C
zijn
Watervoorzieningsbedrijf
Bloembollenstreek staakt
onttrekking grondwater
uters
pelen in
Opsplitsen van waterwinning
Om bollenkwekers te sparen
Uil
-{ATEKUACr ió MiSl 1976
LEIDSE COURANT
PAGINA 5
(Van een onzer verslaggevers)
BOLLENSTREEK Het Gas-
en Watervoorzieningsbedrijf
voor de Bloembollenstreek
heeft zich naar aanleiding van
plannen van Provinciale Water
staat, om te komen tot de reor
ganisatie van de drinkwater
voorziening, uitgesproken vóór
het opsplitsen van de produktie
in drie grote bedrijven. Eén be
drijf gaat zich bezighouden met
de grondwaterwinning, één met
de rivierwaterwinning en één
met de duinwaterwinning.
De heer W. Koeken, directeur
van het Hillegomse bedrijf,
denkt dan niet alleen aan de
provincie Zuid-Holland, maar
vindt het bij voorbeeld voor de
duinwaterwinning verstandiger
als men komt tot een bedrijf dat
de winning van duinwater be
heert in het gebied van Den
Helder tot Hoek van Holland.
Hij wenst dat de drie waterwin-
bedrijven gescheiden blijven,
omdat bij het reinigen van
grondwater heel andere metho
den dienen te worden gebruikt
dan bij het reinigen van rivier
water. Aan het reinigen van
grondwater hoeft, volgens de
heer Koeken, minder gedaan te
worden.
Hij wil alleen dat de produktie
wordt gebundeld, want hoe
meer er geproduceerd wordt,
des te goedkoper het water aan
de man gebracht kan worden.
„De distributie moet zoveel mo
gelijk in handen blijven van de
bestaande bedrijven. Grote ver
spreidingsgebieden van het wa
ter vergen een grote en ingewik
kelde organisatie, wat de prijs
van het drinkwater onnodig op
jaagt", aldus de heer Koeken.
„Het onttrekken van water aan
rivieren is überhaupt veel
kwetsbaarder dan het onttrek
ken van water aan de bodem.
In de Rijn kwam een paar jaar
geleden een uiterst gevaarlijke
chemische stof terecht De pro
duktie moest worden gestaakt",
zo zegt heer W. Koeken.
Henk v.d. Post
BOLLENSTREEK - De kans dat het Gas - en
Watervoorzieningsbedrijf voor de Bloembollen
streek, gevestigd in Hillegom, over vijf jaar niet
langer grondwater aan de diverse polders in de
Bloembollenstreek onttrekt, is vrij groot. Mogelijk
staakt het bedrijf op eigen initiatief zijn activitei
ten om de bloembollenteelt, voor het overgrote
deel van de in deze streek wonende mensen de
belangrijkste inkomsten, niet te belemmeren. Een
andere mogelijkheid is dat de overheid het bedrijf
oplegt dat het zijn activiteiten binnen een bepaalde
periode moet staken.
Als het bedrijf inderdaad stopt met de waterpro
ductie betekent dit, zo heeft de directeur van het
Gas- en Watervoorzieningsbedrijf becijferd, dat de
consument tenminste 20 gulden en ten hoogste 40
gulden meer moet gaan betalen voor het drinkwa
ter, dat dan elders moet worden aangekocht Het
watervoorzieningsbedrijf zal in de komende jaren
onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om op
andere wijze in de behoefte aan drinkwater te
voorzien. Provinciale Waterstaat heeft inmiddels
een advies uitgebracht over deze kwestie aan
Gedeputeerde Staten. G.S. moet de minister van
C.R.M., Irene Vorrink, adviseren bij de beslissing
of de bollenkwekers mogen telen ten koste van
het watervoorzieningsbedrijf of dat het watervoor
zieningsbedrijf water mag onttrekken aan de bo
dem ten koste van de bloembollenkwekers.
