Openhartige tv-serie vol
menselijke trekjes
(s
Child of hope:
Afrikaans proces
MARY HARTMAN
NOT met „Tijdschrift"
naar experimenteel werk
ix
DALENDE
WAARDERINI
VOOR TV
TELEVISIE VANAVO
TELEVISIE VRIJDAG
RADIO VANAVOND -
RADIO VRIJDAG
Luit/Ou OUUUAll
JJOiND£,ttD/\U ib bafTJUMLÜÜj.
4dep
Met de serie „Mary Hartman"
heeft de VPRO de hand ge
legd op een reeks huiselijke
tv-drama's, die aanvankelijk
nogal omstreden zijn geweest
in Amerika. De grote stations
wilden er niet aan. omdat er
een en ander aan hachelijke
openhartigheden in ten beste
wordt gegeven, zoals impoten
tie, geslachtsziekte, exhibitio
nisme etc. De makers gingen
er de lokale stations mee
langs en wisten te bereiken,
dat die alle op dezelfde dagen
en tijdstippen de serie uitzon
den. Intussen zijn er daar 130
afleveringen over het scherm
gegaan. De bedenkingen van
het begin hebben gaandeweg
plaats gemaakt voor onom
wonden waardering
De VPRO heeft voorlopig 26
afleveringen aangekocht en
behoudt een claim op de vol
gende Vanavond worden op
Ned. I de eerste twee stuks
van elk 25 minuten uitgezon
den en wel om 19.20 en om
21.05 uur. Ondanks het vroege
tijdstip bepaald geen kinder
kost, niet omdat er ruw zou
worden omgesprongen met
wat niet buiten een beetje om
zichtigheid kan, het tegendeel
is zelfs het geval, maar wel
omdat er op min of meer ter
loopse manier dingen ter spra
ke komen, die voor minder
goede verstaanders mogelijk
enige uitleg behoeven, hetgeen
overigens naar de wijze waar
op in deze serie wordt gewerkt
in alle eer en deugd kan ge
schieden. We denken dan bijv.
aan het bedgesprek dat Mary
heeft met haar (op dat mo
ment) impotente man Tom. Zij
benadert dit probleem en haar
man met respect, d.w.z. liefde
vol, maar krijgt nul op het
request als Tom zegt: „We
doen het niet, omdat we er
over praten en terwijl je er
over praat, kun je het natuur
lijk niet doen". De wijze waar
op Mary berust, d.w.z. waarop
zij door het oog van de camera
wordt vastgehouden, is niet
vrij van een zekere aandoen
lijkheid Ongeveer dezelfde
gevoelens worden aangespro
ken als later in de serie Mary
een gesprek heeft met haar
dochter van dertien over liefde
en drugs, een moeizame dis
cussie: „Ik zeg je, om een ver
standige moeder te zijn tegen
over een onwillig kind, is een
zeer moeilijke zaak".
Het is deze benadering die
treft. En dan stel je als tv-kij-
ker opnieuw vast: het gaat er
niet om wat ze allemaal op het
Mary met haar man Tom (Greg Mullavey).
Louise Lasser gaat helemaal op in de rol van Mary Hartman.
scherm brengen, het enig be
langrijke is de manier waarop.
De pardoese vrijpostigheid
bijv. waarmee Barend Servet
c.s. allerlei zaken uit de doe
ken deed, kwam hinderlijk
over, omdat zij daarbij het air
aannamen alsof zij dit alles
hoogstpersoonlijk hadden ont
dekt en uitgevonden, alsof
naakt niet net zo oud is als de
mensheid. Mary en de makers
van deze serie leggen duidelijk
maar ontzag voor menselijke
zaken aan de dag, hoezeer ook
een zekere speelsheid en durf
hen niet kan worden ontzegd.
