Eerste sub-contracten
F16-order komen los
Platen die niemand koopt
0
Steeds meer ongelukken
met hangzweefvliegen
in Engelse heuvels
aaiT]
kinj:
Nieuwe directeur Delfts St. Joris-gasthuis
Soms schrijnende achterstand psychiatrische
voorzieningen
TOEREN
DOOR
DE
MUZIEK
PAGIN.ijSE
(Van on2e parlementaire redactie)
DEN HAAG In het Haagse Congresge
bouw is vanmiddag het eerste contract
getekend tussen de Amerikaanse vlieg
tuigmaatschappij General Dynamics en
een Nederlandse „onderaannemer" voor
de produktie van de FIS-vliegtuigen
voor de Nederlandse en andere lucht
machten. Binnen afzienbare tijd zijn
meerdere van dergelijke ceremonies tc
verwachten, aan het einde waarvan de
Nederlandse staat kan overgaan tot het
geven van de definitieve opdracht voor
de levering van (voorlopig) 84 toestellen
door General Dynamics.
Iets langer dan een jaar geleden sloten
de Verenigde Staten, België, Denemarken
en Nederland een voorlopig contract met
General Dynamics, dat pas zal worden
omgezet in een definitieve overeenkomst
als alle industriële subcontracten tussen
het vliegtuigbedrijf en toeleveranciers
zijn afgesloten. In Nederland gaat het
in tijdsorde in de eerste plaats om
Fokker—VWF waarmee vanmiddag een
overeenkomst werd bezegeld. In totaal
wordt een zevental grote Nederlandse
bedrijven bij de F 16-produktie betrok
ken. Daarnaast is er een groep van een
dertigtal kleinere ondernemingen, die
zich hebben verenigd in de Aero-space-
groep, die eveneens leveringen wil doen.
Met die groep zijn de onderhandelingen
nog niet afgesloten.
Contractueel is vastgelegd, dat Neder
land een aanzienlijk deel van de vlieg-
tuigproduktie zal verzorgen en wel 40%
van de door onze regering bestelde toe
stellen, 10% van de 650 toestellen, die de
V.S. hebben besteld en 15% van de 348
door andere landen bestelde vliegtuigen.
Komen er nieuwe opdrachtgevers bij,
dan wordt daarvan ook 15% van de
produktie aan Nederland toegewezen.
Het gaat hier om percentages van de
uiteindelijke koopsommen. Voor Neder- j
land ligt er nu reeds een garantie voor j
werk voor een bedrag van anderhalf
miljard gulden. Deze garantie en soortge
lijke voor andere landen is in geld uitge
drukt omdat het omzetten daarvan in
manuren werk van land tot land en van
bedrijf tot bedrijf verschilt. De Neder
landse order bestaat op dit moment uit
84 F 16-toestellen tot een waarde van
circa 2.3 miljard gulden. Er is tevens een
optie genomen voor nog meer toestellen.
West-Duitsland heeft gisteren afscheid genomen van Gustav Heinemann,
die woensdag op 76-jarige leeftijd is overleden. Tijdens een officiële
plechtigheid in Bonn prezen leidende politici leven en werken van de'
derde Duitse bondspresident, die van 1969 tot 1974 het hoogste ambt
heeft bekleed. Op de foto de huidige president Walter Scheel die de
weduwe van Heinemann tijdens de laatste tocht begeleidde.
Geen wijziging
vangstbeperking
tong en schol
DEN HAAG (ANP) Net als
dit jaar zullen de Nederlandse
vissers ook in 1977 niet meer
dan 9.200 ton tong en 35.600 ton
schol uit de Noordzee mogen
halen, plus nog 240 ton tong en
20 ton schol uit de Ierse Zee.
In de vergadering van de
Noordoost-Atlantische Visserij
commissie in Lissabon is dit
besloten.
Op 19 juni, zo heeft de voorzit
ter van het Produktschap voor
Vis- en Visprodukten onlangs
meegedeeld, hadden de Neder
landse vissers van hun portie
voor het lopende kalenderjaar
al 5.872 ton tong en 21.150 ton
schol aangevoerd.
Milieu-eis
bedreigt Billiton
ARNHEM (ANP) De directie
van de Hollandse Metallurgi
sche Industrie Billiton ziet geen
kans om binnen vijftien maan
den te voldoen aan de eis die
gedeputeerde staten van Gelder
land onlangs stelde; namelijk
het drastisch terugbrengen van
de dagelijkse looduitworp van
het bedrijf.
