•pharles Ives als uitschieter
op een ail-American concert
Krachtig pleidooi
voor samengaan van
religieuze instituten
h
Overtuigende
pleitbezorgers
Koorzang in festival
stiefmoederlijk bedeeld
f
Laatste avond
Akademie voor
Podiumvorming
ïoegoslavisch Beethovenconcert Bataafs Orkest
Jongerenpastores
uit Duitsland in
Holland te gast
BOSTON MUSICA VIVA
Amerikaan
redt
Engels
ballet
KORTE
METTEN
LATERDAG 5 JUNI 197Ö
LEIDSE COURANT/
PAGINA 7
flOLWefTIVAL
76
let was een even onverwacht als
lezierig feit dat het Amsterdamse
oncertgebouw gisteren zo vol was
oor een programma van hier nage-
oeg onbekende Amerikaanse muziek,
let koor van conservatoriumleerlin-
en dat een kleine taak had in Ives'
Holidays Symphony" (1913) zal wel
Dor de meeste aanhang hebben ge-
>rgd. Overigens werd het pianocon
cert (1926) van Copland het klapstuk
van de avond.
Het meest nieuwsgierig was ik per
soonlijk naar „Dichotomy" van Wal-
lingford Riegger. Hoewel het uit 1932
daterende stuk in de versie voor ka
merorkest werd gespeeld, leek mij de
bezetting met vier contrabassen rijke
lijk zwaar. Mogelijk lag het daaraan
dat Richard Duffalo aan het hoofd
van het Concertgebouworkest de
„tweedeling" waarop de titel doelt en
die bestaat in het contrast tussen een
strenge seriele structuur en ritmische
ongebondenheid, niet markant genoeg
gestalte wist te geven. Ik had het
gevoel dat de muziek kop noch staart
had maar mogelijk werd het stuk met
de beste bedoeling niet goed gepresen
teerd.
Dat was wèl het geval met Coplands
laatste experiment in symfonische
jazz. De pianiste Cnstina Ortiz speelde
de pianopartij uitstekend en dirigent
en orkest gaven haar optimale steun.
Niettemin bleef de muziek steriel en
vervelend. Copland erkent ook eerlijk
dat het wezen van de jazz met dit stuk
niets van doen heeft en dat alleen
jazztechnieken zijn compositorische
fantasie op gang brachten. Zijn muzi
kale inspiratie in elk geval niet.
Veel boeiender en avontuurlijker was
het werk dat Ives in 1913 symfonie
noemde maar dat een suite is van vier,
ook afzonderlijk te spelen program-
mamuzieken over Amerikaanse feest
dagen. Een montagewerk met patriot
tistische liederen en hymnen die heel
onconventioneel in de wonderlijkste
combinaties zijn toegepast De feest
stemming aan het slot van „Fourth of
July" was een explosie van heterogene
klankcomplexen, hoogst amusant,
evenals de harmonische klankvelden
van bewegende clusters en glissando's.
De uitvoering zat nog wat te veel aan
de noten vast. Het had vrijer, losser,
spontaner gekund.
J. KASANDER
HOiiaNTOVAL r:
76
Den Haag liet het geheel afwe
ten bij het optreden van het
Boston Musica Viva Ensemble
Dnder leiding van Richard Pitt-
man, gisteravond in de Houtrust
rotonde. Destemeer pleit het
Ivoor dit uit 8 musici en een
technisch medewerkster be
staande ensemble dat zich spe
cialiseert in 20e eeuwse muziek,
<lat zij ook voor slechts 10 men
sen hun concert lieten door
gaan. Terzijde zij vermeld dat
|bij het hieraanvoorafgaande
(concert in Amsterdam wel een
redelijke belangstelling bestond.
