Asbestaffaire in
stroomversnelling
aOGE BOETE VOOR
"OTTOBEMIDDELAAR
DR. H. T. PLANTEYDT VAN TNO
Tandpasta nog
altijd luxe
Nog steeds
asbest bij
De Schelde
—Cabinet moet ook
^uo-baan bestuderen
JUSTITIE GAAT GOKHUIZEN
LANDELIJK AANPAKKEN
WOENSDAG 25 AUGUSTUS 1976
LEIDSE COURANT
PAGINA 7
troepen
^Jen geinspec-
Van een onzer verslaggevers
voor ^ÏELO Een 43-jarige inwoner van Zevenaar
rovinqjsteren door de rechtbank te Almelo wegens
,achteluistering van lotto-gelden veroordeeld tot
)0r maanden geheel voorwaardelijke gevange-
traf en een geldboete van 15.000, nadat
Ige week tegen hem acht maanden, waarvan
t voorwaardelijk was gevorderd,
man stichtte in 1972 te Gronau (West-Duitsland)
w\ lottobemiddelingskantoor. Ruim 700 klanten
het westen des lands, verder ook Belgen,
irden elke week trouw hun inleggeld van de
tduitse Nord-West-lotto naar zijn adres.
niet dat deze bedragen nooit aan de
I werden afgedragen. Als ze kleine prijsjes
aardig
wonnen, kregen ze die normaal uitbetaald in de
vorm van waardebonnen. De geluksgemiddelaar
behoefde nimmer een hoofdprijs uit te betalen.
Al in 1973 kreeg de Westduitse justitie argwaan,
waarna de man zijn kantoor naar Elten verplaat
ste. Daar heeft hij nog steeds een bureau met 14
man personeel. Vooral in België heeft hij veel
klanten. Naar zijn zeggen verloopt de lottobemid
deling thans legaal.
Op grond daarvan vond de rechtbank dat de man
niet in detentie moet worden opgenomen. Daaren
tegen legde men hem een „aanzienlijke geldboete"
op, die naar de mening van de rechtbank „enigs
zins in overeenstemming is met de ernst van het
gepleegde misdrijf'.
MIDDELBURG „Ik ben me
ervan bewust dat ik veel men
sen aan het schrikken heb ge
maakt met mijn uitlatingen.
Maar je kunt nu eenmaal niet
waarschuwen zonder te ver
ontrusten. Het gaat hier om
vrij veel mensen en dan is het
helaas niet te vermijden dat
men ongerust wordt". Dr. H.
T. Planteydt blikt in Middel
burg terug op de gegevens die
hij eind vorige week als lid
van de TNO as best-commissie
wereldkundig maakte, en die
de nodige opschudding heb
ben veroorzaakt De direct be
trokkenen zijn er diep door
getroffen, een nog grotere
groep is heftig aan het denken
gezet. Zijn mededelingen lo
gen er dan ook niet om: door
het inademen van asbest-be-
standdelen zullen, met een ge
middelde van 100 per jaar, tot
het jaar 2000 minimaal 2400
Nederlanders overlijden aan
mesothelioom, een ongenees
lijke vorm van longkanker.
Eerder had de bedrijfsarts
van scheepswerf De Schelde
in Vlissingen laten weten dat
omstreeks 125 medewerkers
van de werf het slachtoffer
van asbest zullen worden.
Dr. Planteydt: „Men moet deze
affaire wel in het juiste licht
zien. De meeste mensen krij
gen geen last van mesothe
lioom, zoals ook niet iedereen
die rookt longkanker krijgt".
Met het verschil echter dat
iemand die sigaretten rookt
weet dat hij de kans loopt
longkanker te krijgen, terwijl
werknemers van bedrijven
waar asbest be- en verwerkt
wordt tot 1969 nooit vermoed
hebben welke catastrofale ge
volgen hun werk voor hun ge
zondheid kan hebben.
Dr. Planteydt: „Dat is juist. De
gegevens over mesothelioom
zijn echter voor het grootste
deel al een jaar of zeven be
kend. De zaak is nu evenwel
in een stroomversnelling ge
raakt".
Het gevaar van mesothelioom
is voor het eerst in 1960 be
schreven in Zuid-Afrika. Ook
in andere delen van de geïn
dustrialiseerde wereld begon
men toen het asbest aan nade
re onderzoeken te onderwer
pen. In Nederland is men er
sinds 1969 van overtuigd, dat
asbest kwalijke gevolgen voor
de gezondheid kan hebben. In
dat jaar promoveerde de be
drijfsarts van De Schelde, dr.
