I
Bewonerscommissie
Sophiastraat strijdt
voor lagere huren
Monumentale kunst
in Leidse Waag
Petronella Taal: „Wat zullen
de klantjes in Leiden opkijken
als ze moeder weer zien
CJP kust en te keur
I MAANDAG 14 JUNI 1976
LEIDSE COURANT
PAGINA 3
LEIDEN De bewonerscommissie Sop
hiastraat en omgeving houdt morgen en
volgende week twee inspraakbijeenkom
sten in de kantine van de Leidse Appa-
ratenfabriek aan de Os- en Paardenlaan.
Zoals bekend zullen de tweehonderd wo
ningen tussen de Sophiastraat en de
Bernhardkade worden afgebroken voor
nieuwbouw van naar schatting honderd-
dertig huizen. Aan de bewoners worden
twee rooilijnplannen en een bestem
mingsplan voorgelegd. De bewoners zul
len hun voorkeur voor een van de plan
nen moeten uitspreken. Tevens is er
gelegenheid om de indeling van de
nieuwbouwhuizen aan de wensen van de
bewoners aan te passen.
De bewonerscommissie heeft haar voor
keur uitgesproken voor het bestemmings
plan. Hierin wordt het huidige stratenbe-
loop in dit gedeelte van Leiden-noord
geheel gewijzigd. „Het plan heeft het
nadeel dat er bezwaren tegen kunnen
worden ingediend, die de datum van de
start van de werkzaamheden kunnen op
schorten". aldus N. Holswilder, lid van
de commissie. De kans dat iets dergelijks
zou gebeuren acht de bewonerscommis
sie evenwel bijzonder klein. „We zijn er
van overtuigd dat de buurt achter ons
staat. Alle bewoners zitten bij wijze van
spreken nu al te popelen om het oude
huis. waarin ze thans wonen, met al zijp
gebreken, te verlaten. Ze willen zo gauw
mogelijk hun intrek nemen in een nieuwe
woning, die weliswaar niet al te groot is,
maar tenminste een douche en een toilet
heeft, waarop ze kunnen zitten zonder
allerlei yoga-houdingen aan te nemen",
vertelt Martine Bronmeijer, die eveneens
een van de kleine woningen bewoont. Ze
vertelt: „Mijn aanrecht is nauwelijks
groot genoeg om er het eten op klaar te
maken. Je kunt niet met zijn tweeën in
de keuken staan. In het hele huis zijn
welgeteld twee kasten die natuurlijk uit
puilen. Boven is één kamer waarin we
met zijn drieën moeten slapen".
V erantwoording
Tijdens de inspraakvergaderingen zal de
bewonerscommissie tevens verantwoor
ding afleggen over haar daden. De com
missie is reeds vanaf, het begin van de
voorbereidingen door de gemeente be
trokken geweest bij het overleg. En nog
is haar taak niet afgelopen. Onlangs pro
testeerde de bewonerscommissie bij wet
houder Verboom ernstig tegen de hoogte
van de huurprijs die voor de nieuwbouw
woningen aan de Julianastraat zal wor
den gevraagd. De Julianastraat maakt
met het nieuwbouwplan aan de Lange-
gracht deel uit van de plannen voor de
Sophiastraat en omgeving. Een deel van
de huidige bewoners in het laatstgenoem
de gebied zal namelijk een woning krij
gen aan de Julianastraat of aan de Lan-
gegracht, aangezien er in de nieuwbouw-
plannen rekening is gehouden met de
aanleg van openbaar groen, waarvan de
buurt thans geheel is verstoken.
De huurprijs die de bewoners voor hun
nieuwe woning moeten gaan betalen is
395 gulden. „Dit bedrag is onmogelijk op
te brengen. De meeste bewoners van
Leiden-noord verdienen minder dan het
minimumloon", aldus Jan van der Vloet
lid van de bewonerscommissie. Het argu
ment dat de bewoners toch een beroep
kunnen doen op de individuele huursub
sidieregelingen en huurgewenningsbij-
dragen is volgens hem onaanvaardbaar.