Zij tillen ernstige zaken niet
buiten het verband van het
alledaagse. Voorbeelden: het is
erg als iemand dood gaat uit
je naaste omgeving, maar het
confronteert je direct met het
triviale vraagstuk: wat trek ik
aan op de begrafenis?. Het
menselijke ligt dankzij onmis
kenbare geestigheid voortdu
rend naast het schokkende,
bijv. ook als Mary van de poli
tie een telefoontje krijgt, dat
haar grootvader is opgepakt
wegens exhibitionisme. Later
op het politiebureau vraagt zij
wetend-niet-wetend, of exhibi
tionisme betekent dat hij iets
heeft laten zien en wat-ie dan
wel heeft laten zien. De politie
agent: „Hij heeft laten zien
wat u denkt dat hij heeft laten
zien kopje koffie?" De lich
te humoristische toets in deze
scène ligt ook in hoe die twee
tegenover elkaar staan, Mary
en die agent. Mary geschokt
en zich schamend voor haar
grootvader, de agent, voor wie
het een vervelend routinezaak
je is, duidelijk gecharmeerd
door de aanwezigheid van een
jonge vrouw in een bureau vol
politiemannen.
Het gezin
Eigenlijk gebeuren de dingen
in dit verhaal niet anders dan
men regelmatig om zich heen
ervaart. Mary vormt niet al
leen het middelpunt van deze
serie, maar ook van het gezin
Hartman met haar grootvader,
vader, moeder, zusje, dochter
en nog wat naaste toebehoren.
Schepper van dit gezin is Nor
man Lear, die „All in the fami
ly" en „Maude" op zijn naam
heeft staan. Deze serie on
stond uit zijn idee om eens een
parodie op de huiselijke tv-
drama's te schrijven en daarin
het eep en ander overhoop te
halen. In Amerika wordt er
elke dag één uitgezonden.
Daar is men nu al aan de 130e
toe, hetgeen j/ihoudt dat er
ook elke dag één moet worden
gemaakt. Deze snelheid van
werken heeft tot gevolg, dat
Lear niet elke dag een com
pleet script gereed kan hebben
en dat hij de uitwerking, zowel
speel- als opname-technisch
moet overlaten aan acteurs en
regie. Dit had fout kunnen lo
pen. De spelers hadden er zich
op hun routine doorheen kun
nen slaan. Het wonder wilde
evenwel, dat Louise Lasser,
een hele beroemdheid op het
New Yorkse toneel, zich door
de Mary-rol aangesproken
voelde en er een persoonlijke
toets aan heeft gegeven, zodat
het iets heel moois werd. De
andere spelers lieten zich hier
door meevoeren, zodat er een
hecht sfeertje ontstond, het el
kaar door en door kennen
zoals in het gemiddelde gezin.
Plaats van handeling is Fern-
wood, een door de schrijver
verzonnen gemeente in Ohio.
Daar loopt ook een massa
moordenaar rond, de gedachte
waaraan Mary al evenzeer
parten speelt als de narigheid,
dat haar keukenvloer na het
boenen geel is uitgeslagen. Al
lemaal grote en kleine zorgen
door elkaar heen, waarmee
Mary en de haren moeten le
ren leven. Er zit een verhaal
in deze tv-serie en zo kan men
het als kijker ook ondergaan,
maar schrijver en acteurs heb
ben bewust en ook improvise
rend naar dubbele bodems ge
zocht en die ook gevonden.
Waarom speelt Tom zo graag
met een pistool? Is het om de
massamoordenaar op een af
stand te houden of wil hij zich
tegenover Mary een houding
van mannelijkheid aanmeten?
Voor 7500 gulden per aflever
ing is de VPRO nog niet eens
duur uit ook en gezien de al
gemaakte 130 afleveringen
kan deze omroep tot in lengte
van jaren vooruit. Soms lijkt
een onderwerp in de huiselijke
kring wel eens een schokken
de wending te nemen, maar in
tekst en spel wordt er dan een
subtiele draai aan gegeven,
geestig of ook niet, dit naar
believen van de kijker, want
bij de serie is geen ingeblikte
lach toegevoegd. Misschien
zijn de Amerikanen daar wel
in eerste instantie op afge
knapt, dat zij niet wisten wan
neer zij wel en wanneer zij
niet moesten lachen. Dat is
vaak al een heel huiselijk pro
bleem op zich en tevens een
soort dubbele bodem in deze
serie die bijna op een on-Ame-
rikaanse manier menselijk is.
