Jules Croiset:
Alsof je naar
Wim Kan zit
te luisteren99
ACADEMIE BLIJVEND AANDENKEN
750STE STERFDAG FRANCISCUS
Kerfverse
Samson.
Je proeft het
verschil.
Kerk
en
„DELFTSE BIJBEL"
AANLEIDING TOT
BOEK VAN DE MAAN
KORTE METTEN
Australië is
niet langer
missiegebied
Religieuze leiders van
Libanon achter Sarkis
PAGINA 6
JLEiDbfc COUKAÏN l'
DINSDAG 21 SEPTEMBE]
Komiek
De samenwerking met regis
seur Ton Lutz blijkt uitermate
belangrijk voor Jules Croiset:
„Wat die man kan is ongeloo
flijk. Zonder meer de beste
regisseur in ons land en mis
schien wel in een groot deel
van Europa. Ik heb Tsjechovs
verhaal „Over de schadelijk
heid van de tabak" in m'n
programma verwerkt. Die mo
noloog wordt meestal erg tra
gisch gedaan. Maar Ton heeft
er een draai aan gegeven,
waardoor het verrukkelijk
wordt. En dan begrijp je ook
dat het voor een komiek ge
schreven is. Tsjechov is haar
scherp in z'n kritiek. Op de
toneelspelers van z'n tijd, op
regisseur Stanislawski die z'n
werk verknoeit. Maar Ton
Lutz heeft me steeds voorge
houden: „Pas op. Scherp,
maar met liefde. Tsjechov
kapt niet af, maar hij is ver
drietig. Hij houdt van iede
reen". De samenwerking van
Jules Croiset en Ton Lutz gaat
straks verder. Begin volgend
jaar regisseert Lutz Tsjechovs
„Kersentuin" bij het Publieks-
theater en in die opvoering
zijn zelfs drie Croisets ver
enigd. Jules als Lopachin,
broer Hans als Trofimov en
vader Max als Gajev.
Champagne
Jules Croiset: „Er zitten vier
lijnen in m'n programma. Ts
jechov de toneelschrijver, Ts
jechov de Conferencier, de
liefde van Tsjechov en tenslot
te z'n ziekte. Dat het allerlaat
st, want daar zitten de mensen
op te wachten. Nou aan het
eind krijgen ze het dan te zien.
Tsjechov in Duitsland in een
kuuroord. Maar hij sterkt na
dat hij nog een komische anec
dote heeft opgehaald, met een
glas champagne in z'n hand.
Want zo gebeurde het". Croi
set heeft zich voor „Over Tsje
chov gesproken" door heel
wat materiaal heengewerkt.
Zoveel dat hij zelfs een klein
tentoonstellinkje van oude Ts-
jechovfoto's bij z'n optredens
mee laat reizen. Bovendien
heeft hij op het toneel, net als
Tsjechov in werkelijkheid
deed, een aantal kleine notitie
boekjes bij zich. Ze zijn niet
„voor het gezicht" volge krab-
beld met loze teksten, maar
bevatten eigenhandig door
Croiset in een ouderwets
handschrift neergeopende in
formatie. „Welke acteur doet
dat nog" zegt Jules.
Met zijn Van Gogh-program-
ma „Een zekere Vincent" trok
Jules Croiset naar Londen,
waar hem een opmerkelijk
goede pers wachtte. Ook aan
de Engelse vertaling van zijn
Tsjechov-programma wordt
gewerkt. Croiset: „In juni vol
gend jaar ga ik er drie weken
mee in Londen staan in een
lunchpauze theater. Het Van
Gogh-programma bren
dan ook weer". Voorlopij
hij in Nederland de bo)
met zijn Tsjechov waarvj
stelt: „Af en toe is het n|
cabaretier. Alsof je naar
Kan zit te luisteren. „Maj
een bepaalde melanch
ondertoon ontkomt ooi
niet. Want wat te denkej
een opmerking van Tsj
als: „Als ik trouw moei
vrouw net als de maan zi
zal niet iedere dag hop
de hemel staan". En a
dan, door tuberculose ti
de opgeschreven, tocl
trouwt met de actrice
Knipper, begroet hij dii
„Hallo, dag laatste black
m'n leven".
