Sociaal wenselijke op
gespannen voet met
economisch mogelijke
Je kunt geen werk krijgen, wat nu?
Riante vooruitzichten
voor volleerde croupier
ONDERNEMINGSRADEN IN
BIJZONDER ONDERWIJS
VOORZITTER CHRISTELIJK WERKGEVERSVERBOND:
Vertaling uit Cicero viel buiten de normen
REEKS AARDBEVINGEN
NIET ABNORMAAL
itojau I6 iviii^i iyvb
LEIDSE COURANT
Demonstratie van een hovercraft vanaf het strand bij Muiden.
Hovercraft en vleugelboten in Raigebouw
AMSTERDAM (ANP) -
In het RAI-gebouw in
Amsterdam is een inter
nationale tentoonstel
ling van hovercrafts en
draagvleugelboten geo
pend. Tijdens deze ten
toonstelling. die tot en
met 20 mei duurt, wordt
tevens een internatio
naal congres gehouden
over het civiel en mili
tair gebruik van deze
vaartuigen en over on
derzoekingen naar gea
vanceerde vervoersmid
delen, zoals treinen die
„zweven" op een magne
tisch veld en reusachti
ge tankers voorzien van
zeilen.
Als wereldprimeur staat
op de tentoonstelling
een driepersoons-lucht-
kussenvoertuig tentoon
gesteld, waarvan de En
gelse fabrikant goede
verwachtingen heeft van
de verkoop in de Ver
enigde Staten en het
Midden-Oosten. Het am
fibievoertuig haalt op
het land en op water een
snelheid van 80 kilome
ter per uur. Met een
aantal van de kleine
hovercrafts worden op
het strand van Muiden
demonstraties gegeven.
In de jachthaven van de
ze plaats ligt ook de
SRN-6 Hovercraft, die
als veerboot maar ook
als mijnveger kan wor
den gebruikt.
DEN HAAG (ANP) - Minister
Boersma van sociale zaken is
niet bereid het bijzonder onder
wijs ontheffing te verlenen van
de plicht ondernemingsraden in
te stellen. Minister Van Keme-
nade van onderwijs en weten
schappen heeft om ontheffing
verzocht. Namens minister
Boersma is een en ander meege
deeld aan werknemers van Ons
Middelbaar Onderwijs (OMO)
in Tilburg, dat een veertigtal
scholen beheert met ruim 3.000
werknemers van wie 85 procent
leraar is.
De werknemers van de OMO-
scholen hadden destijds ge
vraagd een ondernemingsraad
op centraal niveau in te stellen,
wat het bestuur heeft afgewe
zen. De werknemers-leraren
aangesloten bij het Nederlands
genootschap van leraren (NGL)
vochten de weigering aan. Begin
juni zal minister Boersma be
slissen of er een ondernemings
raad voor het hele OMO kan
worden ingesteld of dat er enke
le ondernemingsraden van scho
len moeten komen met tegelij
kertijd een overkoepelende cen
trale ondernemingsraad.
Werknemers van andere grote
scholen of groepen scholen on
der één bestuur hebben op de
beslissing van minister Boersma
gewacht.
(Van onze parlementaire redactie)
EINDHOVEN - Voorzitter ir. J. de Wit van het
Nederlands Christelijk Werkgeversverbond, is er
voorstander van dat in het komende overleg van
werkgevers, vakbeweging en overheid een loonak-
koord voor anderhalf jaar wordt afgesloten en niet
alleen voor de tweede helft van 1976. Loonsverho
ging per 1 juli is niet mogelijk, wel kan de koop
kracht worden hersteld door verlaging van sociale
lasten en belastingen. Dat biedt echter onvoldoende
perspectief en zekerheid voor de langere termijn.
Vandaar dat ir. De Wit een ruimere overgangsfase
wenste, met gefaseerde loonsverhogingen.
In het begin van zijn betoog, vanmorgen op de
ledenvergadering van zijn bond, pleitte ir. De Wit
voor een voortbestaan van de particuliere onderne
mingsgewijze produktie. Het is een flexibel en effi
ciënt systeem, zo zei hij, omdat het de economische
besluitvorming spreidt over een zeer groot aantal
individuele ondernemingen, die zich op hun beurt
weer richten naar de aankoopbeslissing van de indivi
duele consument Het is daardoor ook een democra
tisch systeem. Het is niet de taak van de overheid
om voor te schrijven wat wel of niet geproduceerd
of geconsumeerd zal moeten worden, aldus de heer
De Wit. 'Zo'n centrale planning is inefficiënt en
ondergraaft de persoonlijke vrijheid en verantwoor
delijkheid".