J. Stumphius, op dit onder
werp.
„Toen is men op grote schaal
begonnen de ergste bronnen
uit te schakelen. In de
scheepsbouw bijvoorbeeld
stopte men de asbest isolatie
van machinekamers. Er varen
op dit moment echter nog heel
nuis hoeft beslist geen gevaar
op te leveren, tenzij het volko
men verbrokkeld is. Pas dan
komen de gevaarlijke bestand
delen vrij. Daarom kan men
het beste oude asbest-kook-
plaatjes weggooien en nieuwe
kopen".
Laat
„De kern van het probleem is
dat men er zo laat achter is
gekomen dat zich 35 jaar na
het inademen van asbest me
sothelioom kan ontwikkelen.
Mensen die nu aan mesothe
lioom sterven hebben in de
oorlogsindustrie asbest ingea
demd. Toen golden uiteraard
andere werkomstandigheden
dan nu. Maar men is er toch
mee doorgegaan tot het eind
van de jaren zestig. Daardoor
Ministerie: Nederland
zonder asbest ondenkbaar
wat schepen rond met asbest",
aldus dr. Planteydt „Uite
raard zou de beste oplossing
zijn al het asbest te vervangen
door alternatief materiaal.
Maar ook wanneer overal vol
doende voorzorgsmaatregelen
worden genomen is er al veel
gewonnen. Het gaat in feite
alleen om het inademen van
asbest-deeltjes. Dit doet zich
voornamelijk voor, wanneer
men het materiaal dat asbest
bevat gaat slijpen, zagen of
boren. Als er dan niet gezorgd
is voor deugdelijke afzuigap-
paratuur, vliegt het stof je om
de oren. Het gewone kook-
plaatje van asbest op het for-
zullen de laatste „resultaten"
pas in het jaar 2000 zichtbaar
zijn".
En juist dit „zichtbaar zijn" is
een van de grote problemen
waarmee de medici te maken
hebben gehad en nog hebben.
Het herkennen van mesothe
lioom als doodsoorzaak blijkt
voor een arts een moeilijke
opgave.
Dr. Diepersloot, woordvoerder
van de Nederlandse Maat
schappij ter Bevordering van
de Geneeskunst zegt hierover:
„Het komt wel voor dat een
opgegeven doodsoorzaak ach
teraf niet juist blijkt te zijn.
Het is ook niet altijd precies
uit te zoeken. Bjjvoorbeeld
wanneer er een kort sterfbed
is geweest. Veel nabestaanden
maken er bezwaar tegen wan
neer de overledene nog eens
helemaal onderzocht wordt.
Mesothelioom is dan wel geen
onbekend verschijnsel, het
blijft moeilijk te constateren
en dan nog pas na vele aanvul
lende onderzoeken".
Asbestbesluit
Hoewel men door de late ont
dekking van de ziekte een vrij
grote achterstand heeft opge
lopen, gelooft dr. Planteydt,
dat er veel gedaan kan worden
om het aantal slachtoffers niet
groter te laten worden dan de
door hem voorspelde 2400: „Er
is nu bij het ministerie geluk
kig een asbestbesluit in voor
bereiding en er is gepraat over
waarschuwingen op artikelen
die asbest bevatten. Dat zijn
stappen in de goede richting.
Al geloof ik stellig dat men
sinds 1969 in Nederland al veel
voorzichtiger omspringt met
deze stof. Wij zijn daarmee al
vrij ver gegaan. Uit het buiten
land hoor ik zo nu en dan nog
steeds schrikbarende gelui
den".
Inmiddels is van diverse zij
den bevestigd, dat het zoge
naamde asbestbesluit, dat bin
nen twee tot drie maanden
aan de Kamer zal worden aan
geboden, het gebruik van as
best in principe zal verbieden.
