-ïlf verzekeraars
natigen premies
-oor ziektekosten
Een klein pestvliegertje uit
kinderjaren van luchtvaart
Breda zet traditie
Taptoe-Delft voort
Ballonvaarder
opgepikt door
Russisch schip
CARTER GAAT PRATEN
MET „TWEEDE MAN"
Windtunnel zoekt
naar veiliger en
goedkoper vliegen
Examenorganisatie
in Italië vol lekken
3IJDAG 2 JULI 1976
LEIDSE COURANT
PAGINA 7
rdQlet moet een slordige zestig jaar geleden
Döijn, dat hij voor het laatst achter de
eNtuurknuppel van een luchtmacht-„kist"
(-^plaatsnam. Het was in de tijd, dat vliegen
.-neerkwam op een voor moderne begrippen
«oogst riskant gedoe in toestellen, die van
bamboestokken en ijzerdraad aan elkaar
bingen, die waren uitgerust met landings
gestellen die tegenwoordig nog uitsluitend
worden toegepast onder de betere kinder
wagens, en die als enig instrumentarium
;en toerenteller en een hoogtemeter aan
^H>ord hadden. De tijd van in onze, aan
jumbojet en straalmotor gewende ogen,
onbegrijpelijk gehannes op tot landings
baan gepromoveerde heivlakten, waarvan
je je afvraagt hoe het mogelijk is dat het
nog zo vaak goed afliep.
De kinderjaren van de Nederlandse lucht
vaart: de 83-jarige Voorburger K. C. A.
3ollette-Koen voor die paar luchtmachtof
ficieren van het eerste duur die nog niet
lefinitief hemelwaarts gegaan zijn kan
;r met vertedering naar terugblikken. Hij
nag dan, zoals hij herhaaldelijk met ge
jaste bescheidenheid laat weten, „maar
jen heel klein pestvliegertje" geweest zijn,
jat neemt niet weg dat hij wèl de oudste
pog levende luchtmachtofficier in ons land
is. Als oudstgediende is hij ook uitgeno
digd om morgen naar Soesterberg, eens
lijn thuishaven te komen, alwaar een
monument onthuld zal worden ter nage
dachtenis aan zijn vroegere luchtvaart-
makker, de tot de hoogte van generaal-ma-
joor gestegen W. C. J. Versteegh. Hij zal
jat evenement, dat zal worden opgeluis-
:erd door de aanwezigheid van de notoire
.uchtvaart-fanaat Z.K.H. Prins Bernhard,
leker niet aan zijn neus voorbij laten gaan.
Dat wil zeggen: „Als het tenminste niet van
jat belachelijk warme weer is. Als het
boven de dertig graden is vertik ik het".
Er dient ernstig rekening mee gehouden
te worden, dat hij in dat geval inderdaad
diet in Soesterberg zal opdraven, want de
heer Collette is, ook op zijn 83ste, nog
Immer voorzien van een uit gewapend
peton opgetrokken eigen wil. De grijze
Collette in een Farman met de door hem bewonderde latere generaal-ma-
joor W. C. J. Versteegh (voor), om wie het vandaag in Soesterberg draait.
Voorburger heeft zich er bijvoorbeeld ook
niet toe laten bewegen om morgen „voor
de aardigheid" nog eens in een luchtmacht
vliegtuig te kruipen: „Dat is gekkigheid,
jongen, op mijn leeftijd nog in zo'n ding,
met zo'n zuurstofmasker voor je gezicht.
Dat heb ik vertikt".
