Pater Jan Duin
ONBEZOLDIGD HERDER
OVER 24.000 PERSONEELSLEDEN
VAN SCHIPHOL EN OVER BIJNA
10 MILJOEN PASSAGIERS PER JAAR
kaansel
3g te vf
'ordt ml
een rr
naar z
merika
rancis
?r van,
J
(Heil
hij de
ïrestauj
>r bezo
sch vé
allee
n). In
i beeldft
ïiedenij
samei
eikt mi
emple"
te plai
gieën. I
bezo
bej
a (kon
Inzet: Mgr. Zwartkruis (links) en de enige luchthavenaalmoezenier, die Nederland rijk is, pater Jan Duin
AMSTERDAM Een kwaje
dag voor pater Jan H. Duin
S. C. J. „Ze hebben twee
bijbels uit de kapel gestolen
een Engelse en een Duitse.
Nou ja, als ze er maar goed
gebruik van maken". Dank
zij het Bijbelgenootschap
kan het verlies snel worden
aangevuld. De Franse,
Spaanse en Nederlandse
exemplaren van de Schrift
zijn onaangeroerd gebleven.
Kapel. De directie van de
luchthaven Schiphol heeft
liever niet dat pater Duin dit
woord hanteert. Klinkt te
katholiek. „Ik vind dat een
beetje onzin. Kapel is een
internationaal begrip, bij alle
godsdiensten. Bisschop
Zwartkruis van Haarlem
heeft ook nooit de bedoeling
gehad zijn initiatief een ka
tholiek tintje te geven. Hij
liet zich louter leiden door
de oecumenische gedachte.
Maar ja, de Schipholdirectie
is zo voorzichtig dat ze de
voorkeur geeft aan de term
bezinningsruimte medita
tion room in het Engels. Heb
ben ze afgekeken van het
VN-gebouw in New York,
denk ik. Daar is ook zo'n
kapel. Om niemand op zijn
tenen te trappen, is iedere
vorm van religieuze sym
boliek achterwege gelaten.
Gevolg: er komt geen hond.
De kapel op Schiphol heeft
wel een religieus symbool,
namelijk het scheepje met
een kruis als mast zinne
beeld van de oecumene.
Een deel van mijn taak is
dan ook te praten met leiders
van andere religies. De hin
does hebben al een beeldje
gestuurd, dat moet ik nog
ophangen. Mijn contact met
de Islamieten zal er waar
schijnlijk toe leiden dat er in
het vloertapijt een aandui
ding komt omtrent de rich
ting waarin Mekka ligt, zodat
Mohammedanen op de juiste
wijze kunnen knielen. En
met de Joden probeer ik ook
tot een accoord te komen.
Misschien is een wandkleed
met de Davidster een oplos
sing. Dat zou bij voorkomen
de gelegenheden voor het oe
cumenische symbool kunnen
worden gehangen. Want de
kapel moet er zijn voor
iedereen dat is het uit
gangspunt".
Pater Jan Duin. Zoon van
een meubelmaker. Missiona
ris in Congo. Havenaalmoe
zenier in Amsterdam. Leger
aalmoezenier. Nu, na zijn
pensionering als zodanig, de
eerste luchthavenaalmoeze
nier die Nederland kent, on
bezoldigd herdér over 24.000
personeelsleden en over de
bijna 10 miljoen passagiers
die Schiphol jaarlijks passe
ren. „Dat kwam zo. Ik werd
gepensioneerd uit het leger.
Ik hoorde van een ander dat
bisschop Zwartkruis van
Haarlem al lang rondliep
met het idee, maar ja, het
oude liedje: ruimtegebrek op
Schiphol en vooral: geen
geld om iemand te kunnen
betalen. Ik ben naar hem
toegegaan en ik heb gezegd:
„Hier sta ik, bent u het nog
steeds van plan?" Hij zei:
„De voorzienigheid heeft u
gestuurd". Luister, voor het
zelfde geld had hier een do
minee gezeten als de syno
de op de gedachte was geko
men. Dat zou precies hetzelf
de zijn geweest. Maar wan
neer het werk uit gaat
groeien kan niet uitblijven
komt er zeker een domi
nee bij".