Oude strijd
In het begin van de jaren zeventig kwamen er
protesten van bollenkwekers tegen de activiteiten
van het waterbedrijf. Door het onttrekken van
grondwater aan de Zilkerpolder, Hoogeveense pol
der en de Langevelderpolder (tegen Noordwijk)
wordt de teelt van bollen in gevaar gebracht, zo
menen bollenkwekers, want het grondwaterpeil
daalt Verder treedt alom in deze polders verzilting
op. Het onttrekken van water aan de bodem zou
al veel schade aan de teelt hebben toegebracht.
Sinds het midden van de jaren zestig is het
onderhavige gebied aangewezen als beschermd
waterwingebied. Volgens de verordening die in een
dergelijk gebied geldt mogen geen ontsmettings
middelen worden gebruikt, omdat dan de kwaliteit
van het grondwater gevaar loopt. Het gaat daarbij
vooral om de ontsmettingsmiddelen Shell DD en
chloorbroompropeen en juist deze middelen zijn
onmisbaar bij het telen van bollen.
Tot voor kort waren de gemeenten belast met het
uitvoeren van deze verordening, maar nu heeft de
provinciale overheid de verantwoordelijkheid op
zich genomen. Als het Gas- en Watervoorzienings
bedrijf voor de Bloembollenstreek een definitieve
vergunning krijgt om water te onttrekken aan de
diverse polders, dan zal de Provinciale Waterstaat
letten op een stipte naleving van de verordening.
Dat betekent dat bloembollenbedrijven in de toe
komst gecontroleerd zullen gaan worden op het
gebruik van Shell DD en chloorbroompropeen.
Volgens ingewijden onder wie medewerkers van
het landbouwconsulaat in Lisse, zullen bloembol
lenbedrijven als zij deze middelen niet meer mo
gen gebruiken, gedoemd zijn te verdwijnen. De
overheid zou dan de bedrijven moeten uitkopen
en dat betekent dat er een bedrag van ongeveer
1 miljard gulden op tafel moet komen.
"Gelet op de belangen van de bloembollencultuur,
alsmede de beperking die de winning van grond
water ter plaatse ondervindt door het voorkomen
van verzilting, is het wenselijk dat gezocht wordt
naar andere mogelijkheden om in de behoefte aan
drinkwater te voorzien en de waterwinning in de
bollenstreek binnen afzienbare tijd te beeindigen.
Het is duidelijk dat veel onderzoek verricht moet
worden alvorens concrete voorstellen kunnen wor
den gedaan. Een periode van vijf jaar is nodig
om alternatieven te zoeken en te realiseren", zo
meent het bestuur van het gas- en waterbedrijf.
De heer W. Koeken, directeur van het Gas- en
Watervoorzieningsbedrijf voor de Bloembollen
streek, stelt dat alleen al voor de inkoop van water
elders, een bedrag van 20 gulden per gezin met
twee kinderen in rekening moet worden gebracht
"Nieuwe investeringen in het bedrijf, zoals bijvoor
beeld het aanpassen van het buizennet kunnen
leiden tot een verdubbeling van dit bedrag", aldus
de directeur.
Een ander gevolg van het inkopen van water bij
andere bedrijven is dat de kwaliteit minder zal
zijn dan het water dat het bedrijf nu levert
(onttrokken aan de bodem- red.). De omliggende
waterproductiebedrijven leveren veelal water dat
afkomstig is uit rivieren: water dat gereinigd moet
worden met veel chemische middelen.
naamde „terminals", een soort televisietoe
stellen met een toetsenbord, die verbonden
zijn met de computer in Zoe term eer. De
patiënt, die wordt opgenomen, geeft zijn
persoonlijke gegevens op aan de assistente,
die alles intikt op het toetsenbord, waarna
de gegevens verschijnen op de „beeldbuis".
