Nieuw
stenen
tijdperk
Primitief schrikbewind van het FNLA
JACHT
OP
MINERALEN
IN
VOLLE
GANG
Bergkristal, een groep prismatische kristal
len.
jaar), die meestal weinig op hebben met de aanhan
gers van de recente rage en de "beleggers". Behalve
de deskundige hobbyisten en de beleggers zijn er
nog de mensen die de veelheid van schoonheid in
onze aardkorst alleen maar gewoon mooi vinden en
die er daarom wat van in huis willen hebben. De
laatsten dus allemaal amateurs op het gebied van
de geologie.
Het grote verschil tussen de verzamelaars-van-ouds-
her en de nieuwe volgelingen van de rage is, dat
de eersten doorgaans zeer deskundig zijn en meestal
zelf hun mineralen zoeken. Ze maken er grote reizen
voor. De echte mineralenverzamelaars vallen op
stukken die letterlijk tot in de puntjes van het
mineraal gaaf zijn. De volgelingen van de rage
kopen hun mineralen meestal op beurzen.
Nederland kent een wereldberoemde mergelgroeve,
ontdekt door de burgemeester van Losser. Neder
lands eerste geoloog, dr. W. C. H. Staring, zoon van
dichter Staring, zag onmiddellijk het belang van
deze vondst in. In de groeve komen oeroude aardla
gen aan de oppervlakte. Het zijn zandsteenlagen uit
de zogenaamde "onderkrijtperiode", met een ouder
dom van rond 130.000.000 jaren. Eens golfde op deze
plaats een zee. In de versteende zandbodem bevin
den zich geen kleurige en glanzende kristallen, zoals
elders in de wereld, maar slechts een gele, versteen
de zeebodem met fossiele resten van de dieren die
miljoenen jaren geleden in die zee leefden. Nog
maar pas geleden is in de Staringgroeve te Losser
een reuzeschelp gevonden van circa 25 centimeter
doorsnee. De groeve is ook de vindplaats van een
zeer bijzondere schelp - althans de fossiele resten
ervan - de "pecten losseriensis".
Nederlands nieuwste massahobby is niet geheel
ongevaarlijk; verschillende gesteenten zijn radio-ac
tief. zoals bijvoorbeeld uraniumerts. Bovendien ge
bruiken mineralenverzamelaars vaak zogenaamd
"zwart" licht (ultraviolet licht) om bepaalde daar
voor geschikte stenen fraai te laten lichten. Ook dat
licht kan op huid en ogen een schadelijke invloed
hebben.
Voor liefhebbers van het nieuwe "stenen tijdperk"
bestaat er gelegenheid genoeg om zich wat verder
te verdiepen in de fascinerende wereld van minera
len en kristallen. Literatuur genoeg. Aantrekkelijk
is bijvoorbeeld "Edele stenen", eenuitgave van
Zomer en Keuning, verluchtigd met 148 prachtige
kleurenfoto's.
(Van onze correspondent)
LONDEN John Banks, de
Engelsman die - onder het
motto „Wie er iets om geeft,
wint" - huurlingen voor het
FNLA in Angola heeft gewor
ven, is misschien wel ver
baasd geweest over „de gang
sters die bij de FNLA-organi-
satie betrokken zijn". Maar
het nieuws van de moord op
de Britse huurlingen zal de
meeste Angolezen niet erg
verbaasd hebben. Banks had
zich wel wat beter mogen la
ten informeren alvorens ette
lijke honderden gretige maar
onwetende mannen en jon
gens de Afrikaanse oerwou
den in te sturen.
Er wordt nu alle mogelijke
moeite gedaan om de schuld
voor de executie van de Britse
huurlingen af te schuiven op
een moordlustige Griekse ko
lonel die schijnbaar het bevel
tot die koelbloedige slachtpar
tij heeft gegeven. Men zegt dat
Banks maar nauwelijks kan
geloven dat de president van
de FNLA, Holden Roberto,
zijn goedkeuring aan die exe
cuties gehecht zou hebben, en
van Roberto wordt gezegd dat
hij „razend" is over het ge
beurde.
