ZEE
WELVAART
HEEFT IN
JORDANIË
NIEUWE
BERGEN
GEBAARD
EXCLUSIEVE UITVLUCHTEN VAN DE N.R.V.
HOE, WAT EN WAAR?
VEE
Brandkast, waarin
de mooiste koralen
liggen opgeslagen
Haveloze achterdeur,
die toegang geeft
tot de zee en de bijbel
ISRAEL
Ramallah#
Jenc*o<
JERUSALEM®
Bethlehem#
^Hebron# J
Masada
„En ze menen het ook nog",
waarschuwt Björn van Daelen,
„waarachtig, ze menen elk
woord, dat ze zeggen. Palestij-
nen voelen zich superieur en
lachen om de oorspronkelijke
bewoners van Jordanië. Ze heb
ben zich ogenschijnlijk in hun
lot geschikt en leven als broe
ders met de Bedoeïnen. Maar
breek ze de bek niet open, want
dan hoor je, dat zij en zij alleen
met hun intellect en wilskracht
Jordanië tot een moderne staat
ombouwen. De Palestijn is trots
en eerzuchtig en lijkt in vele
opzichten op een Duitser. Hij
heeft dezelfde mentaliteit, de
zelfde werklust. Niet voor niets
wordt de Palestijn beschouwd
als de intelligentste bewoner
van het Midden-Oosten".
Björn van Daelen, een 32-jarige
Limburger, is in Akaba de onge
kroonde koning in het fascine
rende onderwaterrijk van de
Rode Zee. Tijdens een vakantie
op het Spaanse Balearen-eiland
Majorca nam hij in 1969 een
speelse duik in de Middellandse
Zee en daarmee viste hij een
broodwinning op, die nu zijn
dikbelegde boterham garan
deert. Hij begon met een lucra
tieve duikschool in Spanje en
nam vandaar een overstapje
naar Jordanië. Waarom? „Om
dat die uithoek van de wereld
me al jaren intrigeerde. Ik wist,
dat de Rode Zee een brandkast
is, waarin de mooiste koralen
liggen opgeslagen. Hier kun je
ontdekkingsreizen maken, die je
in je wildste dromen nog niet bij
elkaar kunt fantaseren. Je zeilt
gewichtloos door de stilte, sluit
vriendschap met de vissen en
laat ze eten uit je hand. Elke
keer, als het water zich boven
je hoofd sluit als een putdeksel
heb je het gevoel, dat je de
hemel binnendrijft. Alles is
mooier, vrediger en echter dan
op het land. De kleuren zijn
actiever en de vormen van de
koralen zijn mooier dan die van
de schoonste kathedraal".
Fortuin
De schatten Van de Rode Zee
hebben blonde, brildragende
Björn ondertussen ook boven de
zeespiegel een fortuin opgele
verd. Tot zijn vaste cliëntèle be
hoort onder meer Koning Hoes
sein, die tussen zijn staatszaken
door vol enthousiasme met de
Nederlander afdaalt in de
krochten van de donkere zee.
Zijn halve hofhouding plus een
aantal gekroonde vrienden heb
ben zijn voorbeeld ook gevolgd
en maken zich nu op aanwijzin
gen van Van Daelen Hkens
klaar voor onder wa'ir hoes
sein heeft zijn hof duik jp nid-
dels een peperdure Lauurover
cadeau gedaan en steunt hem
krachtig bij de verdere uitbouw
van zijn duikcentrum. „Akaba",
voorspelt Björn grootmoedig,
„wordt de zandbak van West-
Europa. Hier heeft het klimaat
altijd een glimlach en vindt een
mens de broodnodige rust".
En Björn meent het. Ondanks
de voortdurende oorlogsdrei
ging, ondanks het wapengeklet
ter aan beide zijden van de vre
dige grens. Hij leest er over in
de krant en gaat daarna be
dachtzaam over tot de orde van
de dag. Sinds hij in het voet
spoor van de profeten, van Jo
zef, Jacob, Mozes en Abraham
de woestijn is ingetrokken weet
hij, dat de waarheid altijd op
een andere manier geopenbaard
wordt dan mensen veronderstel
len.
Misschien voelt hij zich daarom
veiliger dan in het bronsgroen
eikehout, waar hij eens de am
bachtsschool met redelijk resul
taat doorliep.