Behalve de naam van Ives wa
ren de namen van de andere
hedendaagse Amerikaanse com
ponisten wier werk deze avond
werd uitgevoerd min of meer
onbekend. Het betrof Joseph
Schwantner. Ronald Perea en
Arthur Custer. De van hen uit
gevoerde werken dateerden alle
uit de jaren 1970—1975. Het is
in dit bestek onmogelijk om op
elk van de op zich zelf complexe
werken nader in te gaan. Inte
ressant waren ze zeker, met na
me beide stukken van Schwant-
zer, waarbij o.m. gebruik ge
maakt werd van de klank vein
met een natte vinger aangestre
ken glasranden. Behalve gecom
pliceerde partituren tot „Musica
Viva" te maken, bleken de musi
ci ook uitstekend te kunnen im
proviseren. In het stuk Interface
2 van Custer deden zij dit drie
maal naar aanleiding' althans
gelijktijdig met achter hen
geprojecteerde dia's die tijdens
de pauze door het publiek met
viltstift en ander materiaal nij
ver waren ingetekend. Alleen al
gezien het hoge uitvoeringsni
veau hadden zij veel meer publi
citeit en aandacht verdiend.
E.J.B.
Het ensemble Musica Viva uit Boston met rechts dirigent Richard Pittman.
Toen het nu vijftigjarige Britse
Ballet Rambert tien jaar gele
den van de klassieke weg af
week tegen het grotere en
machtiger Royal Ballet viel niet
meer te concurreren heeft de
leiding, oprecht gepoogd Sce
nisch en vooral choreografisch
emplooi te vinden in de moder
ne danskunst. Daar viel men
vergelijke bijv. ons eigen Neder
lands Danstheater nog te
avonturieren en danstechnisch
te pionieren. Maar in hun hart
zijn de Engelsen van romantiek
en van begrijpbare toneelverha-
len blijven houden. Uiteraard
tot tevredenheid van hun dan-
spubliek, dat zich op het
„avondje uit" niet wrevelig van
zinloze en vaak schokgevende
zaken behoefde af te wenden.
Maar het gevaar van de kitsch
is gebleven. Alleen sterke en
inventieve balletmakers ont
snappen daaraan, waarvan onze
eigen Hans van Manen een lich
tend voorbeeld is. De Brit Chris
topher Bruce, artistiek direc
teur, choreograaf en zelf(s) nog
danser, heeft het met zijn senti
mentele, overgesymboliseerde
„Black Angels" niet kunnen
redden. Het ontbreekt hem be
paald niet aan theaterzin, maar
een componist als George
Crumb had beter scènisch lot
verdiend. Ook Glen Tetley
kwam met het veel te lang uitge
sponnen „Moveable Garden"
gisteren in het Congresgebouw
nogal zwak voor het voetlicht
Het was de Amerikaan Louis
Falco, wiens uitsmijter „Tutti
frutti" op zichzelf onnozele
rockmuziek van Alcantara deze
Britse overkomst zeer levendig
rechtvaardigde. Toch nog festi-
valpeil!
D-y
BOtfaMFWAL
Den Haag wordt in het Holland
Festival niet verwend met
koorconcerten. Trouwens, de
koorzang neemt in het gehele
festival een al te bescheiden
plaats in cn een internationaal
vocaal ensemble komt er in het
geheel niet aan te pas. Het eni
ge Haagse concert door het Ne
derlands Kamerkoor werd gis
teravond gegeven, in de Luther-
Kerk met een programma,
jdat niet in staat bleek al te veel
jmbliek te trekken,
gin het eerste programma gedeel
te stond de vogelzang centraal
en het bleek, dat in meerdere
eeuwen de componisten zich
graag lieten inspireren door de
gevederde vriend. Gastdirigent
Kerry Woodward liet werkjes
zingen van Janequin, Des Prés,
Byrd (een verrukkelijk lied geti
teld „The nightingale so plea
sant" voor kleine bezetting),
Weelkes, Vautor, Mendelssohn
en Pizzetti. Het onderwerp is
bepalend voor de keuze en daar
door zijn niet alle werken even
boeiend. Dat dit koor professio
neel zou zingen mocht men ver
wachten, doch de zang klonk
ook professioneel, te veel ge
kunsteld, te weinig spontaan.