De NCW-voorzitter toonde zich voorts bezorgd over
de wijze, waarop het vraagstuk van de zeggenschap
in de onderneming wordt gevoerd. Bij het denken
over de samenstelling en de bevoegdheden van de
diverse ondernemingsorganen wordt volgens hem de
samenhang volledig genegeerd. Allerlei onderwerpen
worden verbrokkeld behandeld: de regering heeft een
wetsontwerp over de ondernemingsraden, de SER
houdt er zich op onderdelen intussen nog mee bezig,
er is nog een adviesaanvrage van de regering naar
de SER onderweg over de raden van commissarissen
en zo meer. "Als men het veld van discussiepunten
overziet, meen ik dat de tijd is aangebroken om dit
ongecoördineerd gesleutel aan telkens andere onder
delen van de structuur van de onderneming te staken.
Niet om het overleg af te breken, maar om de
discussie te richten op de totaliteit".
Sprekende over de relatie, die steeds meer wordt
gelegd tussen investeringsbeslissingen en werkgele
genheid noemde ir. De Wit het kortzichtig en fataal
om de werkgelegenheid doorslaggevend te laten zijn
als criterium bij het investeren. Overwaardering van
het behoud van arbeidsplaatsen kan er volgens de
heer De Wit toe leiden, dat investeringen uitblijven
en de economische groei negatief wordt, zie Engeland.
"Met een snel verouderd produktie-apparaat is de
werkgelegenheid op langere termijn zeker niet ge
diend". Overigens verklaarde ir. De Wit zich bereid
met vakbeweging en regering te praten over aange
paste overlegprocedures op centraal en sectoraal
niveau om de omzetting van winst in werk zo goed
mogelijk te bevorderen. "Het kan echter niet zo zijn,
dat de beslissing omtrent een individuele investering
valt in het overleg op deze niveaus; de verantwoorde
lijkheid voor zo'n beslissing berust bij de betrokken
ondernemingsleiding".
De NCW-voorzitter stelde voorts, dat terwijl veel
ondernemingen mede door de zware overheidslasten
het hoofd niet meer boven water kunnen houden, de
collectieve sector de indruk wekt grenzeloos te kun
nen potverteren. Hij wees erop, dat het niet-werkende
deel van de bevolking er in 1975 bijna 12 pet. reëel
op is vooruitgegaan, terwijl de hoger-betaalde wer
kenden hun reële inkomen al voor het achtste jaar
minder zagen stijgen dan het gemiddelde of zelfs
achteruit gaan Dit kan zo niet voortgaan, zei hij, dit
is geen sociale rechtvaardigheid meer. Hierdoor
wordt de solidariteit aangetast, hiermee komt de zorg
voor de zwaksten in gevaar. Het sociaal wenselijke
komt steeds meer op gespannen voet te staan met
het economisch mogelijke".
Bewaking en vermindering van kosten in de collectie
ve sector moet de hoogste prioriteit hebben, zei de
heer De Wit. In dit verband bepleitte hij het vervan
gen van de verzekeringen tegen de geldelijke gevol
gen van werkloosheid, ziekte en invaliditeit door een
alles omvattende volksverzekering tegen inkomens
derving met een bodemuitkering. Boven op deze
bodemvoorziening zouden bedrijfstaks- of onderne
mingsgewijs vrijwillige aanvullende verzekeringen
kunnen worden afgesloten. In het algemeen zei hij:
"We moeten durven erkennen, dat onze ambities in
de vijftiger en zestiger jaren, toen wij nog volop
economische groei beleefden, te hoog gegrepen zijn.
Het gaat er nu om, dat wij een eerlijk, realistisch
en betaalbaar stelsel van sociale zekerheid scheppen
dat ook in economisch slechtere tijden in essentie
overeind kan blijven staan".
In het aanstaan overleg tussen werkgevers, vakcen
trales en kabinet zou ir. De Wit naast loonzaken ook
andere onderwerpen aan de orde willen stellen, zoals
de meest passende tijdstippen voor verhoging van
huren en b.t.w. en de aard en ingangsdatum van de
vermogensaanwasdeling.
