Geëmotioneerde Herrema
getuigde tegen ontvoerders
Philips introduceert
nieuwe automotor
GEEN „GRATIE
VOOR KOTALLA
Randkrant
Operatie brug-op-reis in Düsseldorf
Onderzoek
kernfusie in
gevaar
PvdA wil
„afbouw"
alimentatie
Ruim 4000
werkloze
academici
Kansen voor
DAM-chips
VRIJDAG 27 FEBRUARI 1976
LEIDSE COURANT
J
PAGINA 10
Van onze correspondent Ro
ger Simons
DUBLIN Dr. Tiede Herre-
ma (57) kon gisteren zijn emo
ties moeilijk bedwingen, toen
hem voor de rechtbank in Du
blin werd gevraagd of zijn
gevangenschap in Ierland ver
geleken kon worden met zijn
belevenissen tijdens de oorlog
in een Duits concentratie
kamp. Dr. Herrema kreeg tra
nen in de ogen, dronk wat
water en moest zich verman
nen voordat hij bevestigend
kon antwoorden.
De getuigenis van de Neder
landse industrieel vormde het
hoogtepunt van de zitting voor
de speciale criminele recht
bank van Dublin, waar giste
ren opnieuw zijn kidnappers
verschenen. Twee dagen gele
den werd het proces verdaagd
nadat de rechtbank de be
schuldigingen had gehoord
aan het adres van een gevan
geniscipier, die Eddy Gallag
her, een van de negen beklaag
den, zou hebben mishandeld.
ROTTERDAM (ANP) - Als de
regering niet snel met beleid
slijnen komt is het niet denk
beeldig dat Nederland af moet
haken op het gebied van de
kernfusieresearch.
De stichting Fundamenteel On
derzoek der Materie (FON) en
het Reactorcentrum Nederland
(RCN), die zich met dit soort
onderzoek bezighouden, hebben
het kabinet al anderhalf jaar
geleden gevraagd wat er moet
gebeuren, maar tot op heden is
antwoord uitgebleven. Vooral
bij de FON is men daar zeer
verontwaardigd over.
Het ministerie van Economische
Zaken, dat verantwoordelijk is
voor de toekomstige energie
voorziening in Nederland, wil
geen besluiten nemen, voordat
het standpunt van de Europese
Gemeenschap wat betreft kern
fusie bekend is. „Wij willen
voorkomen, dat er nu dure din
gen gedaan worden, die later
onnodig zouden blijken," aldus
een woordvoerder van EZ.
DEN HAAG (ANP) - Vanuit de
PvdA-fractie in de Tweede Ka
mer is de regering gevraagd een
onderzoek in te stellen naar de
mogelijkheden om te komen tot
een „afbouw" van de duur van
de alimentatie.
Dit standpunt is neergelegd in
het voorlopig verslag van een
bijzondere kamercommissie
over het regerings-rapport over
de financiële positie van de ge
scheiden vrouw en haar gezin
nen. In dit verslag wordt gesug
gereerd om over te gaan tot een
alimentatie-regeling, die als
volgt is: Voor een ontbonden
huwelijk dat minder dan twee
jaar heeft geduurd geen alimen-
tatierecht.
Voor een huwelijk met een duur
van 2 tot 5 jaar hooguit 1 jaar
alimentatierecht.
Van 5 tot 10 jaar huwelijk hoog
uit twee jaar en van 10 tot 20
jaar huwelijk hooguit vijf jaar
alimentatierecht.
Voor ontbonden huwelijken
waaruit kinderen zijn geboren
geen alimentatierecht voor de
vrouw, maar wel voor de kinde
ren. Dit alimentatierecht zou
kunnen lopen tot het einde van
de leerplichtige leeftijd.
ROTTERDAM (ANP) - Het
aantal werkloze academici is
eind 1975 boven de 4000 geko
men. Dit betekent een stijging
met 500 gedurende de tweede
helft van het vorig jaar.
