Han Lammers: Roel van Duijn: CeidoeSowcmt Van Duijn afgetreden België vreest nieuwe storm EEN EIK DIE EEN SPLIJTZWAM BLEEK GEPUNTMUTSTE DREUMES IN „ERNSTIG" AMSTERDAM Lichte straf tegen na maak dokter Landelijke narcoticabrigade Oproep tot opheffing straf Kovalev CRIMINALITEIT WEER TOEGENOMEN WERELDPRODUKTIE RUWE OLIE DAALDE MET 6 PROCENT ZATERDAG 10 JANUARI 1976 p\gi\ - Na jarenlang gerommel is de bom in het hoofdstedelijke college van B. en W. dan eindelijk gebarsten. Twee politieke kopstukken, onder wie de Amsterdamse onderkoning*' Han Lammers, zijn bij wijze van spreken dodelijk gewond van het slagveld weggedragen. De vraag is nu, wie zij nog in hun val zullen meeslepen, wie door de rondvliegende scherven nog getroffen zullen worden. Bijgaand een geschreven portret van de twee hoofdrolspelers; twee tegenpolen die, dat is wel duidelijk, van meet af aan voorbestemd waren om eikaars ondergang te worden. Het wonderkind van de politiek. De scherpe analyticus achter „nieuw links" en „tien over rood". De kroon prins van Den Uyl en Samkalden, De Amsterdamse onderkoning. Met kwa- lifikaties als deze is de weg van Han Lammers geplaveid geweest, sinds hij een tiental jaren geleden aktief werd in de PvdA en laat hij nu zijn uitgegleden over de bananeschil - of, beschamender nog - het hoopje hon- devuil, dat de kwestie-Roei van Duijn volgens alle Amsterdamse commentatoren in wezen is. Boem, midden op de Dam op zijn achterste. Het zou „om te stikken van de lach" zijn (woorden van Van Duijn) als het niet zo tragisch was. Een veelbelovend politicus en een bekwaam, zij het regentesk bestuurder zo'n doodsmak te zien maken. Weg wethouderszetel waarvoor hij in 1970 zijn losse kroeglopersbestaan (nachten doorzakken op kunstenaarssociëteit) had inge wisseld. „Ziet u nu hoe ambitieus Han is?" fluisterden zijn intimi indertijd. Weg raadszetel zelfs, als het hoofdbestuur van de PvdA en het bestuur van het gewest Amsterdam hun zin krijgen. Zelf wil hij blijven zitten, waarmee wat een eik leek, een splijtzwam blijkt te zijn. Weg burgemeesterschap van Alkmaar, Landdrost van de Zuid-Veluwe, commissaris van de konin gin in Noord Holland, burgemeesterschap'van Amsterdam, ministerschap in een volgend kabi net - allemaal posten waarmee de naam van de nu 44-jarige Han in verband werden ge bracht? In Amsterdam overheerst deze donkere dagen de vraag: „Hoe is het mogelijk geweest dat een gewiekste vogel als Han Lammers, door burge meester Samkalden zelf onderwezen in de kneepjes van het politieke manoeuvreren en manipuleren, zich zo verkeken heeft op de troeven die hij in handen had? Hoe kon hij denken dat de huidige PvdA-top zou toestaan in Amsterdam („het rode bolwerk") een pro gressief programcollege in te ruilen tegen een afspiegelingscollege met CDA of WD?" Lam mers zelf: „De grondslag van het college was te zwak om ook maar in de verste verte garanties te bieden voor een deugdelijk be stuur. Het moest kwalitatief en politiek worden verbreed." Velen in Amsterdam onderschrijven in hun hart deze visie. Het programcollege had de hoofdstad onbestuurbaar gemaakt. Het amb telijk apparaat stokte; de rijksoverheid aarzel de met het verlenen van financiële bijdragen. Stukken stapelden zich torenhoog op en beslis singen bleven uit - zozeer dat het bedrijfsleven en met name de bouwwereld (Caransa, Philips Pensioenfonds, Blauwhoed) de stad de rug toekeerden. Een bestuurlijke injectie was drin gend gewenst. Maar waarom dit proberen te bereiken door de onschuldige Roel van Duijn (Lammers ooit: „Jij bent tuig") te wippen? Waarom niet de hand in eigen boezem gesto ken? Lammers zelf is immers ook niet