200
JAAR
POLITIEKE
PARTIJEN
AMERIKA
HOLIDAY
VEGAS
f
LAS VEGAS De afgezanten, die de
Lord naar Las Vegas heeft gestuurd om
het christelijk geweten op te vijzelen hou
den zich schuil in dezelfde kneuterige
kerken, die men, vaak bedekt met verse
paksneeuw, aantreft op ansichtkaarten uit
wintersportoorden. In Las Vegas wordt
die indruk nog versterkt door het knullige
interieur van de kerkjes, waar men al te
gemakkelijk de hand van een fröbelende
engel vermoedt. Die engel moet dan wel
een ontslapen Amerikaan zijn, want al
leen onderdanen van de USA bezitten het
vermogen hun dankbaarheid om te zetten
in absolute religieuze janboel. Dat wordt
nog eens elke zondagmorgen vanaf zes uur
onderstreept door een stoet van heilspre-
dikers die via alle beschikbare televisie
kanalen de blijde boodschap de Ameri
kaanse slaapkamers inranselen. Als je
voor de eerste keer getuige bent van deze
hemelse wolkbreuk moet je je voortdu
rend aan de rand van het bed vasthouden
om niet weggespoeld te worden door de
aanrollende golven van gramschap. Het
feit, dat ook nog elke twintig minuten een
nieuwe geestelijke grutter van een concur
rerend merk met een voordeelaanbieding
komt - in de trant van „bij elke doodzonde
twee dagelijkse cadeau" - maakt het zicht
op de eeuwige zaligheid er niet duidelij
ker op.
van de plechtigheid (15 dollar). Dominee
ziet overigens liever, dat men inplaats van
orgelspel het bruidskoor uit Lohengrin via
de bandrecorder verkiest (18 dollar). Dat
scheelt de klant 10 dollar en hem een hoop
ergenis. De koster kent namelijk maar een
deun en die speelt hij nog vals ook.
Desgewenst zorgt „Kaarslicht" ook voor
standby-getuigen (50 dollar per stuk), die
in naburige goktenten op scherp staan.
Meestal zijn het obers en barkeepers, die
met het oog op het gewenste nette pak de
voorkeur genieten. Zij hebben de smoking
al aan en kunnen zich derhalve het tijdro
vende omkleden besparen.
baar bleef. Maar - Jackson was ook de
man,die als officier de troepen had aange
voerd, die de Indianen hadden teruggedron
gen, zodat er honderdduizenden hectare
grond beschikbaar kwamen voor nieuwe
plantages in het Zuiden.
Het verhaal gaat, dat hij op het eerstè bal
op het Witte Huis vertegenwoordigers uit
nodigde niet van de aristocratie van Was
hington, maar van „zijn" boeren. Zij ver
schenen met modder aan de laarzen en na
een feestelijke nacht was het huisraad één
ruïne.
Daartegenover staat de figuur van de Re
publikeinen Abraham Lincoln, die in 1861
tot president werd gekozen, en stappen
ondernam om te komen tot afschaffing
van de slavernij, door middel van een
federale wet, die voor alle staten zou gel
den. Dus ook voor de zuidelijke staten,
waar de gehele economie dreef op de
plantages, met duizenden slaven. Alles, wat
de naam Democraat droeg en zich met het
Zuiden verbonden voelde, kwam in verzet.
Wel of geen slavernij, dat was altijd een
zaak geweest van elke staat afzonderlijk.
En daarom scheiddden de zuidelijke staten
zich op grond van de oude democratische
doctrine af van de Federale Staat en zij
vormden een eigen onafhankelijke staten
gemeenschap.
Dit leidde tot de verschrikkelijke burger
oorlog waarin het Zuiden en de Democra
ten verslagen werden. Vooral het optreden
van generaal Sherman was genadeloos.
Deze oorlog betekende, dat de Democraten
als politieke partij tientallen jaren een
machteloze en vernederde partij werden.