Een woordvoerder van het mi
nisterie van Sociale Zaken:
„Als het al gebruikt mag wor
den, zullen bijzonder strenge
eisen worden gesteld aan pro-
duktie, bewerking en verwerk
ing. Het zou kunnen zijn dat
men in sommige gevallen met
vervangende stoffen moet
gaan werken. Dat kan de glas
vezel niet zijn, want hiervan is
vastgesteld dat deze net zo ge
vaarlijk kan zijn als de asbest-
Industriebond NW
GOES (ANP) Volgens de In
dustriebond NW in Zeeland
wordt er nog wel degelijk met
asbest gewerkt bij de Koninklij
ke Maatschappij de Schelde in
Vlissingen. Dit bedrijf besteedt
ook het bewerken van asbest uit
aan de sociale werkplaats in
Middelburg. Dit staat in een
brief die de Industriebond NW
gisteren aan de directie van de
Koninklijke Maatschappij de
Schelde heeft gestuurd.
De brief is een reactie op het
verhaal dat dr. J. Stumphius,
bedrijfsarts van de KMS en des
kundige op het gebied van as
best vorige week heeft gehou
den in Oslo tijdens het congres
over veiligheid van gezondheid
van de internationale metaalar
beidersbond. Daarin stelde dr.
Stumphius het gevaar aan de
orde dat asbest voor de gezond
heid oplevert met name voor
degenen die ermee in aanraking
komen.
In dit verband merkte de heer
Stumphius op dat tot het jaar
2000 tenminste nog 125 werkne
mers van de KMS zullen sterven
aan de zo gevreesde ziekte dif
fuus mesothelioom, een soort
longkanker ten gevolge van het
werken met asbest in het verle
den. Deze uitspraak heeft vol
gens de Industriebond NW on
der het personeel van de Schel
de grote onrust verwekt, omdat
velen van hen in het verleden
met asbest gewerkt hebben, of
vertoefd hebben in de omgeving
waar asbest verwerkt werd.
vezeL Asbest biedt uiteraard
vele voordelen, het is bijvoor
beeld zeer sterk en niet-brand-
baar. Vanwege deze voordelen
is het onder meer verwerkt in
onbrandbare kleding, tuin-
handschoenen, kookplaatjes,
keukenfilters (voor de wasem-
kap), remvoeringen en koppe
lingsplaten van auto's. Boven
dien wordt in de bouw veelvul
dig gebruik gemaakt van as-
bestcementen pijpen. Ondanks
deze voordelen mag asbest na
tuurlijk geen mensenlevens
kosten. Maar inmiddels is het
wel zover dat een Nederland
zonder asbest ondenkbaar is.
WOUT BATENBURG
\iechische duif vraagt asiel
icursu»/ n
ilsmec
?en 'ENDIJKE (ANP) Ook volgens de Ne-
ïezer dagen heeft derlandse duiven-
Tsjechische duif bond in Utrecht kan
ling gemeld aan de dit afzwaaien van
u*9 Pvan een enthou- een Tsjechische duif
te duivenmelker naar Zeeland als een
ereg het Zeeuwsch- unieke gebeurtenis
unse IJzendijke. worden beschouwd,
n™ I* beestje is vol-
de tijdelijke
^na5ver,ener de U"
tuss?IOIlder I. Cocq,
prachtige twee-
je lichtblauwe
hrifteli,-
Het beestje droeg een
aluminium ring om
zijn poot met de ini
tialen van het land,
namelijk c.s. en het
jaartal 74.
De Tsjechische dui-
venbond is al van de
vondst op de hoogte
gesteld. Tot zolang
zal de heer Cocq zijn
gast liefdevol onder
dak verlenen. Het te
rugsturen van de
duif per vliegtuig
naar Tsjechoslowa-
kije gaat toch zeker
zo'n 80 90 gulden
kosten, aldus de Ne
derlandse bond.
,r Didringende wens C.N. V.
JN
ÏECHT (ANP) Hoewel het Christelijk Nationaal vakverbond
r het algemeen instemt met de maatregelen ter bestrijding
de jeugdwerkloosheid, die minister Boersma (Sociale Zaken)
Ige week heeft aangekondigd, verwacht deze vakcentrale niet,
de jeugdwerkloosheid daarmee in aanzienlijke mate zal wor-
teruggedrongen. Om dat te bereiken zouden er verdergaande
itregelen nodig zijn, bijvoorbeeld invoering van de regeling
-banen.
