Onderzoek gereformeerde
kerkdienst: gemeente
wil een gemeenschap zijn
Thuis naar de bioscoop
kan ook gezellig zijn
Koraalmosje of „nertera": een wegwerpplantje?
de krant is 'n alledagsvriend
Laat u niet
van de wijs brengen
IONDERDAG 2 SEPTEMBER 1976
LEIDSE COURANT
PACINA 7
„Het is een welvaartsver
schijnsel", zegt de bloemist
„Plantjes van rond de vijf
gulden gaan de asbak in als
ze miezerig worden". Ais
voorbeeld noemt hij het ko
raalmosje of „nertera", een
sierlijk plantje, waarvan de
botanicus zegt dat het met
moeite kan overwinteren. Hij
vindt dat een aardig werkje,
maar het kost veel tijd. Tijd
hebben de mensen tegenwoor
dig niet meer, zodat de bloe
mist in de praktijk wel gelijk
zal hebben.
Als de feestelijke oranje bes
jes aan de kruipende lange
stengels gaan verdrogen, gooit
men het plantje net zo gemak
kelijk weg. Planten zijn vaak
geen troeteldiertjes meer. Het
koraalmosje maakt ons die
liefdeloosheid gemakkelijk.
Het kost vier gulden in plas
tic potje en zes gulden in
een stenen potje; het laatste is
te preferen omdat deze potjes
van onderen water opzuigen.
En het plantje wil juist van
onderen water hebben. De
„nertera" is de hele zomer te
krijgen. Ze wordt steeds op-'
nieuw met tussenpozen bij de
kweker op bepaalde data inge
zaaid. Op een lichte plaats ge
zet heeft men er vier tot acht
weken plezier van. Wie een
gooi wil doen naar verder
kweken kan een stek, van
herfst tot voorjaar in droge
stikstofarme grond laten rus
ten op een koele plaats maar
wel in het licht Er zit een kans
in dat in mei/juni schuchtere
groenachtige bloempjes ver
schijnen, die met een ouder
wetse plumeau moeten wor
den afgeveegd om vruchtzet
ting te bevorderen. Het koraal
mosje is ook zelf te kweken uit
zaad.
Gasten ontvangen is een kunst. Ieder doet het op eigen wijze:
een aangeklede bon-el, een avondfeestje, mensen laten genieten
van vakantiedia's. Het laatste is wel een beetje problematisch,
want terwijl de gastheer zelf staat te juichen achter de
projector hoe mooi het juist op dat plekje met uitzicht op de
rivier was, zitten de gasten in donker naar een statisch plaatje
te kijken dat hen niet meer zegt dan een kleurbriefkaart. Het
typerende van dia's vertonen is dat de gastheer niks merkt
van de aankruipende verveling. Zijn enthousiasme is veel te
groot. De prentjes roepen een stuk of wat vakantieherinnerin
gen op, die hem in staat van vervoering brengen, maar de
anderen vaak weinig doen. Heel anders wordt het als men de
gast(en) op een echte huisbioscoop kan tracteren, die binnen
ieders bereik ligt als we over een beetje ruimte beschikken.
Het kan zo goeckoop of zo
duur uitvallen als men zelf wil.
Maar (afgezien van de appara
tuur voor het filmen) moet
men toch rekenen op een be
drag van rond 1500,- voor de
inrichting van eer bioscoopka
mer. Eerst moeten de wanden
worden afgeplakt. Denk aan
de vloerbedekking en wat
goedkope stoelen of zitelemen-
ten. Zelfbouwers verzinnen
wel iets, waar eer. man of acht
lekker achterovergeleund ken
nis kunnen maken met bij
voorbeeld de Sahara. Men
rijdt mee met de landrover,
ziet de sporen die hij nalaat
in het zand, de oases en de
kleren wasserde inheemsen.
En was verrassend is, men
kan ook de pamen horen rui
sen. In een aparte montage
ruimte (kast of afgeschoten
kamerdeel) kan immers ook
geluid op de film gebracht
worden. Bovenden hebben ve
le camera's ingebouwde ge
luidsmogelijkheden. Een be
kend Rijswijks architect, die
een fantastisch» huisbioscoop
heeft neemt vin zijn talloze
reizen ingeblikt» muziek, pas
send bij zijn fims, mee. Bij
voorbeeld op de bandrecorder
opgenomen marktlawaai van
de soekjes in Marokko, geruis
van de zee en dergelijke. Of
hij koopt muziek van een in
heemse plaat (het fluiten van
bels, luidsprekers, schermen.
Lichtdicht
Dit plezier is voor elke goed
willende amateur weggelegd.