Collette, een kleine, kortgeknipte man met
olijke pretoogjes, een nog immer lineaal-
rechte rug en het meer doelmatige dan
gepolijste taalgebruik dat je vaker aantreft
bij ijzervreters-oude stijl, zit boordevol
smakelijke anecdotes uit zijn vliegersperio
de. Ze borrelen spontaan op, wanneer hij
bladert in het zorgvuldig geconserveerde
fotoalbum uit die tijd, vol beelden van
manhaftig ogende geüniformeerde jonge
lieden en „vliegende kratten". Het verhaal
bijvoorbeeld over de dag, dat zijn moeder
in Dordrecht uitbundig met een beddela-
ken heeft staan zwaaien, omdat ze gehoord
had dat haar Koen over die stad zou
komen vliegen („terwijl ik nooit over Dordt
gevlogen heb").
Over de keer, dat de bemanning van één
van de kisten in de lucht een hele lading
roet over zich uitgestort kreeg omdat er
iets misgegaan was met de roetinstallatie
waarmee kogelgaten in het toestel werden
aangegeven. Over hoe er, liggend op de
buik, door een gat in de kist luchtfoto's
werden gemaakt die nu, zes decennia later,
nog altijd gezien mogen worden („Als je
er nu even de loep bijpakt. dan kun je hier
nog een militaire colonne zien lopen").
Over hoe hij geld overhield aan een we
gens fietsen zonder licht uitgereikte bekeu
ring: „Ik kwam natuurlijk met de smoor
in op Soesterberg aan, maar één van de
anderen wist wel raad. „Man, daar verdien
je aan", riep-ie onmiddellijk. „Reken maar
na: die boete, dat kost je een riks. Je moet
daarvoor voorkomen in Arnhem. Nou,
daar vliegen we dan naar toe, en ons
vliegersloon is vijf gulden per uur". Of het
verhaal over de luitenant, die onverwijld
zijn biezen kon pakken nadat hij, op een
feestje enigszins aangeschoten geraakt, te
gen de toenmalige grootheid generaal Snij
ders had geroepen: „Joh, jij moet wel
verrekte hoog zijn, met al die strepen van
je".
Een schat aan glimlachend vertelde verha
len uit een toch vrij korte periode. Want
de heer Collette heeft in feite slechts acht
jaar actief dienst gedaan bij de lucht
macht, om vervolgens nog 26 jaar reserve-
officier te blijven. „Echt waar", meldt hij
ten overvloede maar weer eens, „ik ben
maar een klein prulvliegertje geweest.
Toen ik een .paar keer bijna mijn nek
gebroken had ik heb bijvoorbeeld een
keer met mijn toestel in de dennebomen
gehangen ben ik ermee opgehouden. Je
kunt mij niet vergelijken met een Ver
steegh of een Van Heyst". Vooral Ver
steegh, de vorig jaar op 88-jarige leeftijd
overleden grote luchtvaartpionier, heeft
zich altijd mogen verheugen in de grote
waardering van de heer Collette. Dezelfde
Versteegh figureert dan ook nadrukkelijk
in zijn fotoverzameling. Een vlieger-pur
sang, in tegenstelling tot de heer Collette,
die zichzelf schetst als een mislukte land
machtman.
Hij stamt namelijk uit een geslacht van
lieden, die het als militairen op de begane
grond ver geschopt hebben, en leek voor
bestemd om die fraaie familietraditie voort
te zetten. „Maar ik kwam terecht in de
troependienst, en dat vond ik zo verrekte
vervelend. Ik vond het enig, toen ik de
kans kreeg om bij de luchtmacht te komen.
Dat leverde bovendien een lekker salaris
op 350 gulden per maand, dat was niet
niks in die tijd en een mooi uniform".
Aanvankelijk was het de bedoeling, dat hij
als waarnemer zou worden opgeleid, maar
nadat hij een keer bijna was neergestort
op het huis van de commandant Wallaardt-
Sacré toen hij met een ander meevloog,
besloot hij om in de toekomst zelf maar
achter de stuurknuppel te kruipen. „Als ik
dan toch kapot moet", dacht ik bij mezelf,
„dan kan ik het beter zelf doen dan dat
ik omkom door de stommiteit van een
ander".