Om aan deze eis te voldoen zou
Billiton 5 6 miljoen gulden
moeten investeren. Men bestu
deert nu of dit kan worden op
gebracht. „We houden ernstig
rekening met de mogelijkheid
dat berekeningen zullen uitwij
zen dat het beter is het loodbe-
drijf te sluiten", aldus de ad
junct directeur J. J. Smit. In het
bedrijf werken ongeveer zestig
personeelsleden. Billiton zal te
gen deze milieu-eis van GS in
beroep gaan.
Restauratie van
Panorama Mesdajr
O
voltooid
De restauratie van het Panora
ma Mesdag, is voltooid. Schilde
rij- en restaurateur Nico van
Bohemen heeft tijdens zijn werk
verscheidene detailschilderin
gen op het doek ontdekt. Zij
waren tot nu toe verdwenen on
der de bijna honderd jaar oude
laag stof en vuil van liet schilde
rij.
Op zee werden verscheidene
scheepjes zichtbaar, op het
strand zijn ezeltjes en figuurtjes
te voorschijn gekomen. Er zijn
nu zeker tweehonderd vaartui
gen afgebeeld. De restauratie
heeft volgens de leiding van het
museum ook tot gevolg gehad
dat de zee op het Panorama een
mooiere en diepere kleur heeft
gekregen.
Restaurateur Nico van Bohe
men heeft tijdens zijn werk in
het dorpsgedeelte van het Pano
rama een terrasje gevonden met
gezellig drinkende mensen.
Voorts vond men onder het stof
spelende kinderen.
De restauratie die ruim vier
maanden duurde, werd voor een
belangrijk deel gefinancierd
door het Prins Bernhardfonds.
Het doek zal volgens deskundi
gen gedurende een halve eeuw
geen ingrijpend onderhoud
meer nodig hebben.
Internationale
Harpweek
in Maastricht
MAASTRICHT De Interna
tionale Harpweek wordt van 10
tot 21 augustus voor de zeven
tiende keer gehouden. Net als
vorig jaar zal het evenement
weer in Zuid-Limburg plaats
vinden, omdat leidster Phia
Berghout zich daar heeft geves-
1Ongeveer 125 harpisten
uit 25 verschillende landen heb
ben zich aangemeld.
De meeste concerten, waaron
der voor het eerst ook kamer-
muziek-uitvoeringen, worden
gegeven in Maastricht. Het slot-
concert op 20 augustus wordt
verzorgd door het Limburgs
Symphonie Orkest, dat onder
leiding zal staan van de Israëliër
Arthur Gelbrun. Verschillende
bekende musici, onder wie oud
leerlingen van Phia Berghout,
zullen lessen en demonstraties
geven.
Luchtmacht"
haalt zwaa
gewond
uit Luxembi
DEN HAAG (ANP) Et
copter van het op Soest
gestationeerde 298-ste sqi
van de Koninklijke
macht beeft zondag eenl,
gewond 12-jarig Nede
meisje overgevlogen va
xemburg naar het Acadt
Ziekenhuis in Groningen.|y.an
Het meisje was tijdens eei
deling met haar vader en M*,
tje van de rotsen geval?®1"3
liep een schedelbasisfacti£en
een ernstige oogwond op)1006
er geen andere mogelijk"
was om het kind snel na?10"8
ziekenhuis te vervoeren h#?;
ANWB-alarmcentrale ee^1'®-
roep gedaan op de Luchtnr 1
De helicopter met aan yan
o.a. dr. G. van der Steeg vff' 3
Rode Kruisziekenhuis ii^1
Haag, is onmiddellijk na!op
xemburg gevlogen. Op de
weg heeft de helicopter eé
senlanding gemaakt o|K
vliegveld Eindhoven voce®
handeling van het meisje. ~?r;
schaal
Sean Connery heeft
gisteren in Deventer
de eerste prijs in
een opstelwedstrijd
uitgereikt aan de
14-jarige Patricia
Mary Jensen uit het
Engelse Blackpool.
De opstelwedstrijd
is door Nederland
georganiseerd om
in Engeland nog
meer de aandacht
te vestigen op alle
land- en tuinbouw-
produkten die ons
land te bieden
heeft. Het motto
van de wedstrijd;:
„Holland; The sa-
Iad-bowl of Euro,
pe". Connery is op
het ogenblik in Ne
derland voor de op
namen van de film
„Een brug te ver".