Wat de V.A.D. betreft: ir. De Wit wees de terugwer
kende kracht van zo'n regeling absoluut af en wilde
voorts onder meer dat de vermogensaanwasdeling
ondernemingsgewijze wordt uitgevoerd, ten behoeve
dus van de werknemers in eigen bedrijf. Het VAD-
voorstel van de regering is collectivistisch en niet
aantrekkelijk voor de individuele werknemer".
(Van onze correspondent)
HAARLEM In Haarlem is
gistermiddag de opleiding tot
croupier van start gegaan,
waarmee de nationale stichting
casino-spelen in de nabije toe
komst zijn speelzalen in Zand-
voort, Valkenburg en Scheven-
ingen hoopt te bemannen. De 65
deelnemers (geselecteerd uit
300 sollicitanten) worden in
vier maanden klaargestoomd
voor hun vak daarna begint
een nieuwe cursus waarvoor de
stichting opnieuw 70 geschikte
kandidaten hoopt te vinden.
Overigens is de opleiding
slechts een springplank. Het
duurt 4 jaar voordat een crou
pier zijn vak helemaal onder de
krue heeft. Vandaar dat de spel
leiders in het eerste legale casi
no van Nederland (opening 1
oktober in een vleugel van het
daartoe verbouwde Bouwesho-
tel in Zandvoort) voor slechts
eenderde uit Nederlandse leer
lingcroupiers zal bestaan, en
voor tweederde uit Duitsers,
Fransen, Engelsen en Belgen.
De toekomstvooruitzichten zijn
echter riant. Een volleerde grou-
pier verdient van 50.000 tot
70.000 gulden per jaar.
Voor een groep Nederlanders
heeft de komst van legale casi
no's echter een schaduwzijde.
Het zijn de (vaak zeer vakbe
kwame en eerbare) croupiers
van illegale casino's in Neder
land die zwaar gaan lijden on
der de concurrentie van de lega
le gokpaleizen. Ze zullen op
straat komen te staan, want de
nationale stichting casino-spelen
wil ze niet in dienst nemen.
Directeur Nico de Rooy: „Dat is
een beleidsbeslissing van mijn
bestuur geweest. Het heeft niets
te maken met het karakter of
de persoon van de betrokkenen.
Het niet wettig te hebben ge
functioneerd is voor ons een
voldoende motief om iemand te
weigeren."
De heer De Rooy deelde mee
dat het eerste Nederlandse casi
no in Zandvoort van middelgro
te klasse zal zijn: 1000 m2 speel-
oppervlakte, 6 tot 12 hele speel
tafels met een maximum capaci
teit van 500 tot 600 spelers (ter
vergelijking: het casino in het
Belgische Knokke telt 23 hele
speeltafels). Wanneer ook de ca
sino's in Valkenburg en Sche-
vemngen operationeel zijn, be
staat er volgens hem werkgele
genheid voor 600 tot 1000 men
sen „bij succes misschien
voor meer". De plaats waar het
Valkenburgse casino komt,
staat nog niet vast. Deze speel
zaal zou in februari volgend
jaar open moeten gaan. Voor
Scheveningen ziet directeur De
Rooy het Kurhaus als de ideale
plaats, maar ook hier zal met de
gemeente overeenstemming be
reikt moeten worden.
(Van een onzer ver
slaggevers)
DEN HAAG - De
kandidaten voor het
schriftelijk eindexa
men Latijn dienen
opnieuw dit examen
te kunnen maken,
waarbij de opgave
dan niet buiten het
examenprogramma
gaat. Tot deze slot
som zijn leraren ge
komen, die namens
vele collega's de
tweede-kamercom
missie voor onder
wijs en wetenschap
pen een brief hebben
gestuurd.
Ook wordt gewezen
op de mogelijkheid
het cijfer, dat het
schoolonderzoek
heeft opgeleverd als
eindcijfer te accepte
ren, maar dan blijven
er ook onbillijkhe-
De eindexamenkan
didaten moesten zich
over een stuk fraai
Latijn van Cicero
buigen. Het was uit
„de officiis" (over de
plichten), een erkend
filosofisch werk.
Nu staat er in het
programma voor het
examen, dat het een
stuk moet wezen,
„waarvan geen bij
zondere vertrouwd
heid is vereist met de
persoonlijke stijl van
de schrijver of met
het onderwerp." In
de wandeling op de
school heet dit: een
neutraal stuk Latijn,
en dat was het niet.
De brief aan de on
derwijscommissie is
gestuur door drS. P.