Meen op grond van deze uitspraak overi
gens niet, dat de jonge Colette rond 1916
diep doordrongen was van de gevaren
waaraan hij in de vliegerij blootstond. „Nu
snap je niet meer dat je er levend uit
kwam, uit die kisten, maar in die tijd
ervoer je dat helemaal niet zo. Het enige
toestel waarvoor we echt bang waren was
de „Spin", de enige eendekker die we op
Soesterberg hadden. Verder maakte je je
nooit zorgen.
Wat ik achteraf niet begrijp, is dat we zo
weinig onder de indruk waren als we
hoorden dat er weer eentje doodgevallen
was. Het zal de jeugd wel geweest zijn".
Even later, als het gevaar van de vliegerij
weer ter sprake komt, grinnikt hij: „Ik
schijn nogal goed te vallen. Hoeveel keer
ik ook niet van m'n paard geduveld ben.
Maar in ernst: geknepen heb ik hem maar
één keer in de lucht, en dat was toen ik
eens in een helicopter zat. Toen keek ik
zo 'ns omhoog naar die propellor, en ik
dacht: „als die het begeeft, liggen we wel
mooi meteen beneden".
Moderne vliegtuigen? Die doen me hou
helemaal niks, behalve als ik er twee of
drie uur op moet wachten. Nou 3a, als je
van de grond komt, dat blijf ik een mooi
moment vinden. Dan kijk ik omlaag en
dan denk ik: „Moet je dat hele stelletje
ruziemakers zien, daar beneden". Maar
verder vind ik er bar weinig aan, aan die
vliegtuigen van tgenwoordig. En die jum
bo-jets hadden ze helemaal nooit moeten
maken".
Na dergelijke ontboezemingen behoeft het
nauwelijks nog enig betoog, dat de heer
Collette de oude Farman LS-7, waarin je
na een geslaagde landing een klap van de
schuivende 60 pk motor kon verwachten,
in zijn hart gesloten heeft. Zoals hij dierba
re herinneringen bewaart aan Soesterberg,
waar de ex-kok van de Belgische keuken
Albert m de keuken stond, en waar bij tijd
en wijle per motorfiets door de officiers
mess gecrossed werd. Een geliefkoosde
periode uit zijn leven, al was het achteraf,
vindt hij. niet de meest indrukwekkende
Dat was de tijd, dat hij het commando
voerde over een ploeg soldaten bij de
Grebbeberg, aan het begin van de tweede
wereldoorlog. Als hij over die periode
praat, verdwijnt het bijna jongensachtig
martiale, dat hij anders ten toon spreidt.
Hij is er ook trotser op dan de hele
carrière, die hij later zou maken in het
wegvervoer, een carrière, waarin hij o.m.
werd onderscheiden met het Legion d'Hon-
neur vanwege zijn verdiensten voor de
economische verhoudingen tussen Neder
land en Frankrijk. („Staat m'n legion van
eer er goed op", zal hij grinnikend vragen
als hij voor de fotograaf moet poseren).
Terug nog even naar de luchtmacht, waar
van Collette nu de nestor is. Dat doet hem
overigens weinig: „Ik heb er zelf weinig
voor gedaan", verklaart hij met een laco
niek schouderophalen. „Dat is het werk
van Onze Lieve Heer". Die luchtmacht is
hem evenmin vergeten als hij de lucht
macht: „Mijn leven lang zijn ze goed voor
me gebleven, terwijl ik toch ik blijf dat
herhalen maar een heel klein pestvlie
gertje ben geweest".
BERT VAN DOMMELEN
RECHT (ANP) Elf niet
stbeogende ziektekostenver
eraars, waarbij ongeveer 40
cent van de particulier ver-
ïrde Nederlanders is aange-
en, gaan de stijging van hun
mies blijvend met 2,8 pro-
l beperken. Dit is mogelijk
rdat zij bepaalde reserves,
de Verzekeringskamer wen-
naar die zij niet nodig vin-
niet verder willen uitbou-
>r de al gevormde reserves
ebruiken om de toekomstige
niestijging te drukken, wil
de elf hun premies de ko
lde vijf jaar bovendien nog
l met 2,7 a 3,2 procent beper-
waardoor, zo hebben zij
middag verklaard, de pre-
5 gedurende vijf jaar met 5,5
5 procent worden gematigd.