Na de pauze was het program
ma gewijd aan Amerika, een
beknopt overzicht van de ont
wikkeling van de koorzang. Een
stukje geschiedkunde zoals het
verhaal van het psalmboek dat
door de Pilgrims in 1620 vanuit
Delfshaven naar Amerika werd
meegenomen. Ainsworth
schreef dit psalmboek en zijn
landgenoot Billings schreef 150
jaar later een geraffineerd werk
getiteld „Jargon". Een werk van
Woodbury werd door de man
nen van het koor knap gezongen
en de mezzo-sopraan Sibylle
Raaphorst oogstte succes met
„„In the beginning" van Cop
land. Organist Kees de Wijs
speelde vakbekwaam werken
van Dandrieu, Handel en van
Crandell een even grillig als
weinig boeiend werk n.l. de sui
te Carnival.
A.H.
Kunst en
kunstenaars
In Zurich wordt tot 28 augustus
in het grote park grenzend aan
het Meer van Zürich de totnog
toe vermoedelijk grootste ten
toonstelling gehouden van wer
ken van de Britse beeldhouwer
Henry Moore. Er zijn 131 wer
ken, waaronder een schaap van
zes meter hoog dat vijf ton
weegt en dat waarschijnlijk
door de gemeente Zürich zal
worden aangekocht.
Terpsichore,
Het al 21-jarige jeugdballet o.l.v.
Dory Molier, geeft op 18 juni in
het Openluchttheater Zuider
park te Den Haag de première
van een nieuwe „danserette" n.l.
„Hans en Griejte". De „balleri
na's" zijn 6 tot en met 14 jaar
oud.
Na tien jaar houdt de Haagse
Akademie voor Podiumvor
ming noodgedwongen op te be
staan. Daarmee eindigt tevens
het goede gebruik om jaarlijks
de geslaagden een totaal-avond
te laten verzorgen in Diligentia.
Dat leverde gisteravond een
:t programma van het Beethoven-concert, dat
it Bataafs Symfonie Orkest onder leiding van
liin Baarens gisteravond in een volle Doopsge-
jnde kerk aan de Paleisstraat gaf, was zowel
por het contracteren van niet minder dan drie
>listen als door de keuze van de werken bijzon-
Br ambitieus. Daarbij loopt een amateurensem-
le als dit personeelsorkest van de Shell het
rhoogde risico, dat de overbekende werken
door het publiek worden getoetst aan vaker ge
hoorde virtuoze vertolkingen.
Dat het Bataafs Symfonie Orkest daarbij tekort
schiet zal niemand het orkest durven aan te
rekenen, want het gaat bij de amateurmusici
allereerst om het plezier van het muziek maken.
Het orkest en zijn dirigent hebben dit in hoge mate
en weten het bovendien goed op de toehoorders
over te dragen. Het verontschuldigt echter niet
geheel het feit, dat vooral de violen niet goed
waren gestemd.
Met name de uit Joegoslavië afkomstige violist
Svetislav Militch, die na het openingstuk „Musik
zu einem Ritterballet" de tweede vioolromance
speelde, ging tengevolge daarvan triest ten onder.
De sopraan Rina Croese wist zich daarentegen met
haar mooie stem te handhaven in haar zeer fraaie
vertolking van de scene en aria „Ah! Perfido".
Ster van de avond was zonder meer Militch'
landgenote Olivia Krenek, die hiermee op formida
bele wijze in Nederland debuteerde. Haar goede
techniek en grote muzikaliteit, die ze ten toon
spreidde in het derde pianoconcert, rechtvaardi
gen de wens dat deze sinds kort in ons land
woonachtige pianiste spoedig meer van zich laat
horen.
