BOB DYLAN
Meegedragen op de
wind der verandering
Wetgeving van Sovjet-Unie maakt
godsdienstvrijheid tot illusie
KUNST EN KUNSTENAARS
(BLOWING
IN THE
WINDS
OF
CHANGE)
RAPPORT AAN WERELDRAAD:
„Smeekschrift" van
Fransen aan paus
over mgr. Lefebvre
PAGINA 10
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 11 AUGUSTUS lïw
WIM KAN IN
KON. SCHOUWBURG
Te beginnen vrijdag 13 en voorts op alle vrijdagen, zaterdagen en zondagen
in augustus staat Wim Kan met zijn programma in de Haagse Kon.
Schouwburg.
Hij viert dit jaar het 40-jarig jubileum van zijn ABC-cabaret, reden voor Wim
Kan om zijn bestaande programma te voorzien van aan dit jubileum aangepaste
nummers, die te maken hebben met het succesvolle verleden. In deze nummers
worden ook Corrie Vonk en pianist Ru van Veen betrokken. Bovendien heeft
hij een geheel nieuwe openingsscène geschreven.
De gemeenteraad van Groningen heeft besloten
de subsidie aan operagezelschap Forum per 15
augustus 1977 te stoppen. Daarmee wordt het
provinciaal bestuur gevolgd dat de subsidie ook
stopzet. Voor Forum zou deze maatregel tot ophef
fing kunnen leiden.
Gaëtan Picon, de Franse criticus en essayist, is
op 61-jarige leeftijd te Parijs overleden. Hij ver
wierf grote bekendheid door zijn algemeen als
briljant geobekstaafde werken als .Panorama de
la nouvelle littérature francaise', .Panorama des
idéés contemporaines' en TEcrivain et son ombre'.
Kunstkring De Zevenster exposeert van 13 t/m
27 augustus schilderijen, aquarellen, gouaches
wandkleden van leden in de Openbare Bil
theek, Dr. H. Colijnlaan 343, Rijswijk.
Galerie Ikon, Frederiksplein 16. Amsterdam,
poseert van 1 september tot 1 december onder
titel .Zomeroogst 1976' nieuwe schilderijen vani
in Amerika werkende Nederlander Arie van S<
Kunsthandel Ivo Bouman, Lange Voorhout
Den Haag, houdt van 18 tot 30 augustus
zomertentoonstelling.
Bob Dylan tijdens een benefiet-concert in Houston voor de bokser Ruben
„Hurricane" Carter.
(Van onze correspondent Mi
chael Gray)
Eind mei vierde Bob Dylan
zijn 35e verjaardag. Het lijkt
vreemd dat die Charlie Cha-
plin-achtige jongeman die zo
enthousiast een barse stem
opzette om zulke onheilspel
lende blues te zingen als „See
That My Grave Is Kept
Clean" en die haastig zijn ftA
Hard Rain's Gonna Fall" in
elkaar draaide omdat hij ver
wachtte dat hij door de Cu
baanse crisis dat lied nooit
meer zou kunnen afmaken, nu
al behoorlijk op weg is naar
de middelbare leeftijd.
Het is misschien ook vreemd
dat hij na 15 jaar platen ma
ken en beroemdheid nog
steeds een schrijver is die zijn
vinger op de pols van de tijd
weet te houden, nog steeds
mager en rusteloos, en nog
steeds met dat aureool van
integriteit om hem heen waar
mee hij in de jaren '60 de
harten van een generatie won.
De jaren '60. Het heeft er lang
naar uitgezien dat dat nu juist
zijn probleem was. Bob Dylan-
had zo duidelijk zijn stempel
gedrukt op die periode dat het
ernaar uitzag dat hij daaraan
vastzat en verouderd was toen
de hardere tijden van de jaren
'70 aanbraken.
Dylan was immers in het begin van
de jaren '60 uit Minnesota naar New
Ycrk gekomen en had onmiddellijk de
bloeiende folk-wereld aan zijn voeten.