Geldsoorten
De Jordaanse munteenheid is de Dinar, die is onderverdeeld
in 1000 Fils. Een Jordaanse Dinar (JOD) is ca. ƒ7,50. De
Israëlische munteenheid is het Pond, dat onderverdeeld is in
100 Agorod. Een Israëlisch Pond <IS£) is ca. 4,45. De Syrische
munteenheid is het Pond, dat onderverdeeld is in 100 Piastres.
Een Syrisch Pond (SY£) is ca. ƒ0,62. Uiteraard kunnen deze
omrekeningsbedragen veranderen onder invloed van koerswij
zigingen. Wij hebben ons gebaseerd op de koersen van 15
oktober 1976.
In- en uitvoer van geld
In Jordanië mag tot 100 JOD worden ingevoerd. Buitenlands
geld mag onbeperkt worden ingevoerd, maar dient wel te
worden aangegeven om later weer uitgevoerd te kunnen worden.
Naar Syrië mag tot 100 JOD worden uitgevoerd, naar andere
landen tot 25 JOD. In Syrië mag worden ingevoerd tot 200 SY£
Buitenlands geld mag onbeperkt worden ingevoerd, maar dient
ook te worden aangegeven. Naar het buitenland mag tot 25 SY£
worden uitgevoerd.
In Israël mag tot 100 IS£ wofden ingevoerd in coupures van
10 IS£ of kleiner. Buitenlands geld mag onbeperkt worden
ingevoerd, maar dient ook te worden aangegeven. Bij het
verlaten van Israël kunt u maximaal 126 IS£ omwisselen in
buitenlands geld. Belangrijk: Israëlische ponden mogen niet
worden meegenomen naar Arabische landen.
Vaccinaties
Voor een Midden-Oostenreis dient men in het bezit te zijn van
een geldig pokkenvaccinatiebewijs, dat niet ouder mag zijn dan
3 jaar. Bezoekt men ook Syrië dan moet men tevens een geldig
choleravaccinatiebewijs hebben, dat niet ouder mag zijn dan
zes maanden. Beide bewijzen dient men zelf te halen bij de
plaatselijke gezondheidsdienst.
Talen
In Israel is de landstaal het Hebreeuws (ook wel Ivriet genoemd).
Daarnaast wordt veel Engels en Duits gesproken, op sommige
plaatsen ook Frans. In Jordanië en Syrië is de landstaal het
Arabisch. Verder kunt u met Engels vaak terecht en in Syrië
ook met Erans.
Tips
In Israel is in hotel en restaurant het bedieningsgeld inbegre
pen. Ook taxi-chauffeurs krijgen normaal geen fooi. In Jorda
nië en Syrië is het geven van fooien wel gebruikelijk. Taxi
chauffeurs, kelners en kruiers gejjft men tussen de 10 en 15
procent. Ook kamermeisjes en portiers rekenen op een klein
bedrag. Bij een taxi-rit is het verstandig om vooraf de ritprijs
overeen te komen.
Winkels en banken
In-Israel zijn de winkels open op zondag t/m donderdag van
8—13 en 16—19 uur. Op vrijdag van 815 uur en op Sabbath
(zaterdag) zijn alle winkels dicht met uitzondering van enkele
speciale winkels, die na zonsondergang enkele uren open gaan.
De banken zijn open op zondag t/m donderdag van 8.30-i2.30
uur, op vrijdag van 8.30-12 uur. Zaterdags zijn alle banken
gesloten. In Jordanië en Syrië zijn de winkels op maandag t/m
zaterdag van 8—19 uur en de banken van 8—12.30 uur geopend.
Zondags is alles gesloten. In de moderne stadswinkels gelden
vastgestelde prijzen. In de kleine bazars en in de Souks (Arabi
sche markten) wordt verwacht, dat u krachtig afdingt.
EleUriciteit
In Israel is de netspanning 220 volt. De aansluitingen zijn
echter anders dan in Nederland, waardoor het nodig is dat
u een tussenstekker voor een Engels stopcontact aanschaft. In
Jordanië en Syrië is op vele plaatsen de netspanning 110 volt.
Om elk probleem op dit punt te voorkomen is het raadzaam
om voor dagelijks te gebruiken apparaten een type met batte-
rijvoeding mee te nemen.