Elke filmer kan zijn informa
tie krijgen bij de foto/filmhan
delaar of zich aansluiten bij
een filmclub om aan zijn in
formatie ten aanzien van tech
nische problemen te komen.
Het filmzaaltje moet aan enke
le eisen voldoen. Het dient
manier op. Als de accommo
datie maar goed donker is. Het
rol (150 cm breed), dat wordt
gespannen in een frame. Dit
hang je op.
Om de bioscoopsfeer zo goed
mogelijk na te bootsen is af
dekking van het projectie
scherm wel het leukste. Het is
mogelijk het doek door de gor
dijnen van bijvoorbeeld dob-
bystof voor en na de voorstel
ling aan het oog te onttrekken,
door montage van een om
keerbaar electrisch motortje,
dat opereert van links naar
rechts en omgekeerd. Luxa
flex heeft ook electrisch be-
dienbare .gordijnjaloezieën',
die misschien ook bruikbaar
zijn. De langzaam open en
dicht schuivende gordijn jaloe
zieën geven de grappige illusie
in een echte bios te zitten.
Verlichting vraagt ook aan
dacht. Natuurlijk moet die
stemmig zijn en indirect (dim
mend) worden uitgedraaid.
Vanzelfsprekend moeten luid
sprekers verdekt worden op
gesteld en zo nodig gecamou
fleerd. Tenslotte een woordje
over de geluidscabine.
Bij gebrek aan belendende
kast, kan een klein hokje in de
kamer worden afgeschoten
door over de volle breedte een
wand van spaanplaat te ma
ken, waarachter de technische
apparatuur wordt opgesteld.
Mooier is natuurlijk een aan
palende ruimte of- klein ka
mertje daarvoor speciaal in te
richten. Er moeten goede
werktafels staan, bekleed met
stofvrij materiaal. Films mo
gen niet met stof in aanraking
komen. In de projectieruimte
dient men voldoende stopcon
tacten aan te brengen voor de
apparatuur. Als de hobbyist
het dan allemaal voor elkaar
heeft, kan hij met succes ken
nissen en vrienden in zijn ei
gen bioscoop inviteren: „Jon
gens kom es even kijken, ik
heb een film gemaakt van de
grotten in Peche Merle..."
De projectieruimte, waar ook aan de films gewerkt
kan worden (foto links boven) De huisbioscoop, zoals
een Rijswijkse architect die in zijn woning heeft.
een slangenbezweerder). Deze
geluiden ,mixt' hij, soms met
ingesproken tekst in de aan
zijn bioscoopje grenzende pro
jectieruimte. Hoofdzaak is dat
de filmhobbyist een perma
nente ruimte heeft waar hij
zijn films kan afdraaien zon
der elders in huis herrie te
schoppen en zonder dat de
sfeer van het samenzijn bein-
vloed wordt door het moeilijk
doen met projectietafels, ka-
|van|^UI§^UIT j
plafond moet donker worden
gesausd, de muren in donker
lichtdicht te zijn, bijvoorbeeld
met geblindeerde ramen. Maar
ieder lost dit op zijn eigen
groen, blauw, bruin/oranje
worden geplakt (jutebespan-
ning kan ook) zodat resonantie
van het filmgeluid wordt be
perkt. Op de vloer voldoet
donkerbruin vilttapijt goed.
Vilttegels hebben de voorkeur.
Ze zijn vervangbaar als er in
duister een kop koffie tegen
de grond gaat. Het projectie
scherm is makkelijk zelf te
maken. Op de gordijnafdeling
van bijvoorbeeld een waren
huis koopt men een stuk PVC
projectiedoek, verkrijgbaar
per strekkende meter van de
Bonneterie gaat er volgend
seizoen in als koek. Als de
dagen korten zullen er veel
van die onsterfelijk lange ves
ten verschijnen, gebreid zoals
een kind dat doet, met grote,
grove steken. De modellen zijn
sluik en hangerig, lekker on
verschillig en helemaal inge
steld op de jeans voor de jon
ge groep. Soms sluiten ze met
houten knopen, soms wordt er
een ceintuur omheen gedraaid.
Ze hebben een shawlkraag en
grote zakken. Het vertrouwde
bruin, mahonie, de lichtende
blauwe kleuren en de verscho
ten groenen die je tegenkomt
in een herfstig bos zijn er met,
prachtige effecten. De kleur-
kaart van de in Europa gesty-
leerde ontwerpen, onder de
naam „Cecily" op de markt
gebracht door Chaffersen
Chads in Voorschoten is ver
bijsterend. Alle Nederlandse
boetieks (namen en adressen
Lange lijn"
siert nieuwe
modeseizoen
aata te vragen bij het Confectie
Centrum, Amsterdam) voor
ziet de firma van truien, ves
ten, V-hals combinaties in gil
lende kleuren, géinspireerd op
de tinten 1976/77. Men moet
zich niet verbazen als er tien
tegen elkaar botsen in één rol-
hals (Tui, wandelvest met ca
puchon of welke „woolly" ook.