TON OLIEMULLER
(Van onze radio- en tv-redactie)
De NOT (Nederlandse Onderwijs Televisie) werkt aan een plan
om te komen tot zes proefprogramma's waaraan leerlingen van
zes scholen kunnen meewerken. Wanneer die televisieprogramma's
zijn gemaakt begonnen wordt in december is niet zeker of
deze ook worden uitgezonden, geheel of gedeeltelijk. Wel zijn ze
bepalend voor het vrijdagochtend-NOT-programma „Tijdschrift"
van het volgend jaar, wat betreft het onderdeel „Actueel op
school".
De NOT: „Leerlingen die een
schoolkrant in elkaar kunnen
zetten, moeten ook een tv-pro-
gramma kunnen maken. Ze hoe
ven zich niet te bemoeien met
het camerawerk, daarvoor zijn
die bovendien te duur; de leer
lingen kunnen wel over de on
derwerpen meedenken en eraan
meewerken".
Uit ervaring weet de NOT dat
als leerlingen van scholen voor
voortgezet onderwijs wordt ge
vraagd hoe programma's voor
schooltv eruit moeten zien, zij
daarop geen antwoord hebben.
Door leerlingen bij tv-program-
ma's te betrekken, kunnen die
leerlingen zich ervan bewust
worden gemaakt, wat ze willen.
Bovendien moet duidelijk wor
den dat programma's over scho
len niet moeten gaan over de
problemen die alleen op de ei
gen school voorkomen. De te
behandelen onderwerpen die
nen voor kijkers op scholen in
het hele land geschikt te zijn.
Wel kan de persoonlijke visie
vein de leerling tot uiting wor
den gebracht. Wanneer de zes
scholen hun programma's ge
reed hebben, gaan de leerlingen
eikaars werk kritisch bekijken.
Bruikbare, programma-onderde
len kunnen voor uitzending wor
den bewaard, maar veel hoop
heeft de NOT nog niet.
leerlingen uit de lagere- en mid
denklassen van het voortgezet
onderwijs en het vormingswerk
voor werkende jongeren. De
reeks bestaat uit themapro
gramma's en actualiteitenpro
gramma's die afwisselend, om
de veertien dagen worden uitge
zonden, steeds op vrijdagoch
tend om 11.10 uur via Ned. I.
Deze programma's zijn bestemd
voor leerlingen van 13 tot 17
jaar en duren een half uur. Bij
de themaprogramma's komen
aan de orde verkering, de krant,
Chili en oude stadswijken. De
actualiteitenprogramma's be
staan uit drie onderdelen; het
eerste onderwerp is enkele we
ken te voren uitgezocht en
wordt begeleid door een uitvoe
rig informatieblad. Het tweede
onderwerp wordt enkele dagen
voor de uitzending bepaald,
waarna het laatste onderdeel
volgt „Actueel op school" en
korte mededelingen.
Ontwikkeling
„Tijdschrift" heeft een duidelij
ke ontwikkeling achter de rug,
waarin de samenstellers, door
ervaring gedreven, van richting
moesten veranderen.
Aanvankelijk had „Tijdschrift",
vijf jaar geleden begonnen, het
karakter van de normale actua
liteiten-rubrieken. De belang
stelling was gering en wanneer
een school besloot mee te doen,
bleef het voornamelijk bij gezel
lig tv-kijken, hoewel het de be
doeling was dat de leerlingen
zelf de handen uit de mouwen
zouden steken. Men bleek het
niet te doen.
Later werd aanzienlijk meer in
formatiemateriaal verstrekt en
werden de kijkende scholieren
gemotiveerd zelf aan de slag te
gaan, nadat de TV-uitzending
was afgelopen.
Hoe actief scholen thans kun
nen zijn, blijkt uit de uitzendin
gen „Actueel op school", of het
om werkprojecten gaat of ge
sproken voorlichting. Zo wordt
morgenochtend een gesprek uit
gezonden van parlementair
journalist Harry van Wijnen en
Hans Fortuin van de NOT met
Tweede Kamer-voorzitter Von
deling over de Troonrede, ge
volgd door een uiteenzetting van
de dekaan van het Haagse Tho
mas More College over de sa
menstelling van het keuzepak
ket.