J.N.
uitgebreide tableau de la trou
pe op, want behalve de exami
nandi (Maarten Duk, Joke Huy-
bregts, Christel Pijtak, Jan
Rietbroek, An Schonk en Renee
Soutendijk) traden ook de twee
deklassers aan die elders hun
heil zullen moeten zoeken.
Zoals in een kort woord van
afscheid werd gezegd, bestond
het unieke van deze akademie
hierin, dat elke leerling werd
benaderd als een individu met
eigen mogelijkheden. Daarnaast
evenwel werd gewerkt aar. een
zo ruim mogelijke podiumbe
kwaamheid, zodat de geslaagde
alsnog een eigen weg kon kie
zen. Deze breedheid karakteri
seerde de laatste uitvoering. Al
len zingen, dansen, spelen toneel
en leggen een zekere vaardig
heid aan de dag in expressie in
de ruimste zin van het woord.
Zij weten wat zij moeten doen
met teksten, maar kunnen ook
uit de voeten met de beeldende
mogelijkheden van het lichaam.
Dat bleek enerzijds uit fragmen
ten als „Glazen speelgoed" van
Tennessee Wiliams en „De
meid" van Keijermans zowel als
uit de abstracte figuraties in.
dansen als „Unrequited initia
tion" en „Variaties op de A-sca
la" van Laban. Wij zullen niet
beweren, dat het allemaal vol
maakt was, maar de vrijmoedig
heid om royaal te tonen wat er
aan talent en aan het aangeleer
de voorhanden is, vormt niet
alleen het doel van deze oplei-
ding, maar maakt tevens een
einduitvoering tot een afwisse
lend en boeiend spektakel.
Daardoor een verkwikkelijke
avond zonder weemoed, maar
met als speelse uitsmijter „An
evening at Rose's Place", dat
niet alleen liet zien waartoe deze
jonge mensen in staat zijn, maar
tevens duidelijk maakte wat
Den Haag gaat missen.
TON OLIEMULLER
Er wordt nog te weinig ge
daan aan samenwerking en
- samengaan van religieuze in-
I stituten om tot levensvatbare
grepsvorming te komen. Een
I aantal religieuze instituten
heeft menselijkerwijze ge-
I sproken weinig overlevings-
kansen Toch hebben zij nog
een aantal vitale mensen die
I misschien samen met anderen
het religieuze leven kunnen
I voortzetten.
Een krachtig pleidooi voor dit
samengaan wordt gedaan in
het jaarverslag van het CA-
I PER, het Centraal Adviesbu-
reau voor Priesters en Reli-
I gieuzen in Utrecht. Dit bureau
I is door de bisschoppen en ho
gere oversten in het leven ge
roepen om priesters en reli-
I gieuzen met persoonlijke
moeilijkheden of problemen in
hun werkomgeving, van ad-
I vies te dienen.
Het pleidooi wordt onder-
I steund door de ervaring uit de
praktijk, dat het aantal uittre-
I denden en alleen wonenden
onder de religieuzen tussen
I dertig en vijfenveertig jaar
I groeit. Het gaat hier om vitale
I en religieus bewogen mensen,
I die ook religieus willen blij-
Binnen de bestaande institu
ten zien zij geen perspectief
meer of vinden daarbinnen
geen leefwijze die aan hun re
ligieuze en menselijke ver
wachtingen beantwoordt. Een
aantal van hen zou in een
levensvatbaarder verband van
religieuzen hun religieus leven
willen voortzetten, maar er is
te weinig keus.
In het verslag wordt een ver
snelde ontwikkeling voorzien
en wordt gevraagd, waarom
het rapport, „Samengaan van
religieuzen" uit 1971 zo weinig
heeft bijgedragen tot een an
der beleid.