Gezien bijvoorbeeld 20 cm.
lange knalgele manchetten
aan movrw met paarse en groe
ne strepen en oranje ingebrei-
de stukken. De trui zelf levert,
ook zo'n kleurenslag. Prijzen
rond 69,-, maar dit hangt van
de boetiek af. Er zijn ook se
tjes verkrijgbaar met lange
shawl en handschoenen in het
zelfde kleurengamma. Brede
strepen in fijner gebreide jur
ken maken ook dat men niet
onopgemerkt binnenkomt
Vooral niet als de wollen kou
sen bijpassend zijn.
Kruidenrecepten voor „eigen kweek"
Steeds meer mensen gaan er
toe over om tuinkruiden te
kweken. In de volle grond, ot
in een bok op bet balkon. Ook
wel in de vensterbank. Krui
den zijn dankbaar. Ze doen
bet altijd wel.
Een paar recepten wat u er
mee kunt doen:
Frankfurter groene
saus
Smelt 20 gram boter en roer
daar 20 gram bloem door.
Steeds een scheutje melk erbij
gieten (in totaal 2 1/2 dl) maakt
er een sausje van. Zachtjes
laten volume aannemen en
door het warme spul 50 gr.
mayonaise roeren (er zijn goe
de half-vette mayonaises in de
handel). Saus afmaken met 8
eetlepels gehakte kruiden, als
dille, peterselie, bieslook, ker
vel. Afmaken met een ideetje
citroensap, peper en zout
Goed bij eieren, vis, Frankfur
ter worstjes, gekookte ham.
Dragonsoep
Maak van een buiten- of
scharrelkip 1 liter bouillon.
Bind met aardappelmeel. Gooi
er 6 eetlepels gesnipperde dra
gon bij, 1/2 dl. koffieroom (van
het vuur afnemen), peper en
zout
Komkommer
Snij de helft van een komkom
mer in elegante blokjes en de
andere helft in sierlijke plak
jes. Maak een saus van olie,
azijn, karwij (smaakt zoetig),
geperste knoflook, gesnipper
de bieslook, peper en zout.
Schep de saus door de kom
kommer en laat ze even rus
ten. Smaakt heerlijk op stok
brood met pittige smeerkaas.
Brochure tuinkruiden ver
krijgbaar bij Voorlichtingsbu
reau voor de voeding, Postbus
1772. Vermelden brochure
tuinkruiden en f 1.55 extra
aan postzegels op de brief
kaart plakken.
Wie in de vacantiemaanden
eenvoudig en niet duur wil
eten kan een stencil aanvragen
met 30 zomermenu's. Maak
daarvoor 2,75 over op giro
2841981 t.n.v. Stichting Econo
misch Huishoudelijk Beheer,
Lobelialaan 34, Den Haag.
Kruidenbeginnelingen moeten
zich bezinnen op het behouden
van de geur, die de „smaak
makers" meegeven. Sommige
zijn juist geschikt om mee te
sudderen in vlees, soep of
groente, andere verliezen bij
verhitting juist de fijne smaak.
Hier volgt een alphabetisch
lijstje voor in de keuken:
Wat wel en
niet mag
worden
meegekookt
Meekoken mogen: anijs; basili
cum; bieslook; bonekruid; kar
wij; knoflook; komijn; korian
der; lavas (maggiplant); marjo
lein; mosterdzaad; munt; pe
terselie; rozemarijn; salie; sel
derij; tijm; venkel; wijnkruid.
Niet meekoken mogen: borage
(komkommerkruid); citroen
melisse; dille; dragon; hysop;
lieve vrouwe bedstro; tuinkers.
vrijdag
maandag....
Er bestaat bij de gerefomeerden behoefte
aan meer variatie in het aanbod van
kerkdiensten en aan bjeenkomsten die
geen opvallend liturgisih karakter dra
gen, maar meer kans bieten tot informeel
gesprek en persoonlijke ontmoeting. De
gemeente wil een gemeenchap zijn.