„Tijdschrift" probeert met de
uitzendingen, die door één van
de vijf scholen met televisie
worden gevolgd, zo veel moge
lijk leerlingen zo persoonlijk
mogelijk aan te spreken; veel
van de uitzendingen wordt op
video vastgelegd. Een aanvrage
voor meer zendtijd is in voorbe
reiding.
Inspraak
De NOT geeft overigens alle
kijkers en ouders de gele
genheid tot inspraak. Wie be
langstelling heeft om zelf een
bijdrage te leveren aan de tot
standkoming van programma's
„Tijdschrift", met name de ac
tualiteitenuitzendingen, kan
contact opnemen met de samen
stellers Huns Fortuin en Jan-
jens Mo'enaar, NOT, Riouw-
straat 165 in Den Haag.
„Tijdschrift" is een schooltv-se-
rie die, in het kader van maat
schappijleer, bestemd is voor
Maartje van Weegen en Roel Oostra presenteren „Tijd
schrift".
NEDERLAND I
NOS
13.45 Toeristische Tips
18.55 Journaal
VPRO
19.05 Landgenoten
19.20 Mary Hartman, Mary Hart
man familieserie
19.45 Machlavelll of hoe het in de
wereld toegaat
21.05 Mary Hartman, Mary Hart
man familleserie
NOS
21.35 Journaal
EO
21.50 Van u wil Ik zingen
22.20 Christenen Vandaag
NOS
22.50 Journaal
NEDERLAND II
NOS
18.45 TI-Ta-Tovenaar
18.55 Journaal
VARA
19.05 Pipo en de piraten van toen
- serie
19.30 Dokter Hogg Terug - serie
NOS
20.00 Journaal
20.25 Beryl's Lot - serie
21.20 De Ombudsman
21.45 Reuben m'n jongen komi
sche serie
22.10 Child of Hope Lv. bewerk
ing
NOS
23.15 Den Haag Vandaag
23.30 Journaal
■VIIHTihTi
18.00 Nieuws uit
Westfalen
18.05 Unmöglicher Auf
19.15 Hier und Heute
19.45 Tip om kwart vc
20.00 Journaal
20.15 Plusminus - ec<
21.00 Detektiv Rockford:
nügt - detective-serie
21.45 Was Menschen wi
ven für die Frelheit
Nederland
22.45 Journaal
DUITSLAND
19.00 Journaal
19.30 Der grosse Prels-i
20.50 die grosse Hilfe
21.00 Journaal
21.15 Burgers vragen: F
woorden
22.15 Litera-Tour over ij
23.30 Journaal
BELGIE
NEDERLAND
17.00 Schooltv
18.00 De Oniksen
18.05 Jonger dan je denl(
18.45 Leef nu
19.10 Veilig Verkeer
19.15 Uit de dierenwere
da
19.40 Journaal TERI
20.15 Coronation Street eid v
serie l\et 1
20.40 Panorama eiden
21.30 Première filmmagiet 1
22.15 Journaal *n-
dat
Jiet fc
Ds. W. Glashouwer heeft vanavond op
Ned. I om 22.20 uur onder het kopje
„Christenen vandaag" een gesprek met de
Amerikaan Hal Lindsey die pnder meer
schreef „De planeet die aarde heette". De Netty Rosenfeld gaat vanavend op Ned.
Nederlandse vertaling kwam al toe aan de I om 19.05 uur op zoek naar een landge-
elfde druk. noot-
„Child of hope" dat de VARA Spanje van de burgeroorlog en
vanavond uitzendt, is een tv-be- hun ervaringen in deze oorlog,
werking van het boek „No neu- Voorts in dit programma de er-
tral ground", geschreven door varing van Joris Ivens met het
Joel Carlson. Gegeven hiervoor filmfestival van Venetië,
is het proces van 1967'in Preto
ria tegen 37 uit Namibië afkom
stige Zuidwestafrikanen. Een
illegaal proces, want Zuid Afri
ka had in deze voormalige
Duitse kolonie Namibië sinds
1966 niets te zoeken. Het land
werd dat jaar onder beheer van
de Verenigde Naties gesteld.
Ned. II, 22.10 uur.