De zieke Woody Guthrie, de alom
geëerde Pete Seeger, de toen geweldig
populaire Jack Elliott en Joan Baez
met haar. trillende stem al deze
rasartiesten verwelkomden hem met
open armen. De New York Times
schreef lyrisch over hem. Dylan's lied
jes, waarvan er dagelijks nieuwe ver
schenen, werden al gauw op de plaat
gezet en Columbia contracteerde' hem
voor optredens. Het Newport Folk
Festival van 1963, dat begon met zijn
naam ergens onderaan op het pro
gramma, eindigde met Bob Dylan in
het middelpunt van de belangstelling.
En hoewel het niet zijn beste songs
zijn, werden „Blowing in the Wind" en
„The Times They Are A'Changing" al
snel even bekend als het volkslied.
Dat was het begin van de jaren '60,
toen de studenten nog rustig en se
rieus waren, een ander soort publiek
dan de grote massa teenagers die hun
eigen muziek van een inmiddels ver
moeide Elvis Presley ook beu begon
nen te raken. Maar toen kwamen de
Beatles. Amerika ging door de knieën
en het zag ernaar uit dat Bob Dylan
op een zijspoor terecht gekomen was.
Maar John F. Kennedy was dood en
Vietnam stond in brand. Noch de
Amerikaanse Oud-Links politiek
waarmee de folkmuziek vol zat noch
de plezierige maar zielloze overgave
van „I Want To Hold Your Hand"
bleken goed genoeg. Niemand reali
seerde zich dat nog, totdat het gebeur
de. Wat nodig was om de jeugd van
die tijd in vuur en vlam te zetten was
een combinatie van rock'n'roll en een
nieuwe radicale politieke instelling. En
geïnspireerd door de popversies van
de Animals van twee favoriete folk
songs en door de hit-single van de
Byrds van zijn eigen „Mr. Tambourine
Man" bracht Bob Dylan die combina
tie tot stand.
Dat bleek uit „Like A Rolling Stone"
met zijn bittere staccato en zijn bijten
de refrein „How does it feel? How
does it feel?" Het was een groots
opgebouwd nummer en een profetisch
lied en het was een rocksong. Het
doorbrak de drie-minuten-barrière,
wist toch door te dringen op de radio
en de hitparades, en gaf een massa
publiek eindelijk eens een tekst met
echte inhoud. En juist die laatste pres
tatie maakte iedere rockzanger die
daarna van groot belang zou blijken
enthousiast, van Frank Zappa tot Jimi
Hendrix en van Steely Dan tot David
Bowie. Na „Like A Rolling Stone"
durfde John Lennon ook intelligente
teksten te schrijven voor de Beatles.
Dylan keerde in 1965 terug naar het
Newport Folk Festival om dit alles
aan zijn studentenpubliek voor te leg
gen. Die vonden het afgrijselijk. Zon
der veel bijval maakte Dylan toernees
door Amerika, Scandinavië, Australië
en Europa met zijn nieuwe electrische
muziek en de enige plaats waar hij
niet werd uitgefloten was Australië. In
Londen legde hij zijn publiek in de
Albert Hall uit: „Vroeger klonk het zo,
maar nu klinkt het zo". Iemand uit de
zaal riep: .Judas". Het was een afmat
tende toernee.
Na zeven maanden moest hij het opge
ven vanwege een motor-ongeluk. Hij
werd een teruggetrokken vader-figuur
voor een generatie die al spoedig ont
dekte dat hij al die tijd gelijk gehad
had. Dylan deed niets, maar zijn in
vloed was overal merkbaar.
In 1968 kwam Bob Dylan terug, met
een bestraffend-ascetische, strakke en
grimmige plaat „John Wesley Har
ding" maar daarmee bleek hij tegen
een al te sterke stroom op te willen
zwemmen. Het leek een perverse stunt
van zijn kant dat hij toen voor coun-
try-muziek koos wat toen de meest
verachtelijke populaire muziek was in
de ogen van wat inmiddels een snobis
tisch hippie-rockpubliek geworden
was. En wat nog erger was, Dylan
werd pafferig, kleedde zich conserva
tief en bleek betrokken te zijn bij de
rechtse vleugel van het Zionisme.