Dit betekent dat hun cliënten
ongeveer 50 miljoen minder
aan premie hoeven te betalen.
Als alle particuliere ziektekos
tenverzekeraars hun voorbeeld
volgen, hoeft er volgend jaar
140 miljoen minder aan pre
mies te worden opgebracht.
De elf zijn verenigd in de Per
manente commissie van overleg
uit instellingen voor gezond
heidszorg (PCVO). Onder hen
zijn het Nuts in E>en Haag en
Het Zilveren Kruis in Noord-
wijk. Zij geven als reden voor
hun stap op dat de invoering
van de EEG-richtlijn voor de
vorming van de vrije reserve
hun voldoende waarborgen
biedt om aan hun verplichtin
gen ten opzichte van hun verze
kerden te kunnen blijven vol
doen. Overigens stelt de PCVO
dat de ziektekosten elk jaar ge
dekt moeten worden door de
premies in datzelfde jaar, waar
door ze reserves voor toekomsti
ge uitkeringen niet nodig acht.
De voorzitter van de Kontakt-
commissies landelijke organisa
ties van ziektekostenverzeke
raars (KLOZ), de heer Th. Kok,
betreurt het besluit van de elf,
nu over de problematiek rond
de reservevorming nog overleg'
gaande is met de verzekerings
kamer en de betrokken ministe
ries. In de KLOZ hebben ook
de „gewone" verzekeringsmaat
schappijen zitting. Bij het be
sluit van de elf heeft een rol
gespeeld dat een aantal van de
ze verzekeraars voorstander zijn
van een volksverzekering tegen
ziektekosten, waarin alle verze
kerden en verzekeraars over
één kam worden geschoren.
NEW YORK (UPI) - Een Rus
sisch koopvaardijschip, de De-
kabrisk, heeft de Amerikaanse
ballonvaarder Karl Thomas uit
zee opgepikt, circa 500 km. ten
zuiden van de kust van Nova
Scotia en 550 km. ten n.o. van
Bermuda. Het schip is onder
weg naar Rotterdam.
De Rus kreeg Thomas woens
dagavond in het oog. De ballon
vaarder, die als eerste de Atlan
tische Oceaan per ballon wilde
oversteken, is in goede wel
stand. Er is drie dagen naar
hem gezocht. Het was de twaalf
de poging de Atlantische
Oceaan in een ballon over te
steken.
Het eeuwenoude, indrukwekkende Kasteel van Breda.
(Van ©en onzer verslaggevers)
BREDA De Baroniestad Breda zal dit jaar
van 19 tot en met 28 augustus voor de eerste
maal de nationale Taptoe organiseren en daar
mee een 21 jaar oude traditie van de Prinsen-
stad Delft voortzetten, waar deze militaire
muzikale lichtshow onder druk van linkse
actiegroepen en progressieve politieke partijen
in 1974 werd verbannen.
De (veelal aanvechtbare) motieven die tot het
verdwijnen van het spektakelstuk in Delft heb
ben geleid (optische vervuiling en afsluiting van
de Markt, nadelig voor de middenstand, ge
voegd bij de anti-militaire houding van de
actievoerders) spelen in Breda niet. De Baro
niestad is van oudsher garnizoensstad en het
festijn wordt gehouden op de parade van het
eeuwenoude, indrukwekkende renaissance Kas
teel van Breda, eens de verblijfplaats van het
Huis van Oranje Nassau, en sinds 1828 in
gebruik als militaire academie. Er is weliswaar
nu al een anti-taptoe-comité in Breda, maar,
zo zegt de voorzitter van het Taptoe-bestuur,
wethouder J. van Graafeiland, „wij schatten de
intelligentie van de gemiddelde Nederlander zo
hoog, dat hij het aangevoerde argument, als zou
de Taptoe romantiserend werken op het leger,
wel glimlachend terzijde schuift".
