t
200
JAAR
AMERIKA
nafhankelijke
n vrije staten
HENRY, GOED VOOR
34.000 DOLLAR
...PER JAAR
FRANKY, GOED VOOR
280.000 DOLLAR
...PER WEEK
EEN PAAR
APART IN
GORTDROOG
LAS VEGAS
t
ecj VEGAS Franky the
e en Captain Henry werken
>n in Caesars Palace, het
laleis op de Strip van Las
T s, waar griezels uit alle
Ihoeken ronddwalen tussen
ep-goden van het oude Ro-
Rijk. De werkzaamhe-
van Franky concentreren
in de avond en in de kleine
^es van de handwarme
t. Dan zingt hij twee maal
minuten een aantal mee-
en slaat hij op uiterst
ietige wijze kwink met
rerjarig fruit op de eerste
it blozend aan zijn voeten
Dat houdt hij zo een week
en aan het einde daarvan
hij 280.000 dollars (in de
rs zo'n 750.000 Neder-
guldens) mee naar huis
werkzaamheden van Cap-
lenry beginnen 's middags
pVier uur en eindigen als
jnti meezit om drie uur 's-
01fts. In die periode dirigeert
en uiterst gemêleerde groep
gastarbeiders Grieken,
inen, Turken en Marokka-
die af- en aansnellen met
^alencocktails van jumbo-
vaat, versgevroren forellen,
~~jlse kippebouten en aard-
ntaarten. Dat houdt hij een
r vol en aan het einde daar-
heeft hij 34.000 dollars ver-
_jd. Met het oog op de antieke
jurage is Henry door zijn
'.gever ook nog in een kod-
tomeins kruippakje met on-
i spuugkraag gehesen,
•boven zijn vlezig gezicht
g, tant grote smart uitstraalt,
lemin is hij van oordeel, dat
pardse goederen in Caesars
ice rechtvaardig verdeeld
caitlen.
:h*t je wat namelijk de hele
oi is", stelt hij tussen de soep
let slaatje vast, „d'r is geen
ti, die 's avonds zegt: „Kom,
9 Uwe eens voor tachtig dol-
oiiiaar het smoel van Henry
"i kijken". Henry moet er
pon zijn. „Goeieavond me-
^w. Zit u goed meneer? Is
de tong naar wens?" Dat zijn de
teksten, die van mij verwacht
worden. En daar trek je geen
duur publiek mee aan. Maar als
ze weten, dat Franky komt zin
gen is de tent in een vloek en
een zucht voor de hele week
uitverkocht. Dan wordt er ge
vochten om. een tafeltje en kan
het de miljonairs opeens niet
meer schelen om de vruchtensla
van eikaars lip te lepelen. Dat
is het verschil: Franky is een
idool, de jongen, die het ge
maakt heeft. En ik mag zorgen,
dat de messen en vorken goed
liggen".
Captain Henry zijn officiers
rang is voluit met gouddraad in
de borstpartij van zijn krijgers-
pak geweven beschikt in Las
Vegas over een huis met privé
-zwembad, een eigen sportvlieg-
tuig en een snoeverige limousine
met verchroomde haaiebek. Hij
peinst er dan ook niet over om
nog ooit terug te keren naar
Rotterdam, waar hij 56 jaar ge
leden als Harry van Dijk bij de
burgerlijke stand werd inge
schreven. „Voor een korte va
kantie is Nederland nog net te
behappen", ventileert hij in
vlekkeloos, ongefluorideerd Rot
terdams, „maar na veertien da
gen heeft deze jongen het moois
er alweer royaal afgesnoept.
Hier heb ik 365 dagen per jaar
stralend weer. Daar kun je ver
gif op innemen. En 24 uur per
dag kun je je vertier zoeken. De
klok rond. Kom daar in Holland
eens om: daar is alles door de
rooie heren geregeld. Zoveel uur
werken, vaste sluitingstijden,
maximumlonen en geen schijn
tje bewijs van een eigen initia
tief meer. „Het paradijs voor de
werkende stand", noemen ze
dat. Nou, dan vraag ik me wel
af, waarom ik elk jaar meer
chagrijnen in Nederland zie
rondlopen.