Pipo
Machiavalli
Het VPRO-programma Machia-
velli bevat onder meer twee
oud-Spanje-strijders, die met
Cherry Duyns opnieuw een be
zoek brengen aan Spanje en
herinneringen ophalen aan het
HOU HET
SCHERM
IN
HET OOG
Pipo, Plom en Klukkluk zijn in
de aflevering „Een overval met
hindernissen" in de serie „Pipo
en de piraten van Toen" op het
zeeroversschip terecht gekomen.
Ze hebben zelfs Ploms pop te
rug. Maar nu rijst de vraag: hoe
komen ze terug.
Ned. II, 19.05 uur.
Beryl
Beryl Humphries heeft het van
avond te stellen met mevrouw
Corbishley, die met vier kinde
ren door haar man in de steek
werd gelaten. „Als ik alles over
zou doen", zegt ze, „zou ik nooit
meer kinderen nemen". Haar
oudste zoon Philip is dan ook
knap lastig.
Ned. II. 20.25 uur.
NEDERLAND
fiaat
kathc
■Irt oi
HILVERSUM I
vrije tijd.
18.30 faws. 18.41 Wereldpanorama.
18.53 De kerk vandaag. 19.10 (S) Leger
des Heilskwartier 19.25 (S) Muziek in
uw straatje. 19.53 (S) zojuist versche
nen, nieuwe boeken 20.00 (S) Zang en
orgelavond. 21.30 (S) In gesprek met.
22.25 Avondoverdenking. 22.30 Nws
22 40 (S) Hier en nu. met aansluitend
politiek weekoverzicht. 23.00 Rondom
het woord 23.25 Stairway to the stars.
23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM II
18 00 Nws. 18.11 Radiojoum. P.P.: 18.20
B P. IKRON: Tourix Folk. 19.30 (S)
Hoogtepunten uit operettes. 20.00 Nws.
20.05 Radiojourn. Programmaoverz.
20.15 (S) Het levend verl^TJ
Ierse volksmuziek. 21.55 (L
jacht in Belfast. 23.00 Met r
morgen. Even ontspannen vi
pen gaan. met om 23.05 al
23.20 Den Haag vandaag. 23
van Even ontspannen voor
gaan. 23.55 Nws.
HILVERSUM
NOS: 18.03 De vakaturebari
NOS-maal. TROS: 19.02 r
Beatles story. 20.02 (S) F|
Soul Top-10. 21.02 (S) Luist
thuis.groeten en wensei
militairen. 22.02 (S) Als dat
verzoekplaten. 23.02 (S) Se
blues. 0 02 (S) De Hugo v
Show met LP-werk.
ais aai
2(S)Sew.
Hugo v7 1
1 02 (SLf
HILVERSUM I
KRO: 7.00 Nws. 7 02 Hel levende woord.
707 (S) Hans van Willigenburg. (7.30
Nws) 8.30 Nws. 8.36 Gymn. voor de
huisvrouw. NOS: 8.45 Spiegel van Bel
gië. KRO: 9.15 (S) Anne van Egmond.
(10.30 Nws.) 12.00 (S) Hans van Willi
genburg. (12 26 Med. 12.30 Nws.) 14.00
(S) Anne van Egmond. (15.30 Nws.)
16.00 (S) Spreekuur. 17.00 (S) Anne van
Egmond voor kinderen. 17.30 Nws.
17.32 (S) Echo magazine.
HILVERSUM II
NCRV: 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgymn.
7.20 Te Deum Laudamus. 7.54 Herken
ning, lezing. 8.00 Nws. 8.11 Hier en nu.
8.25 Rozegeur en prikkeldraad. NOS:
9.00 Olie uit de ijskast. 9.35 Waterstan
den. 9 40 Schoolradio. 10.00 Wat heeft
dat kind 10.15 De taal in je hand. 10.30
Eurolight. 11.00 Nws. 11.03 Meer over
minder. 12.30 Toerismo. OVERH.