Het hoofdkwartier van Ne
derlands eerste en enige
luchthavenaalmoezenier is
kamer 2266 op de tweede
verdieping van het stations
gebouw van Schiphol. Op de
binnengaanderij die pal
langs zijn raam loopt, pa
trouilleren twee politieman
nen met schietklare karabij
nen, want het kantoor van de
Indonesische luchtvaart
maatschappij Garoeda is na
bij. Heeft de instelling van
zijn funktie iets te maken
met
het feit dat deze tijd van ter
reurdaden, kapingen en aan
slagen de aanwezigheid van
een geestelijke laatste-hulp-
verlener op een luchthaven
wenselijk maakt? Pater
Duin, overrompeld: „Nou je
denkt natuurlijk wel eens
aan die mogelijkheid. Of een
crash... Ik weet dat de lucht
havendirectie een lijst klaar
heeft liggen van zielzorgers
uit de omgeving die in het
geval van een calamiteit met
een opgeroepen kunnen
worden. Maar met mijn
funktie heeft dat niet direct
iets te maken, nee". Enige
vingerwijzing naar zijn ambt
in kamer 2266 is een kruis
beeldje aan de muur. „Voor
mij gemaakt door een me
laatse Congolees, een kunst
werk, wat?" Overigens prak
tische zaken als een ijskast
en een koffiezetapparaat. In
de borstzak van zijn over
hemd een ontvangertje
(noemt het „piepding", kent
de technische naam niet) dat
hem tijdens zijn omzwervin
gen over Schiphol waar
schuwt als er telefoon voor
hem is. „Het komt voor dat
passagiers even bij me willen
biechten voordat ze het vlieg
tuig ingaan. Dan moet je be
reikbaar zijn". Wat houdt het
precies in, die vrij ongrijpba
re funktie van luchthaven
aalmoezenier? Pater Duin
blijkt zelf ook moeite met
een duidelijke taakomschrij
ving te hebben. Daarom be
sluiten we gewoon een door
snee week bij de kop te ne
men. Kijken wat er zoal ge
beurt.
Zondag
zak geweest. Zo heb ik hem
drieëneneenhalf uur lang het
vliegtuig in gepraat. Toen hij
eindelijk vertrok, was hij me
hardstikke dankbaar".
„Mislezen op Schiphol doe ik
op het ogenblik nog niet. De
directie vindt een vastgestel
de dienst op een vastgesteld
tijdstip niet wenselijk omdat
dit de kapel, die immers voor
ieders gebruik is, gedurende
een bepaalde tijd zou blokke
ren. Maar in de toekomst zal
het er toch wel van komen,
denk ik, op zaterdagavond of
zondagmorgen. Veel pries
ters op doorreis gebruiken
de kapel al om mis te lezen.
Deze zondag belde de servi
ce-afdeling van de KLM me
op dat er een groep van 32
Franse priesters was aange
komen die de mis wilden le
zen. Ik naar Schiphol om ze
op te wachten en te begelei
den. 's Avonds opnieuw tele
foon. Of ik zo goed wilde zijn
naar Schiphol te komen,
want er was een Engelsman
in nood, ze wisten ook niet
wat er aan schortte. Ik er
heen. Hij bleek voor een jaar
te gaan werken in Nigeria.
Zijn vrouw was het met die
beslissing eens geweest, dan
konden ze tenminste een
nieuw huis kopen. Hij was 's
middags vertrokken en
kwam om 7 uur op Schiphól
aan. Dan is het spitsuur juist
achter de rug. Hij stond hele
maal alleen met zijn brok
verdriet in dat immense, lege
stationsgebouw. Hij wilde te
rug, onmiddellijk. Vanuit
mijn eigen achtergrond als
missionaris in de Congo heb
ik hem overreed om toch te
gaan. Doe je het niet, heb ik
gezegd, dan blijf je levens
lang met een minderwaar
digheidscomplex zitten. Dan
blijf je denken: „Ik ben een
„Rondgesjouwd op de lucht
haven om relaties op te bou
wen. Moeilijk, want je kunt
niet zomaar binnenstappen
en zeggen: „Hallo, hier is jul
lie aalmoezenier". En Schip
hol is enorm uitgebreid. Ik
als eenling moet proberen ie
dereen te leren kennen
passagiers en personeel
want daar ben je voor. Je
moet een stuk goodwill en
vertrouwen scheppen zodat
ze je weten te vinden wan
neer ze je nodig hebben. Ik
wip hier en daar maar eens
naar binnen en het lukt. Ze
beginnen me nu te kennen.
Het is een stroomversnelling.
Op de luchthaven van
Frankfurt zijn ze zeven jaar
geleden met een aalmoeze
nier begonnen. Hij heeft
twee jaar op z'n eentje moe
ten boksen, maar nu wordt
hij geassisteerd door een do
minee, twee maatschappelijk
werkers en twee secretares
ses, een voor katholieke en
een voor protestantse zaken.
Zo zal het werk op Schiphol
ook groeien. Wat helpt, dat
is de publiciteit in de krant.
Een man was bij zijn broer
op bezoek in het ziekenhuis
en las zo'n artikel. Hij had
niets met Schiphol te maken,
maar zat wel met een pro
bleem. Hij is naar me toege
komen, op de fiets uit Am
sterdam".
over de luchthaven. Ze ken
nen Schiphol als geen ander.
Ieder hoekje en gaatje. Een
paar uur met ze meegereden
om me in te leven in hun
baan. Je kunt wel gezellig
over de Pier kuieren, maar
je weet niet wat er onder
gebeurt. Door praktijkerva
ring op te doen, kun je veel
beter begrijpen waar de
moeilijkheden liggen".