Met een druk op de knop kan de assistente
deze gegevens laten verdwijnen, waarna ze
automatisch worden opgeslagen in de cen
trale computer. Wanneer de patiënt ontsla
gen wordt kan de assistente de gegevens
weer laten verschijnen om de aanvullende
gegevens toe te voegen. Maar ook jaren
later, wanneer dezelfde patiënt opnieuw zou
moeten worden opgenomen, zijn degegevens
op ieder moment beschikbaar.
Uiteindelijk is het de bedoelingdat de hele
administratie van de ziekenhuizen op het
systeem wordt aangesloten. Momenteel
werkt men aan automatisering van de pa
tiëntenadministratie op de poliklinieken, en
mogelijk nog dit jaar wordt in Voorburg
een begin gemaakt met de financiële admi
nistratie. Uiteindelijk moeten ook alle me
dische gegevens van de patiënt de computer
in.
Het toekomstbeeld is een automatisering, die
de arts de mogelijkheid geeft op ieder wille
keurig moment van zijn patiënt alle gege
vens op te vragen, zoals van de rontgenafde
ling, laboratoria, apotheek en EEG-afdeling.
Ook het uitwisselen van gegevens over een
patiënt onder de artsen onderling is dan een
simpele zaak geworden. Door bovendien
meer ziekenhuizen uit de regio op dezelfde
computer aan te sluiten kunnen ook tussen
de ziekenhuizen onderling gegevens worden
uitgewisseld.
Met name voor de Leidse agglomeratie met
zijn vele ziekenhuizen kan het systeem van
groot belang worden. Doordat men hier
geregeld in een ander ziekenhuis wordt op
genomen dan voorheen is het belangrijk dat
men snel over de al bekende informatie over
de patiënt uit andere ziekenhuizen kan be
schikken. Het kan echter nog vele jaren
duren voordat het systeem ook werkelijk
volledig in alle ziekenhuizen is doorgevoe;.'.
Het ge
bouw van
het Gas- en
Watervoor
zieningsbe
drijf in Hille
gom
if t
IIDEN De biologisch-dyna-
lische winkel „Repelsteeltje"
het jongerencentrum ,,'t
:ehuys" wil zijn klanten
ig uitbreiden. „Het is nog
;ds te veel een studenten-
iekje dat bij ons in de winkel
it. Daar willen we van af.
moet zo zijn dat iedere
idenaar bij ons komt kopen",
Annemiek van der Veen,
van de zeven vrijwilligers
„Repelsteeltje",
iwel het winkeltje een raam
ift aan de zijde van de Bree-
lat, ligt het wat onopvallend,
it is één reden waarom wij
weinig bekend zijn. Een an-
reden is dat de doorsnee-
idenaar niet weet wat hij met
ilogisch-dynamisch voedsel
moet". Dit proberen de vrij-
igers zo veel mogelijk te on-
angen door de „klanten" op
meest persoonlijke manier te
iaderen. „We praten er met
over wat ze met bepaalde
ukten kunnen doen",
de winkel is bovendien alle
igelijke informatie te krijgen
ir natuur-zuivere produkten,
Is boekweit, gierst en tarwe-
:1. De produkten worden be-
ikken direct van een mole-
(tarwemeel) of van een bio-
isch-dynamische tuin. (Boek-
feit en gierst),
erwijl we genieten van een
PPie kamille-thee en een tarwe-
vertelt Annemiek van der
een: „Je begrijpt gewoon niet
hoif iedereen zich laat volstop-
erd éfen met allerlei vacüum-verpak-
beslisi produkten in poedervorm
Is ik (aar nog de nodige kunst- en
inzel>rfstoffen aan toe zijn ge-
het oegd, terwijl het allemaal zo
zelf te maken is,
atstejat nog gezonder is ook". Met
in beschuldigende vinger wijst
T ON\? naar fabrikant die de
insument volgens haar op-
ringt, al maar wittebrood te
■■■en. In „Repelsteeltje" wordt
ergelijk brood aangeduid met
stopverf". „Wel wordt dan ook
•eer beweerd dat het zo goed
om zemelen te eten. Dat is
;ens mij de grootste verlak-
Evenzogoed kan je dan
ibrood eten. Dat is gezon-
en bevat bovendien zeme-
als
its in
ardapppelen
eliswaar is de aardappelprijs
middels weer enigszins ge
lald in vergelijking met een
lar weken geleden, toch loont
ft de moeite eens "in „Repel-
fltje" te gaan kijken naar
dukten, die de aardappel ge-
ikelijk kunnen vervangen en
ivendien meer voedingrijke
)ffen bevatten. „Het is ver-
inderlijk dat boekweit, een
geleden nog volksvoedsel
immer één zo volledig ver-
ongen is door de aardappel.