Dit zijn enige conclusies -an het Instituut
voor Praktische Theologe van de Vrije
Universiteit te Amsterdan in een sociolo
gisch owlerzoek over de kerkdienst. Het
onderzoek werd ingesteld onder de leden
van de gereformeerde ken van Haarlem-
Oost. Volgens het instituut zijn de kwalita
tieve conclusies geldig vor de gerefor
meerde kerken in het algeneen en wellicht
ook voor andere kerken.
Bijna negentig procent van ie gemeentele
den vindt de kerkdienst belangrijk. Veertig
procent is echter ontevreder met de huidi
ge kerkdiensten. Vooral vanwege de ge
brekkige relatie tot medekerigangers. Ook
vinden velen dat de eigen 'erantwoorde-
lijkheid onvoldoende tot haa- recht komt.
Door de week zou er meer contact moeten
zijn met het oog op gezamonlijke bezin
ning, vindt bijna de helft.
Eenzelfde percentage is van mening dat
gemeenteleden moeten worden betrokken
bij de preekvoorbereiding. h de preek
moet volgens de overgrote meerderheid de
boodschap van Christus central staan en
gericht zijn op een versterking van het
persoonlijke geloofsleven.
Betrekkelijk weinig instemming krijgt de
uitspraak dat de preek moet activeren tot-
sociaal en poliek engagement Dat de
preek steun moet bieden bij het bepalen
van een politiek standpunt vindt men nog
minder nodig. Het belangrijkste van de
predikant vindt men dat hij persoonlijk
staat achter wat hij zegt.
Het oordeel over de kerkdienst wordt sterk
beinvloed door de kerkelijke betrokken-,
heid. Trouwe kerkgangers oordelen door
gaans positiever. Ook hangt dit oordeel
nauw samen met iemands houding ten
aanzien van veranderingen in de kerk. Zo
oordelen degenen die nadruk leggen op de
mondigheid, die zij te zelden aantreffen,
negatiever over de kerkdienst, dan dege
nen die het direkt ingrijpen van God in
deze wereld erg belangrijk vinden en dit
terugvinden in de diensten.
Een merkwaardige uitzondering op de re
gel is dat de opvattingen over de maat
schappelijke taak van de kerk het oordeel
over de kerkdienst niet beinvloeden. Nog
opvallender is dat evenveel linkse als
rechtse „verontrusten" vinden dat de kerk
een kritische funktie heeft in de maat
schappij. In tegenstelling met de gangbare
opvatting, blijkt er geen of slechts een zeer
gering verband tussen politieke progressi
viteit en kerkelijke beleving. Kerkelijk
links denkt niet meer of minder politiek
progressief dan kerkelijk rechts.
Volgens het rapport stelt het feit dat er
geen samenhang is tussen de opvattingen
over politieke en maatschappelijke vraag
stukken en religieuze opvattingen en prak
tijken (zoals bijbellezen en bidden) de ker
ken voor duidelijke vragen, voor zover
men aanvaardt dat het evangelie betekenis
heeft voor alle sectoren van de samenle
ving.
Wel is er onder de gereformeerden van
Haarlem-Oost grote overeenstemming over
de gedachte dat de kerk zich bezig dient
te houden met brandende sociale en poli
tieke kwesties, voorzover deze althans wor
den vertaald in concrete problemen, zoals
racisme, de behandeling van buitenlandse
werknemers, de atoomwapens en abortus.
Aan algemene bewoordingen heeft men
geen behoefte.
Prof. dr.
Miskotte
overleden
Op 81-jarige leeftijd is in
Voorst, waar hij de laatste
jaren woonde, de in brede
kring bekende hervormde
theoloog prof. dr. K. H.
Miskotte overleden. Tot
ver buiten de eigen kring
ondervond hij waardering
voor zijn inzicht en brug-
genbouwende visie op ui
teenlopend terrein zoals de
politiek, de richtingen in
de kerk en Israël.
Kornelis Heiko Miskotte
promoveerde in 1932 in
Groningen op een studie,
getiteld „het wezen der
joodse religie, vergelijken
de studie over de voor
naamste structuren der
joodse godsdienstfilosofie
van deze tijd". Hij was ook
eredoctor van de universi
teit van Glasgow. In 1945
werd Miskotte benoemd tot
hoogleraar vanwege de Ne
derlandse hervormde kerk
aan de rijksuniversiteit te
Leiden, waar hij tot zijn
emeritering per 1 januari
1960 dogmatiek, christelijke
ethiek, kerkrecht en zen
dingswetenschap doceerde.
In 1959 verhuisde hij naar
Voorts, van waaruit hij
sprekend en schrijvend ac
tief bleef.