Of dat in dit geval waar is of
met, is niet na te gaan. Maar
het lijdt geen twijfel dat Ro
berto en zijn organisatie zich
een reputatie hebben verwor
ven van wreedheid, primitief
stammengedrag en rituele ver
minking van gevangenen. Die
reputatie gaat al terug tot
1961. In maart van dat jaar
kwamen duizenden leden van
Roberto's Bakongo-stam in op
stand tegen de Portugese boe
ren en immigranten in noorde
lijk Angola. Nauwkeurige cij
fers zullen wel nooit bekend
worden, maar naar schatting
verloren minstens 750 Portu
gezen het leven in de eerste
drie maanden van de strijd.
Die moordpartijen gingen ge
paard met zulke wreedheden
dat Roberto zelf zich uiteinde
lijk gedwongen zag dat goed
te praten in termen als was
dat het onvermijdelijke gevolg
van 500 jaar Portugees terro
risme tegen de Afrikanen.
Maar het FNLA, dat nagenoeg
al zijn steun ontleent aan de
Bakongostam, heeft zich in
zijn aanvallen niet beperkt tot
de blanke bevolking. Geduren
de de hele 15 jaar durende
oorlog tegen de Portugezen
heeft de onderlinge rivaliteit
tussen de MPLA en het FNLA
zich gekenmerkt door het ver
moorden van gevangenen. Dat
bereikte zijn hoogtepunt in de
maanden april tot juli van het
afgelopen jaar, toen beide par-
tijen met elkaar in gevechten
verwikkeld waren om het bezit
van de hoofdstad Loeanda en
omgeving. In de veelvuldige
straatgevechten van die perio
de werden duizenden onschul
dige mannen, vrouwen en kin
deren vermoord of verminkt.
Het staat vast dat beide partij
en verantwoordelijk waren
voor het bewapenen van slecht
of helemaal niet getrainde
mannen met hoogst moderne
wapens, met alle daaruit
voortvloeiende schade die ze
daarmee aan onschuldige bur
gers konden toebrengen. Maar
het was alleen het FNLA dat
zich te buiten ging aan het
ritueel verminken van licha
men en aan het martelen van
gevangenen. Er zijn foto's ge
maakt die geen enkele krant
zou kunnen of willen afdruk
ken.
Ook onthulden in juni 1975
diplomatieke bronnen in
Loeanda dat het FNLA zijn
gevangenen martelde. Op dat
moment bestond er ongerust
heid over het lot van zo'n 150
MPLA-gevangenen die door
het FNLA werden vastgehou
den in een fort net buiten
Loeanda. Toen dit fort daarna
werd ingenomen vond men
geen spoor meer van die ge
vangenen.
Afrika is aan bloed gewend,
maar het lot van de huurlin
gen van Banks moet een waar
schuwing zijn voor iedereen
die zich misschien heeft laten
mobiliseren tot steun aan het
FNLA door de mensen die de
angst voor het communisme
rond de MPLA erin proberen
te houden. Dit voorval was
alleen maar ongebruikelijk
omdat ditmaal de slachtoffers
Britse huurlingen waren en
niet Angolezen van welke
huidskleur dan ook. Het af
schuiven van de schuld op een
Griekse kolonel kan de lange
reeks van wreedheden van het
FNLA over de afgelopen tien
jaar niet uitwissen.
(Copyright The Guardian)
Coelestien, schoofvormige aggregaten van
kleurloze kristallen met (gelige) zwavel op
(geelbruine) druipsteenachtige kalksinter.
Toen René Boissevain in Australië begon met het
opgraven van agaten en andere mineralen - later
zou hij er de halve wereld voor afreizen, op zoek
naar nieuwe vindplaatsen - wist hij er helemaal
niets van. Nu kan hij de vele duizenden Latijnse
namen zo maar oplepelen.
Midden in de zestiger jaren kregen de emigranten
een brief uit Nederland, waarin Nelleke's vader
melding maakte van het ontstaan van een, althans
voor Nederland nieuw soort winkeltjes: boetiek
genaamd. In sommige van die winkeltjes werden
ook mineralen, ruw en geslepen verkocht. De brief
deed René en Nelleke Boissevain besluiten weer
naar het vaderland terug te keren. Dat gebeurde
in 1968, met als bagage 2 1/2 ton aan agaten. Ze
vestigden zich m Giethoorn, dat door de film Fanfa
re voor lange tijd uit zijn rustige slaap was gehaald,
waardoor het nu in de zomer een van de woeligste
vakantie-oorden van Nederland is geworden.
