waren niet meer veilig
voor de bezetter, die alles nodig
had, om zijn oorlogsmachine op
gang te houden en het thuis
front nog zoveel mogelijk te
kunnen toeschuiven.
Zeker de helft van de Nederlan
ders had geen geld genoeg meer
om de karige distributiebonnen
in goederen om te zetten. Wat
wil men ook, wanneer men 42
gulden per week verdient en
wanneer men voor een zeer een
voudig levensmiddelenpakket 49
gulden per week moet betalen?
Zeep kon men nauwelijks meer
kopen, rookgerei kocht men of
op de zwarte markt, of men
deed het met zogenaamde eigen
teelt, of Belgische tabak. Soms
ook met Engelse of Amerikaan
se sigaretten, die - hoe was het
mogelijk - toch in Nederland
terechtkwamen. Koffie was sur
rogaat, theebladeren gebruikte
men zolang, tot er alleen nog
maar wit water overbleef. De
wanhoop, hoe van de ene op de
andere dag te kunnen leven,
steeg met bijna het uur. Afge
zien dan nog van de angst van
de Nederlandse mannen en jon
ge vrouwen om op straat te
gaan, of naar de voordeur, wan
neer er gebeld werd
Honger, besmettelijke ziekten
en criminaliteit, vooral de
jeugdmisdaad, namen schrikba
rend toe. En toen moest de ver
schrikkelijke hongerwinter van
1944-1945 nog komen.
In soms aangrijpende bewogen
heid heeft dr. Lou de Jong dit
beeld van Nederland tussen me
dio 1943-medio 1944 - neerge
schreven in zijn 1300 pagina's
tellende deel 7 (twee boeken)
van zijn standaardwerk „Het
koninkrijk der Nederlanden in
de Tweede Wereldoorlog", welk
deel vandaag is verschenen.
Het geeft opnieuw antwoord op
de vele vragen, waarom nog
steeds zoveel oudere Nederlan
ders - de laatste tijd weer in
toenemende mate, aldus artsen
en psychiaters - rondlopen met
een oorlogs - en bezettingstrau
ma. Bij alles wat zich opnieuw
aan geweld in deze wereld voor
doet, komen de verschrikkelijke
jaren 1940-1945 (met voor Ne
derland als dieptepunt 1943-1944
en de eerste maanden van 1945)
steeds scherper naar voren.
Men proeft dit zelfs uit deel 7
van dr. de Jongs standaard
werk.
Hij roept op een zo klemmende
manier de beelden uit deze oor
logsperiode op, dat zij nog maar
kortgeleden zouden kunnen zijn
voorgevallen. En juist dat
maakt de inhoud van dit deel
zo aangrijpend. Wat toen tien
duizenden joodse landgenoten is
overkomen, wat honderdduizen
den andere Nederlanders heb-
Weliswaar geen alledaags gezicht, maar ook dit gebeur
de in de oorlogsjaren. Per step naar het Stadhuis om
het jawoord te geven.
ben moeten doorstaan, wat ge
beurd is met onze economie,
met onze bezittingen, met onze
waarden, met het verraad van
duizenden Nederlanders aan de
ze waarden, is onuitwisbaar ge
worden, ook voor de geschiede
nis.
„Zo leeft nu, in juni 1943, bij
eenieder onzer het besef, dat het
water tot aan de lippen is geko
men en ieder, die zich het lot
van Nederland en Europa aan
trekt, kan het soms uitschreeu
wen: kom over en help ons,
want anders gaat we ten onder",
aldus H. van Randwijk in Vrij
Nederland.
En dr. L. de Jong zelf noteert
in een slotwoord: „Geen ge
schiedschrijver, die een beeld
dient te geven van gebeurtenis
sen zo dramatisch en schokkend
als die, welke in menig hoofd
stuk van dit deel aan de orde
kwamen, blijft onberoerd door
wat hij heeft trachten vast te
leggen". Heeft hij zich dan door
zijn gevoelens laten meeslepen?
Bepaald niet. Hij registreert op
nieuw, legt vast, wat hij als
geschiedkundige uit de veelheid
van bronnen heeft verzameld.
Maar zelfs deze weergave, een
aantal persoonlijke verklarin
gen van Nederlanders uit die
duistere periode, de vaak sobere
opsomming van „dood en ellen
de" in de doorsnee gezinnen, de
gevangenissen, op straat, in be
drijven, in concentratiekampen
en voor de Duitse rechtbanken
zijn op zichzelf al dramatisch
genoeg. Geen mens blijven dan
allerlei gevoelens bespaard,
zelfs niet hun, die deze periode
niet hebben behoeven te door
staan.