„Op de eerste plaats worden die bijdra
gen achteraf gegeven. De bewoners moe
ten het bedrag eerst toch maar op tafel
zien te krijgen. Op de tweede plaats
zitten we met de nieuwe huursubsidieta
bel, die vooral voor degenen die minder
dan het minimumloon verdienen, zoals de
AOW-ers zeer ongunstig is". De tabel
gaat namelijk maar tot het minimum
loon. In lagere inkomens wordt niet voor
zien. De wijkkaders van „Plan-Noord"
hebben reeds op de onrechtvaardigheid
hiervan gewezen. De zaak wordt thans
op het ministerie van volkshuisvesting
uitgezocht. De CPN-fractie in de Leidse
gemeenteraad heeft tevens vragen ge
steld over de nieuwe regelingen.
Grondspeculatie
Volgens Jan van der Vloet werkt de
grondspeculatie de hoge huur die moet
worden opgebracht in de hand. De huur
wordt berekend naar de stichtmgskosten
van de huizen. Hiervan maakt de grond
prijs een groot deel uit. De gemeente
moet van het rijk een grondprijs van
12.400 per woning aanhouden, omdat
gelijke tred moet worden gehouden met
de prijs die particulieren voor een stuk
grond moeten betalen. Het is zelfs nog
gekker: Voor elke etagewoning moet het
zelfde bedrag in rekening worden ge
bracht. En dat terwijl de grond hier in
werkelijkheid niets meer waard is".
Een andere eis van de bewonerscommis
sie is dat de aanvangshuren voor alle
nieuwbouwwoningen hetzelfde is. In ok
tober wordt gestart met de werkzaamhe
den voor nieuwbouw aan de Juliana
straat. Daarna zal worden gestart met de
Langegracht. Het zal nog weieens twee
jaar kunnen duren voordat de eerste
huizen in de Sophiastraat en omgeving
er staan. „Dat zou betekenen dat de
bewoners van die huizen 16 procent meer
dan de nu vastgestelde prijs moeten gaan
betalen, aangezien de huurprijs jaarlijks
8 procent wordt verhoogd. Wanneer je
bedenkt dat de stijging van de lonen daar
geen gelijke tred mee houdt, kun je je
ongeveer voorstellen voor welke proble
men, vooral de mensen met grote gezin
nen, komen te staan", aldus Jan van der
Vloet.
Harde actie
Binnenkort zal een delegatie van de be
woners met enkele Leidse ambtenaren
gaan onderhandelen over de huurprijs op
het ministerie van volkshuisvesting.
„Daar zullen we nog eenmaal onze eisen
netjes op tafel leggen. Lukt het dan nog
niet, dan zullen we tot hardere actie
overgaan", aldus een strijdlustige Marti
ne Bronmeijer.
Een plastiek van Frans de Wit, dat geplaatst is bij de mavo-school aan de
Leidse Bachstraat.
LEIDEN In de Waag aan de Aalmarkt is
in samenwerking tussen het Stedelijk Museum
„De Lakenhal" en de Culturele Raad Leiden
onder de titel „Beeld en Straatbeeld" een ten
toonstelling ingericht van monumentale kunst
aan de openbare weg, de enige vorm van
moderne kunst waarmee een groot publiek
dagelijks verkeert.
Deze tentoonstelling wil daarmee de kennisma
king verhelderen en verstevigen. Daarom is het
karakter van deze expositie niet in de eerste
plaats van estetisch belang al behoeven we
dat niet uit het oog te verliezen, maar draagt
op de eerste plaats een informatief karakter.