onschul dig aan de ruzie binnen het programcollege. Was het verstandig een man die collegawethou der zou worden (Pitt Treumann) te bestempelen als „iemand die ik niet door de strot kan krijgen?" was de poging in 1972 verstandig om Samkalden weg te laten promoveren naar de post van vice-voorzitter van de Raad van State omdat hij hem niet meer geschikt achtte als bestuurder? Geen Amsterdams lieverdje, Han Lammers. Hij moet zich veel vijanden hebben gemaakt. Zou men vergeten zijn dat hij in de zestiger jaren, schrijvend voor De Groene, de PvdA „regeergeilheid" verweet? Dat hij het ontwerp voor het nieuwe stadhuis voor Amster dam „een onding" noemde - hetzelfde stadhuis dat hij later als wethouder koste wat kost wiide bouwen? Als „nieuw linkser" stelde hij: „De enkeling moet volop gelegenheid krijgen aan de besluitvorming deel te nemen". Als wethou der zou hij zeggen: „Ik heb vroeger wat naief over openbaarheid geschreven. „Inspraak heeft zijn grenzen." Het is heel wel denkbaar dat oude vetes en tegenstrijdigheden hem nu lelijk aan het opbreken zijn. Over Han Lammers is ooit geschreven: „Zoals iedereen weet, de meest progressieve journalist van het westelijk halfrond." Groot was dan ook de verbazing toen hij in 1970, nog maar net wethouder voor kunstzaken, een advies van de Amsterdamse Kunstraad naast zich neerlegde en de Nederlandse Come- die om zeep bracht zonder het personeel in spraak te geven. Ook in kwesties als de militan te beeldende kunstenaars en het museumbeleid toonde hij zich een regent met het gelijk en de macht aan zijn kant. Het woord „flauwekul" lag in zijn fel toegeknepen mond bestorven. Later kwam stadsontwikkeling onder zijn be heer. De verschillende aktiegroepen kregen een kwaaie aan hem, culminerend in de hardhandi ge, soms bloedige ontruiming van de Nieuw- marktbuurt ten behoeve van de omstreden metrobouw. Als bestuurder heeft Han Lammers nu en dan onvermoede talenten aan de dag gelegd. Zijn agressieve, ambitieuze, opportunistische per soonlijkheid echter hebben tegen hem gewerkt Nu staat hij met lege (volgens zijn tegenstan ders ook met vuile) handen. Of niet? Han Lammers is nog jong. Misschien zal alles - op voorwaarde dat hij zich, geruggesteund door een riant wachtgeld, rustig houdt - over twee jaar vergeten en vergeven zijn en kan hij weer van stal worden gehaald. Opnieuw parade paard van de PvdA? Toen Roel van Duijn koud 16 maan den geleden een dienstfiets met acht versnellingen verkoos boven de Mer cedes met chauffeur waarop hij als nieuwbakken wethouder recht had, voorspelden kijkers in het troebele koffiedik van de Amsterdamse ge meentepolitiek al dat hij het niet lang zou houden. Noch zal het inder tijd bij zijn zeven bloedserieuze colle ga-wethouders en bij burgemeester Samkalden in goede aarde gevallen zijn dat de eerste beleidsdaad van de ex-kabouter was het installeren van een levensgrote, gepuntmutste dwerg midden in zijn werkkamer onder het motto: „Ik sta onder curatele: hij kijkt toe of ik mijn ware aard niet verloochen". Binnen het college vatte de niet geheel onbe grijpelijke vrees post dat Van Duijn de ludieke lijn van zijn verleden zou gaan doortrekken in zijn toekomst als stadsbestuurder dat hij de duistere doolhof van de hoofdstedelijke proble matiek binnen zou treden als ware het een speeltuin waarin stoeienderwijs tewerk kon worden gegaan. Dus legden Samkalden en de zijnen Roel de meest vederlichte portfeuille op de schouders, ooit door een Amsterdamse wet houder getorst, namelijk gemeentebedrijven en dat nog exclusief het lastige gemeentelijk ver voersbedrijf. Daar kon zelfs een kabouter zich geen buil aan vallen. Ook anderszins werd Van Duijn binnen het college als onvolgroeid behan deld. Hoorden we C. P. N.