Voor de laatste keer:
„Herkent u deze tijd?"
Feuchtwanger
waarschuwde
het Duitse
volk tijdig
voor nazisme
TELEVISIE VANAVOND
l.llimiHl.ll
TELEVISIE WOENSDAG
RADIO VANAVOND
RADIO WOENSDAG
TERUGBLIK
„De gebroeders Lautensack"
DINSDAG 6 APRIL 1976
NEDERLAND I
Teleac
18.15 Les Gammas (les 32)
NOS
18.45 Informatie voor Spanjaar
den
18.55 Journaal
VARA
19.05 Horen zien zwijgen
19.25 De Pallisers (afl. 26. slot)
20.20 2 voor 12, quiz
21.00 Het grote Folkfestival, do
cumentaire
NOS
21.35 Journaal
VARA
21.50 Spelen met muziek
22.30 Gedicht
NOS
22.31 Den Haag Vandaag
22.46 Journaal
NEDERLAND II
NOS
18.45 Paulus de Boskabouter
18.55 Journaal
NCRV
19.05 De geheime schatten van
de Rode Zee (afL 2)
19.30 Tweekamp, quiz (afl 27)
NOS
20.00 Journaal
NCRV
20.25 De Gebroeders Lautensack
(afl. 1)
21.25 Herkent u deze tijd?, quiz
(finale)
22.25 Hier en Nu
23.05 Tot besluit
NOS
23.10 Journaal
NDR
18.00 CC Consul In Bremen
18.30 Journaal
18.45 Klaas Vaak
18.55 Nordschau Magazine
19.26 Vrijwillige brandweer
WDR
18.00 Nieuws uit Noordrijnland
Westfalen
18.05 Ahoi, Pacific Lady
18.45 Detectiveverhaal
19.15 Hier und Heute
19.45 Grap om kwart voor acht
20.00 Journaal
20.15 Kennen Sie Kino?, quiz
21.00 Paule Paulander, speelfilm
22.30 Journaal EIDE]
ig na;
indel
DUITSLAND II
18.20 Popeye-tekenfilm
18.35 De Enterprise. SF-tekenfil
19.00 Journaal
21.15 KPaul Gauguin (afl. 3, sk
21.00 Journaal
21.15 Kennzeichen D
22.00 Wie sterft heeft meer
het leven, documentaire
22.30 Journaal
ril a
18.00 Ti-Ta-Tovenaar
18.05 Wickie, de Viking
18.30 Open School, quiz (afi.
19.45 Journaal
20.15 Tafel 7 (slot)
20.45 Verover de aarde (Us), 4
cumentaire A
21.35 Boudewijn de Groot, liedjeif
22.00 Het vrije woord
22.30 Journaal
NEDERLAND I
NOS/NOT
9.30,11.10 Schooltelevisie
Teleac
15.00 Sociale verzekering (les 4)
AVRO
15.30 Het wonder der natuur
15.55 Kies je sport
16^0 De holle bolle boom
HILVERSUM I
PP 18.19 Uitzending van D66. AVRO
18.30 Nws. 18.41 Met droefheid geven
wij kennis. 19.00 (S) Licht ensemble.
NOS 19.15 Accoord. AVRO 20.00 Van
avond 20.00 (S) Toppers van toen. 20.30
(S) De Raad van ooms en tantes. 20.55
(S) Muziek op stap. 21.25 (S) Linker
been gezocht. 22.00 (S) Meeluisteren
met... AVRO-medewerkers vertellen over
hun werk en draaien platen van hun
keuze. 22.30 Nws. 22.40 Radiojournaal.
23.00 (S) Dichter bij de muziek 23.20
(S) Er floot een vogel in de wei 23.55
Nws.
HILVERSUM II
Kerk in meervoud. 20.00 Nws. 20.05
Lijdensmeditatie 20.20 (S) Francoit
Couperin Ie Grand 20.45 (S) Komponifl
en radio 21.45 Organisch lezen of ge
drag en wangedrag van de Babels. NOS
23.00 Met het oog op morgen (23.03
Aktualiteiten-overzicht 23.20 Den Haag; j
vandaag) 23.55 Nws.