Hier werk je je rot, maar je
kunt je ook rot verdienen. En
als ik op mijn vrije dag eens
denk: „Kom Henk, we gaan een
hapje eten in de Grand Canyon,
dan rijd ik naar het vliegveld en
stap in mijn eigen pleen. Dat is
andere koek. Of ik vlieg naar»
de kust of naar de bergen om
te skiën. Als je al die mogelijk
heden hebt, wil je best 's avonds
een forelletje bien soignée uit-
serveren.
Nu ben ik gelukkig niet aange
stoken door de gokvlieg. Ik wil
best eens een handgeldje op de
roulette achterlaten of wat "nick-
les in een slotmachine gooien.
Maar ik kan er even gemakke
lijk van afblijven. HET VREET
NIET AAN ME. Eén keer per
jaar gooi ik de locomotief van
de rem en draai ik er een orden
telijk werkmanssalaris door
heen. Gewoon om te proeven,
hoe een total loss smaakt. Van
wege de sensatie, begrijp je. Met
wildvreemde mensen rondom
een tafel zitten en verdomd
l weten, dat je met zijn allen
de boot ingaat. Maar toch el
kaar het licht in de ogen niet
gunnen. Blijven loeren, taxeren,
treuzelen met je kaarten.
Ik mag dat graag doen, maar ik
ben er niet aan verslaafd. Gode
zij dank, want de tragische
voorbeelden zie ik om me heen.
Van de 50.000 mensen, die in de
goktenten van Las Vegas wer
ken is het overgrote merendeel
al reddeloos verloren. Ze heb
ben successievelijk hun huis,
hun auto, hun gouden tanden en
hun vrouw verspeeld en moeten
nu 20 uur per dag in allerlei
baantjes werken om alleen hun
schulden te voldoen.
Want dat is de pest in dit woes
tijngat: zolang je nög wat van
waarde aan je hjf hebt hangen
kun je het belenen. Er zijn altijd
aasgieren, die klaar staan om je
24 steens klokkie in te pikken
of desnoods je gouden manchet
knopen. En als het je te pakken
heeft, ga je onherroepelijk door,
totdat je leeggeschud bent.
Daarom is het aantal zelfmoor
den en echtscheidingen hier ook
zo buitensporig hoog. Je vindt
ze niet terug in de statistieken
van Nevada. Daar wordt alles
onder het zand begraven. Maar
daarom gebeuren ze wel. „Een
zonnesteek", noemen we het on
der elkaar-. Als iemand twee da
gen niet op zijn werk is versche
nen gaan ze niet eens meer bij
hem thuis informeren, waar hij
uithangt. Die is gewoon foetsie.
Zonnesteek gehad".
Harry van Dijk verliet het Ko
ninkrijk der Nederlanden in het
begin van de Tweede Wereld
oorlog en is sindsdien in het
Verre Westen van Amerika blij
ven hangen. „Je weet, hoe dat
gaat", legt hij zorgzaam uit, „je
komt als halfwas zeemansgastje
aan in een land, waar alles mo
gelijk lijkt. Je kijkt je jongenso
gen uit en denkt: „Maar mij zien
ze nooit meer op die rotschuit
van de Holland Amerika Lijn".
Wat hield me trouwens tegen?
Mijn huis was gebombardeerd,
mijn ouders waren gestorven en
Amerikaanse Declaratie van de onaf-
Iiankelijkheid werd aanvaard op 4 juli
in het State House van de provin
cie Pennsylvania in de stad Philadel-
iphia: de verklaring zoals zij werd opge
steld door Thomas Jefferson en door de
k afgevaardigden van de XIII staten aan
vaard. Onafhankelijkheid: dat betekent,
dat de Engelse koloniën zich losmaken
"van de Britse Kroon en voortaan zich
zelf beschouwen en door de andere sta-
-4ten erkend willen worden als een onaf
hankelijke staat.