VOORL.: 12.49 Uitz. voor de landbouw
13.00 Nws NCRV: 13.11 Hier en nu.
NOS: 13.30 Vonken onder de as. 13 45
_.i de kamermuz. 15.00 1
Nederl. met om 16.00 Nws P»e
op buitenl VPRO 1700 V^tzaa
kringen. 17.45 Symbiose. 17nJ]]e
HILVERSUM
EO: 7.02 (S) Gospelsoun
Tijdsein. (8.03. 8.30 en 8 i"1"
(S) De muzikale fruitmand.&ai1
elfder ure. TROS: 11.03 (Spn n
op verzoek. 12 03 (S) De de
Gelderenshow. NCRV. 13.L. r
contact en de nationale t
16.03 (S) Hitmeesters. lute
do
NOS. 7 00 Nws. 7 02 (S) Vro
9.00 Nws. 9.02 (S) Stof v.
10.30 (S) Vocalise. 12 00 (S
tal EÓ: 13 00 (S) Klanksp
Nws. 14.02 (S) Klankbord 1
Daar waar de molens s
Woord der waarheid. VPR(
Muziek-op-vier.
e 4
Hilversum De gemiddelde kijkdichtheid voor Ned. v
II tezamen bedroeg in het tweede kwartaal van 1976 in hr
18.45-22.45 uur 38 pet. (Ned. I: 15 pet., Ned. 2: 23 t
percentage wijkt weinig af van de gemiddelde kijkdicri.
het tweede kwartaal van 1974 en 1975. Het algemeen wasr
gemiddelde voor genoemd tijdvak was 69, wat lager dp
overeenkomstige kwartaal van '74 en '75 (resp. 71 en 70).
overeenkomstige kwartaal van
De gemiddelde kijkdichtheden
voor de vaste uitzendavonden
van de omroeporganisaties op
Ned. II zijn: AVRO op vrijdag
39 pet., TROS op maandag 31:
VARA op donderdag 25: NCRV
op dinsdag 21: NOS op woens
dag via Ned. I 18: KRO op
zaterdag 17 en NOS op zondag
eveneens 17. De gemiddelde
kijkdichtheid op de donderdag
Ned. I bedroeg 7 pet. (VPRO en
EO). De kijkdichtheid voor de
z.g. wisselavonden op het ande
re net varieerde van 10 pet. op
de vrijdag tot 27 pet. op de
zaterdag
De hoogste kijkdichtheid voor
Ned. I en II samen werd op de
vrijdagavond bereikt: 49 pet.
Daarna volgden de maandag- en
zaterdagavond met 44 pet. de
dinsdagavond met 38 pet., de
zondagavond met 33 pet., de
donderdagavond met 32 pet. en
de woensdagavond met 31 pet.
De kijkdichtheid voor en tussen
18.45 en 22.45 uur uitgezonden
programma bedroeg gemiddeld
19 pet. De AVRO skoorde in dit
tijdvak een kijkdichtheid van
32, de TROS 27, de VARA 20,
de NCRV 19, de NOS 19, de
KRO 14, de VPRO 10 en de EO
6. De VOO behaalde op vier
avonden in het onderhavige
kwartaal een kijkdichtheid van
27% deze omroep zond niet in
de vooravond uit.
Wat de waardering betreft:
AVRO en TROS noteerden 72,
NCRV en EO 71,
KRO 69, NOS 68. We
terwijl de VOO voor hd
zendingen 71 behaalde)1 te
fe
Populaire ra
programma's
aal
De lijst van meest heffel
gramma's wordt aafd,
door het Eurovisie Sol
in Den Haag op 3 aprL_
kijkdichtheid van 65 p<
dering 73), gevolgd dol'
portage van de voetbal»]
Nederland-Tsjechoslo\M
het toernooi om het
kampioenschap: 64.5 er
De Top-25 bevat in tot#N
balwedstrijden, 7 aflfN
van de Gebroeders
2 van de Mounties Sh<tru
de Rudi Carrell Show.jra
Wie-Kent-Kwis, 1 van J rr
men de schutters", 1. Ijk
retta", 1 van „Toi, tcfc
Ted", 1. van „Een rfei
en behalve het alt
de Eurovisie Songfesfo
nog de Gala van de Ne£p
Plaat. fa'
Met name bij de voetb^
ges in het kader van fee
pees kampioenschap
sterk uiteenlopende
op: Nederland-Tsjechoj
63, Nederland-Joeglo!
West-Duitsland-J oegoslife
de 75 en West-Duitslfcv
choslowakije 78. mi
>b