Het CAPER doet de suggestie
een pastoraal instituut of een
pastorale brain trust te vor
men om de grote problemen in
de Nederlandse kerkprovincie
aan te pakken, zoals die van
jeugd en geloof, polarisatie,
basisgemeenten en de toe
komst van het religieus leven.
Er is te weinig steun en kriti
sche begeleiding van mensen
en groepen, die tekenen zien
van een nieuwe toekomst voor
geloof en kerk.
Als het gezamenlijk nog niet
gaat dan kunnen afzonderlijke
congregaties misschien alvast
beginnen om samen de situatie
van hun jongere leden aan te
pakken en hun eigen congre
gatie voorbereiden op „een
nieuwe weg" van integratie.
Bisschoppen zouden, naar een
voorbeeld in Amerika, voor re
ligieuzen die het in de eigen
congregatie niet meer zien zit
ten, als „sponsoring bishop"
kunnen optreden.
Het jaarverslag merkt tot slot
over deze problematiek op:
„Als wij samen niet bij machte
zijn meer aan te bieden dan
de huidige bestaande vormen,
kan veel inspiratie en man
kracht verloren gaan. Of moe
ten we genoegen nemen met
een afbouw en afsterven van
die bestaande instituten en
wachten op een nieuwe revolu
tie vanuit mensen die opnieuw
beginnen? Misschien moet dat
zo. We kunnen er alleen vrede
mee hebben als wij, samen, er
alles aan gedaan hebben om
aan een kostbare traditie van
religieus leven nieuwe moge
lijkheden te bieden".
In het jaarverslag wordt ook
ingegaan op de problematiek
van de diegenen, die zich tot
het bureau om hulp wenden.
De eenzaamheidsbeleving is
een tekens terugkerend thema,
het gebrek aan ruimte om „an
ders" te zijn, de problemen
van de kleine groepen. Het
Caper meent ondanks wat
mislukte pogingen dat de klei
ne groep grote mogelijkheden
geeft, zowel tot persoonlijke
ontwikkeling als tot echte
saamhorigheid. Binding met
een grotere groep, het bestuur
van de congregatie of andere
verantwoordelijken acht het
Caper heel belangrijk.
Kardinaal Alfrink, voorzitter
- van de Nederlandse sectie der
r.k. vredesbeweging Pax
Christi heeft kardinaal
I Gouyon van Rennes alle in
formatie aangeboden over het
I initiatief van de Nederlandse
Pax Christi in verband met de
I inmiddels ongedaan gemaakte
Nederlandse deelnemin? aan
I
I
I
I
-P
Nederlandse deelneming aan
de bouw van een kerncentrale
in Zuid-Afrika. Kardinaal
Gouyon is president van de
Franse Pax Christi.
De Mexicaanse bisschop Ser
gio Mendez Arceo heeft een
beroep gedaan op de katholie
ke kerk van Italië om haar
houding tegenover de Italiaan
se communisten te herzien.
Bisschop Mendez Arceo van
Guernevaca heeft een bezoek
van enkele weken gebracht
aan Italië en andere Europese
landen. Hij gaf als zijn me
ning, dat de kerk vanzelfspre
kend bepaalde uitspraken van
het marxisme moet afwijzen,
maar dat zij van de andere
kant toch bereid moet zijn tot
een dialoog met marxistische
partijen. De strijd voor de so
ciale rechtvaardigheid biedt
daarvoor een gemeenschappe-
lijke basis.
De oecumenische jury heeft
geen prijs willen toekennen
bij het in Cannes gehouden
dertigste internationale film
festival. Volgens de jury was
er dit jaar slechts een reeks
„trieste, geen hoop bevattende
en voor een deel buitenge
woon gewelddadige films".
Zij is er zich van bewust dat
filmisch breed uitmeten van
geweld en vertwijfeling de
toestand weerspiegelt waarin
de samenleving zich bevindt.
Maar zo intensief geweld ten
toon te spreiden kan weer
verder geweld uitlokken in
plaats van het aan de kaak te
stellen.
