Bundeling van krachten
nodig bij bollenkwekers
NTV wijst wegen aan
voor zuiniger gebruik
dure energie in tuinbouw
PRODUKTIEWAARDE GLASGROENTE NAM TOE
OPVALLEND VEEL POTPLANTEN BU CCWS
HANDEL BROEITULPEN OP HOOG TOERENTAL
LISSE De organisaties in
het bollenvak hebben bepaald
geen gebrek aan werk. Er
moet dit jaar veel aangezwen
geld en nog meer tot stand
gebracht worden. De expor
teurs moeten komen tot het
vormen van combinaties
waarbij men onder meer de
keus heeft tussen het holding
en het franchising-systeem
terwijl de kwekerij eveneens
tot een bundeling dient over
te gaan. Als de kwekers het
onderling zó eens kunnen
worden dat men niet méér
gaat telen dan de markt kan
opnemen, kan men ook tegen
lonende prijzen produceren.
De exporteurs, die alleen
maar gebaat zijn bij rust op
de markt, zullen hun inkoop
tijdig indekken en wellicht
komen tot het afsluiten van
meerjarige contracten.
Het aanbod kan alleen in na
delige zin worden beinvloed
door klimatologische omstan
digheden. Wie echter de oogst-
statistieken van de afgelopen
vijftien jaar nagaat, ontdekt
dat er in die periode slechts
tweemaal sprake is geweest
van een misoogst. De ene keer
na de ongewoon strenge win
ter van 1963 en de tweede
maal in 1975, toen er een
slechte bollenoogst uit de
grond kwam als gevolg van de
zondvloedachtige regenperio
de in de herfst van 1974. De
bollen gingen toen veel te laat
de grond in en bovendien on
der extreem slechte omstan
digheden wat de structuur van
de grond betreft.
Efficiënter
Tweemaal dus een misoogst in
twaalf .jaar. Daar kan men
geen areaal-beleid op bouwen..
In deze uitzonderingsgevallen
moet dan maar een paar keer
„neen" worden verkocht. Dat
is efficiënter dan jaar-in, jaar-
uit met een groot surplus op
gezadeld te worden.
Of het vormen van holdings
en het stichten van producen
tenorganisaties gemakkelijk
zal gaan, is vers twee. Men
heeft één ding ongetwijfeld
mee: de tijd werkt voor hen
die nieuwe wegen willen in
slaan. Het gros van de vakge
noten is er trouwens wel van
overtuigd dat men niet op de
zelfde voet kan blijven voort
gaan. De afgelopen jaren
heeft de alarmklok diverse
malen zeer duidelijk geluid.
Er zijn al vele ondernemers
die de pijp aan Maarten heb
ben moeten geven en de blij
vers van nu willen hun be
drijf de komende jaren ook
graag in stand houden. Dat
kan alleen als men overstag
gaat, als men bereid is een
brok zelfstandigheid prijs te
geven.
Op het Bloembollen Marketing
Congres heeft men vele malen
waarschuwend de vinger op
gestoken, maar men heeft ook
optimistische geluiden laten
horen. Er liggen nog vele mo
gelijkheden, onder meer op
het gebied van de produktont-
wikkeling. In dit verband mag
worden genoemd de vraag of
bloembollen voor de tuin meer
jaren gebruikt kunnen worden
als ze een speciale behande
ling krijgen. Tot nu toe heeft
het vak zich met deze vraag
nimmer bezig gehouden Men
had er niet de minste behoefte
aan en redeneerde: laten de
liefhebbers ieder jaar hun bol
len maar weggoien, dan kun
nen wij tenminste in het na
jaar weer nieuwe leveren. Met
andere woorden: men was een
tikje bevreesd dat de verkoop
terug zou lopen als men moge
lijkheden ging ontwikkelen om
de tulpenbollen meermalen te
gebruiken. Marktonderzoek
heeft intussen uitgewezen dat
bloembollenverkopers van
hun klanten vele malen per
jaar de vraag krijgen voorge
legd of men de bollen in een
ander jaar weer kan gebrui
ken.