Wie wil weten, hoe dat toeging, moet maar
eens lezen het boek van Margret Mitchell:
Gone with the Wind (Nederlandse verta
ling: Gejaagd door de wind), waarin deze
burgeroorlog in romanvorm wordt be
schreven, gezien vanuit het standpunt en
de ervaringen van de Zuidelijken. Een
boek, waarvan tijdens haar leven miljoe
nen exemplaren zijn gedrukt, en dat in
bepaalde opzichten een merkwaardige te
genhanger vormt van De Negerhut van
Oom Tom, geschreven door Harriet Bee-
cher Stowe.
En in onze tijd is het nóg zo, dat de
Democraten een hoogst merkwaardige par
tij vormen, aan de ene kant de meest
conservatieve groeperingen in het Zuiden,
die vertellen, dat de Burgeroorlog in een
bepaalde zin nog altijd voortduurt (Wallace
is hun man) en aan de andere kant allerlei
sociaal zwakkere groepen in de steden, met
name ook die afkomstig zijn uit landen als
Italië en Polen. Bij de meer welgestelden
is de Republikeinse partij favoriet. Toch
is het niet alleen een sociale kwestie. Van
ouds vindt men bij de Republikeinen met
name de geslachten en bevolkingsgroepen,
die zich nauw verwant bleven voelen met
Engeland, en ook de Noren, Nederlanders
enz. vindt men meestal bij de Republikei
nen, terwijl, men zou bijna zeggen
uiteraard, de Ieren een grote rol spelen in
de Democratische part'j. De Kennedy-fa-
milie is van Ierse afkomst.
De democratische president Jackson is dé
geestelijke vader van het spoils-system.
Spoils is het meervoud van spoil, en spoil
betekent de buit, veroverd op de verslagen
In de achttien kerken van Las Vegas wordt
echter nauwelijks over de zonde gerept.
Dat zou ook weinig uithalen, want ze staan
toevallig op een terrein, waar de duivel het
compleet voor het zeggen heeft. Hij heeft
in de woestijn van Nevada een nieuw
werkterrein gecreëerd, waar alle denkbare
menselijke ondeugden in overzichtelijke
koelvitrines worden geëtaleerd. De tien
geboden zijn door hem van de stenen tafels
geveegd en inplaats daarvan heeft hij er
de hapklare brokken neergelegd, die vroe
ger gegarandeerd een roetmop op je zieltje
veroorzaakten.
Het is duidelijk, dat in deze dependance
van de hel alleen hemelse boodschappers
getolereerd worden, die er niks van bak
ken en hun weldaden nauwkeurig beper
ken tot die transacties, waar ook de duivel
beter van wordt Het compromis, dat in
Nevada bereikt werd hield in, dat de domi
nees zich zouden beperken tot het inzege
nen van huwelijken en het uitspreken van
echtscheidingen en dat men voor alle ande
re zaken bij de duivel te biecht zou gaan.
In de praktijk blijkt het een taakverdeling
te zijn, die voortreffelijk werkt
Kaarslicht
Een van de achttien stations, waar diena
ren van de Heer 24 uur per dag quick-ser-
vice verlenen, is de „Kapel Kaarslicht". Uit
de verte lijkt hij nog op een ordentelijke
kerk, waarvan weliswaar de toren als ge
volg van de tegenvallende collectes aan de
krappe kant is gebleven. Maar zodra men
het voorpleintje betreedt blijkt het een
onderkomen te zijn van een piggelmee met
godsdienstwaanzin, maar het zit allemaal
zo klunzerig in mekaar, dat je alsmaar
denkt aan het voormalige televisiepro
gramma „Poets". Je verwacht dan ook elk
ogenblik de massieve gestalte van presen
tator Cherry Duyns, die schaterend zal
uitroepen: „Nep, mijn heren. Het is alle
maal edelkitsch, wat u ziet."