-wethouder Verheij hem woensdagavond toen hij werd weggestemd en zich probeerde te verweren, niet kleinerend roepen: „Wacht nou, jongetje, jij krijgt straks je beurt; niet zo met je handjes wuiven"? En brieste C.P.N.-fractieleider Walraven hem niet in het gezicht: „Hou op de kabouter uit te hangen, Roel; wordt eindelijk eens man"? Toen zijn er de laatste maanden wel momenten geweest van een zekere bereidheid bij het college om Van Duijn een tikkeltje meer serieus te gaan nemen. Toen hij dan ook aandrong op verbreding van zijn miniportefeuille, probeerde men hem belangrijke verantwoordelijkheden toe te spelen als sociale zaken en zelfs de haven. Roel echter eiste kunstzaken voor zich op en daarmee irriteerde hij zijn collega's weer. Wethouder Verweij achteraf: „Hij wilde kunst zaken alleen hebben omdat hij daar de grootste kans had op publiciteit" - een bewering met een kern van waarheid. Irriteren en publiciteit zoeken Roel van Duijn lijkt ervoor geboren sinds hij in 1943 te Den Haag zijn eerste protestkreetjes slaakte tegen de boze wereld buiten de moederschoot Provo, Oranjevrijstaat Dwarsliggende publika- ties via artikelen en boeken. Zeer zinnige ideeën vaak, die aansloegen bij een groot deel van het jeugdige kiezersvolk en later bij de P. P. R. waartoe hij zich bekeerde, maar die slecht vielen bij „ernstige" politici wier hoofden te zeer gepreoccupeerd waren door het puinrui men van wat hun voorgangers hadden achter gelaten (metro, dolgedraaid verkeer, verkrot ting, stilstand in de haven) om te kunnen denken aan alternatieve vormen van samenle ving. Zo ging arme Roel werken als een rode lap op een stier. Neem het doldwaze mcident rond de protestfietstocht van Amsterdam auto vrij. Van Duijn wilde meedoen. Samkalden was witheet ben verbood het hem. „Anders treed ik af'. Roel deed mee en Ivo bleef zitten. Maar het is wel een sfeer waarin de frustraties uit de grond schieten als de paddestoelen waaraan Van Duijn bij wijze van zitplaats de voorkeur geeft boven het bestuurlijke fluweel Verwijt van zijn collega-wethouder: „Hij zat altijd te slapen en als het over het milieu ging, werd hij opeens wakker. Dan discussieerden we urenlang over het verplaatsen van een boom. Zo kun je een stad niet besturen". Anderzijds staat vast dan men hem steevast de mond snoerde zodra hij repte over andere zaken in termen van „hou je bek of ik timmer je eruit" nog wel. Het college bezorgde kleine Roel bij voortduring het gevoel dat men hem aan het ontgroenen was, zoals hij dat zelf heeft uitgedrukt. Alweer niet het juiste sfeertje om tot collegiale samenwerking te komen. Be zorgde het hem een minderwaardigheidscom plex? Tekenend zijn de woorden die hij een tijd geleden sprak. „Als kabouter-raadslid werd ik altijd weggelachen en ik voelde me daardoor uitgedaagd. Om te bewijzen dat mijn meningen wel degelijk juist en uitvoerbaar zouden kun nen zijn, ben ik wethouder geworden". Wel, wat is juist en uitvoerbaar gebleken? Handschoenen voor de mensen van de stadsreiniging, overkap pingen voor de karretjes van de straatvegers, macrobiotisch voedsel in de kantines en aard gas voor de woonboten veel meer heeft hij als wethouder niet op zijn conto staan. Maar al weer: hoeveel kansen hebben zijn collega's hem gegund? „Als ik iets aan de burgemeester vroeg, zei hij dat de wethouder van gemeente bedrijven niet zo hinderlijk moest interrumpe ren. En zaken die ik in het college voorstelde, werden altijd vertraagd". Roel van Duijn lijkt er achteraf niet al te zwaar aan te tillen. „Voor Amsterdam is