En zo braken de jaren '70 aan, met
de reputatie van Bob Dylan's charis
ma zwaar aangetast. Met Richard Ni
xon in het Witte Huis, de „black powe-
r"beweging en Nieuw Links verbrok
keld en de nieuwe teenagers die ner
gens anders belangstelling voor had
den dan suf te raken met behulp van
goedkope wijn en pillen, was het on
vermijdelijk dat er een gevoel van
reaktie tegen de afgelopen periode
bestond.
Voelbaarder dan anderen stond Bob
Dylan daar dps ook buiten. Hij maak
te geen nieuwe platen (afgezien van
de muziek voor een film) tussen eind
1970 en eind 1973 en bracht die jaren
door met zo goed als niets te doen.
De hippie-muziekbladen behandelden
hem als iemand waar je eigenlijk niet
meer over kunt praten, de in ongena
de gevallen held van een vroegere
periode.
Toch heeft Bob Dylan nu, op zijn 35«
veel te vieren. Toen hij in 1974 aa
zijn eerste toernee sinds 8 jaar begonfi/"
bleken 6 miljoen mensen hem te wi]L\_
len zien en horen. En dat waren niel
alleen maar wat oudere hippies, maai
voor een groot deel ook weer teen
gers.
En toen kwam Dylan vorig jaar we<
met een nieuwe plaat, waarmee hij -
met succes bewees dat hij ook in d«
jaren '70 nog een vooraanstaand fi>
guur is. „Blood On The Tracks" wai
misschien wel zijn beste plaat, eeö a
hoogst intelligente en vindingrijke có\u%
lectie songs die hem eindelijk verlost* 1
en bevrijdde van het vuilnisvat van de
jaren '60. Hij bewees daarmee een
nieuw artistiek vermogen en subtilit^
teit, en de plaat werd gekozen tojL,
Plaat Van Het Jaar. L.
Op twee manieren zette Dylan dit op
succes voort: in 1976 kwam hij melh
een nieuwe plaat, „Desire", die mis-Ler
schien wat zwakker van inhoud is dan
de voorgaande, maar muzikaal hoogst
avontuurlijk en die nog beter verkocht!^
dan de vorige. Op deze plaat staat deiu
song „Hurricane", die er mede toeL
heeft bijgedragen dat de rechtszaalJ^
tegen de bokser Ruben Hurricane1^
Carter waarover de song gaat
opnieuw in behandeling werd genc^,
men. (De bokser was het zoveels^rt
slachtoffer van veroordeling op gront h
van identificatie). Afgezien daarva^,
begon Dylan eind vorig jaar een niei^, 5
we toernee, ditmaal als versterking v
van het programma bij verrassings j
concerten in kleine zalen in kleinL
stadjes in de Verenigde Staten. Zt^
kwam hij weer samen met Rambling
Jack Elliott, Joan Baez en anderen. r|g,
En dat zal waarschijnlijk nog®11'
niet de laatste keer zijn ge*
weest dat Bob Dylan een vollef j
dige kringloop doorloper da
heeft. Zoals de eerste song ojSjd
„Blood On The Tracks" afc
zegt: „Ik ben nog steeds oC
weg, altijd weer op weg naar
het volgende puntEn 31^
zal heus nog niet het einde zij*
van de weg van Bob Dylan.
(Copyright The Guardian!
Sinds de ondertekening van de ver
klaring van Helsinki in augustus
1975 is er geen enkele verandering
gekomen in de weigering van de
Sovjet-autoriteiten autoriteiten om
zelfs maar de meest elementaire
rechten van de gelovige mens te
erkennen.
Aldus verklaren drie onderzoekcen
tra in een rapport, dat een bijdrage
wil zijn voor het onderzoek van de
Wereldraad van Kerken naar de
godsdienstvrijheid in de landen, die
de verklaring van Helsinki in augus
tus 1975 hebben ondertekend. Het is
bedoeld als materiaal voor de bijeen
komst van het Centrale Comité van
de Wereldraad, dat tot 18 augustus
in Genéve bijeen is.
Het rapport is de gezamenlijke ar
beid van het Engelse Keston College,
centrum voor bestudering van gods
dienst en communisme, van het insti
tuut „Geloof in de Tweede Wereld"
te Zurich en van het Interacade-
misch Instituut voor Missiologisch
en Oecumenisch Onderzoek in Ut
recht.