Een overzicht van projekten van de laatste tien
jaar in Leiden, Oégstgeest, Leiderdorp, Voor
schoten en Zoeterwoude, die een toelichting wil
zijn van een ontwikkeling van het bronzen
beeld naar de „terreiningreep" en tevens voor
informatie over de verschillende vormen van
overheidsbemoeienis, die voeren tot het tot
standkomen daarvan. Maquettes, foto's, een
dia-programma, ontwerptekeningen en een geïl
lustreerde catalogus zijn het materiaal waaruit
de tentoonstelling is samengesteld.
Extra aandacht wordt besteed aan een aantal
projecten, die daarom gekozen zijn, omdat ze
typerend zijn voor een bepaalde opvatting van
monumentale kunst. Zoals onder meer „Baad
ster" van Pieter d'Hondt voor het zwembad De
Vliet, „Elementen", een stalen abstractie van
Frans de Wit voor de sporthal „De Vliethorst"
te Voorschoten, bronzen brugornamenten aan
de Pauwbrug van Ek van Zanten, een speelcon-
structie van Nic. v.d. Boezem, e.d.
Daarnaast is dandacht besteed aan niet uitge
voerde ontwerpen van Koos v.d. Water voor
basisscholen in de Juwelenwijk en aan de
toekomstplannen van de gemeente Leiden voor
de nieuwe Merenwijk.
De foto's van de vele objekten werden gemaakt
door de Leidse fotograaf Wim Croese, evenals
de dia's, die op de tentoonstelling kunnen wor
den geprojecteerd.
De expositie, die geopend werd door Han Sizoo
(van de Lakenhal), duurt tot 10 juli. De ope
ningstijden zijn van dinsdag tot en met zater
dag van 11 18 uur, donderdagavond boven
dien van 19 21.30 uur. Zondags en maandags
is de Waag gesloten. W.P.
Frontale botsing
eist dode in
Noordwijkerhout
(Van onze correspondent)
NOORDWIJKERHOUT/DE
ZILK Een frontale botsing
ten gevolge van een inhaalma
noeuvre heeft zaterdagavond
om kwart voor zeven het leven
gekost aan de 49-jarige me
vrouw Beiersen uit Haalem.
Haar 53-jarige echtgenoot,
moest in zeer ernstige toestand
worden opgenomen in de Ma-
riastichting te Haarlem. Bij het
ongeval werd een 21-jarige in
woner van Noordwijkerhout, J.
G. A. Broekhof, ernstig ge
wond. Ook hij is met hoofdlet
sel in de Mariastichting opge
nomen.
Het ongeval vond plaats op de
provinciale weg 1 nabij de Rüi-
genhoek. De personenauto van
de heer Beiersen. die door hem
zelf werd bestuurd, kwam uit de
richting Haarlem De auto was
zojuist een andere automobilist
gepasseerd, maar is vermoede
lijk lang op de linkerweghelft
blijven rijden Daardoor ont
stond een frontale botsing met
de BMW van de gebroeders
Broekhof uit Noordwijkerhout.
Mevrouw Beiersen, die naast
haar man in de auto zat. moet
■op slag dood zijn geweest. De
toestand van haar man is inmid
dels wat verbeterd. Gisteravond
verkeerde hij buiten levensge
vaar. De toestand van J. G. A
Broekhof werd toen nog als
„ernstig" omschreven. Zijn 23-
jarige broer die naast hem in de
auto zat kon zaterdag na ver
bonden te zijn al weer naar huis
terugkeren.
Orgelconcert in
Pieterskerk
LEIDEN Dirigent Sander van
Marion geeft vrijdag 18 juni in
de Pieterskerk een orgelconcert
Op het programma staan wer
ken van Teleman, Handel. Wes
ley en van hem zelf. Van Van
Marion zijn al verschillende
grammofoonplaten verschenen,
evenals diverse composities en
bewerkingen. De aanvang van
het concert is 20.15 uur; de toe
gang is vrij.
