4
Schikgodinnen spinnen
onze levensdraden
■IV
1
li
«B
E
a
Oplossing vorige puzzel
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 24 JANUARI 197f
Dr. Pluizer vraagt uw aandacht
De prijswinnaars van de puzzel van vorige week zijn:
Twaalf gulden vijftig: M. J. Witteman, Slotlaan 6, Sassenheim.
Zeven gulden vijftig: P. v.d. Broek, Kerkstraat 80. Noordwijkerhout.
Vijf gulden: Mej. H. Vesseur, Kerkstraat 76. Oude-Wetering.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegezonden.
Leidse Courant,
Postbus 11,
Leiden.
HORIZONTAAL:
132 zoutig vocht
1 twijg
134 insekteneter
5 ruzie
135 deel v.h. gelaat
10 jong dier
136 Noorse godheid
13 zeegod
138 lichaam
15 Oostzeehaven
139 waterplant
16 tijdelijk gebruik
140 boom
18 niet goed doorbakken
142 rustig
20 zijriv. v.d. Elbe
144 voegwoord
22 nauw
145 belemmering
24 pl. in Gelderland
147 voorzetsel
25 overwinning
149 soort stof
26 toverheks
150 woonschip
28 vogel
152 geslacht
29 vreemde munt
154 brandbaar koord
30 boom
156 uitroep
32 scheepseigenaar
158 paardje
34 eirond
159 boom
36 Service National d'Emi-
161 speels
gration (afk.)
163 woonschip
38 boom
164 ongetemd
40 uitroep v. vreugde
165 middel tegen hoest
41 doelpunt
167 insekt
42 voorzetsel
168 pl. in de N.O.polder
44 tweede gewas
169 plant
46 veerkracht
170 godheid
47 elektr. geladen deeltje
172 hoofddeksel
48 pl. in Zwitserland
174 maand
49 drinkgerei
175 verlies
51 kleurling
176 looimiddel
53 ruilmiddel
178 delfstof
54 naarling
179 sporeplant
57 opschudding
181 titel
59 tussenzetsel
183 pl. in Noord-Brabant
60 Ned. rivier
185 riv. op Sumatra
61 veelh. zoogdier
186 bederf in hout
64 pl. in Spanje
187 slagader
66 soort
188 deel v.d. voet
67 herkauwer
189 bedaard
69 jongere broer of zuster
190 boodschapper
70 ingewijde
191 kommer
72 pl. in Drente
74 Amerikaanse filmprijs
VERTICAAL:
76 tennisterm
1 Europese hoofdstad
78 vlaktemaat
2 verliesgevend
79 bewerkte dierehuid
3 Ind. chinees
81 ogenblik
4 muziekinstrument
82 kostbare stof
6 viervoeter
84 koraaleiland
7 gewicht
86 onbep. telwoord
8 pl. op de Veluwe
88 leerling
9 Russisch gebergte
90 op deze plaats
10 oogholte
91 water in Utrecht
11 riv. in Spanje
93 metaal
12 rij
95 voortdurend
14 schrijflijn
96 insekt
15 oud Spaanse munt
97 duif
17 loflied
99 waardepapier
19 gevoelvol
100 zeegod
21 koren
101 zwemvogel
23 vlaktemaat
102 hetzelfde
26 rechtvleugelig insekt
103 waardeloos voorwerp
27 onderdak
106 uitstekend
31 soort stof
109 klaar
33 ogenblik
112 een weinig
35 voorzetsel
113 pausennaam
114 vordering
116 hoogste punt
117 stuur
119 wijnsoort
121 Ned. schrijver
123 lichaamsdeel
125 uiteinde
126 projectiel
127 behaagziek
129 priem
131 keurig
36 peilstift
37 peulvrucht
39 klamp
42 ogenblik
43 broeikas
45 plaag
48 schoorsteenkap
50 kruipend dier
52 tuin
53 grappig
55 deel v. Azië
56 ambtshalve
58 schaakterm
60 buitenverblijf bij Apel
doorn
62 familielid
63 iemand van adel
65 berg op Kreta
68 vangwerktuig
71 jaartelling
72 alvorens
73 klap
75 klein vertrek