Bovenaan de lijst met WW-trek-
kende academici staan de juris
ten (641), sociologen (467), psy
chologen (312), en economen
(307) die gezamenlijk bijna de
helft van het totaal uitmaken.
Maar de laatste tijd is er ook
een stijging waar te nemen bij
artsen, chemici, biologen en bij
de meeste technici (vooral che
mische ingenieurs). Momenteel
is zo'n vier procent van de aca
demische beroepsbevolking in
Nederland zonder werk. Voor
de totale werkende bevolking is
dit vijf procent.
Ziekteverzuim
daalde eind '75
DEN HAAG (ANP) - Het ziek
teverzuim in het vierde kwar
taal van 1975 is zowel voor man
nen als voor vrouwen ten op
zichte van dezelfde periode in
1974 iets gedaald.
Bij de mannen was het ziekte
verzuim in het vierde kwartaal
1975 8,8 pet. en bij de vrouwen
11,0 pet. Dit is resp. 0,4 en 0,6
pet. minder dan in 1974. Dit
blijkt uit cijfers van het Cen
traal Bureau voor de Statistiek
(CBS) en het Nederlands Insti
tuut voor Praeventieve Genees-
kundeTNO
PROCES GAAT ZEKER VIJF WEKEN DUREN
Wegens hevige rugpijn daar
door had Gallagher zich niet
kunnen concentreren op wat
zijn advocaat hem voor de
rechtzitting had verteld.
Oorspronkelijk was overeen
gekomen, dat de advocaat als
verdediger voor de twee
hoofdbeklaagden Gallagher en
Marian Coyle, zijn 21-jarige
vriendin die hem hielp bij de
gijzeling van dr. Herrema, zou
optreden. Gisteren verklaar
den beide verdachten, dat zij
zelf voor hun verdediging zou
den zorgen. Mr. Seamus Soro-
han was voortaan slechts hun
adviseur. Rechter Pringle, die
afgelopen maandag door Gal
lagher werd uitgescholden
voor „politieke hond" nam ge
noegen met die regeling.
De rechtbank werd gisteren
zwaarder bewaakt dan tijdens
de eerste zittingsdag op maan
dag. Dit was een gevolg van
het feit, dat rechter Pringle
voorafgaande aan de zitting
een bombrief had ontvangen.
Bij de aanvang van de zitting
werden de beschuldigingen
voorgelezen. Zowel Gallagher
als Coyle weigerden schuld te
bekennen. Ook de andere twee
beklaagden, die momenteel
met hen terecht staan wegens
medeplichtigheid, ontkenden
alle schuld. De overige vijf
beklaagden zullen vanaf 26
april apart voor het tribunaal
verschijnen.
Dr. Tiede Herrema zag er gis
teren goed uit. Hij beschreef
hoe hij van de ene naar de
andere schuilplaats werd ge
sleept, nadat hij in oktober in
Limerick gevangen was geno
men. Over zijn gevangenschap
in een schuilplaats in Mount
Meilick zei hij, dat hij werd
gedwongen op een bed te gaan
liggen en dat hij aan polsen en
voeten werd vastgebonden.
„Mijn oren werden met wol
volgestopt en met plakbank
beplakt. Ik moest met mijn
vingers eten. De kamer was
erg vuil. Er zaten vlooien in
het bed. Ik legde Marion Coyle
uit dat deze omstandigheden
verschrikkelijk waren en dat
dit indruiste tegen alle afspra
ken over de goede rechten van
de mens. Daarop stond zij ten
minste toe, dat ik mijn blind
doek wegnam".
Aanklager mr. Noel Macdo-
nald noemde de kidnapping
„een weerzinwekkende mis
daad in de ogen van de gecivi
liseerde wereld". De aanklager
werd herhaaldelijk onderbro
ken door Gallagher, die naast
Coyle gezeten, aantekeningen
maakte. De beklaagde riep tel
kens, dat er harder moest wor
den gesproken omdat „hij een
beetje doof was". Men ver
wacht, dat het proces zeker
vijf weken gaat duren.