Burgerlijke Stand
Leeuwen en C P. Broer. Suzanne Maria
Adriana dr v. P J. Sanders en M P van
der Putten. Remigius Bertwin Marius zn
v. M. H. G Noordover en M M G Hoge-
doom. Regnerus Otto zn. v. R. J Lam
merts en M. M E G Zuijlen. Robert
Michael Anthony zn. v. A J Beddow en
T L. Haisma
Na zes weken gedwongen
afwezigheid beeft Petro
nella Taal vrijdagmorgen
toch maar weer de trein
van 9 vóór half 7 naar
Leiden genomen. Gemeten
naar medische maatstaven
was die reis onverant
woord, maar toen ze een
maal de dauwverse barin
gen in de bal van expor
teur Koos Toet bad zien
liggen was ze reddeloos
verloren.
„Doe het nou niet moe
der", riep haar man Leen
nog van onder zijn gele
strooien hoed, „wees ver
standig en denk om je
knie". Maar zijn goede
raad kwam royaal te laat.
Petronella had op dat mo
ment de bestelling al ge
plaatst: 150 nieuwe harin
gen in twee kistjes en wat
gesnipperde uitjes erbij.
„En als het kan een beetje
knappies schoongemaakt,
want dat scheelt mij weer
een paar uur nachtrust".
De 74-jarige Petronella
Taal wist op dat moment
exact waar ze over sprak,
want ze heeft er inmiddels
veertig jaar haring venten
in Leiden op zitten .Mijn
karretje staat nog bij het
station. Met originele
luchtbanden. Oh, oh, wat
zullen mijn klantjes opkij
ken, als ze moeder weer
zien. Ze noemen me alle
maal moeder. Ik heb ze
bediend, de grootouwelui,
hun kinderen en de kinde
ren van hun kinderen. Ep
ze bleven me trouw, omdat
ze wisten, dat moeder Taal
alleen kwaliteit leverde. En
zoveel uitjes, als ze wilden.
Dat schept een band".
Witte koks jas
Leen Taal grinnikt hart
grondig en mompelt: „Ja,
wat waar is is waar. Moe
der weet, wat werken is.
Toen ik in 1923 van de
logger stapte ben ik zelf
met haring gaan venten.
Ik doe het nu al zo'n 53
jaar en altijd heb 'ik in de
zelfde buurt gewerkt Ik
ben Leen de haringman
van de Stevinstraat. Vraag
het maar achter mijn rug
om. Voor mij mag het
langzamerhand wel eens
ophouden, maar de klan
ten laten me niet gaan.
Die'zeggen: „Als Leen er
Petronella Taal heeft het aan haar kamerbrede glimlach te
danken, dat ze één van de meest gevraagde fotomodellen»van
tingen is.
Leen: als kind gruwde
ik al van die
Scheveningse dracht"
met meer is m zijn witte
koksjas, dan eten we nooit
haring meer. Kijk, als de
zaken zo liggen mag je de
mensen niet teleurstellen".
Kamerbrede
Terzijde produceert Petro
nella de kamerbrede glim
lach, die haar tot één van
de geliefde fotomodellen
van Scheveningen heeft
gemaakt Thuis, in de Kat
wijkstraat heeft ze plak
boeken vol met knipsels
en foto's uit kranten. En
allemaal in 'het volle or
naat van de Scheveningse
vissersvrouw. Met de kap
dus en de spelden plus de
gouden boeken en de
zwarte rok, de zondagse
omslagdoek en de halsket
ting. Leen vindt het per
soonlijk een prachtig ge
zicht, maar zelf houdt hij
het al jaren op een ijzer-
sterke burgermansklof
plus een strooien hoed. „Ik
moest er als kind al niks
van hebben. Ik gruwde er
van. Ik schaamde me
dood, toen ik als jongen
van tien in dracht de
straat op werd gestuurd.
Moeder heeft me de poort
uit moeten düwen, want
anders had ik er nou nog
gestaan. Dat soort fratsen
is aan Leen niet besteed.