de gang van' zaken rond mij tragisch geweest. De machts honger heeft gewonnen. Maar voor mij per soonlijk is het niet erg ongelukkig. Ik kan nu weer gezellig werk gaan doen". Het zal bestaan uit het schrijven van „Tranen", sluitstuk van zijn trilogie die begon met „Bloed" en „Zweet". Van Duijn:" in dat boek zal ik veel van mijn ervaringen gebruiken, ik weet nu hoe de stad georganiseerd is en welke types daarin gedij- Samkalden, Lammers, Verheij opgepast. UTRECHT (ANP) - Drie maanden voorwaardelijke gevangenisstraf met een proeftijd van twee jaar en een boete van 250 gulden beeft de officier van justi tie G. W. von Meyengeldt gisteren geëist tegen de 28- jarige Hagenaar J. S. B. voor het geven van valse antwoorden op sollicitatie- formuleren. B. stond in Utrecht terecht omdat hij in 1973 bij twee tehuizen voor geestelijk ge- hadicapten (in Baarn en Huis ter Heide) ten onrech te had gezegd in het bezit te zijn van het diploma ge neeskundige en tevens kan didaats 1 en 2 geneeskunde te hebben. Hij solliciteerde met deze „opleiding" naar de functie van geneeskun dig docent. Zonder naar zijn papieren te vragen werd hij aangenomen. Hij viel door de mand door tij dens een les te beweren „dat aspirine een anti-bioti- cum is". B. vertelde dat hij naar een uitzendbureau was gestapt en gezegd had „die en die" diploma's te bezitten. Nie mand vroeg naar de papie ren omdat men dacht dat de ziekenhuizen dit zouden controleren. Uit het psychiatrische rap port bleek dat B. in een pseudowereld leeft. De offi cier toonde clementie met de verdachte en nodigde B. uit bij hem te komen als er opnieuw moeilijkheden dreigden. Dorpspolitiek in hoofdstad NIET ALLEEN DOOR DE GIJZELINGSACTIE heeft Amsterdam de laatste maand voor landelijk nieuws gezorgd: de crisis in het gemeentelijk bestuur kwam van scherp op scherper te staan en is woensdagavond laat uiteindelijk uitgebarsten. Daarmee het bewijs leverend niet het eerste dat een progressief akkoord met als resultaat een sterk gekleurd programcollege wel leuk is om succes bij verkiezingen te boeken, maar daarmee nog niet de kans op een goed bestuur garandeert. De crisis in Amsterdam heeft sterke persoonlijke kanten en wettigt hierdoor de conclusie dat er in Nederland's hoofdstad de laatste tijd aan dorpspolitiek in de slechte zin van het woord werd gedaan. Van de andere kant zal de oorzaak ook gezocht moeten worden in het feit dat bepaalde politieke figuren wel geschikt zijn om als vlo in de pels van gemakzuchtigen te fungeren, maar daarmee nog niet zo best passen in de praktijk van een geregeld bestuur. OOK IN ANDERE GEMEENTEN heeft men op dit gebied enige ervaring: zelfs in het parlement blijkt dat niet alle vertegenwoordi gers van de P.P.R. de consequenties van het dragen van regerings verantwoordelijkheid kunnen of willen dragen. Wat de crisis in Amsterdam helemaal ingewikkeld maakte, is de druk van partij-instanties op de gekozen volksvertegenwoordigers; de Partij van de Arbeid plukt in dit opzicht de wrange vruchten van haar beslissing om zich niets meer aan te trekken van de historische stelregel dat volksvertegenwoordigers zonder lastgeving of ruggespraak dienen te beslissen. Want de hoofdstedelijke P.v.d.A.