ials de prijzen voor de aard-
ipel thans nog zijn, is boek-
fit zelfs goedkoper". Het pro-
;em voor veel kopers is, dat
niet weten hoe ze het moeten
fiden. Hetzelfde geldt voor
erst. En het is zo gemakkelijk,
kookt het als rijst in de tijd
vijftien minuten. Je kunt
'eit en gierst combineren
allerlei soorten sausjes.
¥*1
ethuisje
het biologisch-dynamisch
meer bekendheid te geven
Annemiek van der Veen bezig met het verpakken van tarwemeel in „Repelsteeltje".
is er in „het Breehuys" tevens
een eethuisje ingericht Voor
3.50 krijgen de bezoekers elke
woensdag en vrijdag een ander
menu voorgeschoteld bereid
met produkten uit „Repelsteel
tje". Het menu van afgelopen
woensdag was: Een „de zon
schijnt weer"-soep die was ge
trokken uit groene kruiden,
brandnetels, bloemkool en uien,
sla met komkommer en radijs
jes bereid met een soort kwark
dat de curieuze naam „dickmil-
ch" draagt, rooie kool met ui,
boekweit, rijst met pinda-hazel
nootsaus en thee met koek toe.
Voor degenen die gewend zijn
dagelijks een flinke portie aard
appelen, naast hun vlees en ge
kookte groente op te scheppen,
overgoten met een behoorlijke
hoeveelheid jus, misschien een
wat merkwaardig menu, voor
Annemiek van der Veen is het
evenwel dagelijkse kost
De brandnetels liggen ons wel
wat zwaar op de maag. Waren
dat niet die enge planten die
blaren veroorzaakten, als je er
bij je spel in het bos langs liep?
„Inderdaad", aldus het nuchtere
commentaar van Annemiek van
der Veen. „Maar het zijn erg
gezonde planten. Wanneer je ze
weekt in warm water, gaat de
„prikkel" eraf. Je kunt ze ge
bruiken ter vervanging van pe
terselie".
Groenten
Groenten zijn niet te krijgen in
„Repelsteeltje". „We zijn er wel,
eens mee begonnen, maar moes
ten de helft weggooien, omdat
er geen vraag naar was. Vaak
gebeurde het dat we zelf weken
achtereen sla zaten te eten van
het overschot". De groenten
voor het eethuisje worden be
trokken bij het enige winkeltje
in Leiden dat onbespoten groen
te verkoopt.
De klanten bepalen overigens
voor een groot deel wat „Repel
steeltje" verkoopt „Wanneer er
iemand vraagt om een bepaald
produkt, proberen we het zo
gauw mogelijk te krijgen. Op
die manier breiden we het as
sortiment langzaam uit. Zo was
er een jaar geleden vraag naar
echte pindakaas. Niet van de
troep dat met een klein laagje
pinda's gemaakt is en verder is
aangelengd met olie, maar zui
vere pindakaas smeuïg gemaakt
met de olie van de gebruikte
pinda's. Dat is natuurlijk wel
veel duurder dan pindakaas uit
de supermarkten, maar je doet
er ook langer mee, omdat het
veel compacter is."