Waarom, zo vroeg men zich af.
kan ik een crocus of een
sneeuwklokje wel vast laten
zitten en een tulp of een hya
cint niet? Die vraag is niet
een-twee-drie te beantwoor
den, maar onderzoek zou aan
het licht kunnen brengen dat
men wel degelijk de tulpen
vast kan laten zitten en dat ze
dan het tweede jaar ook goed
kunnen bloeien. Met narcissen
levert dat al minder moeilijk
heden op. Het lijkt bepaald
niet uitgesloten dat via onder
zoek foefjes worden ontdekt
om de bol zo te behandelen
dat een tulp gemakkelijk twee
jaar in de tuin kan blijven.
Zou dat de afzet inderdaad
nadelig beinvloeden? Marke
ting experts menen van niet.
Integendeel: ze beweren dat
de verkoop zou verdubbelen
als men een tweejarige bloei
kan bewerkstelligen. Wie te
vreden is koopt meer bollen
en dat zou de buurman, die
het tot nu toe niet deed, kun
nen animeren ook bollen in
zijn tuin te planten.
Op het Marketing Congres
heeft de directeur van het La
boratorium voor Bloembolle-
nonderzoek te Lisse, prof. dr.
ir. P. K. Schenk, gesproken
over de theoretische mogelijk
heid om tulpenbollen zodanig
te prepareren dat men ze in
het voorjaar kan planten en
dat ze binnen enkele weken in
bloei staan. Daarmee zou men
een brok weerstand wegne
men. Immers' bollen moeten
in de herfst worden geplant,en
slechts weinigen zijn zulke
door-dik-en-door-dun-enthou-
siastelingen dat men kou en
regen met graagte trotseert
om de bollen maar op tijd in
de grond te kunnen hebben.
Dat blijkt wel uit de verkoop
cijfers. In jaren waarin het in
de herfst veelvuldig regent of
koud en guur is, worden min
der artikelen voor de tuin ver
kocht.
BLEISWIJK De Nederland
se glastuinbouw is een grote
energieverbruiker. De meest
recente gegevens wijzen uit,
dat van het totale brandstof
verbruik in de tuinbouw 85%
door aardgas wordt gedekt, de
resterende 15% door zware en
lichte stookolie. Van alle tuin
bouwbedrijven met verwar
ming is echter maar ruim 60%
op het aardgasnet aangeslo
ten. Hieruit volgt dat vooral
de grote bedrijven aardgas
stoken. De voortdurende stij
ging van de energieprijs
(aardgas en olie lopen wat dit
betreft nu parallel) legt meer
dan ooit de nadruk op het
zuinig omspringen met deze
energie. Er wordt in Neder
land echter al lang zeer ratio
neel gestookt, zodat grote be
sparingen niet zo gemakkelijk
meer te bereiken zijn.
Reeds vele jaren waren er in
Nederland een aantal ketel
bouwers min of meer op tuin-
bouwketels gespecialiseerd.
Door fusies en andere samen
werkingsvormen is de op dit
gebied bestaande know-how
nog meer geconcentreerd. Bij
stoomketels zal de belangstel
ling vooral uitgaan naar de
typen met een grote stoom-
ruimte, waardoor gelijktijdig
stomen en stoken mogelijk is.
Bij warmwaterketels zijn de
typen met grote waterinhoud
en lage rookgaszijdige weer
stand favoriet
Rendement
Ook de branders staan zo'n
beetje aan het einde van hun
ontwikkeling. Er is nu een col
lectie goede branders, zowel
voor aardgas, olie als aardgas
olie gecombineerd. Op de ko
mende Nederlandse Tuin-
bouwvakbeurs kan men de
verschillende typen met eigen
ogen aanschouwen (van 3 tot
De voortdurende stijging van de energieprijs leidt ook
op de komende NTV in Bleiswijk weer tot het zoeken
naar middelen om zo zuinig mogelijk met de energie
om te springen.
7 februari in de veiling Bleis
wijk). Men heeft geleerd hoe
brander en ketel op elkaar
afgestemd dienen te worden,
dat bij aardgas korte werve
lende vlammen de beste
warmte-overdracht geven, en
dat de branders een groot re-
gelbereik (1 op 7 10) dienen
te bezitten.
Dat laatste wil zeggen, dat de
brander niet alleen bij volle
belasting, maar ook op een
laag pitje een goede verbran
ding en een hoog rendement
moet geven. Bij gasbranders
wordt in de praktijk veelal
een rendement behaald van
90% of hoger, betrokken op de
stookwaarde van het aardgas.