HILVERSUM III
HILVERSUM I
TROS 7.00 Nws. 7.02 (S) Komer maar
eens uit. (7.30 Nws. 7.41 Aktua. 8.30
Nws. 8.36 Gymnastiek voor de huis
vrouw). 10.00 (S) Van heinde en verre.
10.30 Nws. 10.33 (S) Toerja-toernee.
11.45 (SL) Café chantant. 12.26 Mede
delingen. 12 30 Nws. 12 41 Aktua. 13.00
(S) Een mondje Frans. 13.30 (S) Sport
na sport voor jongens en meisjes. 14.00
(S) Specialiteiten a la carte. 15.00 (S)
close-up. (15.30 Nws) 16.30 (S) Keer
punt. OVERHEIDSVOORL. 17.20 Wereld
Gezondheidsdag 1976 TROS 17.30 Nws.
17.32 Aktua-magazine.
HILVERSUM II
VARA 7.00 Nws. 7.11 Ochtengymnastiek
7.20 In de Rode Cirkel (8.00 Nws.) 9.35
Waterstanden 9.40 Schoolradio 10.00
Radioweekblad. 11.00 Nws. 11.03 Om
budsman. 11.15 Even „bij" draaien
12.00 Brussel - Centraal. 13.00 Nws.
13.11 Dingen van de dag. 13.25 Een
middagje stoomradio 16.00 Nws. 16.03
HILVERSUM III
KRO 7.02 (S) Drie op je boterham 9 03
(S) Pep-op-drie. 11.58 Bericht vastenak-
tie. 12.03 (S) Drie tussen de middag.
14.03 (S) Pop-Kontakt. 16.03 (S) D«
Hitmeesters.
HILVERSUM IV
NCRV 700 Nws. 7.02 Het levende
woord. 7.08 Te Deum laudamus. 7.30
(S) Preludium 9.00 Nws. 9.02 (S) Onder
schooltijd 9.30 Theologische etherleer
gang 10.00 (S) Orkestpalet. 12.00 (S)
Pianowerken uit de Romantiek 12.30 (S)
Zangersportret. 13.00 (S) Wiener Kaffee
13.27 (S) Beroemde soloconcerten
14.00 Nws. 14.02 (S) Hier en nu. 15.00
(S) Vertolkers beluisterd. Afl. 4. 16.30
(S) Muziek van eigen tijd.
Er blijft ons ook maar weinig
bespaard in dit barre leven. Nu
moesten wij gisteravond weer
beleven dat inspekteur Colombo
die flodder-regenjas, waar je
soep van kon koken maar waar
in hij al jaren lang zo doeltref
fend de wereld van de misdaad
bestreed, geruild had voor een
aanstootgevende nieuwe jas, die
hij dan ook met zijn verjaardag
van zijn vrouw cadeau had ge
kregen. Hij kon er, naar zijn
eigen zeggen „niet in denken."
Allicht niet. Gelukkig had hij
tegen het einde van de aflever-
Henk
Terlingen
terug
bij NOS
HILVERSUM - Henk Terlin
gen, onlangs ontslagen bij de
Veronica Omroep Organisatie,
is als free-lancemedewerker te
ruggekeerd bij de NOS. Hij ver
schijnt incidenteel in de tv-uit-
zending Studio-Sport en maakt
voor de NOS-radio reportages.
ing toch weer dat oude lor aan,
zodat hij het raadsel rond „de
grote Santini" toch weer tot een
gehaaide oplossing kon bren
gen. Er viel nog een kleine af
wijking van het normale pa
troon waar te nemen, die de
zwart-wit kijker waarschijnlijk
ontgaan is: de inspekteur rookte
namelijk groene sigaren. Maar
dat kan ook wel een stunt ge
weest zijn van de illusionist, die
de hoofdrol speelde.