Dranken
Leidingwater is in Israel over het algemeen drinkbaar. Ook in
de Arabische landen is het kraanwater wel drinkwater, maar
omdat het minder sterk gezuiverd wordt dan in Nederland
bestaat de kans dat men na enkele dagen darmstoomissen
krijgt. Het is daarom raadzaam steeds mineraalwater te drinken
dari wel bier, koffie, thee of verse vruchtendranken. Cola- en
frisdranken worden doorgaans geserveerd met grote brokken
ijs», gemaakt van ongezuiverd water. Haal het ijs daarom gelijk
uit het glas. Koffie is in de Arabische landen meestal Turkse
koffie of oploskoffie. Bij Turkse koffie drinkt men alleen de
bovenste laag vloeistof op, die zoet smaakt en heet wordt
geserveerd. De dikke brij onderin laat men zitten.
tordat Jordanië zichtbaar ter-
n verliest om tenslotte via
aangeharkte strook hagel-
zandstrand weg te ebben in
Rode Zee speelt het nog
w een aantal landschaps
even uit, die op elke bien-
le de overige inzendingen
>eiteloos tot broddelwerk
iden degraderen. Vanuit de
ia-Boeing, die in glijvlucht
lor een lucht van leeggelopen
kjes blauw aan zijn nederda-
ng in de woestijn is begonnen
ijk je naar een bergketen, die
opgebouwd uit sculpturen in
ie denkbare kleuren. Welke
fcreërende reus heeft hier in
p jeugd met vormpjes ge-
Kld en uit het zand die won-
Irlijke gedrochten gebakken?
[vijlende kobolds met blinde
en, leeuwekoppen, behangen
■t versteende manen, geest-
rschijningen in wijd uit-
laierende gewaden. Ze tronen
de rotsen en blazen elkaar
stilte als pluizen in het ge
kt. De mens, och arme, lijkt
zijn weggeradeerd, uitge-
imd als een vergissing. En als
er wel is houdt hij zich met
jn geiten en kamelen schuil in
n plooi van de geschubde
tshuid, ten prooi aan zijn ei-
n overbodigheid. Dit is het
rgeten rijk van vóór de zond-
oed, van vóór de spraakver-
arring. Een dependance van
maan, die nog steeds wacht
de dingen, die komen gaan.
eeuwen zijn er langsgegle-
'n, kregen geen houvast en
erden met hun last aan be
having en vooruitgang door-
stuurd als marskramers, die
et welkom zijn. En zelfs de
jd heeft de kans niet gekregen
m stil te staan, want hij is in
:ze zandloper nooit tot leven
iwekt.
ien minuten later en vijftig
lometer verder word je ge-
uilleerd door een rijk besnor-
douanier, die vervolgens
ingdurig de foto in je paspoort
istudeert alsof hij vermoedt,
>t zijn verloren zoon na vele
nzwervingen uit de hemel is
Dmen vallen. Sprookjes heb-
:n in deze uithoek van de we-
ild voorrang op de werkelijk-
eid en daarom heeft men uit
oorzorg een betonnen loper uit-
ëlegd om het vliegend tapijt
iet straalaandrijving te kunnen
ntvangen. In het stationsge-
ouw prijst een jongen zijn ijs-
ekoelde cola aan, die hij in een
elfgemaakt doodkistje heeft
ard. En in een hoek,
fcht onder een propeller, die
e hete lucht opjaagt liggen de
'imes en de Newsweek van vo-
ige week te wachten op een
Iet is duidelijk: je bent terug
an even weggeweest na een
lucht over het gestolde verle
en. Tien minuten geleden zeil-
le je nog over het begin van
nze jaartelling en zag je een
geschiedenis op ware
pootte. Aanschouwelijk onder
lijs voor verwende globetrot-
ers, die met de spuugzak onder
landbereik op herhalingsoefe
ning zijn in de tijd van toen. Het
een sight-seeing, die vijftig
jaar geleden nog tientallen dag-
narsen vergde en slechts ten
van onmenselijke ontbe-
'ingen kon worden voltooid.
Maar nu, anno 1976 kun je tij
de vlucht niet eens meer
naar het toilet gaan, want de
stewardess heeft inmiddels ge
waarschuwd, dat je je veilig
heidstuigje weer moet vastges*
Pen en brandende rookwaar
onverwijld dient te doven. De
piloot is zojuist begonnen aan
de landing in de tegenwoordige
hjd en de reizigers wordt vrien
Onderwater-koning Björn van Daelen, Limburger van Eerder gaat mijn broeder kameel door het oog van een
huisuit, leidt nu, geassisteerd door zijn vrouw een lucratie- naald dan dat ik de welvaart deelachtig word.
ve duikschool in Akaba.
delijk verzocht hun poker-face
weer op te zetten en het vrijblij
vend bla-bla-gesnater in de
mondholte gereed te houden.
