Redding
van Lockheed
zit in
de
lucht
Opel verraste met
Kadett convertible
TERUGBLIK OP GENÈVE '76
WEGWIJS
AUTO
GRAMMEN
PAGINA 9
LEIDSE COURANT
19' f—
(Van onze correspondent Harold Watkins)
ASHINGTON Een bedrijf dat zijn schuldeisers
vee miljard gulden verschuldigd is, het ongenoegen
jeft gewekt van een aantal regeringen van de
•ootste landen, en een aantal klanten heeft met
etalingsmoeilijkheden, schijnt rijp te zijn voor een
iellc likwidatie. In deze ongunstige positie lijkt de
ockheed Aircraft Corporation zich te bevinden. Het
I echter onwaarschijnlijk dat het ooit zo ver zal
unen met deze Amerikaanse industriële gigant,
ockheed is namelijk de grootste leverancier voor
(Amerikaanse regering. Dit ene feit zou wel eens
Harder kunnen wegen dan al het andere. Want
idanks alle onthullingen van omkoping in het
litenland door Lockheed-functionarissen en hun
enten, geven luchtvaartspecialisten en beursex-
rts het bedrijf een verbazingwekkend goede kans
l er bovenop te komen. De verkoopcijfers van
ickheed belopen altijd nog acht miljard gulden per
ir, waardoor het bedrijf gerekend kan worden tot
grootste vijftig Amerikaanse ondernemingen,
lim zestig procent van de produktie is bestemd
ior de Amerikaanse regering. Het grootste deel van
opdrachten is winstgevend. De orderportefeuille
|oed gevuld.
jmenteel heeft Lockheed acht grote programma's
ien, die genoeg geld opleveren om de toekomst
timistischer te zien dan een jaar geleden. De
ectie is er van overtuigd de leningen terug te
nnen betalen die de regering vijf jaar geleden heeft
garandeerd.
m aan die verwachting te voldoen zal Lockheed
rst een grote hindernis moeten nemen: een nieuwe
met een aantal banken om de schuld
terug te schroeven,
overeenkomst laat nu al maanden op zich
en wordt hoofdzakelijk tegengehouden door
jingsschandaal en de daaruit voortvloeiende
van de effecten- en valutacommissie om
toestemming te geven een aandeelhouders-
bijeen te roepen voor goedkeuring van
Intussen heeft de Amerikaanse marine gevraagd om
fondsen tot 430 miljoen gulden voor de aankoop van
twaalf transporttoestellen van het type S-3a. Er wordt
ook al gestudeerd op een tankerversie.
De Lockheed projectielen- en ruimtevaartondeme-
ming wordt algemeen beschouwd als het sterkste deel
van de onderneming, met jaarcijfers in 1974 van grof
geschat 2.5 miljard gulden. Dit bedrijfsonderdeel
steunt hoofdzakelijk op de produktie van de vanaf
duikboten te lanceren ballistische raketten voor de
marine en op geheime ruimteprogramma's voor de
luchtmacht, waaronder waarschijnlijk de verken
ningssatellieten waarover zoveel gesproken wordt.
Dit bedrijfsonderdeel staat nu op het punt om de
derde generatie onderzeeraketten in produktie te
nemen; de Trident. Volgens een ruwe schatting zou
dit programma, waarin de bouw van 400 of meer
raketten wordt verwacht oplopen tot ergens tussen
de 15 en 18 miljard gulden alleen al voor de raketten.
De Trident heeft in 1975 al 1.3 miljard gulden opgele
verd, hoofdzakelijk voor onderzoek en ontwikkeling.
Het bedrag zal waarschijnlijk nog dit jaar stijgen.
Lockheed verleent ook medewerking aan volgstations
op de grond voor de luchtmacht. Ongeveer 1/8 van
de omzet in 1974, ofwel ongeveer 1 miljard gulden,
lag op het vlak van de ruimtevaart.
De Lockheed-Georgia-ondememing is de derde van
de drie grote onderdelen van Lockheed. De verkoop
daar in 1974 wordt op 1,2 miljard gulden geschat,
terwijl het totaal daar in het afgelopen jaar steeg
tot 1.5 miljard.
Lockheed heeft ook nog een scheepsbouwondeme-
ming, die evenals de L-1011 een grote verlieslijdende
operatie is. De scheepsbouwsektor leverde in 1974 een
verlies op van 40 miljoen gulden.
