MUIZENISSEN
Dr. Pluizer vraagt uw aandacht
DIERENPORTRET
Dammen
Bridgen
PAGINA 20
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 18 SEPTEMBER 19,
Oplossing vorige puzzel
Oplossing vorige puzzel.
De prijswinnaars van de puzzel van vorige week zijn:
Twaalf gulden vijftig: Ria de Bock, Paramaribohof 93, Leiden.
Zeven gulden vijftig: J. Wolvers, Schenkelweg 52, Zoeterwoude.
Vijf gulden: mevr. Th. Wessendorp-de Knegt, Meerhof 9, Leiden.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegezonden.
Leidse Courant
Postbus 11,
Leiden.
HORIZONTAAL:
1 kwajongen
5 soort stof
9 buitendijks land
11 slaghout
15 pl. in Noord-Holland
16 pl. in Engeland
17 dringend verzoek
18 zedig
20 strijdmacht
22 vogeleigenschap
24 ingewand v.e. haring
25 jong dier
26 verwonding
28 zeegod
29 kleur
31 toespraak
33 Russisch gebergte
36 waterkering
38 Europese hoofdstad
40 gelijktijdig
42 bijvoorbeeld
43 smaad
46 made
48 afgesloten stand
50 gast
51 familielid
52 weldoorvoed
53 tennisterm
54 pl. in Gelderland
56 rivier in Rusland
57 klompje planten
58 zuiver gewicht
60 voegwoord
61 onwrikbaar
62 vloer
64 tijdvak
65 knaagdier
66 opdracht
67 herstelplaats v. sche
pen
68 vierkante steen
70 stopteken
71 sein
73 hoeveelheid
74 pers. vnw.
75 getroffen
78 takje
79 soort appel
81 weg
82 vakje in een kast
85 dwaas
87 voertuig
88 groente
89 plant
91 Spaans rijpaard
94 hoge berg
96 riv. in Duitsland
97 soort stof
98 opening
99 wang
101 loterijbriefje
104 meetk. figuur
106 pl. in Italië
108 schel
109 achterbout v.e. varken
111 troefkaart
112 pl. in Groningen
113 hierheen
114 vlaskam
116 wreed heerser
117 Ezau
120 voertuig
121 toiletartikel
122 ontvangkamer
124 dienstbode
126 manl. dier
128 voorzetsel
129 struisvogel
130 Eng. titel
132 zijriv. v.d. Donau
133 gebladerte
135 onzuivere streep in een
diamant
137 ontkenning
138 godin
139 insekt
140 hoogtemerk
141 pepervreter
143 vreemde munt
144 insekteneter
145 kleverig plantesap
146 heet
147 lichaamsdeel
149 vaste brandstof
151 herrie
154 hetzelfde
155 tijdperk
158 bergplaats
161 maand
163 werkend beginsel
165 deel v.e. vinger
167 toespraak
168 water in de Betuwe
169 riv. in Duitsland
171 boom
173 echtgenoot
174 ex-koningin
176 werkelijk
177 Ind. muskietennet
178 bloedvat
179 spinsel
180 tien (in samenstellin
gen)
181 door middel van
182 waterkering
183 ingedikt sap
184 epiloog
VERTICAAL:
2 voorheen
3 dunne plek. in een
weefsel
4 pl. in Friesland
5 smeersel
6 slotwoord
7 denkbeeld
8 oesternet
9 bron
10 oppervlakte
11 aanvang
12 bloedvat
13 ogenblik
14 visbenodigdheid
19 bloeiwijze
21 scheepstouw
23 effen, vlak
27 pad
30 bosgod
32 fraaie kleding
33 uitroep
34 meetlat
35 nuttige dieren
37 lengtemaat
39 hert
40 open strook in een bos
41 slot
42 staatsbedrijf
44 groet
45 snelle loop
47 Japanse parelduikster
49 pl. op Korea
51 kenteken
52 oude doek
54 riv. in België
55 heideplantje
56 pas geleden
57 kaartspel
59 Europeaan
61 vestibule
62 hijswerktuig
63 lengtemaat
66 vaartuig
67 dekkleed
69 opening
71 pl. in Ned. Limburg.