Haveloze achterdeur
Achter het stationsgebouw ligt
Akaba, de enige haven, die Jor
danië rijk is. Een haveloze ach
terdeur, die toegang geeft tot
zowel de zee als de bijbel. Stra
ten, waarin de huizen en de
stofwolken dezelfde schutkleur
hebben aangenomen. Daartus
sen een paar winkels en een
moskee met een minaret ter
grootte van een vulpen. Palmen
op het strand, die niet van plas
tic te onderscheiden zijn. En
daarachter roerloos water,
waarin tientallen schepen maan
den lang wachten op hun los-
Akaba is de laadklep van het
ontwakend Arabisch schierei
land en alle goederen, die de
kersverse miljonairs nodig heb
ben om hun rijkdom aanschou
welijk te maken worden hier
aan land gebracht. Het is bij
voorbaat een verloren strijd te
gen de klok, want een land, dat
zo lang voor spek en bonen aan
de samenleving heeft meege
daan verslikt zich keer op keer
in de opgaven van zijn herexa
mens. Op de kade staat broeder
kameel geparkeerd naast een
tien-tonner en beide wachten ze,
totdat ze een ons wegen. Akaba
kan de stroom uit het westers
luilekkerland bij lange na niet
verwerken en lijdt kreunend
aan een permanente constipatie,
die het havenkwartier heeft vol-
gekruid met containers. De wel
vaart heeft nieuwe bergen ge
baard: tractoren naast kinder
jurken, ijskasten schouder aan
schouder naast schemerlampen,
scheerapparaten, Mercedes-Ben-
zen en stofzuigers van het gewil
de slede-model.
Betonnen oases
Aan de andere kant van de stad
worden de vakantiebunkers in
koortsachtig tempo uit de woes
tijn gestampt. Betonnen oases,
aangesloten op het stotterend
lichtnet en voorzien van de ge
makken, die de moderne toerist
als vanzelfsprekend beschouwt,
omzomen nu de baai, die halver
wege gecoupeerd wordt door de
grens tussen Jordanië en Israël.
De laatste bebouwing van Aka
ba is het witte paleis van Ko
ning Hoessein, die uit zijn mar
meren vakantie-optrekje een on
belemmerd uitzicht heeft op het
litteken, dat zijn land van de
erfvijand scheidt. Wie hier met
de zakatlas in de hand op zoek
gaat naar een duidelijke stippel
lijn, die vanaf de Rode Zee
recht de woestijn is ingetrokken
komt bedrogen uu. De grens
wordt slechts gemarketjj-d dcor
een slagboom van hetzelfde
soort, dat men vaak bij de in
gang van een camping aantreft.
Daarnaast staat een visstoeltje
van versleten canvas, waarop
een soldaat zijn uniformknopen
deelt op zijn verveling zonder
ooit op nul uit te komen. Hij
beschikt over een fantasievolle
Bromsnor-uitmonstering, die
niet te rijmen valt met het ma
chinegeweer, dat hij tussen zijn
knieën geklemd houdt. Toch
lijkt het net, alsof hij daar is
neergezet door de regisseur van
een populaire televisie-serie,
waarmee de NCRV de jeugd tot
twaalf jaar aan zich verplicht
heeft. Spanning volop, maar
straks wordt het decor weer af
gebroken en gaat de soldaat in
de kantine een biertje drinken
met de jongens, die nu nog ver
der onder een Israëlische vlag
éénentwintigen.
Bleekgezichten
In de tropennacht die geen se
conde van de kook raakt kom
je hem weer tegen in de tuin
van het gloednieuwe Holiday
Inn-hotel. Hij is inmiddels afge
lost en schnabbelt nu wat bij als
bewaker van het toeristencom
plex. Opdringerige Bedoeïnen,
die zich aan de nieuwe lading
bleekgezichten komen vergapen
poeiert hij_ met een grauw bij de
ingang af en de rest van de tijd
houdt hij het vuur onder zijn
'•„ffiepot aan de praat.
Hij .vü eerst weten, waar we
■-■snuaan komen. „Golland?".
Hi; '"nikt tevreden. „Golland
gooc. Gajax. Kroef". Hij wijst
over zijn schouder. Wat denken
we over Israël. „Israël no good",
zegt hij vast hoofdschuddend,
„dat is ons land. Dat is ons huis.