Maar van moeders vind ik
het prachtig. Die houdt
van bekijks. Ja kijk, daar
is ze ook een vrouwtje
voor".
Lendedoek
Als Leen indertijd stand
vastiger was geweest in de
folkloristische leer van
Scheveningen had hij nu
door de Stevinstraat gelo
pen in een rood hemd met
bijpassende rode broek en
daarover een gewatteerde
rode lendedoek tegen
rheuma en blaasaandoe-
ningen en daar weer over
heen de kojak, de zwarte
hemdrok met dubbele zil
veren knopen.
En dat was dan nog maar
de zomeruitrusting, want 's
winters kwam daar nog
eens een lange zwarte jas
bij en een hoge hoed voor
feestehjke gelegenheden
als doopjes, trouwtjes en
uitvaarten.
,rAls Leen zulke kleren
aan moest hebben zou hij
gegarandeerd de moord
stikken", veronderstelt Pe
tronella, „dat mag je niet
meer verlangen van een
man uit deze tijd. Kijk, bij
mij ligt het anders. De
dracht van de vrouwen is
veel luchtiger. Ik kan nog
eens een bloes met korte
mouwen aan doen. Ik heb
zelfs gehoord, dat ze al lo
pen in bloezen zonder
mouwen. Maar dat gaat
me toch net even te ver.
Als ik het warm heb doe
ik gewoon mijn doek af.
En voor de rest vind ik
het een pracht Voor zo'n
kap die ik nu op heb be
taal je momenteel grif
1800 gulden. En daar ko
men dan nog eens de spel
den van over de 100 bij en
een paar gouden boeken,
dat zijn die knoppen aan
de voorkant en daar be
taal je ook pakweg 600
voor".
„Ja, ja", ventileert Leen
hoofschuddend, „ik heb
een heel duur vrouwtje
aan de haak geslagen.
Moeders weet verrekte
goed, wat mooi en duur
is".
Vis bakken
Petronella schenkt hem
een warme glimlach en
zegt: „Ik ben wel blij, dat
ze de haringen voor me
schoonmaken. Leen en ik
hebben dat altijd zelf ge
daan. Dat was elke dag
om twee uur opstaan,
want anders had je die 3,
400 haringen nooit op tijd
klaar. En daartussendoor
moest ook nog de vis wor
den gebakken, want dat
werd door de klanten ook
verlangd.
Als dat gebeurd was pakte
ik de eerste lijn acht naar
Hollands Spoor en daar
stapte ik in de trein van 9
vóór half 7. Dat ging een
hele tijd goed, maar op
een gegeven moment ver
bood de directeur van de
tram de vissersvrouwen
óm met hun manden in
zijn wagens te zitten. Dat
is ook wel te begrijpen,
want als je in een tram zat
met dertien lekkende man
den vol vis, dan was dat
geen goed begin van de
nieuwe dag.
Ik persoonlijk zorgde al
tijd, dat mijn mand nooit
lekte, want daar heb ik
zelf de pest aan. Ik heb
toch óók een neus. Later
heeft de HTM een apart
viswagentje achter lijn
acht gehangen, maar ik
geloof niet, dat het een bij
ster groot succes is gewor
den.
Ouderdom
Ze kijkt opzij naar Leen,
die juist doende is een ha
rinkje van Toet te nutti
gen. De exporteur heeft
hem overhandigd met de
gevleugelde woorden: ,Met
een harinkje van Toet, zit
je altijd goed".
„Oh, wat zullen mijn klan
tjes opkijken als ze moe
der zien", zegt ze, „nou al
leen maar hopen, dat die
knie het niet begeeft. De
huisdokter zegt dat het
een ouderdomsverschijnsel
is. Maar ik betwijfel het.
Dat gaat toch zeker niet
op voor een vrouw van
74?. Als ik nou 80 was, ja,
dan zou ik het kunnen be
grijpen. Maar nu moet die
knie het gewoon doen.