76 pl. in Noord-Holland
77 kunststuk
79 riv. in Rusland
80 Germ, letterteken
82 Ierland
83 staatshoofd
85 Europeaan
87 vrouwelijk haartooisel
89 gemeentedienst
90 raamscherm
92 gemeenschappelijke
weide
94 godin
96 af en toe
98 vogeleigenschap
100 zelfkant
104 ver onder de grond
105 Europeaan
107 pl. in Ned. Limburg
108 klinknageltje
110 zeehond
111 pl. in Ned. Limburg
113 dun metalen plaatje
115 regime
118 opbrengst
119 kledingstuk
120 rekenopgave
121 schel
122 groente
124 aanvankelijk
126 oude vrouw
128 graan
130 vruchtenat
133 treuzelaar
135 hengelbenodigdheid
136 tuinbloem
137 voedsel
140 vogelprodukt
141 kerkgezang
143 schoeisel
144 grote bijl
145 helper in nood
146 pl. in Noord-Holland
148 oude doek
149 tegenvaller
151 recht stuk v.e. vaart
152 ruilmiddel
153 Ind. vaste fuik
155 vochtig
157 melkwol
158 kilheid
160 Europees land
162 beving, trilling (muz.)
164 roep v.e. schildwacht
166 fijngemaakt voedsel
168 voegwoord
169 troep honden
171 adellijke woning
173 speelgoed
174 vreemde munt
177 melkklier
180 handwerksman
182 totaal
184 zuiver gewicht
185 wees gegroet
186 onbepaald vnw.
Bridgen
In de BOLS Bridge Tip competitie
van dit jaar is de vierde bijdrage
afkomstig van de Zwitser Jean
Bess9. Besse is een van de beste
Europese spelers uit het na-oor-
logse tijdperk en zijn vindingrijk
heid wordt slechts geëvenaard
door giganten als Karl Schneider,
Terence Reese en Jan Wohlin. Hij
heeft een aantal vernieuwingen
aangebracht in natuurlijke biedsys-
temen en maakt sinds jaar en dag
deel uit van het Zwitserse nationa
le team, dat in internationale wed
strijden meestal hoge ogen gooit.
In 1954 werd hij door het Franse
team uitgenodigd deel uit te ma
ken van het team dat Europa verte
genwoordigde in de strijd om het
wereldkampioenschap tegen
Noord-Amerika.
Zijn Tip luidt: „Let op uw troefsla-
gen" en zijn verhaal: „Bobby Fi
scher zei eens: „U heeft een hele
goede zet gevonden. Mooi! Dit is
het moment om nog eens na te
denken: er is waarschijnlijk een
betere." Bobby had het natuurlijk
over schaken, maar zijn advies is
ook in het bridgespel van toepas
sing en vooral in de situatie waar
de verdediging de kans heeft een
gemakkelijke troefslag te maken.
Speters leren al gauw dat het niet
overtroeven van de vrouw met H
10 x achter A V B xxx van de
leider twee slagen oplevert, maar
het hierna volgende is minder be
kend. Het betreft het geval waarin
de verdediger met de kortere of
zwakkere troefkaarten een slag
kan winnen met dezelfde taktiek.
Zie diagram.
Zuid moet vier schoppen spelen en
oost heeft harten geboden. West
komt uit met harten 10 en oost
speelt de drie hoge kaarten in die
kleur uit.
Als west de derde slag met de
vrouw troeft, maakt de leider zijn
9 2
<96 5
OAHV43
A H 5 4
V 7
ü10 7
o 10 9 8 7 2
B 9 6 2
♦nes
u, -OA H V 9 8 2
- o B 5
2 *10 8
Een tweede voorbeeld:
A B 10 8 4 3
OB 4 3
06
V 7 3
contract gemakkelijk, door in
noord een ruitentje af te gooien
en vervolgens schoppenheer er uit
te snijden.