„Wij de vertegenwoordigers van de UNI
TED STATES OF AMERICA, bijeen in
GENERAL CONGRESS, ons beroepend
op de hoogste rechter van de wereld, wat
betreft de oprechtheid van onze bedoelin
gen, maken in de naam en op het gezag
van het goede volk van deze koloniën,
lechtig bekend en verklaren, dat deze
'erenigde Koloniën zijn, en terecht beho
ren te zijn: VRIJE EN ONAFHANKELIJ
KE STATEN; dat zij zijn ontslagen van
alle verplichtingen jegens de Britse
.Kroon, en dat elke politieke verbintenis
^Jmet de staat Groot-Brittannië, en met
recht, is verbroken, en dat als VRIJE EN
ONAFHANKELIJKE STATEN zij het
volle recht hebben oorlog te verklaren,
vrede te sluiten, verbonden aan te gaan,
handelsbetrekkingen te vestigen en
voorts alles te doen wat ONAFHANKE
LIJKE STATEN met recht mogen doen.
En ter ondersteuning van deze Declara
tie, in diepe afhankelijkheid van de
bescherming der Goddelijke Voorzienig
heid, staan wij elkaar borg met onze
levens onze bezittingen en onze geheilig
de eer."
Aan deze onafhankelijkheidsverklaring
gaat een lange motivering vooraf, waarin
Koning George III van Engeland wordt
beschuldigd van tyrannie, punt voor punt
opgesomd. Achttien keer begint een nieu
we alinea met: Hij heeft...of, Hij is...
Daarbij wordt niet verzuimd te vermel
den dat de koloniën herhaaldelijk het
Engelse volk en het Engelse parlement
hebben gewaarschuwd, en zich op het
parlement hebben beroepen, maar het is
vergeefs "geweest. En daarom geldt
voortaan bij de Verenigde Staten ook wat
de „Britse broeders" betreft, evenals voor
andere volken: „Vijanden in mijn tijd
van oorlog, in vredestijd vrienden."
Het beroemde begin
We zijn bezig de Declaratie van achter
en naar voren te lezen: eerst citeerden
wij het slot, de eigenlijke onafhankelijk
heidsverklaring daarna de motivering, nl.
de lange lijst van beschuldigingen aan
het adres van de Engelse koning, waar
door hij geworden is tot een tyran. Maar
dat alles is gebaseerd op een hoogst
merkwaardig begin. Een soort politieke
beginselverklaring, waarin wordt gezegd,
dat bepaalde waarheden „self-evident"
zijn, d.w.z. dat ze zo vanzelf spreken dat
hét geen zin heeft, nog naar een bewijs
te vragen. Zij dragen het kenmerk der
betrouwbaarheid als het ware op het
voorhoofd.
In de eerste plaats: alle mensen zijn
gelijk geschapen en door hun Schepper
begiftigd met zekere onvervreemdbare
rechten, waaronder het recht op leven,
op vrijheid, en het geroepen zijn tot geluk
Vervolgens: om deze onvervreemdbare
rechten te beschermen, zijn er onder de
mensen regeringen ingesteld, die haar
wettige macht ontlenen aan het consent
van hen, die geregeerd worden.
Ten derde: indien enig bewind niet meer
aan het bovenstaande doel beantwoordt,
maar destructief wordt, dan is het recht
van het volk, het te veranderen of af te
schaffen, en het fundament te leggen
voor een ander bewind, waarvan de
macht zo is georganiseerd, dat zij het
meest geschikt mag worden geacht om
de veiligheid en het geluk van het volk
te waarborgen.
Het is duidelijk, dat hier een bepaalde
leer achter zit, nl. die van de volkssouve-
reiniteit. Men heeft wel gezegd, dat het
calvinisme de grote drijfveer is geweest
van het Amerikaanse vrijheidsstreven,
maar hier straalt met name de "invloed
door van Rousseau.
Wanneer iemand dan ook zegt, dat de
wieg van de Verenigde Staten heeft ge-
Zo hangt de klok die bij de
proclamatie werd geluid, nu op de
tweede verdieping van de Liberty
Hall. De klok zal nooit meer worden
geluid.
staan in Genève, dan is dat waar., zelfs
in dubbele zin: Calvijn en Rousseau heb
ben beiden in Genève gewoond en de
herinnering aan beiden worat in die
Zwitserse stad door meer dan één monu
ment in herinnering gehouden.