De Nederlands hervormde
kerk is erin geslaagd het be
grote tekort van bijna zes ton
1975 door fikse bezuinigingen
en enkele meevallers om te
buigen in een batig saldo van
ruim 174.000 gulden. Voor dit
jaar is weer een tekort ge
raamd vein 286.700 gulden. De
kerkelijke financiën blijven
door de inflatie een zorgelijke
zaak, maar de financiële raad
constateert dat zeer veel leden
van de Nederlands hervormde
kerk de algemene arbeid van
de kerk willen steunen. Be
moedigend daarbij zijn ook de
resultaten van de totale op
brengst „levend geld" van de
gemeenten, die in 1974 met
13,5 procent steeg en boven
dien voortreffelijk werd on
dersteund door de actie Kerk
balans.
Het Service Centrum voor Levensvorming te
Den Haag zal van 8 tot 13 junigastheer zijn
voor drieëntwintig jongerenpastores uit West-
Duitsland, allen uit de omgeving van" Mun-
chen.
Dit meldt „JP", het blad van het service cen
trum en het jongerenpastoraat in de bisdom
men Haarlem en Rotterdam. De jongerenpasto
res zullen logeren in het oecumenisch vor
mingscentrum Oud- Poelgeest te Oegstgeest en
vandaaruit kennis maken met het jongerenpas
toraat in Noord- en Zuid Holland, de Neder
landse kerksituatie en het maatschappelijk kli
maat in ons land.
Onder begeleiding van Jan Commissaris van
het centrum Oud-Poelgeest en van Rob Kur-
vers, directeur van het centrum Oud-Poelgeest
en van Rob Kurvers, directeur van het genoem
de service centrum zullen de Duitse pastores
een bezoek brengen aan Amsterdam en van
daaruit aan een aantal basisgroepen en jonge-
renpastoraatsgroepen in Amsterdam en omge
ving, aan Rotterdam, Scheveningen en het
Westland, in welke plaatsen zij zullen worden
ontvangen door jongerengroepen.
Ook zullen zij een dag te gast zijn van de
K.R.O., waar zij aan de hand van enkele filmp
jes van onder meer 't Zand 33 en „Heel de
mens" in gesprek zullen komen over de bijdra
ge van radio en televisie aan het proces van
vorming en ontwikkeling van de (katholieke)
bevolking van ons land, met daarin de plaats
van jongere mensen. Zondag 13 juni zal er een
jongerendienst zijn in Naaldwijk, waarin de
groep uit München zal deelnemen.
In het najaar wordt een begin
gemaakt met de voorbereidin
gen voor het eerste pan-ortho-
doxe concilie sinds meer dan
duizend jaar, zo is door de
Wereldraad van Kerken be
kend gemaakt.
De eerste voorbereidende con
ferentie wordt in oktober in
chambesy, een voorstad van
Genève, gehouden. Hier moet
overeenstemming worden be
reikt over de agenda en over
procedurele details van het
„pan-orthodox groot concilie".
De metropoliet Meliton uit
Chalcedon, die onlangs aan
Na duizend jaar weer
panorthodox concilie
het hoofd van een delegatie
van het oecumenisch patriar
chaat een bezoek heeft ge
bracht aan dertien oosterse
orthodoxe kerken, heeft ge
zegd dat alle kerken het conci
lie zo spoedig mogelijk bijeen
willen laten komen.
De delegatie heeft bezoeken
gebracht aan de kerken van
Alexandria, Antoichie (Syrië),
Jeruzalem, Moskou, Servië
Roemenië,Bulgarije, Georgie,
Cyprus, Griekenland, Polen,
Finland en Tsjechoslowakije.
Het conclie wordt het eerste
sinds het zevende oecume
nisch concilie van Nicea in
787. Nicea ligt in he tegen
woordige Turkije.