H. M. ten Berge van
het Edith Stein Colle
ge in Den Haag. Hij
vond het stuk al te
moeilijk voor de exa
minandi, maar ook
moeilijk genoeg voor
zichzelf Hij ontmoet
te vervolgens vrij
veel ongenoegen over
het stuk Latijn, niet
alleen in Den Haag,
maar overal elders in
het land.
Hij deelde mee nog
ruet aan het nakijk-
werk te zijn toegeko
men. Er zouden colle
ga's zijn, die er ook
niet aan willen begin-
Staking in Bastia
Het eiland Corsica is gisteren ge
troffen door een algemene staking,
als gevolg van het gisteren in
Parijs begonnen proces tegen een
van de voornaamste leiders van de
afscheidingsbeweging op het ei
land, dr. Edmond Simeoni, die
wordt beschuldigd van opruiing.
Vorig jaar ontstonden onlusten in
Bastia, waarbij twee Franse politie
mannen om het leven kwamen.
Gisteren was het zeer rustig in
Bastia Het openbaar ven/oer lag
stil, regeringskantoren, scholen,
banken en veel bedrijven bleven
Drs. P. H M ten
DE BILT (ANP) - De reeks
aardbevingen, die de afgelo
pen weken een spoor van ver
nielingen heeft getrokken
over de aardbodem is geen
abnormaal verschijnsel. Het
enige opmerkelijke is dat de
bevingen nu bijna tegelijker
tijd optreden. Een woordvoer
der van het KNMI in Den Bilt
heeft dit desgevraagd meege
deeld.
In alle gebieden, waar de afge
lopen weken aardbevingen
zijn gevoeld zijn deze natuur-
fenomenen geen uitzondering.
Zij komen voor op die plaat
sen waar continenten op el
kaar botsen. Dit is het geval
langs de gehele westkust van
het Amerikaanse continent,
hetgeen de bevingen in Peru
en Canade verklaart. Ook be
vingen in Centraal-Azië, zoals
de beving van het afgelopen
weekeinde in Sowjet-Centraal-
Azië behoort, aldus het KNMI,
niet tot de uitzonderingen. Ita
lië en de rest van de landen
rond het Middenlandse zeege
bied zijn ook gebieden, waar
bevingen geen bijzonderheid
De beving, die enkele maan
den geleden in Noord-Neder
land werd gevoeld is volgens
het KNMI achteraf waar
schijnlijk toch geen aardbe
ving geweest. Men denkt nu
meer aan een bovengrondse
ontploffing, of een vliegtuig,
dat op grote hoogte door de
geluidsbarrière is gebroken.
De gemelde gesprongen rui
ten, wijzen aldus het KNMI,
op luchtdrukveranderingen,
en die treden bij een beving
niet op. Ook verschuivingen in
de aardkorst als gevolg van de
aardgasboringen zijn niet
waarschijnlijk, aldus het KN
MI.
Demonstratie
en dreigbrieven
om Harm Dost
ARNHEM (ANP) - Relaese-
Arnhem, het Jongerencentrum
Willem I en de progressieve par
tijen van de Arnhemse gemeen
teraad zullen zaterdag bij de
grensovergang Beek-Wyler bij
Nijmegen een demonstratie hou
den tegen de veroordeling in
Duitsland van Harm Dost. Deze
is in Kleef tot een gevangenis
straf van drie jaar en negen
maanden veroordeeld wegens
„drukhandel" in het afkickcen
trum in Arnhem, waarbij hij
ook Duitse aap heroïne verslaaf
de jongeren zou hebben gehol
pen
Het gezin van de Duitse advo
caat R. Hoelkeskamp ontvangt
de laatste dagen dreigbrieven
uit Nederland. De familie heeft
aan Release-Arnhem geschre
ven dat zij niets met de veroor
deling van Harm Dost te maken
heeft, terwijl Release heeft ver
klaard niets met de dreigbrie
ven te maken te hebben. Twee
kinderen van de advocaat heb
ben tot woede van vader Hoel
keskamp in het afkickcentrum
verbleven. Dochter Sabine is in
een Duitse gevangenis later met
Harm Dost getrouwd.
(Van onze onderwijsredactie)
DEN HAAG „Je hebt je diploma gehaald, maar je kimt geen
werk krijgen. Wat nu? Schrijf een opstel en bedenk zelf een titel."