Niettemin doet „kaarslicht" voortreffelijke
zaken. Gemiddeld worden er per week 380
huwelijken gesloten en 165 echtscheidingen
uitgesproken. Vooral in de weekeinden is
het dringen geblazen en lopen de wachttij
den gemakkelijk op tot twee, drie uur. Het
zijn de hemelse piekuren, waarin de dienst
doende herder met „ja-woorden" bekogeld
wordt en nauwelijks tijd heeft om de
binnengekomen stipendia op de roulette
tafel van het aangrenzende motel te ver
dubbelen.
Deze herder wordt gerecruteerd uit de
groep loslopende dominees zonder beroep
en krijgt een dienstverband van hooguit
Dertien koloniën hadden zich onafhanke
lijk verklaard van de Engelse Kroon en
het Britse rijk. Dertien onderling sterk
uiteenlopende staten, wat economie, le
vensstijl en opvattingen betreft: grote
plantages, deftige families en veel neger
slaven in het zuiden, zoals in Georgia.
Maine de noordelijkste, met sober levende
en hard werkende boeren en vissers. En
daartussen elf andere staten, met Virgi
nia, Pennsylvania en New York als de
belangrijkste, ook onderling weer ver
schillend.
Zij hadden zich verenigd en vormden sa
men één onafhankelijke staat, de Verenig
de Staten van Amerika, met een grondwet,
die voor alle staten gezamenlijk gold. In
het vorige artikel hebben wij gewezen op
de parallel met de Republiek der Zeven
Provinciën. Daar was spanning tussen de
staten der gewesten en de Staten-Generaal.
Dezelfde spanning was al dadelijk merk
baar in de Verenigde Staten.
Hamilton
Dan komt als vanzelf de figuur van Ale
xander Hamilton naar voren. Hij was de
voornaamste secretaris van staat onder de
eerste president, George Washington, want
hij beheerde de schatkist. Een berooide
schatkist. De oorlog tegen Engeland was
geldverslindend geweest. Alleen de smok
kelaars werden rijk, maar het land arm,
met een enorme schuldenlast
Hamilton heeft, wat de financiën betreft,
orde op zaken gesteld, maar dat kon niet
anders dan via het heffen van zware belas
tingen, zoals men dat in het koloniale
tijdperk nooit had meegemaakt.
vijand. Voor de overwinnaars is de buit,
heeft een Amerikaanse senator ter verdedi
ging van het spoil-system gezegd. Het bete
kende, dat Jackson verreweg de meest
hoge ambtenaren de gezanten enz. ontsloeg
en ze verving door zijn aanhangers, die
zich in zijn verkiezingscampagne ver
dienstelijk hadden gemaakt. Hoewel erg
afgezwakt, bestaat dit systeem in wezen
nog. Als in Amerika de republikeinse pre
sident vervangen wordt door een demo
craat, komt er in Den Haag een nieuwe
Amerikaanse ambassadeur. Maar het svs-
teem wordt veel minder rigoreus toege
past dan m het verleden en er is ook
wettelijk paal en perk aan gesteld.
Lobbyism
Tussen de beide grote politieke partijen in
Amerika is geen principieel verschil. De
programma's bij de presidentsverkiezing
zijn sterk ingesteld op de omstandigheden.
Alleen kan men zeggen, dat de Democra
ten duidelijk twee vleugels hebben, een
„conservatieve" en een „progressieve"
vleugel. Maar met name bij de senaatsver
kiezingen spelen allerlei belangenorganisa
ties wel een rol. In de agrarische staten
wordt er wel voor gezorgd, dat er senato
ren worden gekozen, die wat met de land
bouw hebben te maken, direkt of indirekt
En ook met de vakbonden hebben mensen
in het Congres, met wie zij nauwe contac
ten onderhouden.