Een vliegtuig met aan boord 37 ton hulpgoederen is vandaag vertrokken naar
het getroffen Guatemala. De goederen zijn bekostigd door een actie van het Rode
Kruis, die 2,5 miljoen opbracht. Op de foto worden dozen kindervoeding vanuit
het centraal magazijn van het Rode Kruis gehaald.
DEN HAAG (ANP) De Duitse oorlogsmisdadiger Kotalla (67)
heeft ook in hoger beroep zijn kort geding tegen minister Van
Agt van Justitie om strafonderbreking te verkrijgen verloren. De
civiele kamer van het Gerechtshof in Den Haag heeft in zijn
vervroegd gedane uitspraak het vonnis bevestigd van de president
van de rechtbank in Den Haag van juli vorig jaar, die de
vordering van Kotalla, een van de „drie van Breda", afwees.
Kotalla, die ondercommandant
het concentratiekamp
Amersfoort is geweest werd in
1948 ter dood veroordeeld. Deze
straf werd in 1951 omgezet in
levenslange gevangenisstraf.
Tijdens zijn pleidooi voor het
hof stelde de landsadvocaat, mr.
E. Droogleever Fortuijn, dat de
vordering van Kotalla erop
neerkomt dat gratie wordt ge
vraagd. Gratie is een gunst,
geen rechtsplicht, aldus de
landsadvocaat. „Zolang de wet
levenslange gevangenisstraf
kent kan men niet zeggen dat
de tenuitvoerlegging onrechtma
tig is".
Het Haagse hof overwoog in
zijn arrest onder meer dat te
nuitvoerlegging van een leven
slange gevangenisstraf niet be
schouwd kan worden als een
onmenselijke straf in de zin van
de Europese verklaring van de
rechten van de mens.
Kotalla's advocaat mr. W. L.
Nouwen had in zijn pleidooi
voor het hof onder andere be
toogd dat volgens die verklaring
niemand „en dat betekent ook
geen oorlogsmisdadiger" aan
folteringen of een onmenselijke
straf mag worden onderworpen.
„Lichamelijk en geestelijk is
Kotalla zo afgetakeld dat hij
niet meer als een normale ge
vangene beschouwd kan wor
den. Hij heeft permanent medi
sche begeleiding en ook geeste
lijke verzorging nodig. Is voort
zetting van de straf geen on
menselijke foltering? aldus mr.
Nouwen in zijn pleidooi.
DEN HAAG (ANP)
Er bestaat een re
delijke kans, dat het
failliete bedrijf DAM-
chips in Haarlem-
meer zijn pro-
duktie op korte ter
mijn kan hervatten.
Met een serieuze ge
gadigde zijn thans
onderhandelingen
gaande over de over
name van het bedrijf,
aldus minister Van
der Stee van Land
bouw gisteren in de
Tweede Kamer.
De gegadigde zou het
Limburgse bedrijf
„De Fritesspecialist"
uit Gaanderen zijn.
Minister Van der
Stee kon niet garan
deren, dat hervatting
van de produktie er
toe zal leiden, dat er
weer evenveel ar
beidsplaatsen zouden
ontstaan, als voor het
faillissement. Toen
werkten er bij Dam-
chips 257 mensen.
Van. hen zitten er
thans nog 110 zonder
bereid steun aan het
bedrijf teverlenen.
ONTGRONDING
SCHADELIJK
DEN HAAG (ANP) De win
ning van zand, klei, grind en
mergel heeft volgens de stich
ting Natuur en Milieu zulke
vormen aangenomen dat natuur
en landschap op veel plaatsen
onherstelbare verliezen lijden.
Volgens de stichting moet on
dermeer worden nagegaan of
winning uit de Noordzee een
mogelijkheid is om aan de be
hoefte aan zand en grind in
grote hoeveelheden te voldoen,
in sommige gevallen moet im
port van grondstoffen overwo
gen worden, meent de stichting
Natuur en Milieu.