BERT JAl
Na Nederland volgt ook Londen
voor Tsjeehov-solo
principieel gekwetste Tsjechov
zien, die na een rampzalig mis
lukte première van zijn stuk
„Iwanov" een commentaar
geeft waarom het publiek aan
één stuk door zit te schateren.
De jarenlange vrijgezel Tsje
chov die opmerkt: „Ze hebben
een stoomschip naar me ge
noemd. Idioot eigenlijk, terwijl
geen vrouw mijn naam draagt.
En misschien ook niet zo
slecht, zo'n schip. Een beetje
kolossaal, maar je kan er ten
minste geen ruzie mee ma
ken". Jules Croiset gaat com
pleet op in de figuur die hij
straks op de planken gaat
neerzetten: „Ik haat opmerkin
gen als: Ik moet in de huid
van die man kruipen. Maar
het is een feit dat ik door het
werk aan dit programma ver
anderd ben. Van mezelf ben ik
nogal een Bourgondisch type.
Tsjechov was een ander mens,
een man die er bijvoorbeeld
altijd keurig netjes uitzag. Ik
heb het bier laten staan en
drink nu wijn. Ik ben er me
teen vijftien kilo door afgeval
len. Je zal straks ook merken
dat ik op het toneel veel rusti
ger ben geworden. Een Maldo-
ror-programma, m'n Van
Gogh-solo, daarin zat een brok
jongensachtige bravoure Door
Tsjechov en die mislukking
van „Grote Bek, Grote Buik"
(met Coen Flink), ben ik veel
overdachter geworden. Veel
attenter en daardoor in feite
veel zekerder van mezelf. Aan
dit programma ben ik een
enorme tijd bezig geweest. Ik
heb zeven versies van het
script gemaakt en ben tenslot
te naar Griekenland met va
kantie gegaan om het daar in
alle stilte, zonder telefoon, af
te maken. Ik heb nog nooit zo
intensief gewerkt. Ik geloof
niet dat ik solo-programma's
zal blijven maken. Die romp
slomp eromheen, van alles al
leen doen, vreet aan je. Ik ben
gewoon te weinig vader ge
weest voor m'n twee kinderen
de laatste tijd. Ik zie me straks
toch weer bij een gezelschap
terechtkomen. Vast, of voor
gastrollen. Bovendien merkte
ik toen Ton Lutz me in dit
programma begon te regisse
ren, dat ik een beetje vastge
roest was. Dingen in m'n een
tje te gemakkelijk deed."
„Het publiek zal in mijn programma vergeefs wachten op de
traditioneel-tragische Tsjechov", stelt Jules Croiset in z'n
kleedkamer aan de vooravond van zijn soloprogramma over
de Russische schrijver. „Mijn Tsjechov is vederlicht, met
zelfspot, met een uniek gevoel voor humor en een grenzeloze
liefde voor z'n medemens. Een „entertainer" zoals ook een
Carmiggelt dat is, al zal die niet terecht stellen dat hij
niet in Tsjechovs schaduw kan staan".
Jules Croisets solo-program
ma volgt het leven van Anton
Tsjechov tussen z'n negentien
de jaar en zijn dood. De tekst
stelde Croiset zelf samen uit
brieven, notities en korte ver
halen van Tsjechov. Hij kreeg
er een ander beeld uit dan we
gewend zijn uit de toneel- en
de literatuurhistorie. Croiset:
„Je voelt gewoon dat het pu
bliek wacht op de sombere, de
zieke Tsjechov. Maar die man
was gewoon niet zo. Hij was
ziek, maar praat die ziekte z'n
hele leven naar de achter
grond. Als hij z'n huwelijks
reis in een kuuroord moet
doorbrengen met het drinken
van moedermelk van een
paard, zegt hij: „Met recht een
paardemiddel". Ik jaat de
Militair arts in de Krim
De oprichting van een Franciscaanse
Academie, als centrum voor onderzoek
van de franciscaanse spiritualiteit en
geschiedenis met een selecte biblio
theek en een leeszaal te vestigen aan
de Deken Roesstraat te Utrecht, is een
van de blijvende herinneringen aan de
herdenking van de 750ste sterfdag van
de heilige Franciscus van Assisi op en
rond 3 oktober.