Zelfs afgezien daarvan is het lobbyism
iwijd verbreid. Een lobby is een wandel
gang, een corridor of een wachtkamer,
waar men een parlementslid te spreken
kan krijgen. Daar wordt druk gebruik van
gemaakt. Zelfs zijn er in Washington advo
caten die er een goede boterham aan ver
dienen. Zij „benaderen" voor hun cliënten
de parlemenstleden, om te kijken, of die
iets voor hen kunnen doen. Het systeem
kan uiteraard leiden tot cofruptie, maar
het werkt overigens vlot en soepel en het
is eenvoudiger en direkter dan al dat
gesjouw met spandoeken op het Binnen
hof.
Hamilton is de man geweest, die de financiën van de
Verenigde Staten een vaste basis heeft gegeven. Daar
door was de Bank of Amerika nodig, te vergelijken met
de Nederlandse Bank. De eerste bank met deze naam
en functie was gevestigd in Philadelphia. Het bankge
bouw, voltooid in 1797, was opgetrokken in Griekse stijl.
Tot grote schade van Amerika's krediet achtte men
na een aantal jaren een staatsbank niet meer nodig en
liet de concessie van Hamilton's Eerste bank aflopen.
Maar binnen tien jaren werd haar opvolgster opgericht,
in een nieuw gebouw in Philadelphia, nog strikter in
Griekse stijl.
In elk geval bleek uit de ervaring, naar
de overtuiging van Hamilton, dat de Ver
enigde Staten behoefte hadden aan een
sterk centraal gezag. Hij en zijn aanhan
gers noemden zich federalisten, omdat zij
de federale regering grote bevoegdheden
wilden heven. En dus de bevoegdheden
van de afzonderlijke staten inkorten. Hun
tegenstanders noemden zich democraten,
en vaak republikeinse democraten. Die
toevoeging „republikeins" was bedoeld als
een aanval op Hamilton, die er van werd
beschuldigd eigenlijk voorstanderte zijn
van een monarchie.
Die beschuldiging was niet terecht, maar
wel kwam Hamilton er rond voor uit, dat
hij het Engelse staatsbestel het beste vond:
een permanent staatshoofd met het recht
van veto, een parlement met uitgebreide
bevoegdheden op wetgevend gebied en een
onafhankelijke rechterlijke macht Hij was
er dan ook voor, dat de president van de
Verenigde Staten voor zijn leven zou wor
den gekozen en het recht zou hebben, de
gouverneurs van de afzonderlijke staten te
benoemen, zodat hij in elke staat zijn met
gezag beklede vertegenwoordiger zou heb
ben.
De (republikeinse) democraten moesten
daar niets van hebben. Zij wilden slechts
een beperkte macht toekennen aan de
president, en wilden hem liefst een korte
ambtstermijn geven. Het zwaartepunt
moest liggen bij de regeringen van de
afzonderlijke staten. Het paradoxale was,
dat deze democraten, Jefferson voorop,'
een diepe afkeer hadden van Engeland en
heel sympathiek stonden tegenover het re
volutionaire Frankrijk, dat zeer centralis
tisch was.
Uit deze tegenstelling tussen de federalis
ten van Hamilton en de democraten van
Jefferson zijn de twee grote partijen voort
gekomen, die nög in Amerika het gehele
politieke beeld beheersen. Maar dan wel
zó, dat het karakter van beide partijen
voortdurend is veranderd.
Toen Andrew Jackson in 1828 als candi-
Voor dolende zielen in de zandbank van Nevada zijn er achttien kapellen
prettige betalingsconditie weer verkorten.
twaalf maanden. Daarna is er weer een
ander aan de beurt In die periode kan hij
rekenen op een gegarandeerd inkomen van
100.000 dollar. Voor dat bedrag moet hij
wel de handen uit de mouwen steken en
met name proberen zoveel mogelijk extra's
te slijten.