GERUISLOOS, GEEN LUCHTVERVUILING EN
GESCHIKT VOOR ALLE BRANDSTOFFEN
ROTTERDAM Het lijkt erop, dat een nieuw tijdperk is
aangebroken wat betreft de aandrijving van automobielen. Na
vele jaren van research denkt Philips nu zover te zijn, dat over
ongeveer twee maanden de eerste personenauto getoond kan
worden, die is uitgerust met een Stirling-motor. De kenmerken
van een dergelijke motor zijn, dat hij in principe op alle brand
stoffen kan lopen, zeer weinig luchtvervuiling veroorzaakt en
praktisch geruisloos is.
Demonstratie van de Stirling-
auto zal geschieden in de Ver
enigde Staten. Sinds 1972 werkt
Philips namelijk op dit gebied
samen met Ford. De te tonen
auto is een Ford Torino, waarin
een vier-cylinder Stirling is ge
bouwd van het zogenaamde
„double-acting" type, dat goed
is voor 170 pk. Volgens de ont
werpers is dat evenveel als een
vergelijkbare conventionele
benzinemotor kan leveren. De
Stirling-Torino gebruikt diesel
olie als brandstof.
De Stirling- of hete-luchtmotor,
die precies 150 jaar geleden uit
gebracht werd door de Schotse
dominee Robert Stirling, werkt
door middel van uitwendige ver
branding. Dit in tegenstelling tot
de conventionele automotor,
waarin de verbranding plaats
heeft in het inwendige (bij voor
beeld benzine in de cylinders).
De Stirling bestaat simpel uitge
legd uit een gesloten cylinder,
waarin zich twee zuigers (eigen
lijk een zuiger en een verdrin-
ger) bevinden. In de cylinder
bevindt zich een gas (vroeger
gewoon lucht), dat aan het ene
eind verwarmd en aan het ande
re eind gekoeld wordt. De druk
verschillen, die dan ontstaan,
brengen de zuigers in een heen-
en-weer gaande beweging, die
via tandwielen omgezet wordt in
een ronddraaiende beweging.
Het feit, dat de cylinder aan de
buitenkant verwarmd moet wor
den, maakt het gebruik van alle
soorten warmtebronnen moge
lijk zonder dat de motor essen
tieel gewijzigd behoeft te wor
den. Daarbij kan men zelfs den
ken aan het gebruik van zonne-
en nucleaire energie, hoewel dit
nog ver in de toekomst ligt.
Philips houdt zich sinds 1938
bezig met de vervolmaking van
de Stirling-motor. Het concern
wilde een goedkope machine
hebben om dynamo's aan te
drijven, bestemd voor gebieden
zonder elektriciteit. Door de op
komst van de transistors werd
dit zinloos. Men ging zich toen
toeleggen op de ontwikkeling
van grotere Stirling-motoren. In
1968 slaagde men erin een mo
tor te ontwerpen, die in principe
krachtig genoeg was voor het
aandrijven van een auto. Een
paar jaar later toonde de Ford
Motorcompany belangstelling
voor de motor, vooral omdat de
milieuwetten in de Verenigde
Staten steeds strenger werden
(worden). Eind 1973 werd de
ontwikkeling van de Stirling
motor gunstig beïnvloed door de
oliecrisis.
Philips heeft zijn aandacht over
igens niet alleen geconcentreerd
op een automotor. In Eindhoven
is een autobus voor 31 passa
giers te zien met een vier-cylin-
der Stirling-motor van 200 pk.
Het Nederlandse motorjacht
„Johan de Witt", heeft eveneens
een hete luchtmotor. Ook be
staan er inmiddels generatoren
en een grasmaaimachine, die
aangedreven worden met be
hulp van de uitvinding van de
Schotse dominee uit het begin
van de vorige eeuw. In alle ge
vallen gaat het echter wel om
demonstratiemodellen.