Daar staat nu het mineralenmuseum "De oude
aarde" van de Boissevains, gevestigd in de kruide
nierswinkel uit Fanfare. Hier kan men kennisma
ken met een keur aan mineralen en van mineralen
afgeleide vormen, de aggregaten, in ruwe en be
werkte vorm, en raakt de bezoeker onder de beko
ring van de kleur en de uiteenlopende uitwerkmg
van het reflecterende en doorvallende licht. Tropi
sche vogels en reptielen completeren het natuur
beeld.
Volgens de directeur van "De oude aarde", dat
inmiddels al weer acht jaar bestaat, zijn er drie
factoren die een rol gespeeld moeten hebben om
de mineralenrage te laten ontstaan: "De mensen zijn
gemakkelijker met geld geworden. Door charter
vluchten over de hele wereld en ook door het
toegenomen gebruik van andere vervoersmiddelen
komt nu iedereen overal, dus ook in landen waar
meer stenen gevonden worden dan in Nederland.
Tenslotte de roep van de natuur die steeds harder
klinkt.
De laatste jaren zijn vooral de geoden (lava-bollen)
uit Mexico een geweldig succes. Het publiek kan
de bollen kopen en mag ze zelf met een speciale
tang openen. Bij iedere "pof" waarmee de bollen
openspringen, opent zich een kristalwereld, die pak
weg 80.000.000 jaar gesloten is geweest.
De meeste mineralen zijn oeroud, hoewel er toch
ook vandaag de dag nog wel kristalstructuren in
de natuur ontstaan. De vrij goedkope woestijnrozen
bijvoorbeeld, een seleniet (gips) bouwwerk van gro
te, hoeks op elkaar staande, discusachtige bladen.
Het verhaal gaat dat het gekristalliseerde kamelenu-
rine zou zijn, maar dan moeten er wel erg veel
kamelen rondlopen.
De mineralen zijn gewilde beleggingsobjecten ge
worden. Een zeer zeldzaam platinumkristal werd
onlangs voor 15.000 gulden verhandeld.
Er zijn verschillende categorieën verzamelaars. De
deskundigen, doorgaands behorend tot de kring van
de Nederlandse Geologische Vereniging (bestaat 30
Een stuk toermalijn, kristallen met kwarts
en orthoklaas.:
(Van een onzer verslaggevers)
GIETHOORN - Op tal van gespecialiseerde vakge
bieden doen amateurs tegenwoordig hun intrede:
de amateurarcheologen hebben al jaren een zeer
gewaardeerd aandeel in het oudheidkundig onder
zoek. Het ziet er nu naar uit, dat de geologie aan
de beurt is om populair te worden. Overal in het
land rijzen de mineralenwinkeltjes als paddestoe
len uit de grond. De rage, overgewaaid uit Ameri
ka, is in Nederland nu op volle sterkte geëxplo
deerd. De middenstand heeft zich op het kleurige
gesteente geworpen alsof het diamanten waren.
Antiquairs en snuisterijenhandelaren hebben vaak
een hoekje voor mineralen ingeruimd. De verkoop
van diamantzagen, vlakke en roterende slijpmachi
nes voor het bewerken van de ruwe gesteenten
stijgt met de dag.
Twee Nederlanders die het eerste vleugje van de
rage voelden aankomen waren René en Nelleke
Boissevain. Het grappige was, dat zij toen als
emigranten in Australië zaten. René onderhield zijn
gezin destijds door bij een tabaksplanter te werken.
Op zekere dag ontmoette hij een Joegoslaaf, die
hem vertelde dat hij, als hij goed geld wilde verdie
nen, agaatjes moest gaan graven. René ging een
keer mee. Toen hij de agaten voor de eerste maal
zag, dacht hij dat het versteende aardappeltjes
waren.
Agaat kwam voor als een opvulling van natuurlijke
holten in vulkanische gesteenten. Toen die gesteen
ten verweerden, kwamen de agaatknollen vrij en
werden door de rivieren meegenomen. Agaat is de
naam voor alle zogenaamde gebande variëteiten van
het mineraal kwarts. Vroeger stond het in hoger
aanzien dan goud en zilver. Ook in de tijd van de
Kruisridders genoot agaat een hoog aanzien. Later
is de waarde aanzienlijk gedaald.
Agaat ontleent zijn aantrekkelijkheid vooral aan het
fascinerende kleurenspel van de verschillende ban
den en zones, te danken aan verontreinigingen van
kiezelzuur. De vorming ervan ontstond tientallen
miljoenen jaren geleden.
Roberto (rechts)
FNLA-leider Holden
aan het front met een granaatwerper in de hand.