De herdenking voor de Franciscaanse
gemeenschap in Nederland is voorbereid
door een werkgroep, getiteld Kommissie
750, ingesteld in januari vorig jaar. De
werkgroep heeft gewerkt aan een viering,
die leidt tot bezinning, overeenkomstig de
richtlijn, die de vier generale ministers
van heel de Franciscaanse orde (Francis
canen. conventuelen, kapucijnen en regu
liere derde orde) vanuit Rome hebben
aangegeven.
Anders dan in 1926, toen de zeven hon
derdste sterfdag in Nederland leidde tot
eert, wat de werkgroep noemt, „grootse
manifestatie van rijke roomse trots", met
massale plechtigheden, declamatoria, to
neelstukken en congressen, zal nu de
herdenking veel meer gericht staan op de
binnenkant van de boodschap Franciscus
dan op de uiterlijke gestalte daarvan.
De werkgroep K 750 heeft gemeend de
bezinning te kunnen bevorderen door het
op gang brengen van een aantal projec
ten, sommige blijvend, andere tijdelijk
van karakter Van meer blijvende waar
de zijn behalve de genoemde Francis
caanse Academie de uitgaven van de
eigen geschriften van de heilige, van de
oude levensbeschrijvingen en van de ver
halen, die over hem worden verteld.
Verder zijn er voor de jeugd onderwij
sprojecten vervaardigd, een lesbrief over
Franciscus en zijn tijd voor leerlingen
van de hogere klassen van AVO en VWO.
en voor volwassenen materiaal als hulp
middel voor bezinning (gebedsdiensten,
suggesties voor dagen rondom de bijbel
en de geschriften van Franciscus)
Er is een filmstrip van de audiovisuele
dienst te Hilversur^ en tijdschriften, zoals
Kosmos en Oecumene, Tenminste, Ver
bum, De Bazuin, Franciscaans Leven,
Franciscus van Assisi, zullen in oktober
met themanummers uitkomen.
Vrijdagavond 24 september zal KRO-tele-
visie een documentaire uitzenden over
Franciscus en franciscaans leven, die is
samengesteld door Marga Kerklaan, on
der de titel „De erfenis van een arme
man".
De KRO-tv zal op 3 oktober ook om elf
uur een uitzending verzorgen van de
eucharistieviering uit de parochiekerk
van Woerden met als thema „Sterven aan
jezelf". Voorgangers zijn hier de provin
ciaals van de orde Op dezelfde zondag
3 oktober is er om half elf in de Bosjes-
kerk aan de Hofdijk te Rotterdam een
eucharistieviering door mgr. Simonis,
bisschop van Rotterdam.
Bij gelegenheid van het feit, dat het volgend jaar vijfhom
geleden is, dat de „Delftse Bijbel" verscheen, het eerste Ne<
boek, dat werd gedrukt met losse letters, zal in april als I
de maand verschijnen „Woord in beeld", dat wordt geschre
prof. dr. C. W. Mönnich en Michel van der Plas en wordt gei
door ds. Klaas van Gelder.
De eigenlijke jubileumdatum van de Delftse bijbel is 10 jani
Het was geen complete bijbel, omdat in deze uitgave het rueuwe t
en de psalmen ontbraken. De uitgeverij Buijten en Schipperheijr
een heruitgave van deze bijbel, waarvan het eerste exemplaar o|
aan de burgemeester van Delft zal worden aangeboden.
Behalve via het boek van de maand zal aan het jubileum ook c
wijze aandacht worden besteed. De P T T. geeft een speciaal hen
zegel uit. die op 8 maart in de verkoop komt. In het Princenho
wordt op 18 mei een tentoonstelling gehouden, geopend tij
herdenkingssamenkomst in de Grote Kerk. Het Nederlands Bijt
schap heeft het plan een bijzonder nummer van zijn blad „Met
de wereld in", op grote schaal in Nederland te verspreiden.
De Vaticaanse congregatie
voor de geloofsleer heeft een
decreet gepubliceerd, dat het
mogelijk maakt ter nagedach
tenis van niet-katholieke
christenen een eucharistievie
ring op te dragen. Voorwaar
de is, dat om een dergelijke
viering is gevraagd om echte
religieuze motieven. In toene
mende mate wordt om deze
eucharistievieringen ge
vraagd. De algemene regel
blijft bestaan, dat een en an
der niet geldt voor overlede
nen, die buiten de gemeen
schap van de rooms-katholie-
ke kerk zijn gesteld.