Ten minste twee
personen kwamen
om het leven bij
een kettingbotsing
in de Westduitse
deelstaat Baden-
Wuerttemberg
waarbij 1.10 perso
nenauto's en 20
vrachtwagens be
trokken waren. De
botsing ontstond
tijdens dichte
mist
Kissinger gaat plannen ont
wikkelen om omkopen in
Amerika onmogelijk te ma
ken. Wie zal hij daar weer
allemaal voor moeten omko
pen
Bijterig
De Beierse christen-democrati
sche leider Franz-Jozef
Strauss zal de komende weken
noodgedwongen minder bijte
rigzijn dan gewoonlijk. Na
een bezoek aan een tandarts
in München deelde de forsge-
bouwde Westduitse oppositie
leider fluisterend mede, dat
een lange tijd uitgestelde kaa-
k operatie zijn woordgeweld
aanzienlijk had ingeperkt. Met
nadruk had de dokter hem
voorgeschreven voorlopig niet
aan sport te doen en wet te
luid te spreken.
Net zo slank als je dochter.
Met het corset van je moeder.
4**
Omkopen
De eigenaar van de Deense
rederij Mercandia, Per Hen-
rinksen, heeft in een radio-in
terview gezegd, dat zijn onder
neming vorig jaar aan officiële
persoonlijkheden in Afrika en
landen van het Verre Oosten
voor meer dan een miljard
dollar steekpenningen heeft
betaald. „Wij moeten wel.
Vroeger schoof je bijvoorbeeld
een kist whisky af, maar nu
krijg je van officiële personen
al en passant te horen dat hun
vrouw hoognodig een nieuwe
auto nodig heeft. De tarieven
worden steeds hoger".
Henrinksen zei, dat dit vooral
een probleem is in de jonge I
Afrikaanse landen, waar het
een komen en gaan is van
nieuwe officiële figuren. Zijn
rederij had in het begin gewei
gerd steekpenningen te geven,
maar het was al spoedig dui
delijk geworden dat het een
voudig niet anders kon als I
men op bepaalde landen wilde I
blijven varen. Voor de rederij
was het de meest economische
oplossing geworden.
„Een vrachtschip kost je bij
voorbeeld 4.000 dollar per dag
en dan zou het onverantwoor
delijk zijn iemand geen 4.000
dollar toe te stoppen als je
daarmee bereikt dat je schip
in de overvolle havens een
week eerder wordt afgehan
deld", zo verduidelijkte Hen
rinksen.
Logisch dat de Chinezen Ni
xon nog steeds als een groot
staatsman zien. Met die kleine
oogjes.
En moet Vredeling nu eeri
drankverbod gaan uitvaardig
gen voor het leger?
f
Het is jammer dat ze Jan Hein
niet hebben genomen. Die had
Den Uyl wel eens eventjes mat
gezet.
Moet Bromsnor nu een helm j
dragen?
Zij die van mening zijn dat
geld tot alles in staat is, moet
men er op goede grond van
verdenken dat zij zelf voor
geld tot alles in staat zullen
zijn.
Vrijspraak SS-er
Auschwitz-proces
FRANKFURT (AP) - Wüli Sa- f
watzky, een voormalige SS ser
geant, is gisteren door de recht
bank in Frankfurt vrijgespro
ken van de beschuldiging dat I
hij in de Tweede Wereldoorlog
had deelgenomen aan de moord
op 400 Hongaarse kinderen en
andere gevangenen van het con
centratiekamp Auschwitz.
Het proces tegen de 56-jarige
Sawatzky was 27 maanden gele-
.den begonnen.
Na het horen van 100 getuigen,
verklaarde de officier van justi
tie dat veel getuigenissen „te
genstrijdig en incompleet" wa
ren en dat niet met zekerheid j
was vastgesteld dat Sawatzky
betrokken is geweest bij de
moorden, die in 1943 en 1944
hebben plaatsgevonden.
Koning Khaled van Saoedi-Arabië (rechts) heeft de Egyptische president Sadat
voor 300 miljoen dollar aan financiële steun toegezegd. De steun was een van
de overeenkomsten die beide staatslieden bereikten tijdens een vijf dagen durende'
conferentie die ook de crisis in het Midden Oosten en de Palestijnse kwestie tot
onderwerp had.