Het is moeilijk dit percentage
nog wat op te voeren, maar
daarvoor zijn thans toch reële
mogelijkheden ontwikkeld.
Als aan bepaalde voorwaar
den wordt voldaan, kan een
rendementsverbetering van
enkele procenten worden ver
kregen. Goede isolatie van ke
tel, schoorsteen en transport
leidingen is uit oogpunt van
energiebesparing een gebie
dende eis. Steeds meer zal ook
aandacht besteed moeten wor
den aan de bestrijding van
geluidshinder. Door construc
tieve maatregelen is er nog
wel wat te bereiken om het
niveau van ventilator- en ver
brandingsgeluid naar beneden
te krijgen, maar ook in vele
bestaande situaties is het ge
wenst geluidsisolerende maat
regelen te nemen.
Grote vlucht
Dank zij de hoge kwaliteit van
het aardgas heeft de centrale
C02 voorziening een grote
vlucht genomen. Waakzaam
heid tegen ongewenste gastoe-
dieningen blijft echter steeds
geboden, zodat er behoefte be
staat aan goede detectieappa-
ratuur voor koolmonoxyde Computer
en/of aethyleen.
Firma's, die buizen en appen
dages leveren, spelen zelden
een hoofdrol, maar wat zou er
van de verwarmingsinstalla
ties in de tuinbouw terecht
komen als men niet kon be
schikken over betrouwbaar en
betaalbaar materiaal op het
gebied van mengkleppen, cir-
culatiepompen, verwarmings-
pijpen en ophangbeugels. Wat
dit laatste betreft moeten we
ons realiseren, dat de verwar
mingsinstallatie in de kas er
steeds meer een transport-
functie bij krijgt.
De apparatuur voor het conti
nu regelen van het kasklimaat
wordt steeds meer geperfec
tioneerd. In verband met de
snelle wisselingen in onze
weersgesteldheid kan een
snelle regeling een belangrij
ke bijdrage leveren tot een
efficiënt energieverbruik. De
meer eenvoudige regelinstal-
laties beheersen temperatuur
en luchtvochtigheid door be
sturing van brander en Iuch-
tramen. Hieraan kan echter
een zeer groot aantal verfij
ningen worden toegevoegd,
zoals bijvoorbeeld lichtafhan-
kelijke temperatuurregeling,
nachttemperatuurverlaging,
reactie op windrichting,
windsterkte, regen, nacht
vorst en begrenzing van de
raamstanden.
Er bestaat uitgebreide regelap-
paratuur voor het automatise
ren van de watervoorziening
en van de mesttoediening. Be
mesten met C02 kan volledig
automatisch geregeld worden.
Het openen .en sluiten van
scherm- en verduisteringsin
stallaties, en het bedienen van
belichtingsinstallaties wordt
het werk van automatische re
gelaars.
Een dergelijke verscheiden
heid van regelfuncties heeft
het mogelijk gemaakt dat de
procescomputer zijn intrede
op het tuinbouwbedrijf kon
doen. Vorig jaar als splinter
nieuw op de N.T.V. geïntrodu
ceerd, nu al op enkele tiental
len bedrijven in de praktijk
toegepast. Om kwaliteitsver
lies van het geoogste product
te voorkomen wordt zowel op
groente- als bloemenbedrijven
een toenemend gebruik ge
maakt van permanente of de
montabele koelcellen. Koelcel
len worden in alle afmetingen
en met velerlei gewenste in
richtingen geleverd.
Belichting
De belangstelling voor kunstmatige belichting is bij de plantenstek- en opkweekbe-
drijven sterk toegenomen.
Door de goede resultaten op
plantenstek- en opkweekbe-
drijven is de belangstelling
voor kunstmatige belichting
sterk toegenomen. Het ver
schijnen van meer leveran
ciers op de markt van lampen
en armaturen schijnt een
prijsverlagend effect tot ge
volg te hebben. Het verbruik
van grote hoeveelheden elek
triciteit kan aanleiding geven
tot de installatie van total-
energysystemen, waarbij met
behulp van aardgasmotoren
elektriciteit wordt opgewekt,
en de warmte uit het koelwa
ter en rookgassen dienstbaar
wordt gemaakt aan de verwar
ming.