De drie onderzoekcentra hebben hun
rapport geschreven met de specifie
ke bedoeling informatie te verschaf
fen over de situatie der kerken in
de Sovjet Unie. Zij zijn van mening,
dat de kerken in de Sovjet Unie deze
informatie niet kunnen verschaffen
vanwege de politieke situatie, waarin
zij moeten leven en werken.
Kernpunt van het rapport is de ana
lyse van de huidige Sovjetwetgeving
met betrekking tot de godsdienst.
Het eerste deel is geschreven door
de drie onderzoekcentra. Het tweede
deel dateert van 6 maart 1976 en is
een nieuwe zeer uitvoerige brief van
de Russisch-orthodoxe priester Gleb
Yakoenin en de leek Lev. Regelson.
Beide Russen hebben door hun brief
aan de assemblee van de Wereldraad
van Kerken in Nairobi in november
1975 het onderzoek van de wereld
raad naar de godsdienstvrijheid fei
telijk op gang gebracht.
Het rapport constateert, dat de zoge
noemde godsdienstvrijheid in de
Sovjet Unie afgeleid wordt van arti
kel 125 van de grondwet. Daarin
staat: in overeenstemming met de
belangen van de arbeiders en met de
bedoeling het socialistische systeem
te versterken worden de burgers van
de USSR wettelijk gegarandeerd: a.
vrijheid van spreken, b. vrijheid van
pers, c. vrijheid van vergadering en
massabijeenkomsten, d. vrijheid van
straatoptochten en demonstraties."
Kernwoorden hier zijn volgens het
rapport: „In overeenstemming met
de belangen van de arbeiders
Deze belangen staan ter beoordeling
van de door de staat gecontroleerde
justitionele autoriteiten. Met andere
woorden, elke vrijheid, die volgens
de beoordeling van de justitie de
belangen van de arbeiders niet dient,
is niet gegarandeerd. Dit betekent in
het Sovjet-systeem, dat die dan ver
boden is.
Artikel 124 van de grondwet garan
deert de gewetensvrijheid. Maar de
communist interpreteert deze vrij
heid als een „bevrijding van gods
dienst" oftewel „bevrijding van
godsdienstige vooroordelen". De
vrijheid van eredienst beperkt zich
tot liturgie binnen de enkele daar
voor vrijgegeven kerken, maar is
geen vrijheid openlijk zijn geloof te
belijden en dit te verkondigen.
Het rapport toont aan, dat de Sovjet
Sovjet-wetgeving de godsdienstvrij
heid tot een illusie maakt. Wanneer
drie gelovigen geregeld bij elkaar
zouden willen komen om te bidden,
bijbel te lezen of over godsdienstige
dingen te praten, dan is dit zonder
uitdrukkelijke en geschreven toe
stemming van Moskou verboden.
Aan de kerk behoort niets meer toe:
het kerkgebouw, de liturgische ge
waden en anderebenodigdheden zijn
eigendom van de staat en worden
slechts „uitgeleend". Deze uitlening
kan elk ogenblik stop gezet worden.
Het rapport geeft talrijke andere
voorbeelden van onvrijheid. De brief
van de priester Yakoenin (door de
patriarch teruggebracht tot lector,
gewoonlijk een lekenfunctie) en Lev.
Regelson (een wetenschapsman, die
sedert zijn strijd voor de godsdienst
vrijheid geen werk meer kan vinden)
bevestigt de constateringen van de
drie onderzoekcentra.
In hun brief wijzen zij erop, dat de
godsdienstwetgeving in 1975 zorgvul
dig werd herzien met het oog op de
Helsinki-conferentie, maar dat deze
wetgeving juist dient als„een overtui
gend, objectief en kant en klaar
bewijs voor het feit, dat er in de
Sovjet Unie godsdienstige discrimi
natie bestaat, gesanctioneerd door
de staat".
De briefschrijvers wijzen er in hun
laatste brief op, dat de discussie
tijdens de assemblee van de Wereld
raad van Kerken in Nairobi in de
Sovjet Unie voor de nodige boze
opwinding heeft gezorgd. De Sovjet-
raad raad voor godsdienstzaken ver
ordende de plaatselijke autoriteiten
om onder de priesters en de gelovi
gen een protestcampagne te organi
seren teneinde het effect van de
brief van de Wereldraad te neutrali
seren.