De eerste fase van de nieuwe overeenkomst met de
banken, houdt een verlaging in van de rente die
Lockheed moet betalen over niet door de regering
gegarandeerde leningen tot 1 miljard gulden. Die
rente is nu verlaagd tot 4 procent, inplaats vdn,tde
bijna 8 procent die het bedrijf anders tegenwoordig
zou moeten betalen. Dat bespaart Lockheed 40 mil
joen gulden per jaar.
Als die overeenkomst heelhuids door het omkoop
schandaal komt, dan zou Lockheed een lichtelijk
solieder beeld kunnen geven aan de toekomstige
klanten voor haar produkten, vooral aan de partiku-
liere klanten, hoofdzakelijk binnenlandse en buiten
landse luchtvaartmaatschappijen.
Dan zou de sleutel tot de toekomst van Lockheed
gevormd kunnen worden door hun succes bij het
opvoeren van de verkoop van hun Jumbo straalvlieg
tuig, de L-1011 Tristar. Er zit voor Lockheed een heel
ironisch kantje aan het Tristar-programma. Het vlieg
tuig wordt door alle rapporten van luchtvaartexperts
een doorslaand succes genoemd. Volgens sommige
deskundigen is de Tristar zelfs een beter vliegtuig
dan de DC-10.
Maar door al de financiële moeilijkheden waar Lock
heed zich tegenover geplaatst zag bij het opzetten van
het Tristar-programma en door de over de hele lijn
slechte economische positie van de luchtvaartmaat
schappijen, werden lang niet genoeg toestellen ver
kocht.
Lockheed heeft aan de Tristar niets kunnen verdie
nen omdat de kosten van ontwikkeling en produktie
zo hoog waren dat ze er 280 hadden moeten verkopen
om zelfs maar quitte te spelen. Tot nu toe werden
pas 155 toestellen verkocht
De grote vraag is nu of ze de enorme verliezen
moeten afschrijven, tot 1.25 miljard gulden, en daar
door in de positie terecht komen dat ze meer geld
verloren hebben dan alle aandeelhouders in het be
drijf hebben geïnvesteerd.
Een dergelijke afschrijving zou de banken die betrok
ken zijn bij de Lockheed-leningen ertoe kunnen bren
gen om het wel voor gezien te houden en te gaan
proberen om Lockheed eenvoudigweg uit te verko
pen, waarschijnlijk stukje bij beetje, aan andere
bedrijven. Het Tristar-programma is dan misschien
het enige dat bij een dergelijke actie geheel en al
zou verdwijnen.
Maar Lockheed heeft nog steeds plannen met de
Tristar. De luchtvaart toont enige opleving. Over de
hele wereld zijn nog 65 luchtvaartmaatschappijen die
nog niet voor een jumbojet van een bepaald type
hebben gekozen.
Intussen heeft Lockheed nog 28 orders lopen voor
de L-1011. Als er geen nieuwe orders geplaatst wor
den zouden ze er toch nog 17 af te leveren hebben
in 1977 en later.
Lockheed heeft nog maar 3850 man aan het werk
voor het Tristar-programma, wat nogal wat minder
is dan de 14.000 van begin 1973. Zonder het L-1011-
programma zou Lockheed een redelijk levensvatbare
onderneming zijn.
Dezelfde afdeling die de L-1011 produceert bouwt
immers ook het anti-duikboottoestel de P-3C Orion
en de S-3a Viking. Aan die twee projecten werken
11.000 man.
Ongeacht of Canada, Japan en Nederland zich zullen
terugtrekken uit de aankoop van de P-3c vanwege
de omkoopschandalen, zal het laatste C-type van dat
toestel toch uit de Lockheed-fabrieken blijven rollen
met een snelheid van 12 per jaar tot en met 1979,
bestemd voor de Amerikaanse marine.
Bovendien bestaan er plannen op het Amerikaanse
ministerie van defensie voor orders van nog eens 16
in 1980 en 24 in 1981. Tot nu toe zijn er slechts 26
geleverd aan het buitenland, terwijl het toch in feite
het enige toestel in zijn soort is.
Vorig jaar bedroeg het verlies 35 miljoen gulden. Het
bedrijf hoopt dat stormachtige verliesbeeld te keren
met het nieuwe contract van 650 miljoen gulden voor
twee onderzeeboot begeleidingsschepen die in 1978 en
1979 afgeleverd moet worden.