Volgens de gegevens van het Produktschap
voor Groenten en Fruit wordt de produk-
tiewaarde van groenten voor 1975 geraamd
op 1600 miljoen gulden (vorig jaar 1461
milj. gld.), er is dus sprake van een toena
me van 9,5%. Bij de groenteteelt onder glas
lag de toename van de produktiewaarde
boven de 10%. Alleen bij de tomaten en
de komkommers was de toename van de
produktiewaarde toereikend om de kosten
stijging op te vangen en daarnaast nog een
batig saldo te bereiken. De kosten zijn in
1975 weer flink gestegen maar gelukkig
minder sterk dan in 1974.
De totale teeltkosten stegen met 9% (vorig
jaar 20%). Als de totale teeltkosten nader
bekeken worden dan ziet men dat de ar
beidskosten met 13% gestegen zijn (vorig
jaar 14%), de energie-kosten bij de glasteel
ten met 20% (vorig jaar 52%).
Jaaroverzicht veilingen.
Uit de jaaroverzichten van de veilingen ziet
men dat er sprake is van een verdere
toename van de omzet. Er volgt nu voor
de belangrijkste gewassen een prijsverge
lijking van de gemiddelde prijs over de
totale aanvoer van alle sorteringen (gege
vens van Veiling" Westland-Noord). Toma
ten gemiddelde prijs per kg. 1,50 (1974,
1,15). Sla gemiddelde prijs per stuk
0,24 (1974, 0,27). Komkommers gemid
delde prijs per stuk 0,24 (1974, 0,27).
Komkommers gemiddelde prijs per stuk
0,41 (1974, 0,38). Paprika's gemiddelde
prijs per kg. 2,03 (1974, 1,95). Aubergi
nes totale aanvoer 1975 in kg. 1.665.065,
gemid. prijs per kg. 1,65 (1974, 121.000
kg. gem. prijs 1,93). Totale aanvoer in
1975 in stuks 202.005 gemid. prijs per stuk
0,85 (1974, 1.777.198 stuks gerti. prijs
0,73).
De aanvoer van het nieuwe tomatenseizoen
is alweer op gang gekomen, zij het op zeer
bescheiden schaal, er is nog sprake van
een primeur. De eerste tomaten zijn reeds
aangevoerd op maandag 22 december; de
aanvoerdatum van de vroegste tomaten lag
tot nu toe rond 17 januari, een vervroeging
dus van maar liefst 4 weken. Deze primeu-
raanvoer vond plaats op de veiling Pijnac-
ker en Omstreken.
Sla
De zeer hoge sla-prijzen zijn gedaald naar
een iets lager niveau, er worden echter nog
steeds goede prijzen voor de sla betaald.
Er is duidelijk sprake van minder concur
rentie op de Westduitse markt waardoor
de prijzen zich in ons land goed kunnen
handhaven. Voor sla van 19 kg. varieert
de prijs van 34 tot 40 cent per stuk, de
sla van 21 kg en op behaalt nog hogere
noteringen nl. van 43 tot 46 cent per stuk.
Er worden voor de komende week weer
flinke sla-aanvoeren verwacht, mogelijk
kunnen de prijzen iets terugvallen.
vraag naar rode paprika's is nog steeds
zeer groot, zodat er zeer hoge prijzen
betaald worden. De prijs per kg ligt rond
de 8 gulden. Naast de binnenlandse aan
voer is er import van paprika's uit de Can.
Eilanden tegen een kg.-prijs van 2,85.
Overige gewassen
Paprika's
Gezien de tijd van het jaar is de aanvoer
nog maar zeer beperkt. Het aanbod bestaat
grotendeels uit rode paprika's. Vooral de
De schaarste aan witlof is er al een aantal
weken de oorzaak van geweest dat er hoge
prijzen betaald worden. Het toenemen van
het aanbod heeft er inmiddels toe geleid
dat de prijzen gedaald zijn tot rond de
twee gulden per kg. Bij het verder toene
men van het aanbod komen de prijzen
verder onder druk. Bij de prei was er
eveneens sprake van een beperkte aanvoer
waardoor de prijzen per kg. boven de
gulden lagen. Ook hier is door de toename
van het aanbod de prijs gedaald naar 70
cent per kg. Voor andijvie varieert de prijs
van 1,35 tot 2,05 per kg. afhankelijk
van de kwaliteit. Spinazie wordt verhan
deld tegen een prijs van 2,50 per kg. De
noteringen voor boerenkool liepen op tot
71 cent per kg. Raapstelen zijn goedkoop,
per bosje wordt 7 tot 11 cent betaald.