(Van onze correspondent Roger Simons)
LONDEN In Engeland gaan stemmen op om
de hangzwcefsport, die voortdurend meer slach
toffers maakt, onder officieel toezicht te plaatsen.
„Hangzweven" is een opwindende maar erg ge
vaar lijkse sport, die uit Amerika komt Hij wordt
sinds 1974 in Engeland beoefend en heeft al zes
levens gekost
Hangzweefpiloten gebruiken een reusachtige vlie
ger, waaraan zij zichzelf vastbinden. Na een flinke
aanloop springen zij van een steile heuvelkam.
Voor degenen die het geluk gesmaakt hebben na
een geslaagde start zonder moeite over groene
heuvels en bosrijke dalen te suizen, kan hangzwe-
ven een ware passie worden, die men niet gauw
vaarwel zegt. Zo'n tocht loopt echter lang niet
altijd goed af. Zelfs de instructeurs hebben nog
maar weinig ervaring. Bovendien slagen zij er niet
in alle gevallen in de nieuwe piloten de nodige
discipline bij te brengen. Nieuwelingen doen wel
eens domme dingen, zoals een heuvel afspringen
met de wind in de verkeerde richting.
Er vallen dan ook hangvliegers te pletter tegen
0(
rE]
E(
M
de heuvelflank. Anderen raken voor hun
invalide door versplinterde knieschijven, dij'1"*'1
ellebogen. Het ziekenhuis van Wortheng if11
heuvelachtige Surrey heeft de laatste 18 ma«?r 11
meer dan 50 verwondingen verzorgd waarvf3?5
dateren uit de laatste zes maanden. Een art?""
dit ziekenhuis: „Het laatste halfjaar bezorgde®.5
sport ons meer patiënten dan alle andere spf'
te samen. In sommige gevallen waren de slac
fers zelfs verlamd. 01
Een Lagerhuislid heeft naar aanleiding van11"
zesde dodelijke ongeluk een gedegen ondei?
naar deze sport geëist. In afwachting var?3
uitslag daarvan zou hangzweefvliegen vertf1
moeten zijn, aldus het parlementslid. n®n
De voorzitter van een hangzweefclub in Si
daarentegen meent dat „als je met een hangvlnv'
goed vliegt, je zo veilig bent als in de armei£ne
je moeder". Volgens de hangzweefvliegers n
ervaring het risico waard. „Als een vogel ove
mooie land zweven. Het is vreedzaam, opbeu[!oc
en heerlijk. Je zit niet opgesloten in een snik z
cockpit, zoals met zweefvliegen. Je deelt de rir
ring van alle schepselen die vliegen".
ot
DELFT (ANP) „Het is merk
waardig dat er voor de bestrij
ding van geestesziekten geen
Koningin Wilhelminafonds be
staat. Zou dat niet komen door
dat de angst voor geestesziek
ten zoveel groter is dan de
angst voor kanker, dat we er
niet door een collecte aan her
innerd wensen te worden? Die
angst maakt het begrijpelijk,
maar daarom nog niet aan
vaardbaar, dat de voorzienin
gen ten behoeve van de geeste
lijke gezondheidszorg zo lang
ernstig tekort geschoten hebben
en nog altijd hier en daar
schrijnend achterblijven bij die
ten behoeve van de zorg voor
de lichamlijke gezondheid.
Dr. P. J. Stolk zei dit de middag
bij zijn „intrede" als genees
heer-directeur van het St. Joris
Gasthuis een psychiatrisch
ziekenhuis - in Delft.
Hij ging bij deze gelegenheid in
op de verschillende opvattingen
in de psychiatrie: de „medische"
denktrant (geestesstoornissen
hebben lichamelijke oorzaken)
en na de Tweede Wereldoorlog
opgekomen „sociaal model" (de
maatschappij maakt de mensen
ziek). Dr. Stolk noemde het so
ciaal denkmodel in de psychia
trie een grote verrijking. Maar
het kan volgens hem ook ver
warrend werken, omdat het ge
vaar bestaat dat alles wat tot nu
„Als het nodig blijkt, patiënt".