Hoe dat zij, AVRO en TROS
hadden de televisieavond vrij
wel geheel uit overbekend serie
werk opgetrokken. Er restte al
leen nog „Aktua" voor het ge
beuren van de dag. Het was
Wibo van de Linde en zijn mak
kers natuurlijk niet ontgaan, dat
de Nederlandse regering on
langs 2 Sovjet-russen heeft uit
gewezen. Een van hen was ken
nelijk in dienst geweest bij een
computerservicebedrijf en dat
was voor Ed van Kan en Ivo
Niehe reden om wat losse ge
sprekjes te voeren met al of niet
gewezen functionarissen van die
b.v. een bloemlezing van korte
statements, waar men geen cent
wijzer van werd. En de brave
Ed trok uit het geheel dan ook'
de enige, nietszeggende conclu
sie, die er uit te trekken viel. Hij
zei: „De affaire zal ongetwijfeld
nog een staartje krijgen." Bob
Kroon was er voor een overzicht
van de situatie in het Midden
Oosten met een ingebouwd in
terview met Ismael Fahmi, de
Egyptische minister van buiten
landse zaken. Behoorlijk jour
nalistiek werk.
Herman Hofhuizen
HOU
HET
SCHERM
IN
HET
OOG
LEIDSE COURANT/HET
Met ingang van vanavond, Ned. II
om 20.25 uur, zendt de NCRV in vijf
delen de tv-feuilleton „De gebroe
ders Lautensack" uit. Deze film is
een produkt van de Oostduitse tv,
een bewerking van de gelijknamige
roman van Lion Feuchtwanger, in
de dagen van Hitier een van de
felste bestrijders van diens persoon
en van diens verderfelijke natio-
naal-socialistische leer.
Feuchtwanger schreef het boek over
de gebroeders Lautensack, dat ten
op de werkelijkheid steunt, na de
oorlog, toen hij zich metterwoon in
Amerika had gevestigd. De strek
king van dit boek grijpt evenwel
terug op eerdere romans van zijn
hand. Al in de jaren '30, tijdens de
opkomst van de nazi's, verschenen
„Der falsche Nero" en „Der Erfolg",
waarin hij afrekende met het opko
mende Hitlerisme. Als een van de
eerste Duitsers zag hij het gevaar
lang tevoren in. Hij was ook een van
de eersten die door Hitier op de
zwarte lijst werden geplaatst. In de
nacht na de machtsovername door
Hitler in 1933 werd zijn woning in
Berlijn door nazistisch gepeupel ge
plunderd. Zijn boeken werden mee
genomen en in het openbaar ver
brand. Door Hitier persoonlijk werd
Feuchtwanger van zijn burgerrech
ten vervallen verklaard, ofschoon hij
hls oud-frontstrijder in het Duitse
leger in de oorlog van '14-'18 bijzon
dere staatsvoorrechten genoot. Zijn
kritische geest, de man die later
zozeer gelijk zou krijgen, kon men
in het toenmalige nazistische Duits
land niet gebruiken. Hij vluchtte
naar Rusland, omdat hij meende
daar als jood geaccepteerd te zullen
worden, doch nam later de wijk naar
Frankrijk, dat hij eerst had gemeden
vanwege de nawerking van de Drey-
fus-affaire, de golf van anti-semitis-
me, waarin hij zich niet veilig voelde.
Door de met de Duitsers heulende
regering-Vichy werd hij echter geïn
terneerd, een gevangenschap waar
uit hij later door de Amerikanen
werd bevrijd.
Door geboorte en aanleg was
Feuchtwanger als het ware voorbe
stemd om de opponent van Hitier te
worden. Feuchtwanger was een ge
boren Münchener, de Zuidduitse
stad waar Hitier ook in zijn jonge
jaren verbleef en waar in broeierige
brouwerskelders het nazistische on
kruid wortel schoot Feuchtwanger
heeft van die kelderbijeenkomsten
meegemaakt en begrepen, dat de
enghartige bloed- en bodem-theo
rieën en het Ubermensch-fanatisme
van de nazi's tot dood en verderf,
zouden voeren, als ze een voet aan
de grond zouden krijgen. Daarenbo
ven was hij filosofisch aangelegd,
studeerde aan verschillende Europe
se universiteiten, waar hij een we-
reldbrede blik ontwikkelde.
Dit verklaart zijn analitische, uitleg
gende stijl van schrijven, die steunt
op een laat-romantische vlucht uit de
werkelijkheid. Hij baseert zich op
feiten, op dingen die rond hem ge
beuren, maar voegt daar gefanta
seerde elementen aan toe in een
zodanige vermenging van verdichtsel
en verloop, dat zijn boeken als ro
mans overeind blijven en tegelijker
tijd toch een visie op het actuele
gebeuren vertegenwoordigen. Dit
was precies wat Hitier zo hels op zijn
boeken maakte, zodat ze op de
brandstapel moesten.