Minister Vredeling van Defensie heeft wel als
voorwaarde gesteld, dat meer burgergezel
schappen een plaatsje in het programma moe
ten krijgen. Dat betekent dat de bezoekers
naast de oude en goede bekenden als de
K.M.K., de Marinierskapel, de Luchtmachtka
pel en de verschillende tamboer- en jachthoorn-
korpsen enkele van de beste burgerkorpsen uit
ons land zoals de Koninklijke Harmonie Ceci
lia, de Show- en Drumfanfare Excelsior, het
Jazz-straatorkest Intercity en The Memphis
Queen Jazzband, alle uit Breda, en de Poolse
folkloristische dansgroep Mazur (bestaande uit
Polen die na de bevrijding van Breda daar zijn
blijven wonen) in de wervelende show te zien
zullen krijgen. Wat die jazz betreft: Breda heeft
zich de laatste jaren met zijn Oude Stijl Jazz
festival een muzikale naam bezorgd.
Taptoe-Breda kan per avond 5.500 bezoekers
- men verwacht veel Belgen - anderhalf uur
kijk- en luistergenot verschaffen. Men rekent
op een bezettingsgraad van 85%. De kaartver
koop loopt via de V.V.V.'s.
Hoogst merkwaardig vindt Taptoe-voorzitter
Van Graafeiland het, dat het ministerie van
CRM, dat vroeger wel de militaire Taptoe-Delft
subsidieerde, dit thans weigert, terwijl het ex
ploitatietekort door de verplichte deelname van
de burgerkorpsen met 45.000 gulden (de helft
van het tekort) is opgelopen. Gemeente en
provincie stellen zich voor ruim een ton garant
voor het tekort.
Duitse lotto zoekt miljonair
(Van onze correspondent)
BONN In Duitsland wordt een man gezocht, die afgelopen
zaterdag kennelijk zonder het te weten plotseling miljonair
is geworden. In Bremen had de grote onbekende de vorige
week een lotto-briefje met zes goede tips ingeleverd. Toen
de winnaars vast stonden bleek hij de hoofdprijs 1 miljoen
mark te hebben gewonnen. Vier dagen na de trekking had
hij zich echter nog steeds niet gemeld en de lotto-directie
kon hem ook niet op het spoor komen, omdat hij alleen maar
zijn naam op het briefje ingevuld had. De onbekende win
naar heeft nog drie maanden tijd om zijn vermogen te
incasseren.
WASHINGTON (Rtr) Jimmy Carter, zo goed als zeker Democra
tisch presidentskandidaat, gaat naar verwachting de komende week
praten met een aantal kandidaten voor het vice-presidentschap,
zo heeft een van zijn assistenten gisteren onthuld.
De assistent noemde zes mogelijke „tweede mannen", van wie de
twee of drie „finalisten" zouden worden uitgenodigd om de ex-gou
verneur van Georgia te ontmoeten. Dat waren de senatoren Ed
mund Muskie van Maine, Frank Church van Idaho, Adlai Steven
son van Illinois, John Glenn van Ohio, Walter Mondale van
Minnesota en Henry Jackson van Washington. Omdat Carter nooit
in federale dienst is geweest, zoekt hij een vice-presidentskandidaat
Washineton.
(Van een onzer verslaggevers)
VOLLENHOVE - Minister
Westerterp van verkeer en wa
terstaat en de Westduitse mi
nister van wetenschappelijk on
derzoek en technologie Mattho-
fer hebben gisteren in de
Noordoostpolder de eerste paal
geheid voor een gezamenlijk
windtunnelproject.