Naast de beperkte keuze aan binnenlandse
groenten is er invoer van bloemkool uit
Frankrijk 2,00 per stuk), komkommers
van de Can. Eilanden 1 gulden per
stuk), tomaten van de Can. Eilanden
Cf 2,25 per kg.), andijvie uit Italië 1,10
per kg.), bonen uit Egypte 2,40 per kg.).
De genoemde prijzen bij de ingevoerde
produkten zijn groothandelsverkoopprij-
Reuze
pompoen
Het oude jaar kon door bloemen kwekers
en bloemenhandelaren niet geheel zonder
tevredenheid worden afgesloten. De eerste
week van het nieuwe jaar volgde die lijn.
Alles moest nog wat op gang komen, de
aanvoer was redelijk en dat was eveneens
het geval met de prijzen. Voor fresia en
irissen kan van een goede prijs worden
gesproken. De enkele fresia's liepen op tot
5,50, de dubbele soorten tot 7,70. Wat
de irissen betreft, die varieerden in prijs
rondom 6,45. De chrysanten vormen nog
steeds de voornaamste aanvoer, zowel wat
de trossoorten als grootbloemigen betreft.
Niet slecht gaat het ook met de jaarrond-
chrysanten, die flink over de gulden gin
gen. Opvallend was de ruime aanvoer van
potplanten waarmee de laatste week van
het jaar werd afgesloten aan de CCWS. In
die week werd voor 2.648.792,76 aan
potplanten verhandeld, rond de anderhalf
miljoen gulden oftewel 72 procent meer
dan in 1974.
Hoewel geen beslist ontevreden klanken
uit het Westland, constateert drs. A. J. M.
Blom in een beschouwing in „De Bloemis
terij", dat de omzetontwikkeling van de
maand november zeer teleurstellend was,
hoewel in mindere mate dan in oktober het
geval was. In oktober daalde de omzet aan
de 5 grootste bloemenveilingen in ons land
met 6,6 procent. De stijging in november
bedroeg slechts 1,7 procent.
Hoewel de opbrengstcijfers per hectare
wel gemiddeld plm. vijf procent stegen, is
dat toch minder dan aanvankelijk werd
verondersteld. En omdat de kostenstijging
in 1975 wel groter zal zijn geweest dan 10
procent, moet rekening worden gehouden
met een verdere rentabiliteit-daling van de
snij bloemenveilingen met ongeveer 5 pro
cent. De bedrijven met anjers, chrysanten,
rozen of fresia, zullen met een nog grotere
daling geconfronteerd zijn, zo berekent
drs. Blom.
De geringe stijging van de export, is op
een en ander mede van invloed. Van 1
januari tot en met 31 oktober van het vorig
jaar, beliep de bloemenexport 755 miljoen
gulden tegen 675 miljoen in 1974, een
toename dus met bijna 12 procent, tegen
ruim 25 procent in 1974.
De vereniging „De Nederlandse Bloemiste
rij" introduceert dit jaar het „Bloemenfee-
tje", dat de aandacht gaat vragen voor
bloemen in huis. Het vignet zal men ont
moeten in reclamespots, speciaal in vrou
wenbladen en op het televisiescherm. De
campagne zal het hele jaar duren. In april
volgt een landelijke affichereclame op zui
len en in stations. In trams en autobussen
kan men Bloemenfeetje het hele jaar door
ontmoeten. Bijzondere aandacht aan de
bloemen- en plantenreclame zal worden
besteed in het noorden, zuiden en oosten
van ons land, omdat daar de verkoop van
bloemen voor de gezinnen lager ligt, dan
gemiddeld in ons land.