CNV schrijft dit in een brief aan de leden van de Tweede
ien tuimer. Naast invoering van de regeling duo-banen (een door
ndelinflkende jeugd-CNV geopperd plan, waarbij twee jongeren samen
keuken arbeicJsplaats bezetten), bepleit het CNV uitbreiding van de
e; hogfaande regelingen, die worden genoemd in de nota jeugdwerk-
Witheid van de regering.
extra uitbreiding van het aantal arbeidsplaatsen in het kader
deze regelingen zou volgens de brief kunnen worden bereikt
3e overheid zelf projecten gaat opzetten,
de invoering van een loonkostensubsidie jeugdigen zet het CNV
s tgtekens. „Het is merkwaardig, dat de minister niet aangeeft
deze subsidie zich verhoudt tot de 30 pct-loonkostenregeling
^lg73. Op grond van deze regeling kunnen de loonkosten voor
lyidigen reeds worden gesubsidieerd", aldus het schrijven.
jens het CNV zou in sommige gevallen ook de mogelijkheid
iten worden gebruikt om de schoolopleiding te verlengen in
nbinatie met deelneming aan vormingscursussen. Verlenging van
en Ledi^höolopleiding zou dan duidelijk gericht moeten zijn op het
ietanks tnjgen van meer praktische vaardigheden,
raathof C.N.V. Pleit tevens voor verlenging van de interim-maatregel
oude, jdige werklozen voor onbepaalde tijd, opdat jongeren niet
vongen worden om een opleiding, die zij in het kader van deze
Aliening volgen, onafgemaakt af te breken.
5 iH
Dirk Bogarde
Geen archief plaat van een
vliegveld in september 1944,
maar een beeld van de zweef
vliegtuigen die in de film
„Een brug te ver" worden
gebruikt. De toestellen wor
den geïnspecteerd door „Ge
neraal Browning", gespeeld
door de acteur Dirk Bogarde.
Browning was in 1944 com
mandant van de geallieerde
luchtlandingstroepen bij Arn
hem. Het was deze comman
dant die zich de angstige
vraag stelde of men met de
operatie Market Garden „een
brug te ver was gegaan"; een
vraag waaraan de film zijn
naam dankt.
ROTTERDAM (ANP) De ex
ploitanten van illegale gokhui
zen zullen in de toekomst door
de Nederlandse Justitie harder
aangepakt worden. Binnenkort
zal een landelijk beleid in
werking treden, waardoor er
meer eenheid komt in de ver
volging. Een groot aantal gok
huizen zal gesloten worden.
Dit heeft de officier van Justitie,
mr. H. R. G. Feber, gisteren in
Rotterdam gezegd tijdens een
rechtszaak tegen twee Vlaar-
dingse gokbazen. „Het is de Rot
terdamse politie altijd verweten
dat zij deze zaken veel harder
aanpakte dan de Justitie in an
dere grote steden. Vooral in
Amsterdam zou men veel meer
door de vingers zien. Dat is dan
nu afgelopen", aldus mr. Feber.
Volgens hem heeft zijn Amster
damse collega een brief klaar
liggen die binnenkort, als waar
schuwing, naar alle Amsterdam
se gokhuisexploitanten wordt
gestuurd. Daarna zal een actie
plaatsvinden om de gokhuizen,
in de hoofdstad te sluiten. Vol
gens mr. Feber is er nauw con
tact tussen de officieren van
Justitie, die zich met .Rokza
ken" bezighouden. In Den Haag
is een speciale officier aange
steld, die alleen met gokzaken
is belast Ook met de Justitie in
Haarlem, Utrecht en Dordrecht
bestaan nauwe contacten.
Koopkracht: BTW moet op snijtafel
DEN HAAG Op een zakje
frites zit een BTW-toeslag van
vier procent. Tenminste als
men het gekochte ter plekke
nuttigt. Kiest men ervoor de
patat in huiselijke kring te
consumeren, dan moet er vol
gens de officiële regeling 16
procent BTW geheven wor
den. Koekjes, gebak en zoet
broodbeleg vallen onder het
vier-procent tarief. Wil men
echter na het eten van deze
zoetigheid de mond geducht
reinigen, dan moet men zich
wel realiseren, dat de tand
pasta nog steeds onder het
16-procent tarief valt.
Naar aanleiding van de door
minister Duisenberg (Finan
ciën) voorgenomen verhoging
van de 16 procent BTW naar
18 procent per 1 oktober, is
Konsumenten Kontakt in de
BTW-tarievenb rij gedoken.
Zijn bevindingen zijn te lezen
in het vandaag uitgekomen
blad Koopkracht.