De bouw en exploitatie van deze
lage snelheids windtunnel zijn in
handen gelegd van het Natio
naal lucht- en ruimtevaartlabo
ratorium NLR voor Nederland
en de Deutsche Forschungs-
und Versuchsanstalt für Luft-
und Raumfahrt voor de Bonds
republiek.
Met de bouw van deze windtun
nel die tot de grootste en mo
dernste ter wereld zal gaan be
horen, hoopt men eind 1979 ge
reed te zijn. De totale bouwkos
ten belopen ongeveer 80 miljoen
gulden, gerekend naar het prij
speil van 1975.
De installatie zal direct werk
bieden aan 40 man zeer gespe
cialiseerd personeel, Duitsers
zowel als Nederlanders.
De ontwikkelingen in de lucht
vaart zullen de komende jaren
vooral gericht zijn op de vergro
ting van de veiligheid, speciaal
bij start en landing, verbetering
van de vliegtuigeconomie, zoals
lager brandstofgebruik. en ver
mindering van de geluidshinder
Hierdoor komt, aldus vertelde
minister Westerterp in zijn ope
ningsrede, het accent meer en
meer te liggen op goede lage
snelheidseigenschappen van het
vliegtuig.
De nieuwe Duits-Nederlandse
windtunnel, afgekort DNW,
werd speciaal ontworpen voor
het snelheidsgebied van 10 tot
450 kilometer per uur. Een be
langrijk aspect van deze zeer
moderne tunnel is, dat ook on
derzoek naar lawaaiverminde-
rende maatregelen voor vliegtui
gen zal kunnen worden uitge
voerd, hetgeen bij de huidige
windtunnels niet mogelijk is
door het te hoge geluidsniveau
van de tunnels zelf.
De windtunnel is bovendien bij
zonder geschikt voor onderzoe
kingen op het gebied van mi
lieubeheer, zoals windhinder in
woonwijken en winkelcentra.
De tunnel zal worden uitgerust
met verwisselbare meetplaatsen,
waarin een schaalmodellen van
vliegtuigen en helikopters me
tingen worden verricht.
(Van onze correspondent Frans Wijnands)
ROME Ruim 350.000 (middelbare) eindexamenkandidaten in
Italië zijn gisteren op de eerste dag van de examens thuis
moeten blijven, omdat de opgaven Italiaans en mathematica
uitgelekt waren. Na een nachtelijk spoedberaad heeft de regering
moeten besluiten de examens uit te stellen.
Er is geen sprake van een incidenteel geval zoals aanvankelijk
gedacht werd, maar de organisatie van de eerste examendag is
achteraf zo lek als een zeef gebleken.
Op tal van plaatsen in geheel Italië waren de eindexamenopgaven
bekend, in enkele gevallen al dagenlang.
Het opzienbarende detail in de hele affaire, waardoor de ruim
350.000 leerlingen volgende week maandag nog een extra examen
dag zullen hebben, kwam in de loop van woensdag aan het licht.
Een onbekende, die zich uitgaf voor de onderwij sinspecteur van
het district, belde een school in Vigevano, een stadje in Noord-Italië.
De pseudo-inspecteur wilde bij de zuster die de telefoon aannam
het hoofd van de school met veertig jaar onderwijservaring
weten, of de ontvangen examenopgaven de goede waren. Er zouden
misschien correcties nodig zijn. De betrokken zuster heeft daarop
alle gevraagde informaties gegeven aan de „inspecteur". Later op
de dag kreeg ze argwaan en informeerde de officiële inspectie waar
men ogenblikkelijk groot alarm sloeg.
Er is in allerijl een nieuw examen uitgezocht dat in de grootste
haast per koerier en zelfs met vliegtuigen, naar de scholen overal
in het land is gebracht. Vlak na de oorlog heeft zich een soortgelijk
geval voorgedaan toen een leraar in een stadsbus in Rome een
enveloppe met examenopgaven liet liggen, daags voor het examen.
Ook toen werden de opgaven vervangen.