Het boek „De gebroeders Lauten
sack" is geheel in die vorm gevat
Het behandelt een waar verhaal in
de dagen van Hitiers opkomst, het
speelt zelfs in de directe omgeving
van Hitier, maar er lopen ook men
sen in rond die louter aan de fanta
sie van de schrijver zijn ontsproten.
Lautensack in deze roman is de wer
kelijk bestaan hebbende Eric-Jan
Hanussen, een helderziende en net
als Hitier een Oostenrijker. Hanus
sen hield zich bezig met occultisme
en vond een bestaan in kermisver
maak. Hitler had een zwak voor
occulte zaken, liet zich graag de
toekomst voorspellen en voegde Ha
nussen toe aan zijn troep trawanten,
die later als SS van zich deed spre
ken.
Hanussen had echter geen broer. Die
heeft Feuchtwanger erbij gefanta
seerd om zijn boek als roman meer
cachet te verlenen. Wel is waar, dat
Hanussen aan de hand van Hitier
carrière wilde maken, dat hij diens
persoonlijk adviseur wilde worden,
een leider van de leider. Te dien
einde liet hij zich voor het karretje
van Hitier spannen. Hij liet zich
gebruiken voor het scheppen van
een schijnwereld, waarin Hitler met
meer en meer succes het Duitse volk
poogde binnen te voeren. Hitier vond
Hanussen ook bereid om dubbelspel
te spelen met wie hem in de weg
stonden in zijn gang naar de absolu
te alleenheerschappij. Zo werd op
instigatie van Hitier door Hanussen
de Rijksdagbrand voorspeld, waarin
Hitier aanleiding vond om Röhm en
diens staf in de nacht uit te moor
den. Röhm was leider van de SA,
de Sturm-Abteilung, die als een
soort lijfwacht voor Hitler gold.
Maar Hitier wantrouwde Röhm en
verdacht hem ervan hem van zijn
plaats te willen verdringen. Tenslotte
brak het moment aan, dat Hanussen
teveel wist. Hij werd op een nacht
vermoord op een vuilnisbelt en veer
tien dagen later gevonden. De politie
heeft de daders weten te achterha
len, maar toen had Hitier al zoveel
macht, dat de zaak werd gesepo
neerd en in het vergeetboek gestopt.
Tussen dit alles door spelen in dit
boek ook nog liefde en illusionisme
in de betere kringen een rol, hetgeen
een stuk persoonlijke tragiek ople
vert voor de betrokkenen.
De strekking van deze historische
roman met een politieke tint is ech
ter wijder. Het gaat Feuchtwanger
erom aan te tonen hoe het manipule
ren met mensen en gemanipuleerd
worden tot een onontkoombaar
noodlot voert, zodra een absoluut
systeem van regeren hoger wordt
gesteld dan de rechten van de mens,
van het individu. Dat heeft Hanus
sen moeten ervaren, later Röhm en
nog weer later het hele Duitse volk.
Hiermee is verklaard waarom de
NCRV deze produktie heeft aange
kocht, nog los van de kwaliteit van
het verbeelde. Het ligt evenzeer voor
de hand, dat de NCRV niet instemt
met de tendens die de Oostduitse tv
erin heeft gelegd, nl. dat het gevaar
van manipulatie van mensen een
typische kwaal zou zijn van kapita
listische landen.
In de eerste aflevering vanavond
maakt men kennis met Hanussen en
diens optreden op hypnotische
avondjes. Hij wordt daar ook inge
pakt door de nationaal-socialisten,
die hem een prettige baan in het
vooruitzicht stellen. Hij komt in con
tact met Hitler en met Röhm, alsme
de met andere grote figuren uit de
nazi-wereld en de Duitse kapitalis
ten, die om der wille van de smeer
met Hitier aanpapteh. Intussen
wordt in de pers het optreden van
de nazi's gehekeld vooral door ene
dr. Paul Cramer die op de zwarte
lijst van de nazi's wordt geplaatst.
De nazi's maken een begin met hun
nacht- en nevel-arrestaties.