Veel beter is het voor west om zelf
een ruiten weg te doen op de
derde hartenslag. Noord kan welis
waar troeven, maar hierna gaan er
twee troefslagen verloren voor de
leider en daarmee het contract.
V 2
08 6
OH B95
*V 1097 6
A 9 N *H 8 3
OV 3 2 w"n 09 7
o V 4 3 2 7U OA 10 7 6
A H 5 4 c *B 8 3 2
Zuid speelt vier schoppen. West
komt uit met klaveraas, die zuid
troeft. Hierna volgen hartenaas,
-heer en een derde harten die in
noord met de vrouw wordt ge
troefd. Troeft oost over, dan wordt
het contract gemaakt; doet hij dat
niet, dan gaat zuid down".
In de Griekse mythologie spon
nen de schikgodinnen de levens
draden van de sterfelijke men
sen. Sommigen kregen een lan
ge levensdraad mee, anderen
slechts een korte. De Chinese
filosofen hielden er dezelfde me
ning op na. Ook zij spraken van
een oer-energie, van een ance-
strale energie die men bij de
geboorte meekreeg.
Deze energie, die geërfd werd
van de ouders, kon niet ver
meerderd worden maar moest
wel voortdurend onderhouden
worden door de hemelse energie
van de lucht en de aardse ener
gie van het voedsel.
Ook op dit ogenblik houden we
er nog dezelfde opvattingen op
na, alleen vertalen we alles in
de taal van de twintigste eeuw.
Het verhaal klinkt nu als volgt:
de mens krijgt bij zijn geboorte
een uniek pak erfelijke kenmer
ken mee. Deze zijn afkomstig
zowel van de vader als van de
moeder. Sommigen worden rij
kelijk bedeeld, anderen moeten
het stellen met de kruimels.
De biologische mogelijkheden
liggen reeds vast bij de geboorte
en zijn op een ongelooflijk inge
wikkelde manier gecodeerd in
de chromosomen, gelegen in de
celkern.
Onder de mikroscoop kan men
deze chromosonen bekijken en
in kaart brengen.
Het zijn, met wat zin voor ro
mantiek, de levensdraden waar
over de oude Grieken reeds
spraken.
Wat er nu van deze erfelijke
mogelijkheden gaat terecht ko
men hangt in grote mate af van
de invloed van het milieu.
In een gunstig milieu zullen ze
volledig aan bod komen; in een
ongunstige omgeving zal er geen
totale verwezenlijking zijn. Bij
een erg ongunstige gebeurtenis,
zoals een zware infektieziekte of
ongeval, kan de draad van de
erfelijkheid zelfs vroegtijdig af-
MEDISCHE
RUBRIEK
breken. Maar langer leven dan
zijn biologische potenties blijft
alleszins onmogelijk. Dit geldt
zowel voor ieder afzonderlijk
als voor de mens als soort
De biologische grens van de
menselijke soort ligt rond de
honderd jaar. Sommige dieren
leven langer, maar de meeste
veel korter.
Wanneer de moderne genees
kunde met veel bazuingeschal
verkondigt dat het leven gedu
rende deze eeuw flink verlengd
werd, dan moet men deze bewe
ring wel even nemen met een
korreltje zout Het biologisch
einde werd niet verschoven
naar een latere leeftijd, bv. 120
of 130 jaar.
Wel kenden we deze eeuw een
toename van de gemiddelde
leeftijd van ongeveer 25 jaar,
althans in de geïndustrialiseerde
landen, maar deze winst was
hoofdzakelijk te danken aan een
duidelijke vermindering van de
kindersterfte.
Jonge mensen en vooral zuige
lingen hebben nu veel betere
levenskansen, maar naargelang
men stijgt in leeftijd wordt de
winst kleiner en kleiner.