Na een maand van strijd
Terug naar Philadelphia. De Declaratie
is niet zonder strijd aanvaard in het
Congres. Aanvankelijk waren de midden-
sta ten, zoals Pennsylvania en New York
er op tegen.
Zij achtten de tijd nog niet gekomen, om
alle banden met het moederland te ver
breken. En New York heeft zich tenslotte
van stemming onthouden. Nadat de De
claratie door 't Congres was aangeno
men, moest zij nog door de regering van
de XIII koloniën worden bevestigd. Maar
de propaganda werkte uitstekend, overal
werd voor de Declaratie gedemonstreerd.
Maar voorzichtigheidshalve werden de
een bromtol. Zo'n man wil al
leen nog een ordentelijke poef'.
Franky the Voice heeft er die
avond wel zin in. De 1250 be
voorrechten krijgen naast een
drie gangen-diner ook nog veer
tien evergreens van de zoetge
vooisde grootvader. Voor zijn
optreden in het Amsterdamse
Concertgebouw betaalde men
kortgeleden op de zwarte markt
nog meer dan duizend gulden
voor een entreekaartje. In Cae
sars Palace mag je hem horen
en zien voor 35 dollar. En daar
zijn dan nog de soep, het hoofd
gerecht en het toetje bij inbegre
pen.
Frank maakt zijn entree op de
losse manier van een licht aan
geschoten gast, die aan het
einde van de party terugkomt,
omdat hij zijn jas is vergeten.
Hij geeft het 40 man sterke or
kest een ouwe-jongens-groet,
pakt de microfoon en begint
aan zijn tour-de-chant
Staande op het immense toneel
lijkt hij nog het meest op een
sjieke straatzanger, die bij voor
baat de clementie der geachte
clientèle vraagt. Gelieve niet
met sappig ooft naar de artiest
te werpen, want hij doet zijn
best
Frank zit herhaaldelijk naast de
rails en komt in de langzame
gedeelten van zijn songs adem
te kort. Terwijl dan het ontbre
kende deel door de violen wordt
gladgestreken, neemt the Voice
een slok whisky uit het glas, dat
hij bij zijn entree op de vleugel
heeft gezet.
Terecht eindigt hij dan ook met
de verzuchting: „I did it my
way". Ja Frank, dat hadden we
inmiddels ook al gehoord.
Toch applaudisseert het publiek
met grote toewijding en roept
het luidkeels om een toegift.
Maar Frank laat, terecht, het
doek niet meer ODhalen. Voor
280.000 dollar per week kun je
niet aan de gang blijven.
Aan het einde van het gangpad
staat Captain Henry, die met
zijn vingers een smeüig „óke-ge-
baar" maakt.
„Was de forel naar wens?" roept
hij uit de verte.
„Een applaus waard Henry",
zeg ik, „old Captains never die".
LEO THURING
0p 4 juli vieren de Verenigde Sta
ten het tweede eeuwfeest van de
onafhankelijkheid. De ontwikkelin
gen rond deze gebeurtenis stellen
i wij in een serie korte artikelen aan
de orde. Vandaag: de verklaring
waarmee de dertien staten op 4
juli 1776 zich vrij en onafhankelijk
verklaarden. Eerdere artikelen in
deze serie op 1, 8,15, 22 en 29
mei.
namen van de 56 ondertekenaars bijna
een half jaar geheim gehouden. Wanneer
de Engelsen hen te pakken kregen, zou
den zij als landverraders worden behan
deld en één van hen schreef: 't Congres
heeft geen lust, zijn verder leven te slijten
op de galeien.
Historische Bekentenis
De Declaratie van Onafhankelijkheid
heeft een grote politieke invloed gehad,
niet alleen in Amerika, maar ook daar
buiten. Zij straalt door in de latere ver
klaringen, waarmee de Franse Revolutie
werd ingeluid.