72 deel v.d. hals
74 keer
76 Turks bevelhebber
77 smet
80 drinkbakje
81 gewas
83 bakinrichting
84 bijwoord
86 balspel
89 geneesmiddel
90 aardappel
91 waagstuk
92 hoeveelheid
93 aardgordel
95 voorkeur
100 pjl. in Gelderland
102 kelner
103 kraan
105 genieting
106 familielid
107 kunsttaal
109 uitspansel
110 snijwerktuig
112 mannetjesbij
113 roofvogel
114 knaagdier
115 naderhand
118 geneesmiddel
119 maalinrichting
121 busje met schroot en
kogeltjes
123 oude doek
125 godin
126 eenh. v. lichtsterkte
127 verkeersplein
129 deel v.d. Peloponnesus
131 oude Spaanse munt
134 gevuld
135 gerief
136 plein in Oud-Rome
140 schaakterm
141 geheel de Uwe
142 vat met hengsel
143 bejaard
145 pers. vnw.
147 ijzeren mondstuk
148 verdieping
149 vogel
150 wisselgebruik
152 plaats waar uien ge
teeld worden
153 molentrechter
156 aantekenboekje
157 deel v.e. fuik
159 plant
160 pepervreter
162 maaltijd
164 Eng. drank
166 vogelwoning
168 bergplaats
169 pl. in Zeeuws-Vlaande-
ren
170 dringend verzoek
172 bewaarplaats v. vis
173 omslag
175 lichaamsdeel
176 spinneweb
HilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllinilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllMlllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUUIIIUII
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll1
De Deense internationale groot
meester Larsen heeft zich in Span
je góvestigd om aldaar het jonge
talent te begeleiden. Bovendien
speelt hij in de jaarlijkse toer
nooien op Gran Canaria (dit jaar
gewonnen door Geiler) en op het
wonderschone eiland Lanzarote
(dit jaar gewonnen door Larsen)
mee. Hoewel de jongere schaakge
neratie hem als een held, ja als
een schaakgod aanbidt, wordt ook
dit soort mensen vaak door
schaakblindheid getroffen. Onder
staand een kostelijk voorbeeld en
een partij uit het internationale
schaaktoernooi te Lanzarote.
Bellon Larsen
door W. Muhring
Zwart: Fraguela (Spanje)
Wolgagambiet
1. d2-d4, Pg8-f6 2. c2-c4, c7-c5 3.
d4-d5, b7-b5 4. c4xb5, a7-a6
(Een heerlijk gambiet, maar kennis
van de finesse is wel noodzakelijk)
5. Pb1-c3, a6xb5 6. e2-©4, b5-b4
7. Pc3-b5, d7-d6
(Vooral niet 7. Pe4: 8. De2, f5
9. f3. Pf6 10. Pd6 stikmat)
8. Lf1-c4, Pf6xe4
(Voor de hand liggend, edoch fou
tief. M.i. was 8. g6 noodzakelijk
om de ontwikkeling voort te zet
ten).
9. Dd1-©2, Pe4-f6 10. Lc1-f4, Ta8-
a6
Stelling na 10.Ta8-a6
Waarom veel mensen bang zijn voor muizen is een groot
raadsel, want de meeste muizen doen de mens geen kwaad.
Het is trouwens zeer waarschijnlijk dat muizen banger zijn
van mensen dan omgekeerd. Ze laten zich daarom nauwelijks
zien, ook omdat bet overwegend nachtdieren zijn. Sommige
soorten muizen houden een winterslaap waardoor zij zich in
die maanden evenmin laten zien. Andere muizensoorten leg
gen als de winter nadert grote voedselvoorraden aan en
blijven bet hele jaar door wakker.
De bekendste van alle muizensoorten is de gewone huismuis,
waarvan de witte en alle andere gekleurde muizen afstammen.
(na 42. Tb6)
Larsen speelde 42. Td3??, waar
op Bellon één van Larsens
volgelingen hem met 43. Dg5
knock down sloeg. Larsen had
natuurlijk 32. ...h6 moeten spelen.
Wit: Haith (Frankrijk)
11. Pb5xd6+I, Ta6xd6 12. Lc4-
b5+, Td6-d7 13. Lf4xb8
(Einde van de combinatie)
13. Pf6xd5 14. 0-0-0, Lc8-b7 15.
Pg1-f3, DdBxbö 16. Pf3-e5, Db8-a8
17. Lb5xd7+, Ke8-d8 18. De2-b5,
e7-e6 19. Ld7xe6! Bravo en zwart
gaf zich gewonnen.
Het dier kan 7.5 tot 10.5 cm groot worden, zijn staart niet
meegerekend. De wilde huismuis, die ook wel oogst- of tuin-
muis wordt genoemd, leeft van wat de voorraadkast en
vuilnisbak van de mens hem bieden.Buiten eet hij evenals zijn
soortgenoten graag graankorrels, insecten en vruchten. De
mannelijke huismuis stinkt soms, wat bij een goede hygiëne
kan worden verminderd. Men kan natuurlijk ook een ander,
minder bekend soort muis als huisdier nemen. Gespecialiseer
de dierenzaken kunnen deze dieren wel leveren. Daarbij moet
wel opgepast worden welke muizen men aanschaft, want de
hazel- en de eikelmuis bijvoorbeeld, behoren sinds enige jaren
tot de beschermde dieren. Die mogen niet meer gevangen
worden noch als huisdier hun dagen slijten.