Hij vergeleek de psychiatrische
inrichting in dit verband met de
peilerdam in de Oosterschelde:
„Een dam die het maatsch;
lijk getij toegang geeft, de i
tie bewaart, zodat het waterM
hoeft te sterven, terwijl tod.
tijd van nood voldoende v<fl(
heid kan worden verkregen'
Teresa Berganza, de Spaanse mezzo-eopraan wier stem in de loop der
jaren steeds donkerder werd. heeft een plaat gemaakt met een repertoire,
waarin we haar hier bij haar vele optredens nooit konden beluisteren:
de onvervalst Spaanse „zarzuela", waarin zij zich voelt als een vis in
het water
Dicht bij het Amsterdamse
Concertgebouw is een muziek
handel die bladmuziek, boe
ken en klassieke grammofoon
platen verkoopt De chef van
de platenafdeling vond het
jammer dat er zoveel platen
zijn met onbekend of weinig
bekend repertoire waarvan
muziek en uitvoering heus
wel de moeite waard zijn
maar waaraan het kopend pu
bliek uit onwetendheid achte
loos voorbij gaat Kort gele
den besloot hij tot een krasse
maatregel. Hij maakte een
etalage met zulke platen en
zette er een groot bord bij:
„Platen die niemand koopt".
De uitdaging was succesvol
maar omdat er ook een aantal
platen van het Tsjechische
merk Supraphon was uitge
stald, kwam er al enkele da-
gon later bij de importeur van
deze platen een telex uit
Praag binnen waarin om op
heldering over deze onhebbe
lijkheid werd gevraagd. Op
een verre afstand is het inder
daad moeilijk gevoel te heb
ben voor zulke paradoxale hu-
Dit voorval is aanleiding uw
aandacht te vestigen op enkele
importplaten die naar mijn
mening ten onrechte wemigen
zullen kopen. Alleen al de hoe
zen met louter Spaanse tek
sten zullen in twee gevallen
een belemmering zijn, al zit er
op één een sticker: Grand Prix
du Disque 1976. De zangeres
op deze plaat is in ons land
ook beslist niet onbekend: het
is Teresa Berganza, de Spaan
se, donker gekleurde mezzo
sopraan met de prachtige coló-
ratuurmogelijkneden die hier
al zo vaak in het Holland Fes
tival grote triomfen vierde.
Maar nooit in het repertoire
dat zij op Zambra ZL-501
zingt, namelijk de typisch
Spaanse „zarzuela", een vorm
van toneel met zang en dans,
soms vrolijk, soms droevig,
niet helemaal opera, niet hele
maal operette, maar altijd fol
kloristisch getinte en toch óók
romantische muziek die zich
gemakkelijk ia het oor vlijt,
zeker als die losse fragmenten
uit allerlei hier onbekende
stukken zo verrukkelijk wor
den gezongen als alleen Ber
ganza dat kan.
Merkwaardig genoeg wordt de
zangeres niet door een Spaans
ensemble begeleid maar door
het Engelse Kamerorkest dat
onder directie van Enrique
Garció Asensio overigens wèl
Spaans speelt Dat doet het
zelfde ensemble ook onder lei
ding van een dirigent die de
laatste tijd in ons land en ook
in Den Haag is opgetreden:
Jésus López Cobos. Hij laat
ons op EnSayo - ENY 804
kennismaken met een grote
symfonie en een omvangrijke
ouverture van Juan Crisosto-
mo de Arriaga, een wonder
kind uit het begin van de vori
ge eeuw dat niet ouder dan
twintig jaar werd en toch vrij
veel werken naliet. Werken
waarover de door Haydn en
Beethoven bewonderde Cheru-
bini, de strenge directeur van
het Parijse Conservatorium,
zich heel lovend uitliet Begrij
pelijk want deze bevallige, ele
gante en ook vaak melanch
olieke muziek waarvan men
zou kunnen zeggen dat een
Spaanse Schubert ze heeft ge
schreven, is zoal niet geniaal
dan toch wel heel bijzonder
voor een zo jeugdig talent.
Maar ook als u dat buiten
beschouwing laat, is de mu
ziek de moeite waard, evenals
de uitvoering.
Hongaarse archieven
De Hongaarse platenmaat
schappij Hungaroton komt te
gemoet aan de nog steeds stij
gende belangstelling voor mu
ziek van renaissance en vroege
barok. Hongarije was in die
tijd voor ongeveer een derde
deel bezet door de Turken,
maar in het Noorden en het
Oosten zocht en vond de muzi
kale ontwikkeling aansluiting
bij de muziek van West-Euro
pa en bij de muziek van vroe
ger uit het eigen vaderland.
Merkwaardig genoeg werd het
toen aan de Westerse vorsten
hoven grote mode „op zijn
Hongaars" te dansen en bij
voorbeeld allemandes en bran-
les uit Hongaarse motieven sa
men te stellen.