Hetzelfde geldt voor zelfgebak
ken brood, dat door „Repelsteel
tje" wordt gepropageerd. Mees
tal wordt hiervoor het tarwe
meel, dat de vrijwilligsters van
de molenaar betrekken en zelf
verpakken, gebruikt. „Het is
leuk om zelf brood te bakken
en de „hap-slik"-methode, die
veel menden gebruiken bij het
„verse" wittebrood, laat je wel
uit je hoofd. Het is echt goed
kauwen, daardoor gebruik je er
minder van. Verhaaltjes dat je
na een paar dagen met zelfge
maakt brood elkaar de hersens
in kan slaan, zijn verzonnen.
Misschien moet je eens een dun
sneetje afsnijden, maar de rest
kun je dan gewoon eten. Dat is
bepaald niet het geval met fa-
brieksbrood. Als je dat pro
beert, loop je kans een voedsel
vergiftiging te krijgen, door al
die kunst- en kleurstoffen die ze
erin stoppen.
Piggelmee-winkeltje
Annemiek van der Veen ziet
niet in waarom „Repelsteeltje"
wat zij noemt, een „piggelmee-
winkeltje", zou moeten blijven".
Wanneer iedereen eens een bee
tje ging nadenken over hoe hij
gezond kan eten, zie ik meer
biologisch-dynamische winkels
in Leiden komen. Waarom zou
alleen Albert Heijn met zijn va-
cuumverpakte namaak-voedsel
vestigingen overal in de stad
kunnen hebben? Wanneer er
meer vraag komt naar gezond
voedsel zie ik een belangrijke
plaats voor winkeltjes zoals het
onze in de stad".
Elisabeth Vogels
(Van een onzer verslaggevers)
Computers gaan in de toekomst
zeer grote rol spelen in de zieken-
Het Elisabethziekenhuis in Leider-
het Diaconessenziekenhuis in Lei-
nauw betrokken bij de proefnemin-
een computersysteem, dat uiteinde-
administratieve handelingen moet
en waarmee alle gegevens
worden opgeslagen in een
computer in Zoetermeer. Het sys-
"t thans nog volledig in de kinder-
In de eindfase moet het mogelijk
een chirurg of een verpleegkundi-
een simpele druk op de knop
informatie over een patiënt
(terminal) te toveren.
In het Voorburgse Diaconessenhuis wordt
al geruime tijd proefgedraaid met een com
putersysteem. Momenteel is echter nog
slechts een eerste fase uitgevoerd: de auto
matisering van de opname-afdeling.
De automatisering met behulp van compu
ters is in Amerikaanse ziekenhuizen al zeer
ver gevorderd. In Nederland wordt er mo
menteel in verschillende ziekenhuizen mee
geëxperimenteerd. In maart 1973 besloten
ook tien ziekenhuizen in de regio Zuid-Hol-
land-Noord samen te gaan werken om de
computers langzaam in te voeren voor hun
informatieverwerking. Men verenigde zich
in de Stichting Zisam (Ziekenhuissamen-
werking), die de uitvoering van de automati
sering in handen kreeg, en in Zoetermeer
een centrale computerruimte inrichtte. Be
halve het Elisabethziekenhuis en het Diaco
nessenziekenhuis zitten in deze stichting on
der meer het Bethlehem-ziekenhuis in Den
Haag, Hyppolytus en het Oude en Nieuwe
Gasthuis in Delft en het Voorburgse Diaco
nessenhuis. Men besloot het systeem voorlo
pig alleen in te voeren in het Voorburgse
ziekenhuis en het St Jozef-ziekenhuis in
Gouda. In de toekomst worden ook de acht
andere ziekenhuizen geautomatiseerd. Het
uiteindelijke streven van de Zisam is om alle
ziekenhuizen uit dit gebied op de centrale
computer in Zoetermeer aan te sluiten.
Op de opnameafdeling van het Voorburgse
Diaconessenhuis, waar men nu al bijna een
jaar met de computers werkt, staan zoge