-oekase dat gewestelijke besturen een „ongehoorzaam" staten- of gemeenteraadslid kunnen terugroe pen, is een van de ergste vormen van interne partijcensuur. Als men in de hoofdstad het spel hard blijft spelen, zijn straks wethouder Lammers en enkele geestverwanten mogelijk „partijlo ze" raadsleden. IN ELK GEVAL IS IN AMSTERDAM BEWEZEN, dat progressieve politie noch het recht hebben te blijven proclameren dat hun politiek zo kostelijk is vanwege de duidelijkheid, noch mogen poneren dat zij die politiek als het op ethiek aankomt zo veel beter uitoefenen dan de vertegenwoordigers van rechtse of middenpartij- Niets menselijks is ons vreemd; dat dit ook voor linkse politici opgaat, bewees politiek Amsterdam, met nog de pikante bijzonder heid dat de linkse politici door het invoeren van bepaalde nieuwe spelregels het mislukken van een ideaal alleen maar hebben uitgelokt. (Van een onzer verslaggeefsters) AMSTERDAM De Amsterdamse PPR-wethouder Roel van Duijn is gisteravond afgetreden, nadat vier leden van de PvdA-fractie een motie van ontslag hadden ingediend. Van Duijn zal wel zijn functie van raadslid blijven vervullen. De PPR handhaaft het eerder ingenomen standpunt geen opvolger voor Van Duijn in het college van wethouders te benoemen. Ed van Thijn, PvdA-fractievoorzitter in de Tweede Kamer heeft scherpe kritiek geuit op de burgemeester van Amster dam, Samkalden. Naar zijn mening heeft Samkalden de bestuurscrisis in Amsterdam onnodig ingewikkeld gemaakt „Hij is met zijn ingrijpen buiten zijn boekje gegaan", aldus Van Thijn, in het PvdA-blad „Roos in de Vuist". „Overigens gaat er niemand vrijuit. Van beide zijden zijn de zaken op de spits gedreven en is men verblind geraakt door het eigen gelijk", zo schrijft Van Thijn. Ed van Thijn, Wouter Gortzak en Jan Schaefer (vlnr) in gesprek tijdens de vergadering van de gewestelijke besturen van de PvdA gisterenavond in de Jaarbeurs in Utrecht. Later op de avond ging het hoofdbestuur van de PvdA rnet de gewestelijke besturen in vergadering over de kwestie-Lammers. Illllllllllllllllllllllllllllll Scheiding iiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiini BRUSSEL (AP) - In verband met de slechte weersvoorspel lingen voor dit weekeinde heeft de Belgische regering alle mili tairen gisteren opdracht gege ven tot nader order in de kazer nes te blijven. De Belgische autoriteiten vrezen dat slecht weer, gepaard gaand met storm, zal leiden tot nieuwe overstromingen. Tijdens de storm van vorige week zijn ver schillende dijken stukgeslagen, waardoor hele gebieden onder water kwamen te staan. Red dingsploegen werken nog dag en nacht aan de geteisterde dij ken. Desondanks zakt het water maar langzaam en de weers voorspellingen zijn alarmerend. Nu de dijken zo kwetsbaar zijn, zou een nieuwe storm een nog grotere ramp betekenen. B en W van Texel hebben o.a. aan de minister van Verkeer en Waterstaat gevraagd aan dijk verhoging op het eiland de hoogste prioriteit toe te kennen. „Wij betreuren het dat een deel van de Texelaars zich tevreden moet stellen met een evacuatie plan, in plaats van zich veilig te weten achter solide dijken", al dus B en W van Texel. DEN HAAG (AfJP) - Ons land zal binnenkort een landelijke narcotica-brigade rijker zijn. De brigade, onder leiding van commissaris J. van Straten plaatsvervangend hoofd van de Centrale Recherche Informatie dienst bij de directie politie van het ministerie van Justitie, zal de strijd aanbinden met de sterk gestegen handel in, en doorvoer van de zwaar verdo vende middelen in en via ons land. De commissaris krijgt de be schikking over een groep van ongeveer 15 specialisten, die uit de gemeentelijke politiekorpsen en de rijkspolitie zijn gerecru- teerd. Het ligt in de bedoeling de groep geleidelijk uit te brei den met rechercheurs die daar toe speciaal worden opgeleid aan de politieschool in Zutphen. De landelijke narcotica-brigade zal zich ondermeer bezig hou den met het inwinnen van in lichtingen in binnen- en buiten land, het verwerken en doorge ven daarvan en met recherche werk. Het is de bedoeling