Nederland kent drie BTW-ta-
rieven: het nultarief (geen
BTW), de vier procent en de
zestien procent. „Onder het
verlaagde tarief (4 procent)
vallen in het algemeen de eer
ste levensbehoeften. Op alle
andere produkten en diensten
die meer als luxe beschouwd
worden, zit 16 procent", aldus
Koopkracht. „De tariefinde
ling lijkt in praktijk echter
met behulp van dobbelstenen
tot stand te zijn gekomen",
meent Koopkracht. „De huidi
ge BTW-tariefindeling gaat er
van uit dat iemand die een
nieuw stel ondergoed koopt
zich een ware uitspatting ver
oorlooft". Op dit artikel wordt
16 procent BTW geheven.
Luxe is het volgens de huidige
indeling ook om met mes en
vork te eten. Kant-en-klare
soep is een normaal iets, gaat
men er echter toe over de soep
op smaak te brengen met een
aroma, dan gaat men zich aan
luxe te buiten.
Konsumenten Kontakt is naar
'aanleiding van deze gegevens
van mening dat de regering er
goed aan zou doen de BTW-in-
deling te herzien. Het pleit er
voor de voorgenomen verho
ging van 16 naar 18 procent
uit te stellen tot een later tijd
stip. Hierbij denkt het aan een
datum die later valt dan 1
januari, omdat op dat moment
de prijzen ook zonder de
BTW-verhoging al flink zullen
stijgen. „Enig gesleutel aan de
tariefindeling zou intussen
geen kwaad kunnen. Te den
ken valt aan het overbrengen
van zaken als elektriciteit, sui
ker, tandpasta en kappers van
het normale naar het lage ta
rief". Konsumenten Kontakt
pleit verder voor een verdere
verfijning in de twee tarieven:
„Zo zou men er bijvoorbeeld
aan kunnen denken dat was
machines in het verlaagde ta
rief worden ondergebracht en
afwasmachines in het normale
tarief, zwart-wit-tv's in het la
ge tarief en kleuren-t.v.'s in
het 16-procenttarief. Dergelij
ke verfijningen zouden ertoe
kunnen leiden dat de BTW-las-
ten wat meer naar draag
kracht worden verdeeld", al
dus Koopkracht
'iJiuwe
'iveert dinsdag
HAAG De nieuwe apos-
the pro-nuntius in Neder-
mgr. John Gordon zal
lag 31 augustus in ons land
omen. Dit heeft een woord-
Ier van de nuntiatuur in
Haag meegedeeld. De paus'
mgr. Gordon gisteren in
culiere audiëntie ontvan-
Gordon werd 12 juni be-
tot aP°stolosch pro-nun-
Den Haag als opvolger
v »gr Angelo Felici, die naar
hon is overgeplaatst. De
«Le Pro"nunbus is 63 jaar en
"hstig uit Ierland. Eerder
Ie hij in Thailand, Noord-
ja en Pretoria en sedert
|n lijdia.
Het arsenaal
UZI-pistoolmi-
trailleurs met
patroonhouders
dat in de auto
van een Rotter
damse sloper
werd aangetrof
fen. De wapens
zijn afkomstig
van de leger
plaats 't Harde.
Verdachte
aangehouden
DEN HAAG (ANP) In Rot
terdam is een 33-jarige man, die
ervan wordt verdacht betrok
ken te zijn geweest bij ont
vreemding van wapens uit de
wapenkamer in de Treubkazer-
ne in 't Harde aangehouden. De
man werd gearresteerd bij een
gezamenlijke actie van de ge
meentepolitie Rotterdam en de
brigade Rotterdam van de Ko
ninklijke Marechaussee.
In zijn wagen werden 13 van de
16 Uzi pistool mitrailleurs die
uit 't Harde verdwenen aange
troffen. Tevens vond men de
bijbehorende magazijnen. Het
zoeken naar de drie ontbreken
de Uzi's wordt voortgezet. De
wapens werden samen met eni
ge donderslagen en 200 zoge
naamde losse flodders gestolen
Busstaking
De buschauffeurs in Los Angeles staken wegens een loonconflict. Lange rijen bussen staan werkeloos aan
de kant. De 5000 chauffeurs dwingen de ongeveer 750.000 forenzen die dagelijks van de bussen gebruik
maken nu op een andere manier van en naar hun werk te gaan.