En in Amerika wordt er telkens aan
herinnerd. Toen Abraham Lincolm in
1861 op weg was naar Washington, om
zijn ambt als president te aanvaarden,
bezoekt hij de plaats waar Declaratie was
getekend. Hij zei bij die gelegenheid: wat
heeft de staten, die zich hier te zamen
uitspraken, door de jaren heen bijeenge
houden? „Het was het gevoel van onaf
hankelijkheid, dat uit de vrijheid voort
vloeit, niet alleen voor ons eigen volk,
maar naar ik hoop voor de wereld in alle
tpekomende tijden."
Wie tegenwoordig Philadelphia bezoekt,
die kan het zien, dat de historische zaal,
waar deze Declaratie werd getekend, met
het gehele gebouw, is gerestaureerd. De
inktpotten staan weer op hun plaats en
in elke intpot steekt een ganzeveer. En
op de overloop staat in een vitrine de
klok, die toen de vrijheid heeft ingeluid.
De klok was in de toren van de Hall
opgehangen in 1753 ter herinnering aan
het feit dat Pennsylvania van de Engelse
koning een nieuwe vrijheidscharter had
gekregen. In 1835, toen de klok geluid
werd ter gelegenheid van de plechtige
begrafenis van de opperrechter van
Pennsylvania, is zij gêbarsten en 't is niet
gelukt, haar goed te repareren. Daarom
is zij op nonactief gezet. Deze vrijheids-
klok zal, zoals het nu staat, nooit meer
worden geluid. Pessimisten kunnen het
zien als teken, als zij daar behagen in
mochten scheppen.
Slechts een deel...
Er is evenwel een ernstiger zaak om over
na te denken. Wij zeggen zo gemakkelijk,
dat de koloniën in Amerika zich losmaak
ten van Engeland.
Maar het is onthullend, dat op basis van
grondig onderzoek kan worden gezegd,
dat één vierde van de bevolking er vóór
was, zich los te maken; één vierde van
de bevolking was „loyalist" en wilde aan
de koning trouw blijven; de helft van de
bevolking was neutraal of keek de kat
uit de boom. Maar de republikeinen had
den het enorme voordeel, dat zij beschik
ten over de middelen, om de publieke
opinie te bewerken, zij hadden de schrij
vers van pamfletten, de redacteuren van
kranten, de advocaten en de verlichte
predikanten aan hun zijde.
Tijdens de vrijheidsoorlog woonden er
nog ongeveer 10.000 afstammelingen van
thuis had ik niemand achterge
laten, die op de havenhoofden
van Hoek van Holland reikhal
zend naar me uitkeek.
Aan een huwelijk ben ik trou
wens toch nooit toegekomen.
Wel geprobeerd hoor, maar d'r
kwam telkens wat tussen, wat
ik belangrijker vond. Dan was
ik weer aan het sparen voor een
eigen huis of voor een autootje
en dan was het weer dat vlieg
tuig. Op die manier blijven het
altijd losse scharrels".
Nee, wat dat betreft heeft Frank
Sinatra het ouderwetser aange
pakt. Ofschoon Henry inmiddels
uit Caesars Palace heeft ge
klapt, dat de corpulente, stevig
in het corset geregen Voice zich
na de voorstellingen kostelijk
amuseert in zijn superluxe ap
partement op de bovenste hotel
etage ("Franky is nou zestig",
zegt Henry, „maar voor mij kan
hij er nog alles van") bereidde
hij in diep geheim zijn vierde
huwelijk voor. De gelukkige is
ditmaal de voortreffelijk gerijp
te ex-vrouw van één der Marx
Brothers, die al enige malen in
het Palace gesignaleerd is.
Als de Captain dit nieuws ver
neemt dampt hij van instem
ming: „Eindelijk is de vos dus
verstandig geworden. Ik heb al
zo lang gedacht: wat zoekt hij
bij die jonge blagen? Dat is toch
niks meer voor hem. Je gaat je
opa. toch ook niet blij maken
met een opwindbaar autootje of
Nederlandse kolonisten in de staten New
York en New Jersey. Ook zij waren
verdeeld. Enkele van hun predikanten,
die loyalist waren, zijn naar Nederland
gevlucht, maar de meesten sloten zich bij
de onafhankelijkheidsbeweging aan.