om tot een betere bestrijding van de handel verdovende middelen (vooral heroine) te komen. Dit in nauwe samenwerking met plaatselijke politie-autoriteiten. Commissaris J. van Straten, leider van de nieuwe landelijke narcoti ca-brigade. MOSKOU/PARIJS (UPI) - Meer dan 200 dissidenten in de Sowjet Unie, onder wie Andrej Sacharov, hebben opgeroepen tot opheffing van de zware straf die vorige maaand werd opgelegd aan de bioloog Ser- gej Kovalev (45), strijder voor de mensen- rechteu in zijn land. Een rechtbank veroor deelde Kovalev in december tot 10 jaar gevangenisstraf en verbanning wegens anti- Sowjet-agitatie. In zijn appartement in Moskou deelde Sa charov gisteren kqpieën van een petitie uit, waarin Kovalev werd gekenschetst als een „strijder tegen tirannie en onrecht" en waar in wordt gevraagd een einde te maken aan de vervolging van Russische burgers wegens activiteiten op het vlak van de mensenrech ten. Tot de ondertekenaars van de petitie beho ren mensen als Amalrik, Roy Medvedev, Pjotr Jakir, Alexander Lerner en ook van dissidenten in gevangenschap of balling schap als Wladimir Boekovsky en Anatoly Martsjenko. In Parijs heeft een woordvoerder van presi dent Valery Giscard d'Estaing verklaard dat Frankrijk een verblijfsvergunning zal verle nen aan de Russische wiskundige Leonid Pljoetsj, die naar het westen komt nu hij is ontslagen uit een Russische zenuwinrich ting waar hij drie jaar is opgenomen ge weest. De" HAAG (ANP) Het aantal misdrijven dat in 1975 bij de politie is aangegeven, is weer gestegen. De stijging doet zich al een aantal jaren voor. het Centraal Bureau voor de Statistiek. De toename betreft vooral: agressieve misdaden (3,1 tegen 2,8 per 1000 inwoners in 1974), vermogensmisdrijven (24,5 tegn 24,1) en In 1963 bedroeg het aantal misdrijven 12,4 procent per 1000 verkeersmisdrijven (3,3 tegen 3,1). Het aantal sexuele misdaden inwoners, in 1975 was dit aantal 32,2. Dit blijkt uit cijfers van nam iets af van 0,6 in 1974 tegen 0,5 vorig jaar. ROTTERDAM (ANP) De wereldproduktie van ruwe olie is vorig jaar met 6 procent gedaald ten opzichte van 1974. Rekent men de communistische landen niet mee, waar de produktie met zo'n acht procent toenam, dan is de daling zelfs ruim negen procent. In totaal werd er 2700 miljoen ton geproduceerd tegen 2870 miljoen ton het jaar ervoor Dit blijkt uit cijfers van de olie-industrie, gepubliceerd in het Engelse vakblad The Petroleum Economist. Het is voor het eerst sinds tientallen jaren, dat zich zoiets heeft voorgedaan. Voorheen was het gebruikelijk dat de produktie ieder jaar met zo'n vijf procent steeg. Zelfs in 1974, het jaar van de oliecrisis, was er nog sprake van een geringe stijging (0,8 procent). Als oorzaken van de daling ziet men de economische recessie, het milde weer in de grootste olieverbruikende landen, de tegenzin van de kopers om buitensporig hoge prijzen te betalen en het aanspreken van de enorme voorraden. Vrouwen niet achtergesteld bij salariëring DEN HAAG (ANP) De resul taten van ongeveer honderd on derzoeken die de Loontechni- sche Dienst in opdracht van de regering heeft ingesteld naar discriminatie van vrouwen in bet bedrijfsleven, geven geen aanleiding om te veronderstel len dat vrouwen worden ach tergesteld bij de beloning. Tot deze conclusie is drs. A. J. van Bavel, directeur van de Loontechnische Dienst in Den Haag, gekomen, nadat ongeveer driekwart jaar geleden de wet „Gelijk loon voor vrouwen" van kracht werd. Ongeveer 50 klachten zijn in die periode ingediend bij de „Com missie gelijk loon voor mannen en vrouwen".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1976 | | pagina 7