Wat de beruchte Hermann Goe-
ring, tweede man na Hitier (en
tijdens het naoorlogse proces te
Neurenberg ter dood veroor
deeld) medio 1942 tot onder
meer Seyss Inquart zei, sprak
op zichzelf al boekdelen. „In elk
van de bezette gebieden zie ik
volgevreten mensen en onder
ons eigen volk heerst honger. U
bent daar, bij God, niet naar toe
gestuurd, om te werken voor het
wel en wee van de aan u toever
trouwde volkeren, maar om er
het uiterste uit te halen, opdat
het Duitse volk kan leven
Dit moest naast dood en ver
derf, ook verzet oproepen. En
dat is ook gebeurd: verzet op
grote, illegaal werk op kleinere
schaal. Illegaliteit betekende na
melijk daadwerkelijk vechten
tegen de bezetter, met de zeer
grote kans, erbij om het leven
te komen, wat in vele gevallen
ook gebeurd is. Overal in Ne
derland vindt men er nog de
uiterlijke herinneringen aan.
De illegaliteit heeft een zware
tol betaald voor datgene wat zij
gedacht heeft verplicht te zijn
aan haar land en zijn inwo
ners".
TON VAN DEN HOUTEN
Dr. L. de Jong: deel 7 van „Het
Koninkrijk der Nederlanden in
de Tweede Wereldoorlog"
Staatsuitgeverij 49,50
In samenwerking met o.m. de
Consumentenbond.
Leurhandel in
valse gouden
sieraden en
merkhorloges
Pas op voor handelaren die
leuren met gouden armban
den en merkhorloges. Veelal
zijn ze vals en nog geen tien
tje waard. Dit is een waar
schuwing van de Federatie
Goud en Zilver. De Federatie
wijst er op dat die leurhandel
niet alleen voorkomt in lou
che gelegenheden, maar ook
gewoon in winkelcentra. Ge
bleken is, dat men grif 250
gulden neertelt voor slave-
narmbanden die worden aan
geboden als „echt" (18 karaats
en dus voor driekwart be
staand uit goud) maar in wer
kelijkheid bestaan uit rood
koper met een dun laagje ver
guldsel. Wat betreft de horlo
ges worden gerenommeerde
merken als Rollex en Omega
misbruikt.
Het ligt voor de hand, dat in
de komende cadeautjes-tijd
deze leur handelaren extra ac
tief zullen worden. En iede
reen is uiteraard gevoelig
voor alles wat hij goedkoop
op de kop kan tikken in deze
dure tijd. In dit geval is goed
koop niet slechts duurkoop,
maar ronduit miskoop. Het
enige waaraan men kan
beoordelen of een sieraad of
horloge „echt" is, is door het
keurmerk van het ministerie
van financiën te controleren,
dat in ieder gouden of zilver
en sieraad moet zijn aange
bracht
OM. 1 tjm 20 too
titvtr
(kleine werken)
De officiële keurmerken, waaraan is te zien of een sieraad ook
werkelijk van goud of zilver is.
Chemiedoos:
gevaarlijk
en duur
Betrekkelijk dure cadeaus
voor Sinterklaas Zijn onder
andere scheikundedozen voor
kinderen. In prijs variëren ze
van ongeveer 15 tot circa 140
gulden. Die prijs kan aanzien
lijk oplopen door ongelukken
die met deze dozen kunnen
worden veroorzaakt
Wil men tot koop overgaan,
bekijk dan in de winkel de
inhoud, omdat chemicaliën
onbruikbaar kunnen worden
als ze te oud zijn. Bekijk te
vens of de flesjes van vol
doende duidelijke etiketten
zijn voorzien. In vrijwel alle
gevallen ontbreekt een veilig-
heidsbril, staat in de instruc
ties niet wat met de chemica
liën na afloop van de proeven
moet worden gedaan, en sluit
de handleiding helemaal niet
aan op wat op de scholen
wordt geleerd. In de meeste
gevallen is het glas van rea
geerbuisjes niet vuurvast er
zijn plastic houders die kun
nen smelten en omvallen, er
kunnen bij de proeven giftige
gassen worden gevormd, kor
tom: besef goed wat u in huis
haalt Trouwens, koopt u
eerst een boek over scheikun
dige proeven thuis, dan merkt
u dat de meeste benodigde
materialen thuis al aanwezig
zijn of goedkoop zijn aan te
schaffen. En koopt u toch een
dure doos: die van Philips
zijn het best bruikbaar, aldus
de Consumentengids.
De beste tijd voor het kopen van de schoenen is aan het
eind van de dag als de voeten iets zijn opgezet. Te kleine
schoenen koopt u dan in ieder geval niet.