Kortom, oude mensen sterven
nog evenveel als in het begin
van deze eeuw en hun gemiddel
de leeftijd gaat er niet meer op
vooruitMen ziet nu reeds in
sommige geïndustrialiseerde
landen een plafond en zelfs een
lichte achteruitgang van de ge
middelde leeftijd.
Intussen heeft er zich wel een
grondige evolutie voorgedaan
op gebied van de sterfte.
Sommige ziekten eisen nu een
veel zwaardere tol dan vroeger.
De hart- en bloedvaatziekten
blijven stijgen, evenals de sterf
te door kanker.
Ook de ongevallen blijven in
stijgende lijn gaan. Gelukkig
liep de sterfte door infektieziek-
ten terug tot één tiende van het
cijfer in 1900. Hetzelfde kan ge
zegd worden van de prenatale
sterfte, d.w.z. de sterfte rond de
geboorte. We zitten nu met een
zeer kleine reeks van zeer dode
lijke ziekten, namelijk hart- en
bloedvaten, kanker en chroni
sche aandoeningen van de
luchtwegen en ongevallen. Voor
al de eerste twee zijn grote kil
lers en ondanks alle inspannin
gen wordt de toekomst er niet
rooskleuriger op. Hartziekten en
kanker behandelen is lofwaar
dig maar dit zal deze kwalen
niet uitroeien.
De vijand zit nu van binnen, in
tegenstelling tot de infektieziek-
ten waar de aanvaller, de virus
sen en de bakteriën, ons van
buiten belagen.
Anderzijds staat men ook nog
maar in de kinderschoenen wat
de preventie van kanker' en
hart- en bloedvaatziekten be
treft. Het is allemaal zo buiten
gewoon ingewikkeld en iedere
vondst brengt wel een beetje
meer licht maar terzelfdertijd
nog veel meer schaduw.
We verwachten dan ook de eer
ste jaren geen revolutionaire
doorbraak die in de praktijk
onmiddellijk van toepassing zal
worden. Vroeg of laat zal men
er niettemin iets preventiefs op
vinden. De gemiddelde leeftijd
zal dan een enorme sprong
vooruit maken. Meer mensen
zullen dan hun levensdraad ver
der kunnen afrollen zonder hem
echter langer te maken. De bio
logische grens van onze soort
verschuiven zal wel een uitda
ging worden voor de volgende
Schaken
door W. Muhring
Een selectie maken uit de talloze
toernooi- en matchpartijen van het
afgelopen jaar is een verrukkelijke
en intellectuele bezigheid, die mij
mateloos boeit. Het is in feite on
mogelijk om de beste partij aan te
geven. Ook bij schaakpartijen
doen zich smaakverschillen voor.
Zo zal de één getroffen worden
door een verrassend nieuwtje in de
opening, weer een ander door een
intuïtief uitgevoerde combinatie.
Het is mogelijk bewondering te
hebben voor een perfecte verdedi
ging of een subtiel eindspel. In de
onderstaande partij offert de
zwartspeler in de opening een
pion om daarna op weergaloze
wijze zijn bewegingsvrijheid uit te
buiten met een kostelijk torenoffer.
Wit: Vagan|an
Zwart: Planlnc
Gespeeld te Hastings 1975
1. d2-d4, Pg8-f6 2. c2-c4, c7-c5 3.
Pg1-f3, c5xd4 4. Pf3xd4, e7-e6 5.
Pb1-c3. Lf8-b4
(Mogelijk is ook 5Pc6)
6. Pd4-b5
(De voorkeur verdient 6. Ld2 of 6.
93)
6. <H) 7. a2-a3, Lb4xc3+ 8.
Pb5xc3, d7-d5
(Er is nu een gelijke stelling ont
staan)
9. Lc1-g5, h7-h6 10. Lg5xf6,
Dd8xf6 11. c4xd5. e6xd5 12.
Dd1xd5
(Levensgevaarlijk. Wit verwaarloost
zijn ontwikkeling. Juist was 12. e3.