„Wie het concilie en de paus
opzij schuift plaatst zich bui
ten de kerk van Christus. Ik
zeg dit nadrukkelijk omdat
een groep mensen uit allerlei
landen de laatste weken deze
weg dreigt op te gaan. Het is
uitermate triest en zeer be
treurenswaardig dat deze
mensen in bisschop Lefèbvre
een leider hebben gevonden
die ook nog via zijn seminarie
in het Zwitserse Econe pries
ters om zich heen verzamelt
Aldus mgr. Gijsen, bisschop
van Roermond, naar aanlei
ding van de komst naar Lim
burg morgen, van de geschor
ste aartsbisschop mgr. Lèfeb-
vre. Doelend op Bertha Meu-
lenberg in Stein en haar aan
hangers vervolgde mgr. Gijsen
aldus: „Helaas zijn er ook in
het bisdom Roermond mensen
die mgr. Lefèbvre willen vol
gen. Ik vraag hen dringend dit
niet te doen. Zij moeten zich
niet laten meeslepen door lie
den die door welke oorzaken
dan ook ertoe gekomen zijn de
enige echte leider van de
rooms-katholieke kerk paus
Paulus de Zesde af te wijzen.
Laat u toch niet van de wijs
brengen door wat bij zoge
naamde verschijningen van
met name Maria zou zijn ge
zegd. Dit is vals en misleidend.
Houdt u aan de ware kerk,
juist nu allerwegen een verlan
gen naar meer innerlijke een
heid binnen de rooms-kath
olieke kerk te bespeuren valt
en wij ook kunnen bemerken
hoe de trouw aan het concilie
en paus Paulus de Zesde meer
en meer gaat spreken en het
geloof een duidelijker gestalte
krijgt
Bisschop Gijsen verklaarde
nadrukkelijk dat hij en de lei
ding van het bisdom Roer
mond pal achter paus Paulus
Mgr. Gijsen bij komst Lefèbvre:
de Zesde staan. Voorts gaf hij
een schets van de grote ver
warring binnen de kerk waar
van priesters, leken en Zelfs
bisschoppen het slachtoffer
zijn geworden. Niet uitsluitend
door perspublicaties over het
concilie, al meenden die een
eigen visie te moeten geven en
te moeten suggereren dat veel
essentieels in de kerk veran
derd zou zijn, maar ook door
figuren die leer en traditie van
de kerk willen ombuigen naar
hun eigen opvattingen.
Zij maar niet de paus, noch
het concilie hebben bijvoor
beeld het sacrament van de
biecht en de tien geboden af
geschaft. Zij hebben de onver
breekbaarheid van het huwe
lijk op de helling gezet, even
als het verschil tussen de kath
olieke en de protestantse ker
ken, tussen priesters en niet-
priesters. Zij hebben de zon
dagsplicht ondergraven en ex
perimenten op sexueel gebied
gepropageerd. Zij zijn zelfs zo
ver gegaan dat ze de heiligste
momenten van de liturgievie
ring van godsgeheimen in een
nieuw daglicht hebben ge
plaatst en daaraan een ge-
loofsvreemde uitleg hebben
gegeven.
Bisschop Gijsen laakte de
scholen waar nieuwe theorieën
over Jezus, Maria als ook over
goed en kwaad zijn verkon
digd en waar de leiding van
de paus en de bisschoppep erg
gemakkelijk ter zijde is ge-
schoven onder het mom van
de mondigheid van de leken.
Intussen heeft kapelaan W.
Kouwenberg, die diensten doet
in de eigen kapel van Bertha
Meulenberg te Stein laten we
ten dat mgr. Lefèbvre om elf
uur deze kapel op plechtige
wijze komt wijden en dat hij
aan tientallen kinderen van
katholieken uit Nederland,
België en Duitsland het Vorm
sel zal komen toedienen om
16.00 en om 19.00 uur.
Mgr. Gijsen heeft gisteren een
onderhoud gehad met Bertha
Meuleberg. Zoals bericht gaat
de komst van mgr. Lefèbvre
niet door, in verband met ziek
te van de bisschop.
Het onderhoud duurde vijf
kwartier en verliep in een har
telijke en aangename sfeer, al
dus de persdienst van het bis
dom Roermond. Op het be
sprokene wenste het bisdom
niet in te gaan. Evenmin op
het gericht, dat mgr. Lefèbvre
vrijdag niet in Stein het vorm
sel zal toedienen.
Bertha Meulenberg beschreef
haar gesprek met bisschop
Gijsen als zeer open maar zon
der resultaat. „De bisschop is
op zijn standpunt blijven
staan en ik op het mijne. Daar
brengt mij ook niemand van
af', zei zij.