Hoewel Lockheed zwaar heeft verlóren op de L-1011,
is toch in de afgelopen jaren over de hele lijn steeds
winst geboekt. In 1973 maakte Lockheed op een
verkoop van 7 miljard een winst van 46 miljoen
gulden. In 1974 werd een winst geboekt van 58
miljoen gulden op een verkoop van 8,4 miljard gul
den.
Over de eerste negen maanden van 1975 bedroeg de
winst van Lockheed bijna het dubbele van dezelfde
periode in 1974, en kwam uit op 93 miljoen gulden.
De cijfers voor het gehele afgelopen jaar zijn nog
niet bekend.
Zelfs als Lockheed de huidige schandalen te boven
komt en op de een of andere manier iets kan doen
aan de ergste problemen met de L-1011 in de komen
de paar jaar, is deze onderneming waarschijnlijk toch
een sterk verzwakt bedrijf dat een zware dobber zal
hebben aan de strijd tegen hun beter gefinancierde
concurrenten. Bovendien bestaat de kans dat Lock
heed tegen die tijd een aantal legercontracten is
kwijtgeraakt of daarvoor door zijn slechte concurren
tiepositie niet in aanmerking komt Dit betekent ook
dat Lockheed met een tekort aan werk komt te zitten.
In een rapport aan de Garantiecommissie voor nood-
leningen van de regering heeft Lockheed aangekon
digd dat het hele bedrag van 500 miljoen gulden dat
nog op die garantie openstaat voor het einde van 1978
terugbetaald zal zijn. Een jaar geleden had Lockheed
berekend dat ze nog 250 miljoen gulden schuldig
zouden moeten blijven aan het eind van 1978.
De autotentoonstelling van Ge-
nève die tot afgelopen zondag
werd gehouden is over het al
gemeen genomen de "beurs"
waar de paradepaardjes ko
men van de automobielfabri
kanten. Vaak groot nieuws
dus. Zo ook dit jaar weer. Een
absolute wereldprimeur dit
maal was de super-BMW, de
630 CS en de 633 C SI. Een
coupé van absolute topklasse,
welke door de fabriek wordt
betiteld als: "het nieuwe
ideaal", waarbij eigenschap
pen zoals o.a. besturing, bedie
ning, zitcomfort, wegligging,
remmen, actieve- en passieve
veiligheid, comfort, afwerking
en styling slecht met superla
tieven omschreven kunnen
worden. De prijs is minder
ideaal dan nieuw: zo rond
60.000 gulden. Maar dan krijg
je ook een auto met een zescy-
linder motor, goed voor 185
pk. en 210 km per uur.
Wat schriel doet daartegen
over aan de andere wereldpri
meur van Ford Ghia. Een han
dige kleine stadsauto, ontwor
pen voor stadsverkeer en het
doen van boodschappen. Deze
stadswagen is ontworpen om
een maximum bestuurbaar
heid te krijgen. Vandaar de
zeer kleine draaicirkel en zijn
compacte afmetingen - slechts
258 cm lang-. De wielbasis is
171 cm, de grootste breedte
149 cm en de hoogte 138,4 cm.
Ondanks deze kleine afmetin
gen kan deze Ford stadswagen
vier volwassenen vervoeren.
Het tentoongestelde wagentje
was een prototype. Het is de
bedoeling dat een 1 liter dwar
sliggende Ford motor - zoals
die voor de nieuwe Ford'Fies
ta is geplanned - achterin kan
worden aangebracht. De grote
Ford-troef, de Fiesta, stond
niet op de tentoonstelling.
Over de Fiesta gesproken: In
de herfst van dit jaar zal deze
wereldprimeur voor Ford op
de Europese markt verschij
nen. In zoverre een wereldpri
meur, dat Ford Motor Compa
ny voor de eerste keer in haar
bestaan met een kleine auto
op de markt komt.
De Ford Fiesta werd in Mer-
kenich bij Keulen ontwikkeld.
De produktie van deze kleine
wagen zal beginnen in Saar-
louis. Later in het jaar zal deze
wagen ook worden gebouwd
in Dagenham (Engeland) en in
Valencia (Spanje). Wat prijs en
afmetingen betreft zal de Ford
Fiesta duidelijk onder die van
de Escort liggen.
Opeis troef in Genève, een
complete verrassing, is een
echte convertible - een auto
dus waarvan het dak geheel
geopend kan worden - van de
Kadett, die de naam Aero
kreeg.