Het kón blijkbaar niet op!De prijzen
van de bolbloemen blijven mede dankzij
het zachte en „open" weer op een
uitermate vriendelijk niveau en als gevolg
daarvan is het aantal tulpenbollen dat de
afgelopen weken van eigenaar veranderde,
zeer aanzienlijk. Er zijn bijzonder veel
koopbriefjes geschreven voor tulpen lever
ing zomer 1976. En wat belangrijker is: ook
de prijzen van de bollen die straks gele
verd moeten worden, zijn zonder meer
best, met name uiteraard van de broeitul-
pen.
De gladiolenexport, die ook al niet door
een vorstperiode wordt afgeremd, is even
eens zeer levendig en de prijzen die de
expoteurs voor dikke knollen willen beta
len, zijn bepaald niet kinderachtig.
Is het dus, terwijl de zakenwereld in het
algemeen gesproken, steen en been klaagt,
in het bollenvak uitsluitend koek en ei?
Het zou overdreven zijn het zo te stellen.
Want de prijzen van de broeitulpen hebben
die van de narcissen en hyacinten niet
meegenomen. Er wordt in narcissen wel
aardige handel gedaan, maar de prijzen
laten veel te wensen over. Gevraagde
broeisoorten als Golden Harvest en Carl
ton lopen er wel iets uit, maar het is nu
ook weer niet zo dat men er opgewonden
brieven over naar huis gaat schrijven. De
mogelijkheid dat we straks geconfronteerd
worden met een fors aanbod uit Engeland,
drukt de handel nog eens extra. Nu hebben
insiders al eerder verzekerd dat dit een
voorbijgaande zaak is. De prijzen van de
landbouwprodukten zijn de laatste jaren
best geweest en daar de bollenteelt - in
Engeland voor het overgrote deel plaats
vindt op grote landbouwbedrijven, zal het
bollenareaal in het Verenigd Koninkrijk de
komende jaren snel gaan inkrimpen, zo is
voorspeld. De laatste cijfers lijken inder
daad m die richting te wijzen. Geen bollen-
kweker in Nederland die er bezwaren te
gen zal maken
bedriegen zal het aanbod ook in 1976 aan
de royalle kant zijn. Er is daarom geen
exporteur die zich nu dik maakt om zijn
hyacinteninkoop. Met alle gevolgen van
dien....
Forse prijzen
Teruggang
Over de bollenhandel met Engeland ge
sproken: er is de laatste jaren voortdurend
sprake van een teruggang. Ook cfóór komt
verandering in, zo heeft onze landbouwat-
taché in Londen, ir. D. Vries verzekerd. Er
komen straks nieuwe mogelijkheden, zodra
meer gematigde politieke figuren het uit
de koers geraakte schip-van-staat weer in
rustiger vaarwater gaan brengen. De heer
Vries kwam met deze signalen van nieuwe
kansen als weleer de duif uit Noach's
ark
Hebben onze narcissenkwekers op het mo
ment dus nog te maken met een aanbod
uit Engeland, dat gaat voor de hyacinten
kwekers niet op. Zij produceren een mo
nopolie-artikel, maar zien vandaag geen
kans er een prijs voor te maken die in
redelijke verhoudingen met de kosten
staat. En dat is toch wel een trieste zaak.
In 1975 was er al een hyacintensurplus van
hier tot ginder en als de voortekenen niet
Daarentegen is de handel in dahlia's en
lelies zeer vlot en is men bereid forse
prijzen te betalen. Ook al voor levering
seizoen 1976/1977. Bij de lelies staat de
gewilde oranje Enchantment in het middel
punt van de belangstelling, maar ook de
gele trompetten Royal Gold en Golden
Splendor zijn goed te verkopen.
Intussen hebben velen in het bollenvak
momenteel de mond vol over de eindcon
clusies van het struktuuronderzoek. Tij
dens de jubileum vergadering van de 75-ja-
rige Bond van Bloembollenhandelaren,
heeft voorzitter WC. Witteman, met na
druk verklaard dat de follow up van het
struktuuronderzoek gewaarborgd moet
zijn. De handel moet hiertoe het initiatief
nemen, want anders zal de kwekerij het
doen en dat is onze eer te na, zo zei hij.
Hij zou het trouwens ook in economisch
opzicht fout vinden als de kwekerij in dit
opzicht voorop ging lopen. Want verande
ringen moeten bij de markt beginnen, al
dus de heer Witteman.
Of alle kwekers het met die opmerking
voor 100% eens zijn, mag nog met recht
in twijfel worden getrokken.