De voormalige lutherse bis
schop van Chili, mgr. Helmut
Frenz, is gekozen tot secreta
ns-generaal van Amnesty In
ternational in West-Duitsland,
de organisatie die zich inzet
voor politieke gevangenen.
Bisschop Frenz werd indertijd
uit Chili uitgewezen, omdat hij
zich als co-president van het
interkerkelijke vredescomité
beijverde voor politieke gevan
genen en vluchtelingen.
De Belg Auguste Vanisten-
dael, voorzitter van Pro Mun-
di Vita heeft aangedrongen op
een nog nauwere samenwerk
ing binnen de kerk op pasto
raal en sociaal-enonotnisch
gebied. Vóór alles dient pola
risatie te worden vermeden.
Pro Mundi Vita, het interna
tionale onderzoek- en infor
matiecentrum, waarbij theo
logen en andere wetenschap
pers uit vijf werelddelen zijn
aangesloten, voorziet onge
veer tienduizend leidende ker
kelijke krachten van gege
vens. analyses en prognoses.
Het breed moderamen van de
hervormde synode heeft zijn
instemming betuigd met een
wijzing van de statuten van de
sociale academie „De Horst"
te Driebergen, waarmee een
einde is gekomen aan de for
meel-statutaire binding met de
hervormde kerk. De academie
bevolking stelde een formele
band niet meer op prijs, om
dat deze zou kunnen worden
ervaren als een aantasting van
het democratisch beginsel, dat
de school graag zo consequent
mogelijk wil doorvoeren.
De algemene vergadering van
het Nedcrands Bijbelgenoot
schap zal worden gehouden
op zaterdag 30 oktober in het
Revius-lyceum te Doorn. Tot
nu toe kwamen de afgevaar
digden bijeen in congreszalen.
In het kader van het streven
naar doelmatigheid en sober
heid is dit jaar gekozen voor
een school met een goede au
la. Bovendien kunnen de ge
spreksgroepen gebruik maken
van de schoollokalen.
De r.k. kerk van Australië
staat eindelijk op eigen be
nen, 134 jaar nadat er het
eerste bisdom werd opgericht.
Paus Paulus heeft namelijk
een decreet uitgevaardigd, dat
dit continent onttrekt aan de
Romeinse congregatie voor de
evangelisatie van de volkeren.
Canada en de Verenigde Sta
ten waren officieel missielan
den tot 1908.
Het bulletin van de Romeinse
missiecongregatie somt drie
redenen op waarom Australië
zo lang missiegebied is geble
ven. Vele Australische bis
schoppen hadden gestudeerd
aan het seminarie van de con
gregatie in Rome. Bepaalde
streken van Australië zijn nog
missiegebied. Directe afhanke
lijkheid van Rome heeft het
voordeel dat men slechts te
doen heeft met één Romeinse
instantie, de congregatie voor
de evangelisatie, en niet met
alle andere departementen
Australië telt 3.454.000 kath
olieken, 26 procent op een be
volking van 13.345.000 perso
nen. Ongeveer 35 procent van
de Australiërs is anglikaan.
Binnenkort komen de godsdienstige leiden van chrfa
islamieten van Libanon bijeen om zich samen te schar
president Sarkis, die 23 september zijn ambt aan va
verklaarde te Rome de Grieks-katholieke patriarch
V voordat hij naar Beiroet terugkeerde vla DamaW
hij Syrische politici zal ontmoeten.
Volgens de patriarch is het de rol van Syrië Sarkis in
te helpen ondanks alle moeilijkheden. Daarom ond
Damasci's met links Libanon en met de Palestijnen.
zal Syrië de nieuwe president met het leger steun'
patriarch Maximos, die zei optimist te zijn, omdat
iedereen vertrouwen zou hebben in Sarkis.
Over zijn gesprekken in Rome zei de patriarch dat het
in stilte werkt voor de vrede in Libanon, uitgaande
punten: het land mag niet verdeeld worden. Tussen c
en islamieten moet een vreedzame coëxistentie bestaai
het Palestijnse vraagstuk dient een rechtvaardige op
komen. Het Vatikaan aldus de patriarch wil m
aan de wederopbouw van het land.
Een leeuw van een shag. tn
Shag is pas echt lekker als-ie vers is. Kerfvers, zoals
Sanison. Niet te droog, niet te vochtig. Dan geniet je het
meest van die zachte, pittige smaak. Proef het zelf.