Wit dacht het pionoffer te kunnen
accepteren, maar de gevolgen wij
zen uit dat zijn ovenwegingen on
gegrond zijn)
12.Tf8-d8 13. Dd5-f3
(De voorkeur verdiende 13. Db3)
13Df6-b6! 14. Tal-dl, Td8xd1
15. Pc3xd1. Pb8-c6 16. Df3-e3,
Pc6-d4 17. De3-e8+, Kg8-h7 18.
e2-e3, Pd4-c2+ 19. Ke1-d2
19Lc8-f5!l!
(De ontknoping. Met dit geweldige
torenoffer wordt wit binnen enkele
zetten tot overgave gedwongen)
20. De8xa8. Db6-d6+, 21. Kd2-c1,
Pc2-a1 22. Da8xb7
Stelling na 19. Ke1-d2
I i. w
m
m
(Op 22. Lc4 volgt 22. Dc5 23.
b3. Pb3:+)
22Dd6-c7!!+ en wit moest zich
gewonnen geven.
Schaakdellcatesse
Wit; Kg1, De3. Td1. Td5 pi; b2. c3.
f2. g2. h2
Zwart: Kg8, Dc7, Ta8, Td8 pi: a5,
b5, b3, f7, g7, h7
Wit aan zet en wint
In deze aan de partij tussen Minic
en Honfi ontleende positie ge
speeld te Vrnjacka Banja 1966 kan
de witspeler met een bekende
combinatie winnen. Bekend, om
dat het motief vele malen voor
komt en leerzaam is voor elke
practische schaakspeler.
Oplossing schaakdellcatesse
Wit won als volgt:
1. Da7!l en het is afgelopen.
(Men zie: 1Td5: 2. Da8:+ of
1Tdc8 2. Dc7:, Tc7: 3. Td8+).
De bijzonder interessante speel-
trant van de Leidse dammer Drs.
Evert Bronstring. trok ook in het
vorige maand gehouden Internatio
nale Suikerdamtoernooi weer veel
aandacht. Deze zeer creatief dam
mende wiskundeleraar heeft al ve
le gerenommeerde spelers in grote
moeilijkheden gebracht en een
aantal van hen in verloren stellin
gen gemanoeuvreerd. Jammer is
het dat Bronstring zo vaak vergeet
om de kroon op zijn werk te zetten
door op de beslissende momenten
niet toe te slaan. Hierdoor zijn al
vele voor hem gewonnen standen
in remise geëindigd. En een zo
creatieve stijl verdient eer! Ook
Iser Koeperman kon van een en
ander profiteren zoals uit onder
staande partij uit de vijfde ronde
blijkt.
I. Koeperman (Rusl.) wit, Drs. E.
Bronstring (Ned.) zwart. Amster
dam, 22 december 1975.
1. 32—28 20—25 zo, dat is eens
wat anders dan 19—23 2.37—32
14-20 3. 41-37 10-14 4. 46—41
5—10 5. 31—27 17—21 6. 36—31
21—26 7. 41-36 19-24 een echte
Bronstring-voortzetting want ge
bruikelijk in deze variant is 20—24.
8. 34-30 25x34 9. 39x19 13x24 10.
44—39 9-13 11. 40-34 1 4-19 12.
45—40 10-14 13. 34-29 3-9 4.
4034 18—22; geen nieuwe maar
wel weinig gehanteerde strategie,
waar zwart hier succes mee gaat
boeken, maar dat lag ook aan het
tegenspel van wit. 15 27x18 13x22
16 28x17 11x22 17. 31-27 22x31
18. 36x27; het gelijktijdig bezetten
door Freek Gordijn
van de velden 27 en 29 brengt
vaak moeilijkheden mee. Wit kon
vereenvoudigen door 3430. Na
zwart 20-25 29x20 25x34 39x30
14x34 kan wit 33—28 spelen.