De Aero is gebaseerd op de
Opel Kadett 2-deurs Sedan
met de 1200 S motor van 60
DINpk. De topsnelheid be
draagt 142 km/u en de accele
ratie van 0 tot 100 km/u ge
schiedt in 17,5 sec.
door Gerard
Croné
Het uiterlijk wordt geken
merkt door de brede rolbeugel
die niet alleen de carrosserie
de nodige stijfheid geeft maar
ook ter bescherming van de
inzittenden dient. Het afneem
bare dak en opvouwbare dak
en achterruitgedeelte zijn een
voudig te openen. Het dakpa
neel past in een speciale op
bergplaats in de koffer met
slechts weinig verlies van kof
ferruimte. Ook bij een geheel
beladen koffer kan het dak
gemakkelijk opgeborgen wor
den.
- Nieuws voor sportwagenent
housiasten is er in de Lancia
Gamma, ontworpen door Pi-
ninfarina, zowel in coupé als
in limousine-uitvoering. Beide
uitvoeringen hebben een 2,5
liter motor.
Renault presenteerde in Gene
ve nieuwe uitvoeringen van de
Renault 5 en van de Renault
15 en 17.
De Renault 5 GTL is een ex
treem zuinige uitvoering van
de bestaande Renault 5. De
Renault 5 GTL heeft een 1300
cc motor van 42 DINpk en
heeft een topsnelheid van 135
km/u. Bij een constante snel
heid van 90 km/u is het benzi
neverbruik ongeveer 1 op 20;
bij constant 120 is dat onge
veer 1 op 15.
Van de sportcoupés van Re
nault, de 15 en de 17, zijn
zowel het uiterlijk als het inte
rieur vernieuwd evenals de
technische eigenschappen. De
Renault 15 wordt geleverd met
de 1289 cc motor; in de Re
nault 17 wordt de 1647 cc TX
motor met vijf versnellingsbak
gemonteerd.
De autosalon in Genève toonde natuurlijk ook "droomauto's", zoals dit ontwerp
van de Italiaan Colani. Het voertuig werd ontworpen voor een Arabische prins,
wiens naam geheim gehouden wordt.
De verkeersdrukte op zon
dagen is sinds 1972 niet toege
nomen, maar de wegen zijn op
werkdagen en zaterdagen
meer belast. Desondanks was
de zondag, tot de "autoloze
zondagen" kwamen in 1973,
nog duidelijk de drukste dag
van de week. Dat valt op te
maken uit de geregelde ver
keerstellingen van het CBS.
Alfa Romeo heeft besloten
om met terugwerkende kracht
vanaf 1 januari 1976 de garan
tietermijn te verlengen tot
twaalf maanden zonder kilo
meterbeperking waardoor de
zekerheid voor de klant, ten
opzichte van het produkt, nu
ook gegarandeerd wordt ten
aanzien van de onderhouds
kosten van de Alfa Romeo
produkten.
Lamborghini gaat samen
met BMW een sportwagen ont
werpen.
Innocenti (Leyland) wordt
overgenomen door een staats
raad. Daarmee komt een einde
aan de troebelen rond de Mila
nese fabriek, die vier maanden
door de arbeiders bezet werd
gehouden, omdat Leyland het
bedrijf wilde sluiten.
Uit een door Veilig Verkeer
Nederland in samenwering
met 274 garagebedrijven inge
steld onderzoek bleek dat bij
een derde van 35.000 gecontro
leerde auto's de verlichting
niet in orde was.
Opgelet alleen al hierom
gaat de politie in april stevig
optreden. Ook zal worden ge
controleerd of men Deel III
heeft en de autogordel om. Zo
niet dan een bekeuring, zegt
de politie.
Per 19 maart is de korting
op Shell Zelftankstations ver
hoogd van 2 tot 3 cent per liter
voor bezine en van 5 tot 6 cent
voor de brommerbrandstof
Shellina.
6 De Belgen gaan ons voor:
een vijf tot tien jarenplan
voorziet daar in de aanleg van
2500 km nieuwe fietspaden,
waarmee een bedrag van 15
miljard Bfrs gemoeid is. Per
jaar betekent dat 5 procent
van het budget voor de wegen.
De Kadett met afneembaar dak
Het stadsautootje van Ford
De BMW coupé 630 CS.