BONN Een brug die op reis
gaat is voor ons watervolkje
niet wereldschokkend. Maar de
tocht die een brug in de nacht
van de 8e april in Düsseldorf
gaat ondernemen, wordt een
nog nooit vertoonde show. In
genieurs uit de hele wereld heb
ben zich dan ook voor het spek
takel aangemeld. Het gemeente
bestuur van Düsseldorf ver
wacht dat een menigte van
100.000 mensen het gebeuren op
de voet zal volgen. Plaats ge
noeg, want in de buurt liggen
de kermisweiden van de stads
wijk Oberkassei en de verko
pers van worstjes, bier en aan
verwante artikelen hebben hun
voorzorgsmaatregelen al geno
men.
De afstand waarover de brug
verschoven moet worden is niet
zo groot: 50 meter. Wat het een
unieke gebeurtenis maakt is de
omvang van de brug zelf. Het
gevaarte heeft een lengte van
590 meter, is 3.5 meter lang en
heeft een gewicht van 12.000 ton
staal. Het geheel wordt dan nog
eens bekroond met een boven-
stel van 100 meter hoogte. Wan
neer deze aan het wankelen
slaat zal de brug zonder enige
twijfel te water gaan. De inge
nieurs zijn echter volkomen ge
rust. De man die het koene plan
uitdokterde, Friedrich Tamms.
demonstreert dit overtuigend
met zijn aanbodde verschuiving
zelf op de brug mee te maken.
Om de stalen kolos te kunnen
verplaatsen bouwden de inge
nieurs vier rails. Een daarvan
loopt dwars over de rivier, de
overige drie rusten op beide oe
vers. Wanneer op de 8e april het
startsein gegeven zal worden
zullen er eerst vier hydraulische
persen in werking treden. Deze
persen moeten de brug in de
goede richting trekken: twee
persen bevinden zich onder het
bovenstel en twee op de oevers.
De enige taak van de laatstge
noemde persen is het corrigeren
van eventuele koersafwijkingen.
Voor het bovenstel is apart ge
zorgd: mocht deze de neiging
•gaan vertonen een eigen koers
te willen varen dan is er een
enorme rem met 140 kabels om
hem in toom te houden.
Een slak zal het tempo van de
brug op reis bij kunnen houden:
de snelheid bedraagt namelijk
slechts één millimeter per se
conde Pas dertien uur na zijn
vertrek zal de brug op de plaats
van bestemming aankomen.
De reden waarom het gemeente
bestuur van Düsseldorf zijn toe
vlucht heeft genomen tot deze
peperdure oplossing van 110
miljoen mark is, dat de stad
haar burgers niet wilde opsche
pen met jarenlange vertragin
gen. Daarom bouwde men op
een afstand van ongeveer 50
meter van de oude brug een
nieuwe met vier rijsporen en
een dubbel tramrails. Nadat de
ze van de nodige opritten was
voorzien, werd hij voor het ver
keer vrijgegeven.
Van het begin af aan werd deze
voorziening als voorlopig gezien.
De definitieve plaats van be
stemming van de nieuwe brug
is daar waar de oude lag. Nu
de laatste resten van de oude
brug zijn verdwenen kan het
aftellen voor de operatie begin
nen.
Ondanks de goede zorgen van
het gemeentebestuur ontsnap
pen de Oberkasselers niet hele
maal aan een vertraging. Wan
neer de brug op reis is en gedu
rende een paar uur vóór de
definitieve aansluiting zullen ze
via omwegen naar de binnen
stad moeten. Veel kans dat ze
ook werkelijk naar de binnen
stad trekken is er echter niet.
Het laat zich aanzien dat ze de
8e april een smpperdag zullen
nemen om Duitslands' grootste
„Schiebung", hetgeen zowel ver
schuiving als oplichterij bete
kent, op de voet te kunnen vol
gen.