Yakoenin en Regelson waarschuwen
de Wereldraad van Kerken dat zij
zich niet in de war moeten laten
brengen door de bereidheid van de
Sovjets om enkele gevallen van
godsdienstdiscriminatie toe te geven.
Zij dringen er bij de wereldraad op
aan om zijn onderzoek naar de gods
dienstvrijheid voor wat betreft de
Sovjet Unie te baseren op een analy
se van de huidige Sovjet-wetgeving
wetgeving.
De drie onderzoekcentra in Enge
land, Zwitserland en Nederland ko
men tot dezelfde constatering, als
Yakoenin en Regelson, namelijk, dat
de nieuwe wetgeving van 1975 de
godsdienstonvrijheid in de Sovjet
Unie verscherpt. De meeste verande
ringen in de wetgeving dateren uit
oktober 1962, toen Khroetsjevs aan
val op de godsdienst op zijn hoogte
punt was.
De drie onderzoekcentra trekken ui
teindelijk dezelfde conclusie als Ya
koenin en Regelson, namelijk dat
heel wat in de Sovjet-wetgeving wet
geving moet veranderen voordat
men kan spreken van gewetensvrij
heid en voordat christenen in de
Sovjet Unie geen tweederangs bur
gers meer zijn.
Terwijl de aartsbisschop van parijs mgr. Marty gewag maa htl
van een scheuring,die de kerk als gevolg van de houding v;-
een bisschop (mgr. Lefebvre) bedreigt, heeft een groep vooraa Sj.
staande Franse letterkundigen en kunstenaars een zogenaai4p]
smeekschrift van „liefde en vergiffenis" tot de paus geric%r
Aldus meldt onze Parijse correspondent. bLt
Tot de tekenaars daarvan behoren Michel Droit, Michel de j
Pierre, Jean Dutoor, Louis Salleron, Henri Sauguet en Gusta \y
Thibon. Van enkele van de ondertekenaars is bekend dat ïEle
weliswaar traditionalisten zijn, maar het gezag van de pa nc;
geenszins betwisten. JL]
In de brief maken zij gewag van de grote emotie, die de sancti ;te
tegen de geschorste mgr. Lefebvre veroorzaakt hebben. 2
wijzen er op, dat de kerk ongestraft zoveel riten, praktijk! ne
en opinies zich laat ontwikkelen, dat deze binnenkort ev<
talrijk dreigen te zijn als de priesters en de gemeenschappe
Zij wijzen verder op de „ongehoorzaamheid aan Rome, 1 lul
vreemdsoortige en zogenaamde oecumenische missen die opg
dragen worden, zonder dat daar ook maar de geringste sanc| 8(
tegen wordt genomen." v
De ondertekenaars hebben in een commentaar verklaard d
mgr. Lefebvre niets anders vraagt dan de eeuwenoude tradil
van de kerk voort te zetten, terwijl tal van priesters ra£t(
betrekking tot de hervormingen van het tweede Vaticaan gti
concilie zich zogenaamde onvoorstelbare vrijheden veroorlovi iT
zowel in de eucharistieviering als in de interpretatie van theol
gie en dogmatiek.
Deze worden niet gesanctioneerd, maar mgr. Lefebvre, die enk
de traditie wil voortzetten, wordt gestraft. Er wordt dus rofo v
twee maten gemeten, aldus de ondertekenaars. ■sc:
Zij verklaren geenszins allen in naam van de traditionalist! jgj
te handelen, maar zij zeggen, dat zij tal van brieven 1
honderden telefoontjes krijgen van mensen die vrezen dat 1 cj.
kerk in wanorde en chaos ten onder zal gaan. Zij hopen t
ondersteuning van de brief die zij aan de paus gezonden hebbf
nog een lijst van 50.000 tot 100.000 handtekeningen te verzamel! jde
om die bij de hunne te voegen. Lefebvre tal van Fransen het
getroffen en, zo menen zij, ook een groot aantal katholiek!
in heel de wereld, die van de sanctie tegen de bisschop gehoo!
hebben. art
,.15