Nietwaar., Ik heb bij een
dame, die in corsetten
handelt een warme lap ge
kocht en dat helpt al. En
op Pinksteren heb ik op
het plaatsje achter het
huis de hele dag met mijn
knie in de zon gelegen. Je
zag hem opfleuren. Maar
nou begint hij toch alweer
dikker te worden".
Fijn leven
deelt ze stra
lend mee, dat ze inmiddels
een bijzonder fijn leven
achter de rug heeft Ze
heeft zeven kinderen opge
voed, van wie twee zohen
en vijf dochters. Prima
spul, dat goed is weggeko
men. En toert Leen in 1923
van de vloot droste en ha
ring begon te venten ging
het financieel ook een stuk
beter. „Op de logger voer
hij altijd „op zegen", legt
ze uit, „dat betekent dat
je betaald werd naar wat
er gevangen was. Soms
bleef ie negen weken weg
en kwam hij met vier hele
guldens terug. Dat was
originele armoe,
Mooiste plek
De laatste jaren knijpt Pe
tronella er wel eens tus
senuit en gaat ze met een
vriendin in vol ornaat op
vakantie'. Leen blijft dan
thuis en past op de wo
ning. „Ik vind Schevenin
gen de mooiste plek en de
rest hoeft van mij niet",
zegt jij, „als ik die zee
maar in de buurt heb en
mijn wandelingetje kan
maken langs de haven ben
ik al dik tevreden. Ik ben
nu 76 en ik ben nooit op
vakantie geweest. Ik heb
een bijzonder fijn leven
gehad".
fill
Petronella en Leen Taal: beste maatjes met de haring van Scheveningen
-Ac
Als u morgen toevallig toch een snipperdag hebt dan
wel in de HIP loopt of met een onwillig voetbalknietje
voorlopig buiten het arbeidsspel staat kunt u in Sche
veningen volop recreëren. Met,name in de haven, waar
in de komende dagen van 9 tot 10.15 uur een exclusieve
rondleiding begint. Vertrek om het kwartier vanaf res
taurant De Ducdalf, dr. Lelykade 5 (dat is in de tweede
binnenhaven). Er worden bezoeken gebracht aan rederij
en, inleggerij, visverwerkende industrieën, een rokerij
en een kuiperij. De rondleidingen (kosten 7,50) duren
twee uren en eindigen in het restaurant van de visaf-
slag, waar een eenvoudige vislunch wordt aangeboden.
In diezelfde visafslag kunt u 's middags tussen 1 en 5
uur ook rustig rondneuzen tussen de zieltogende zeebe
woners. In het gebouw zijn marktkramen, waar men zil
te zaken kan verwerven. Ook is er een kleine expositie.
Vanaf diezelfde visafslag afvaarten om 13.00, 14.00,
15.00 en 16.00 uur met bet motorschip „De Dolfijn" voor
een mini-mini-zeecruise. Prijs 25,-. Om drie en vier
uur demonstraties met de mijnklok.
Woensdag 16 juni ook maar even in de handige zaka
genda noteren: dan wordt op de promenade in Scheven
ingen een gigantische os aan het spit gebraden. Om vijf
uur 's middags hoopt de opperstoker het beestje te kun
nen aansnijden. Tast toe. En dat voor nop. Rennen jon
gens.
Donderdag 17 juni. Mocht u zich dan nog steeds onwel
voelen en inmiddels bezoek hebben gehad van de boy
van het GAK noteer dan: Keizerstraat tussen vier en
half elf standwerkersconcours, in de Badhuisstraat 's
avonds van zeven tot elf groot showprogramma met on
der andere Ben Cramer, in het Renbaankwartier tussen
half negen en tien uur 's avonds swingen met de dixie-
I and boys van Ted Easton. In het Belgisch Park tenslot
te demonstratie van oude ambachten tussen half vier 's
middags en half negen 's avonds.