Dit zal voor een aantal mavo-3 examenkandidaten een nogal
pijnlijk onderwerp zijn geweest uit een reeks van tien, waaruit
zij gisteren morgen konden kiezen bij het Nederlands. Maar
misschien leverden de gedachten van hen, die zich aan dit thema
hadden gewaagd, kostbare maatschappijkritische informatie op
voor de oudere generatie.
zoutzuur waaraan een overmaat
magnesiumpoeder wordt toege
voegd, over neutronen in een
aluminiumatoom, over atomen
meer-keuzetoets bij 20 onder
werpen. De samenstellers van ten, Het werk i
ken.
De reeks van tien onderwerpen
bood voldoende variatie voor
een aantrekkelijk examen, een
greep: „De belangrijkste dag in
mijn leven", „Een schip ver
dweenDe actie „Honden m
de goot", „Kunt u me de weg
naar Hameien vertellen, me
neer?", De gevoelens van een
wedstrijdsportman in de uren
vlak voor een belangrijke wed
strijd", „Reclame op de televi
sie".
Ook de Mavo-4-kandidaten kon
den kiezen uit een reeks van
redelijk goede onderwerpen: „Is
Olympisch goud de moeite
vaard?" „Mijn eerste succes",
„De gevoelens op het moment
dat je voor het laatst de school
deur achter je dichtslaat". Wat
dieper groeven de volgende on
derwerpen: „Beroepsleger of
dienstplicht", „Moet de Ooster-
schelde dicht?", ,Moet de consu
ment beschermd worden?" en
ook: „Thuis spreek ik dialect,
maar op school...."
Het examen natuur- en schei
kunde, dat gistermiddag voor
Mavo 4 werd afgenomen, mocht
niet moeilijk worden genoemd.
De opgaven stonden op een nor
maal niveau en waren goed te
maken: open vragen over de
reactie van een hoeveelheid
de opgavan hadden zich duide
lijk onthouden vj
listische opgaven.
ECONOMIE
De VWO- en
lijk onthouden van al te specia- Het examen economie 1 voor
Havo was een goed verzorgd
stuk werk: vragen over diepte-
breedte-investeringen
hand van het jaarverslag van de
Havo-kandidaten Nederlandse Banki over de va.
j j zonder overneia. tie
df maal overzichtelijk uit en er viel
over de fabricage- en commer- mets aan te merken op.
c e kostprijs van een produkt, gaven waren weliswaar niet ge-
een over de afschnjvmgsmetho- ®aklteliik_ ma„ dfJL
makkelijk, maar zullen deson
danks door de meeste kandida
ten met plezier zijn verwerkt.
in een molecuul zuurstof, over
de structuurformule van een
viertal stoffen en over verhitting
van kwikoxyde. Voorts een
den bij de aanschaf van een
nieuwe machine en een over de
liquiditeitspositie van een indus
triële onderneming. Hoewel de SCHEIKUNDE
opgaven vrij pittig waren en
met name nogal wat rekenwerk VWO en Havo hadden gisteren
te pas kwam aan de oplossing ook scheikunde tegelijkertijd,
van de diverse problemen, was De opgaven voor VWO (over de
zich zouden herhalen, toen din- moleculen met een dipool en
gen werden gevraagd die de over butadien) werden door een
leraar, die wij hierover benader
de, gekenschetst als erg pittig.
Enkele vragen waren zo lastig,
dat met de beantwoording daar
van kostbare tijd verloren kan
zijn gegaan. Het totaal was ook
nogal veel, hoewel van een goe
de variatie kon worden gespro
ken. Op de school die wij be
zochten verlieten van de 25 kan
didaten slechts twee het lokaal
voortijdig.
Van de scheikunde-opgaven
voor het Havo was de totale
indruk: goed werk. Wel werden
nogal zware eisen gesteld aan
twee vaardigheden: het redelijk
snel kunnen overzien van een
probleem en het goed kunnen
werken met parate kennis. Op
vallend was, dat weinig ge
vraagd werd op organisch ge
bied.
Van de open vragen kan wor
den gezegd, dat zij vrij sterk in
VWO-stijl waren geformuleerd,
die Havo-kandidaten niet ge
wend zijn.
Een 95-jarige volks
leider in Bangla
desh Maulana
Bhasiani, richt zich
hier tot zijn volge
lingen aan de India
se grens, waar de
bewoners van Ban-
gladesj demonstre
ren tegen een India
se dam in de rivier
de Ganges. Zij be
schuldigen India er
van met de dam het
transport te be
moeilijken en door
de dam teveel water
aan de rivier te ont
trekken in de zo
mermaanden, waar
door Bangladesj
met watergebrek te
kampen heeft.