Wij willen terug. Wij moeten
terug. Dat daar is ons land. Ons
huis". Hij herhaalt diezelfde zin,
keer op keer, terwijl hij koffie
inschenkt voor zijn bezoekers
en zichzelf. Hij heft zijn kop en
maakt een „proosf'-gebaar.
Roept daarbij luid: „Golland
good. Israël no good. Wij Pales-
tiinen zullen niet eerder rusten,
voordat de laatste Jood de Rode
Zee is ingedreven".
Het is een simpele oplossing van
het probleem, die hem nochtans
bevredigend voorkomt. Een ver
zaligde glimlach waait over zijn
gezicht, terwijl hij zegt: „Mijn
Akaba, de enige haven van Jordanië. Hier komen heden
en verleden elkaar tegen en is de spraakverwarring een
feit.
kinderen zullen weer spelen in
ons oude land. Yes Sir. Ze zul
len weer lachen in het huis,
waar hun vader gelachen heeft.
En ik zal gelukkig zijn, omdat
zij gelukkig zijn".
Manhattan
Ook in de dagen erna mondt elk
gesprek vroeg of laat uit in een
aanval op het buurland, dat zijn
suprematie in gewapend beton
gestalte heeft gegeven. Aan de
andere kant van de baai, die
omklemd wordt door stenen oli
fantsruggen doemt het silhouet
op van Eilat, de zandbak van de
vijand. Torenhoge hotels doen
de stad lijken op Manhattan en
's avonds, als de woestijn is
dichtgeteerd met het asfalt van
de nacht knipogen tienduizen
den lichten naar Akaba en heeft
het er alle schijn van, dat verde
rop een kermis in vol bedrijf is.
En weer wordt het overvolle
hart gelucht door Walid en Sa-
bri en de dokter en de politie
chef, die elkaar hebben gevon
den in één van de hotelbars en
met witte raki hun slokdarm
afdoende dichtschroeien. Na het
derdp glas of was het na het
vierde, wie daarop let is een
kniesoor wordt het heimwee
naar het geboorteland hun te
machtig en heffen zij hun klaag
zang aan. Sabri is gevlucht uit
Jeruzalem, de dokter herinnert
zich pijnlijk scherp, hoe hij als
kind op de arm van zijn moeder
naar de schepen in de baai van
Haifa keek. Ver van huis heb
ben ze elkaar in eén vreemde
uithoek gevonden en zichzelf
herkend in de herinneringen
vein de anderen. Ze hebben al
len een Jordaans paspoort en
zweren trouw aan de kleine ko
ning in Amman. Ze zijn zelfs
bereid om zich in het zweet te
werken en met hun arbeid het
tweede vaderland tot welvaart
op te stuwen. Maar de pijn om
wat verloren is gegaan blijft
onveranderlijk en onverdraag
lijk. „De enige Jood", zegt Wa
lid, „die wij Palestijnen erken
nen is Jezus van Nazareth".
De Nederlandse Reis Vereniging in Den Haag,
Zeestraat 98-104, telefoon 070-46.95.66 heeft het
Midden-Oosten exclusief in zijn winter-vakan-
tie-pakket. Aan u de keuze: zeven, tien, veertien
of zeventien dagen aan de Golf van Akaba in
Jordanië, luieren op een hagelwit king-size
strand onder een zon, die geen dag verstek laat
gaan. Snorkelen, duiken en zwemmen onder
deskundige Nederlandse leiding. Excursies naar
Wadi Rhum. het land van Lawrence of Arabia
en naar de rozerode spookstad Petra. Vanaf 1090
gulden, inclusief de vliegreis heen en terug per
comfortabele Boeiing 707 van Alia.
In aansluiting op uw verblijf in de handwarme
oase aan de betoverend mooie Rode Zee kunt
u ook nog kiezen uit een pakket uitgelezen
uitvluchten: vijf dagen Jeruzalem en het Heilig
Land (vanaf 1420 gulden), Golf van Akaba en
Damaskus in Syrië (vanaf 1360 gulden) en Aka
ba. Jeruzalem en Damaskus (vanaf 1680 rolden).
DOOR
*3 tf f?*
(OMIRUHT 03J)
Onze verslaggever besluit zijn
reportage-reeks van een tocht
van Amman naar Akaba, door-
de woestijn van Jordanië.