18...8—13 1 9. 32-28 1 2-18 20.
47—41 er dreigt 18—23 7—11 21.
49—44 18-22 22. 27x18 13 x22 23.
28x17 11x22 24. 38-32; weer kon
wit hier met 34—30 vervolgen om
dan na 20-25 29x20 25x34 39x30
14x34 meet 4439 voort te zetten
met een goede stand 24. ...6—11
heel slim. Als wit nu denkt 33—28
te kunnen spelen volgt: 22x33
29x38 26-31 37x26 24—29 34x23
19x46! 25. 41—36 nog steeds kon
3430. De weg die wit kiest
brengt moeilijkheden. 25. ...11—17
26. 32-27 22x31 27. 36x27 wit
volhardt in het gelijktijdig bezetten
van de velden 27 en 29; 27.
17-21 28. 37-32 1-7 29. 42-37
7—12 30. 29—23 dat is vrijwel
gedwongen; 19x28 31. 33x22
14-19 32. 50-45 9-13 33. 34-29
24x33 34. 39x28 zwart staat beter
en in dit soort posities is Bron
string trefzeker; 20—24 35. 44 40
niet sterk. In aanmerking komt
45—40-34. 15—20 36. 43-39
20—25 wit komt niet tot 39—34.
37. 48-43 12-18 38. 40-34
18-23 39. 34—30 25x34 40. 39x30
zie diagram.
In de diagrampositie levert het uit
spelen van de tempi voor zwart
niets op. Bv. 2—8 4540 4—9
40-34 9-14 43-38 8—12 en
zwart heeft niets. Daarom zoekt
zwart het in de vergroting van zijn
speelruimte en vervolgt met: 40.
.23—291
50—44 8-12 22—17 12—18
17—11 16x7 27x16 18—22 44—39
13-19 39-33 19-23 33—28
22x33 32—27 29—33 en zwart
wint. 50. 50—44? Hier moest
25-20. 50. ...12—13? weer laat
zwart zijn kans voorbij gaan want
nog was 9—14 gewonnen. 51.
25-20 18-23 52. 44-39 23-29
53. 22-17 21x12 54. 39-33 29x38
55. 32x43 12-17 56. 43-39
13-18 57. 39—34 17—22 58.
20-14 22x42 59. 14x3 42-47 60.
3-14 18-22 61. 34—30 en hier
werd tot remise besloten. Dit eind
spel is voor zwart niet te winnen.
Op 24—29 met de dreiging 29—33
en 23—28 is wit gedwongen tot de
twee om twee door 37—31 want
op 43—38 verliest wit door: 41.
43-38 4—9 42. 45—40 2—8 43.
30-25 (op 40-34 29x40 35x44
volgt 23—29) 9-14 44. 40—34
29x40 45. 35x44 23-29 enz. Maar
het is de twee om twee ruil die
zwart heeft doen besluiten tot de
tekstzet. 41 45—40 zwart kan nu
de volgende combinatie nemen:
13-18 22x13 19x8 30x19 29-34
40x29 26-31 37x17 8-12 17x8
2x31 maar de resterende drie te
gen drie kan zwart net niet win
nen. 41....2—8 42. 30—25 sterker
voor wit was hier 43—39 29—33
40-34 33x44 34-29 24x33 28x50.
Nu komt hij zeker verloren te
Staan 42. 4—9 43. 40—34 29x40
44. 35x44 24-29 45. 44—40
19-24 46. 43-39 29-33 47.
40-34 33x44 48. 34-29 24x33 49.
28x50 8—12? En hier verzuimde
zwart te winnen door: 9—14
1^.1
1 At
8 .1
w,
m m s
Tot besluit weer een damprobleem
ter oplossing. Het is een composi
tie van J. Kimkes met als opgave:
Oplossing vraagstuk C. Hovius uit
de vorige rubriek: 1. 37—31 19x39
2. 42-37 36x27 3. 48—43 39x48
4. 3731 48x9 5. 31x4.