De Camerata Hungarica onder
leiding van de blokfluitspeler
Laszlo Czidra heeft op het
dubbelalbum SLPX 11669/70
een bloemlezing vastgelegd uit
een collectie manuscripten en
vroege muziekdrukken die be
waard bleef in de stad Bórtfa.
Het gaat hier niet in de eerste
plaats om oude muziek uit
Hongarije zelf, maar om wer
ken van Susato, Waisselius,
Cabazón, Attaingnant, Azzaio-'
lo, Clemens non Papa, onze
bloedeigen Sweelinck en ande
re Europeanen.
Hetzelfde ensemble dat op de
platen in het dubbelalbum vo-
kaal en instrumentaal op
treedt, beperkt zich op plaat
LPX 11498 tot instrumentale
dansen zoals stukken voor vir-
ginaal uit het manuscript van
Lösce en Zevenburgse dansen
uit de orgeltabulatuur van "Ka-
joni.
De uitvoeringspraktijk van de
ze oude muziek lijkt zich in
Hongarije nog niet zo sterk te
hebben ontwikkeld als de laat
ste vijf, zes jaar in ons land
en in sommige van de ons
omringende landen. Niettemin
zullen deze platen voor de wa
re liefhebber het meermaals
beluisteren zeker waard zijn.
Lang niet alle muziek op deze
platen is trouwens gebaat bij
een extreem vokaal of instru
mentaal raffinement bij de uit
voering. Het is wel zeker dat
dat raffinement in de tijd van
ontstaan ook hoogst zeldzaam
is geweest. Gelukkig staan de
uitvoerige toelichtingen op de
hoes en in het album er ook
in het Engels en het Duits.
18e eeuws Bohemen
Tot slot twee platen die de
meeste kopers zullen vinden,
niet alleen omdat ze erg goed
koop en toch behoorlijk van
kwaliteit zijn maar ook omdat
deze Supraphon-platen het de
luisteraar erg gemakkelijk ma
ken. Ze zitten in fraaie Neder
landse hoezen, waarvan men
alleen ernstig moet betreuren
dat elke toelichting er op ont
breekt terwijl er toch velen
zullen zijn die van de compo
nisten nooit hebben gehoord.
Deze 18e eeuwse concertjes
zijn gemaakt door Boheemse
musici die de solo-instrumen
ten van hun keus stuk voor
stuk zelf tot in de perfectie
hebben beheerst. Zij schreven
geen meesterwerken en wilden
dat het ook niet: het ging en
het gaat hier om „easy liste
ning" van anderhalf tot twee
eeuwen geleden.
Op Super 1807 staat een harp-|a;
concert (zijn vijfde) van de)ra
harpist Johann Baptist ,ar
Krumpholz die in het orkest .jt
van Haydn speelde, wiens
compositieleerling hij werd. jex
Later raakte hij bevriend met !or
Beethoven. Op de andere kant lej
van deze plaat een orgelcon-jn
eert (het tweede) van Franti-n
sek Xaver Brixi, die in Praag nt
als organist en kerkmusicus
werkzaam was en ontzaglijk ije
veel heeft geschreven maar je
bepaald niet om het zijn luiste- ge
raars moeilijk te maken. Inte-
gendeel.
Ontspannen en ontspannende j
muziek bevatten ook de twee
concerten op Super 1808: eenll
hoomconcert (het vijfde) van
Johann Wenzel Stich, die zich I
om reklame-redenen, als het
zo te pas kwam, ook wel Gio- U
vanni Punto noemde. Hij was bi
van beroep hoornist en wist h
dus hoe hij voor de hoorn van IE
zijn dagen moest schrijven, si
Hij moet een groot hoornist U
zijn geweest, anders zou de d
moeilijke Beethoven met voor L
deze collega een hoomsonate I
hebben gemaakt. De keerzijde
van de medaille (maar dan in j_
gunstige zin) is in dit geval een
hoboconcert van Frantisek
Krommer, niet zoals de andere
genoemden uit Bohemen maar
uit Moravië afkomstig. Zijn ei
genlijke naam was Kramarz
(marskramer) maar hij nam
de naam van een oom aan die
hem in de muziek onderricht
te. Hij genoot in zijn dagen
een grote reputatie, ook in
Duitsland, Frankrijk en Italië,
en zijn frisse, plezierige trant
van componeren was erg in
trek, ook al ging die dan niet
zo erg diep.
De twee Tsjechische platen,
die dus aanraders voor iede
reen zijn, geven uitvoeringen
door bekende Praagse musici.
J. KASANDER