Let goed op de juiste lengte en breedte. De juiste lengte
valt te controleren door thuis een strookje karton te knippen
ter lengte van de voet, plus 1,5 centimeter. Schuif dit stuk
karton in de winkel in de schoen om de juiste lengte en breedte
te controleren.
De manier waarop ziekenfondsen omgaan met aanvullende
verzekeringen heeft veel weg van hobbyisme. Een zeer
lucratieve liefhebberij bovendien, gezien de enorme finan
ciële reservepot die de ziekenfondsen via deze aanvullende
verzekeringen in de loop der jaren hebben opgebouwd. Dit
is de conclusie van de Consumentenbond die een onderzoek
heeft verricht naar de handel en wandel van de ziekenfond
sen in ons land.
Een aanvullende verzekering kan worden afgesloten voor
medische behandelingen die niet in het hoofd-verzekering-
spakket zijn opgenomen. Bedoeling van deze aanvullende
verzekering is, dat wanneer er een aanzienlijke vraag naar
is, deze in het normale ziekenfondspakket wordt opgenomen.
Dit gebeurt echter zelden of nooit en zo heeft de aanvullende
verzekering het karakter gekregen van leuke extraatjes. De
manier waarop het vergoedingenpakket tot stand komt is
voor de Consumentenbond een raadsel, gezien de veelheid
van zinnige en onzinnige vergoedingen. Zo zal het er bij de
Consumentenbond nooit in kunnen, wanneer bijvoorbeeld
bedevaarten naar Lourdes, voetverzorging voor bejaarden,
pruiken en bejaardengymnastiek in het ziekenfondspakket
zouden worden opgenomen.
De financiën van de ziekenfondsen geven te denken. De
ziekenfondsen en de gebouwen waarin ze zitten zijn veelal
via de aanvullende verzekeringen gefinancierd, aldus de
Consumentenbond. Gemiddeld hebben de ziekenfondsen in
ons land een zodanige financiële reservepot, dat er twee jaar
lang geen premies zouden hoeven geheven te worden. Dit
is echter slechts een gemiddelde, met als grootste uitspringer,
jawel, het ziekenfonds St. Joannes de Deo in Den Haag, dat
acht jaar geen premies zou hoeven te heffen op aanvullende
verzekeringen, alvorens de reservepot is uitgeput Daarom,
zo meent de Consumentenbond, moet het systeem van de
aanvullende verzekering op de helling, want volgens de bond
is iet maken van winsten in strijd met de Ziekenfondswet
Verder is de Consumentenbond van mening, dat de admini
stratieve behandeling bij ziekenfondsen te ingewikkeld is, dat
de voorlichting onvoldoende en onduidelijk is en dat de
verzekerden te weinig invloed kunnen uitoefenen.
De Nederlandse patiënt is over het
algemeen wel tevreden over zijn
verblijf in het ziekenhuis, vooral
wanneer het gaat om de voorzienin
gen. Dit is de uitslag van een éhque-
te onder 521 ex-patiënten en 163
ziekenhuizen, waarvan de uitslag is
gepubliceerd in de vandaag uitgeko
men Consumentengids.
Aan het recht van de patiënt op
informatie kan nog wel het een en
ander verbeterd worden. Informatie
vóór de opname ontbreekt vaak zo
dat de patiënt zich niet kan voorbe
reiden en ook tijdens het verblijf in
het ziekenhuis zou de informatie
over de ontwikkeling van de ziekte
verbeterd kunnen worden. Wanneer
men iets wil weten, is het stellen
van vragen een noodzakelijke voor
waarde om die inlichtingen te krij
gen. Dit wordt echter vaak belem
merd door het gebrek aan privacy.
Wanneer men alleen op een kamer
ligt zijn er weinig problemen op dit
punt. Maar wanneer men met twee
of meer patiënten op zaal ligt wordt
het al heel wat moeilijker, omdat
iedereen kan meeluisteren. Op de
privacy tijdens de behandeling
werd voor het merendeel positief
gereageerd. In vrijwel de meeste
ziekenhuizen wordt tijdens de be
handeling een scherm om het bed
gezet
Ook zijn de meeste ex-patiënten wel
tevreden over de tijd en aandacht
die aan hen werd besteed. Over de
verplegers en verpleegsters werd
hierbij duidelijk gunstiger gedacht
dan over artsen.
'IS ]i«SjrSSJHeMI
Sinds de zeven
tiende eeuw is
er veel ten goe
TMTT nSon fwTr*
de veranderd in
onze ziekenhui
zen, maar aan
de privacy zou
KwfVi f MB 1 Ir tl Bru i
ook nu nog wel
iets verbeterd
kunnen worden.