Regisseur Albrecht Börner heeft de
film naar dit boek vervaardigd in de
gedragen, ietwat overdreven gesti
leerde stijl, waarin de filmers uit de
jaren '30 werkten, denk bijvoorbeeld
aan Fritz Lang. Dit versterkt het
historisch karakter van dit feuille
ton, dat niet direct om de Oostduitse
bedoelingen, maar wel om de filmi
sche kwaliteit en vanwege Feucht-
wangers waarschuwing een indruk
wekkende produktie is geworden.
TON OLIEMULLER
Eric-Jan Hanussen tekende zijn eigen doodvonnis door zich in te dringen in de hoge nazikringen rond Hitier.
De ziekte van Glencora neemt in het laatste deel van De Pallisers een tragische wending.
The Tumble Weeds treden op in de laatste aflevering van „Herkent u deze tijd?"
Na zesendertig uitzendingen
komt een einde aan het NCRV-
programma „Herkent u deze
tijd?" In de finale, als gewoon
lijk geleid door Kick Stokhuy-
zen, wordt gespeeld door drie
teams die een voorronde en een
halve finale in winst hadden
omgezet: twee teams uit Rotter
dam en een team uit UtrechL
Het aantal prijzen is in deze
laatste uitzending groot. Het
muzikale deel wordt verzorgd
door Ronnie Tober, Thèrèse
Steinmetz en The Tumble
Weeds, die voor het eerst hun
„Sweet memories" brengen.
Ned. II, 21.25 uur.
Pallisers
Deel 26 van De Pallisers dat
vanavond wordt uitgezonden, is
tevens het laatste. Men kan nog
zien, hoe de ziekte van Glencora
een tragische wending neemt en
dat Plantagenet zich er alleen
doorheen moet slaan. Van zijn
kinderen moet hij vernemen
wat de plannen van Glencora
waren. De man zelf heeft weer
plezier in het leven; hij gaat zich
indringend bemoeien met het
Kick Stokhuyzen: „Tot ziens alle
maal". Want zijn programma „Her
kent u deze tijd?" loopt ten einde.
parlement en hoopt het 10-tallig
stelsel in te kunnen voeren.
Ned. 1,19.25 uur.
Folkfestival
Onder de kop „Het Grote Folk-
over de verkiezingen, die 2 no
vember worden gehouden. Drie
man van de VARA waren drie
weken in Amerika om gegevens
te verzamelen.
festival zendt de VARA drie
documentaires uit, waarin de
verkiezingsstrijd in Amerika
wordt gevolgd. Vanavond de
eerste aflevering, met vragen
aan prominenten en vertegen
woordigers uit de bevolking
Rode Zee
De NCRV brengt vanavond het
tweede deel van „De geheimen
van de Rode Zee", onder de titel
„De parelroute". De Franse
avonturier Henri de Monfreid
heeft met zijn trouwe helper
Awad drie schepen uitgerust om
daarmee zijn geluk te beproe
ven in de parelvisserij. De sche
pen zijn maar nauwelijks uitge
varen of de Fat-el-Rahman
loopt op een rif. Een noodlottig
toeval? Of zou de sinistere wa
penhandelaar Salim Mouti er
meer van weten?
Ned. 1,19.05 uur.
Tweekamp
Vanavond wordt de derde wed-
Polo de Haas speelt opnieuw met muziek, op Ned. I om 21.50 uur.
strijd gespeeld in de finaleronde
van Tweekamp. Deze keer tre
den de teams van het Stedelijk
Gymnasium uit Leiden en het
Bisschoppelijk College uit Roer
mond tegen elkaar aan. Het
team dat vanavond verliest, is
in deze finale kansloos.
Ned. II, 19.30 uur.
Morgenmiddag
„Kies je sport" is morgenmid
dag gewijd aan zaalhandbal.
Een wedstrijd wordt gespeeld
door de handbalvereniging
Aalsmeer en SDO uit Bussum.
Informatie over zaalhandbal
wordt gegeven door George van
Noessel.
Woensdagmiddag, 15 55 uur.
Bolle boom
Op muziek van Tonny Eyk en
op teksten van Piet Geelhoed en
Robert Smit zendt de AVRO
weer een deel Holle Bolle Boom
uit. Het hotel wordt deze keer
verbouwd en dat brengt natuur
lijk een heleboel problemen met
zich mee.
Woensdagmiddag Ned. I, 16.20
uur.