Een kale trouwpartij kost 30 dollar en daar
kan de schoorsteen van „Kaarslicht" uiter
aard niet van roken. Daarom is het zaak.
de luidjes warm te maken voor de feestver
lichting H14 dollar), origineel orgelspel (28
dollar), authentieke wierookgeur (eenvou
dige stokjes komen op 18 dollar. Als de
koster eigenhandig rondgaat met het wie
rook kost dat 40 dollar) en een kleurenfoto
daat van de Democraten tot president
werd gekozen, gaf hij demonstratief te
kennen, dat hij naar het Witte huis kwam
als de „man van het volk", van de arme
boeren van het Westen, van de mensen uit
de volksbuurten in de grote stad. De De
mocraten werden onder zijn leiding een
typische „volkspartij" terwijl de Republi
keinen werdén gezien als de partij van de
bankiers en van de families met de typisch
Engelse traditie. Jackson had een afkeer
van de Britten. In de onafhankelijkheids
oorlog hadden de Engelsen hem gevangen
genomen en toen hij weigerde, de laarzen
van een Engelse officier te poetsen, gaf
deze hem een houw met de sabel over het
gezicht, waarvan het litteken altijd zicht-
waar ze het eeuwig geluk kunnen bezegelen. Desgewenst kunnen ze die eeuwigheid later op hetzelfde adres opn
Als extra service bewaart dominee in zijn
sacristie ook altijd wat bruidsboeketten.
Hij heeft daarvoor de bovenste twee rek
ken van de ijskast uitgeruimd. De rest van
de kast heeft hij opgevuld met flessen cola
en bier, want dorst kent ook in de zielzorg
geen seizoenen.
Persoonlijk kan dominee het boeket met
de lelietjes van dalen van harte aanbevelen
(17 dollar). Toch kan hij zich ook voorstel
len, dat de voorkeur uitgaat naar de arons
kelken (12 dollar) of de 'baby-orchideeën
(25 dollar). De prijs hoeft in elk geval geen
bezwaar te zijn, want na afloop van de
huwelijksvoltrekking neemt hij de boeket
ten voor 10 dollar weer in.
Op deze klamme zaterdagavond lijkt het
er overigens op, of er danig de klad zit
in de menselijke nesteldrift. Het kerkje is
uitgestorven en dominee zit moederziel al
leen in een zijzaaltje de nieuwe Donald
Duck te lezen. Uit voorzorg heeft hij wel
de deuren open laten staan, zodat voorbij
gangers een blik kunnen werpen in de
kapel. De banken glimmen en'op het altaar
branden de 220-volt waskaarsen. Wat
denkt dominee er zelf van. Komen er nog
liefhebbers of kan hij de zaak beter slui
ten?"
Hij raadpleegt zijn horloge en zegt: „Het
is nu half twaalf. Er kan dus nog van alles
gebeuren. Misschien komen er straks nog jr
een paar stellen, die voortreffelijk gedi- is
neerd hebben en de dag feestelijk willen
besluiten. Als ze dan bij mij voor een p
dichte deur komen gaan ze naar de concur- |f
rentie. En daar koop ik niks voor."
Hoopvol staart hij in het warme neonlicht |t<
van de nacht. Voorlopig gokt hij het erop, pi
dat er nog steeds zoekenden zijn in de p
woestijn. >r:
Welnu, bij hem zullen ze een veilige haven |T
vinden. Met volledige air - conditioning, je
zoals de reclamezuil op het voorplein fier joi
meldt. Mijn liefjes, wat willen jullie nog fti
meer? a:
LEOTHURING pi
Alexander Hamilton
Op 4 juli vieren de Verenigde Staten het
tweede eeuwfeest van de onafhankelijkheid.
De ontwikkeling rond deze gebeurtenissen
stellen wij in een serie korte artikelen aan de
orde. Vandaag: het eerste optreden der partij,
en. Eerdere afleveringen in deze serie op f,
S, 15,22 en 29 mei, S en 12 juni.