De hazelmuis is kleiner dan de huismuis. Zijn grootte varieert
tussen de 6 en 9 cm. In het westen van het land komt hij
niet meer voor, maar nog wel in het oosten en zuidoosten.
Zijn vachtje is geelbruin en hij heeft op zijn Uchter gekleurde
borst een witte vlek. Zijn staart is behaard en hij dankt zijn
naam onder meer aan zijn voorliefde voor hazelnoten. Het
diertje, dat zijn nest in hagen verstopt houdt een winterslaap.
Dat doet ook de beschermde eikelmuis, die 17 cm groot kan
worden. Zij rug is roodbruin en zijn buik wit Hij heeft een
zwarte staart die eindigt in een witte kwast Met zijn lange
oren en grote zwarte ogen is hij zonder twijfel het meest
kleurrijke muisje dat we kennen. In ons land leeft hij alleen
in Limburg. De eikelmuis zet graag dierlijk voedsel op zijn
menukaart zoals eieren, jonge vogels, sprinkhanen en rupsen.
We kunnen hem vaak in de buurt van de mens vinden, in
schuurtjes, prieeltjes en dergelijke. Het is een nachtdier, dat
zich tegen de winter tonnetje rond eet om vervolgens in het
koude seizoen onder te duiken.
In de omgeving van de eikelmuis treffen we vaak de relmuis
aan, die zelfs 19 cm groot kan worden. De relmuis is bruinach
tig grijs, heeft een witte buik en een volle pluimachtige staart
Ook de relmuis is een nachtdier en houdt een winterslaap.
Zodra hij zich in de buurt van de mens vestigt zal hij zijn
„woning" bekleden met oude vodden en lapjes. Een wakkere
en opvallende muis is ook de rosse woelmuis, die roodbruin
en grijs van kleur is. Hij wordt maximaal 12.5 cm groot. Deze
muis houdt geen winterslaap en leeft voornamelijk overdag.
Het is een bijzonder actief diertje dat graag klimt Apart is
ook de brandmuis die over zijn bruine ruggetje een zogenaam
de zwarte aalstreep heeft en een wit buikje. Men zal hem
zelden in ons land tegenkomen, want hij houdt zijn domicilie
in oostelijk Europa. De dwergmuis is de kleinste onder de
muizen. Hij wordt slechts 7.5 cm groot, heeft een geelbruine
kleur en een lange staart. Het diertje leeft voornamelijk in
koren- en rietvelden en verhuist 's winters naar de omgeving
van de boerderij.
Dan zijn er nog de bosmuizen. De grote wordt circa 13 cm,
de gewone ongeveer 11 cm groot De laatste heeft langere
achterpoten dan de huismuis, waar hij verder veel mee gemeen
heeft Beide soorten eten veel nootjes, bessen, insecten, eieren
en jonge vogels. De veldmuis wordt maximaal 12 cm en heeft
een klein staartje van 3-4 cm. Meestal hebben muizen een
staart die bijna even lang is als hun lichaam. Door de
afwezigheid van hun natuurlijke vijanden worden de veldmui
zen soms een ware plaag. Maar de natuur heeft er wat op
gevonden en wanneer zo'n bevolkingexplosie zich voordoet
treedt er vaak een massale sterfte op.
De aardjnuis heeft veel van de veldmuis weg. Zijn haren zijn
wat langer, terwijl ze de akkers meer mijden dan de veldmuis,
die er 's zomers meestal bivakkeert
Een bijzondere groep muizen vormen de spitsmuizen, die hun
naam danken aan hun spitse snuit Er zijn ongeveer tien
soorten spitsmuizen. Vanwege hun voorliefde voor dierlijk
voedsel hebben ze ook een roofdierachtig gebit Heel grappig
is dat wanneer moeder spitsmuis met haar kinderschaar op
stap gaat, ze zich meestal als een treintje voortbewegen.
Moeder voorop en de jongen er achteraan, terwijl ze elkaar
bij de staart vasthouden. Er zijn wittandige en roodtandige
soorten. Wil men spitsmuizen in huis halen, dan zijn de
wittandige dieren daar het best voor geschikt.
.fjllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllMIIIIIIIMIIIIIIIIUIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIUIIIIUIIIUIIIIUIIIIIIIIUIIIUIIIIUIIIIIUIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIKIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillUII
Wereldkampioen dammen Harm
Wiersma en aspirant schaakgroot
meester Hans Böhm zullen op 5
en 6 november a.s. trachten een
nieuw wereldrecord simultaan
dammen en schaken te vestigen.
Dit gebeurt volgens het roulatie
systeem. Gedurende 26 achtereen
volgende uren zullen Wiersma en
Böhm onafgebroken strijden tegen
20 tegenstanders. Zodra een partij
is beëindigd zal een nieuwe tegen
stander plaatsnemen. Op deze ma
nier hopen de simultaanspelers elk
400 tegenstanders te ontmoeten.
Het geheel ,zal plaatsvinden in de
hal van het hoofdkantoor van EN-
NIA verzekeringen, die als sponsor
optreedt, aan het Churchillplein 1
te 's-Gravenhage. Informatie en
aanmeldingen voor deze dam- en
schaakmarathon eveneens aan dit
adres. Tel! 070-727263. Als deelne
mer kunt u kiezen uit zes periodes:
1. Vrijdagavond 18.00-22.00 uur. 2.
22.00-02.00 uur. 3. Zaterdagmor
gen 02.00-08.00 uur. (voor deze
periode wordt een vaste ploeg van
30 spelers geformeerd. Dit houdt
het spelen van meerdere partijen
in) 4. Zaterdagmorgen 08.00-12.00
uur. 5. zaterdagmiddag 12.00-16.00
V "W i"i' 1
18 118
i m m m a
ww-
VA'i'
vóór 15 oktober a.s. Veel plezier
en succes.
De positie in het diagram kwam
voor, in de enerverende partij tus
sen Harm Wiersma met wit en
Avraham Gendlerman, gespeeld in:
de voorlaatste ronde van het vori
ge maand gehouden toernooi om
het wereldkampioenschap. Als
laatste heeft wit hier 49. 38-33
gespeeld. Bij winst zou Wiersma
een ronde voor het einde de we
reldtitel op zijn naam kunnen
schrijven. Wie onder de vele aan
wezigen zou op dit moment getwij
feld hebben aan een overwinning
voor hem? Zo te zien lijkt wit snel
de partij in zijn voordeel te gaan
20-25 51. 36-31 6-11 52. 31-26
11-16 53. 29-24! is het voor zwart
verloren. De voortzetting 53.
16-21 54. 27x16 18-22 gaat niet
wegens wit 55. 32-27! Maar de
man uit Israël is een vindingrijk
verdediger. In de diagrampositie
vervolgde hij met: 49. 23-29 50.
33x24 18-23. Met een stuk meer
moet hier toch vlot gewonnen kun
nen worden. Maar pas op. Er valt
nog wel het een en ander te doen.
Beide spelers, nogal opgejaagd
door de wedstrijdklok om hun 50
zetten halen, konden nu weer rus
tig nadenken. Vrij vlot vervolgde
wit echter met: 51. 27-22. Bij nade
re beschouwing zal blijken dat we
bij deze zet een vraagteken moe
ten plaatsen. Het lijkt de meest
voor de hjnd liggende voortzetting
om een gewonnen eindspel te krij
gen en dat het niet klopt is eigen
lijk de schuld van zwarts knap
gevonden 54e zetl Maar wie had
dat voorzien? 51. ...12-18 Op 51.
6-11 52. 36-31 kan zwart nu niet
17-21 spelen wegens 53. 34-29
23x25 54. 31-27 19x30 55. 31x20!
Op 52. 12-18 53. 31-27 verliest
nu 17-21 54. 27x7 18x38 door b.v.
55. 28-22. Over 52. 11-16 valt
te praten. 52. 22x11 6x17 53. 30-25
19x39 54. 28x8; zo heeft Wiersma
gewonnen uit. Maar nu de verras
sing. 54. 17-21! Knap. Zwart
brengt zijn schijf naar veld 26 en
verzekert zich hiermee van de ruil
26-31 die de remise moet brengen.
55. 8-3 21-26 56. 3x20 39-44. Het
lijkt nu alsof wit vlot kan winnen
door: 57. 20-29, maar zwart laat
dan volgen: 57. 44-49 58. 29x1
49x16: dreigt met de remiseruij
26-31. Wel kan wit deze verhinde
ren door 1-34, maar zwart speelt
dan 16-32 en bezet de hoofdlijn
waarmee de remise een feit is. Wit
kan dan de zo benodigde dammen
niet halen. 57. 20-9 18-23 58. 9-20
44-50. Niet 44-49 wegens wit 20-14
49x16 14x37 en wit heeft de hoofd
lijn 59. 32-27 50-44 60. 20-15 44-39
61. 25-20 39-11 62. 20-14 11-16 63.