Woensdag
gewoon. Ach, je hebt je be
roepsgeheimen en je mag er
niet over praten, maar het
verdriet dat je ontmoet-
Naast die mensen gaan
staan, dat is mijn werk. Be-
drijfsapostolaat, net als bij
Hoogovens of de NDSM. Dat
is goed, als je het zo bekijkt
sta je niet alleen. Dan kun
je ervaringen en problemen
uitwisselen met' je collega's".
„De KLM heeft van die men
sen die de de dienstpost bij
de vliegtuigen moeten gaan
ophalen of afgeven. Ze razen
de hele dag in hun Dafjes
„Een van mijn meest aangrij
pende ervaringen tot nu toe.
Ik loop even langs de kapel
je weet nooit of je er nodig
bent en daar zie ik zo'n
oude missionaris staan. Grij
ze kop, nog in habijt. Zwitser
van nationaliteit, maar de he
mel mag weten hoelang in
Zuid-Amerika gewerkt. Hij
krimpt van de pijn en vraagt
of ik een aspirientje voor
hem heb. Nou loopt zelfs een
luchhavenaalmoezenier niet
met aspirine op zak, dus bel
ik de GGD. Kijk, dat heb ik
zo verschrikkelijk gewaar
deerd: ze zeiden niet alleen
pater, we komen onmid
dellijk, maar de dokter
kwam zelf. Ze deden het niet
af met een broeder. Het was
de prostaat. Die missionaris
was van Zuid-Amerika naar
Nederland gevlogen op door
reis naar Zurich. Met een
volle blaas. Zonder te klagen.
Alsjeblieft een aspirientje
toen hij het echt niet meer
houden kon. Goed: terwijl de
dokter hem in de kapel on
derzoekt, houdt ik de wacht
bij de deur. Dan kijk je neer
in de vertrekhal, vol met vro
lijke, kakelende, potverteren-
de vakantiegangers. Dat con
trast, hé, van die arme stum
per die terugkeerde naar zijn
geboorteland om er te ster
ven, en al die toeristen die
niet snel genoeg in de zon
konden liggen bakken dat
heeft me verschrikkelijk aan
gegrepen".
Donderdag
„Een oud vrouwtje bij zo'n
bord waarop de vertrektij
den van de vliegtuigen af- en
aanratelen. Helemaal rade
loos of ze het wel zal kunnen
vinden. Uitgang B 27, weet ze,
veel? Ik heb haar even ge
bracht en haar bagage ge
dragen. Ik weet dat het mijn
werk niet is. Anderen kun
nen het ook en behoren het
eigenlijk te doen. Maar het
brengt een stukje medemen
selijkheid in de reisfabriek
die Schiphol is. Dan die man.
Hij moet vertrekken, staat
voor het blok. Maar juist die
morgen is zijn moeder over
leden. Of ik een mis voor
haar wil lezen. Dat doe je
„Een telefoontje dat er 150
orthodoxe joden uit New
York op doorreis naar Praag
Schiphol aandoen en daar
graag een dienst willen hou
den. Maar de kapel is vele
malen te klein voor een der
gelijk gezelschap. Organise
ren dus. Daarvoor moet je de
weg weten op Schiphol. Je
moet de juiste mensen weten
te vinden relaties hebben in
alle sektoren van dat immen
se bedrijf".
Zaterdag
„Toch maar even langs kan
toor gewipt. En jawel, een
kruier met een neus en een
buik die niets te raden over
laten Hij komt uithuilen
omdat hij niet van de fles af
kan blijven en dientengevol
ge ontslagen dreigt te wor
den".
Zo ziet de gemiddelde
werkweek van een luchtha
venaalmoezenier er uit. Nog.
Want pater Duin verwacht
dat het veel drukker zal wor
den. Toen hij begon, is hij
zijn licht gaan opsteken bij
collega's in het buitenland
(Frankfurt, Gatwick Airport
bij Londen) „Daar zeiden ze
tegen me:" Je hebt twee tot
drie jaar nodig om je in te
werken". Ik lachte ze uit. Ik
dacht: Ik doe het in drie
maanden. Achteraf geef ik
ruiterlijk toe dat ik me ver
gist heb. Het is wel degelijk
zo dat je die jaren nodig
hebt Het is op de bekende
manier gegaan. Eerst een en
thousiast begin. Daarna de
terugslag, en hoe. Ik heb
vaak moedeloos op m'n kan
toor gezeten niet wetend
waar ik moest beginnen.
Maar die tijd is voorbij.
Het werk breidt zich als een
olievlek uit Onlangs gebeur
de er op een booreiland in
de Noordzee een erhstig on
geluk. Iemand zei toen:
„Daar had jij bij moeten
zijn".
En inderdaad, ik had ei
genlijk mee moeten vliegen
met de helicopter waarin
medisch personeel werd
vervoerd. Er zal over gepraat
worden hoe we dat in de toe
komst kunnen regelen".
PIET SNOEREN