14-10 16x32. Speelt wit hier nu 64.
10-4 dan speelt zwart 32-46. Het
stuk op void 23 kan wit dan krij
gen, waarna weer een remise-eind
spel is ontstaan. Wit krijgt .zijn
tegenstander niet van de hoofdlijn
ondanks zijn twee dammen en een
derde dam kan hij niet halen. 64.
15-24 32-43! Nu niet 32-46 wegens
wit 10-5 met winst. In de nu ontsta
ne positie moest Wiersma remise
toestaan. Zwart dreigt met 26-31
remise te maken en speelt wit 10-5
dan volgt 43-30. Ook voor de NOS-
geduldig hadden gewacht was het
niet anders. We zouden tot de
volgende dag moeten wacht«n
Het is waarschijnlijk wel te bewij
zen dat wit met 51. 36-31 hadden
kunnen winnen. Misschien komen
we daar later nog eens op terug.
M
Voor de afwisseling ditmêal eens
twee speelproblemen van de hand
van Paul Lukacs, de wereldver
maarde problemist, Hongaar van
geboorte maar inmiddels woon
achtig in Israël.
Géén double-dummy problemen,
maar op de praktijk gerichte vraag
stukken. Voor beide problemen
geldt: zuid is leider in een 4
schoppencontract, west komt uit
met een kleine troef en oost be
kent. Ook de vraagstelling is in
beide gevallen identiek: bepaal uw
speelplan en is het contract altijd
te winnen?
Tot besluit weer een damvraagstuk
ter oplossing. Het is een composi
tie van A. den Dunnen met als
opgave: Wit speelt en wint. De
oplossing in een volgende rubriek.
Oplossing probleem van B. P. A.
Kloos uit de rubriek van 28-8-1976.
1. 44-40 36x47 2. 32-27 47x24 3.
40-34 18x40 4. 45x3 4. 22x31 5.
*H B 9 8 3
üA 2
OA B5
4-6 42
o 10 4 2
A V53
V B975
C?A 6
0543
*6 5 2
A H 10 8
ü5
OA V8
A V 4 3
Oplossing: Het antwoord op de
JA. In beide problemen heeft de
leider negen slagen met zekerheid
in handen, d.m.v. vijf troefslagen
in noord, drie azen in de bijkleuren
en een ingetroefde harten in zuid.
Het gaat er dus om vier verliessla-
gen in de lage kleuren te vermij
den. Dat gaat als volgt:
A. De leider haalt de laatste troef,
speelt hartenaas en troeft een har
ten af. Nu volgt klaveraas en een
kleine klaveren. Als oost deze slag
wint, geeft elk naspel de leider de
kans zich van een ruitenverliezer
te ontdoen: harten is in de dubbe
le renonce (zuid troeft, noord rui
ten weg), ruiten beperkt het aantal
verliesslagen in die kleur tot één
en klaveren steit zuid in staat om
óf klavervrouw te maken (oost vier
klaveren), óf op de vierde klaveren
in noord een ruitentje te lozen
(klaveren 3-3).
Als. daarentegen, west de slag
wint, is zijn enige veilige naspel
een ruiten. De leider speelt in
dummy een kleine en, als oost de
slag wint, is die in hetzelfde eind
spel terecht gekomen als in het
reeds genoemde geval.
B. Het begin is hetzelfde als in het
vorige probleem. Zuid haalt de
laatste troef, incasseert hartenaas
Er zijn nu een drietal mogeli
dan: ba
a) oost bekent niet. Zuid
een kleine en west zit in
eindspel.
b) oost speelt de heer. Zuid
dan een kans op overslagen.
c) oost speelt egn kleine klav^ni
Zuid legt de vrouw. Als w®
slag kan nemen en geen kla\
meer heeft zit hij in een ein 50
en als west nog wel klaveren )5
en die naspeelt, is het coitSO
veilig als de klaveren 3-3 zS50
want dan kan op zuids vkOO
klaveren in noord een ruiten '5
Als west vier klaveren hee^
vervolgt met een vierde rond i~
die kleur, moet zuid op tafe
ruiten afgooien, waarna wa
ontbrekende slag moet brt
door in de dubbele renonce
ruitenvork te spelen. Met jjo
deze laatste variant wordt no qq
eens over het hoofd gezien, oq
is strikt logisch op het mome\oo
men gezien heeft dat de trdOO
van zuid voor introeven nu 75
