DECEMBER.
Kerstversiering
Eüt het een feestmaand blijven
Reshereheurs beschermen Max luwe as,sr -<:,s
tegen licht ontvlambare Aljechin
NAAK ER
EENS IETS
MOOIS VAN
15 DECEMBER 1935
AMSTERDAM (ANP) Onder het motto „De
cember laat het een feestmaand blijven",
houdt het Veiligheidsinstituut in Amsterdam in
samenwerking met de rijksoverheid en het Na
tionaal Brandpreventie Instituut deze maand
een landelijke actie om de typische „decem-
berongelukken" zoveel mogelijk tegen te gaan.
Deze ongelukken, die elk jaar weer enkele le
vens opeisen, doen zich voornamelijk voor rond
Kerstmis en de jaarwisseling.
De feesten in december kunnen, wanneer de
nodige voorzichtigheid niet in acht wordt geno
men, soms rampzalig aflopen. Elk jaar weer zijn
er de nodige voorbeelden: kerstbomen vliegen
binnenshuis in brand en mensen raken gewond
door rondvliegend vuurwerk. Vooral het afste
ken van vuurwerk kost elk jaar een paar men
senlevens, terwijl volgeps het Veiligheidsinsti
tuut enige honderden mensen met ernstige ver
wondingen in het ziekenhuis terecht komen.
Inzicht in het aantal slachtoffers van de decem-
berongelukken bestaat er echter niet, omdat in
het verleden geen enkele instantie hierover sta
tistieken heeft bijgehouden. De afdeling Veilig
heid in de Privésfeer van het Veiligheidsinsti
tuut wil echter nagaan welke invloed de actie
„Decemberlaat het een feestmaand blijven"
heeft op de decemberongelukken.
Het instituut heeft 200.000 folders verspreid.
Daarin staan tips om de komende feestdagen
heelhuids door te komen. Ook worden deze
maand op beide tv-netten na het journaal spots
vertoond: een „kaarsenspot" en een over het
afsteken van vuurwerk.
Veel ongevallen met een verlichte kerstboom,
brandende kaarsen en vuurwerk zouden voorko
men kunnen worden. Vooral in gezinnen met
kleine kinderen, is volgens het Veiligheidsinsti
tuut het gebruik van echte kaarsen in de kerst
boom beslist af te raden. Wordt elektrische
verlichting gebruikt, dan moet eerst worden
gecontroleerd of de bedrading nergens is bescha
digd. Bovendien moet het snoer zo worden
gelegd, dat het geen struikelobject kan vormen.
Bij het gebruik van kaarsen op tafel mag nim
mer een plastic kandelaar worden gebruikt. Ook
mogen kaarsen niet te dicht bij de verwarming
worden geplaatst, omdat ze anders krom kunnen
trekken. Wanneer een kaars in een kerststukje
is geplaatst mag hij niet te ver opbranden.
Zorg er bij het bakken van oliebollen voor dat
de olie niet te heet wordt, zo zegt het instituut,
ook niet wanneer deze elektrisch verwarmd
wordt. Anders dan de uitdrukking „de vlam in
de pan" doet vermoeden, kan olie spontaan
ontbranden wanneer ze te heet wordt. Wan
neer echter de vlam in de pan is geslagen mag
er nooit water overheen worden gegooid om de
brand te blussen: dit is levensgevaarlijk omdat
de olie gaat spatten wanneer het in aanraking
komt met water. De meest simpele vorm om
deze pan-brand te bestrijden is de deksel op
de pan doen. Daarom moet er altijd een
passend deksel binnen handbereik zijn bij het
frituren. Laat de pan zeker 15 minuten staan
zonder hem te bewegen. Het best kan een natte
vaatdoek op de deksel worden gelegd om hem
te verzwaren.
Volgens het instituut is het beter om alleen
vuurwerk van Nederlands fabrikaat te kopen,
omdat dit voldoet aan een aantal voorwaarden.
Buitenlands vuurwerk is niet volgens deze voor
waarden vervaardigd. Om te voorkomen, dat
tijdens de vreugdevolle begroeting van het nieu
we jaar een ongelukkig gelanceerd stuk vuur
werk de huiskamer binnenvliegt is het aan te
raden om tijdens het afsteken van vuurwerk
ramen en deuren gesloten te houden. Ook is het
aan te bevelen de handleiding van het vuurwerk
ruim voor het ontstekingstijdstip te lezen en
niet op 31 december om 24.00 uur. Bij het
afsteken van vuurwerk moet geen vlam ge
bruikt worden van een aansteker of lucifer,
maar een brandende sigaar of sigaret. Op deze
manier kan men er zeker van zijn, dat de lont
gaat branden bij het uiteinde. Het gooien van
vuurwerk is levensgevaarlijk. Het kost elk jaar
weer een aantal mensen het gezichtsvermogen.
„Ontsteek daarom nooit vuurwerk in de hand,
dan blijft ook de neiging om ermee te gooien
achterwege", aldus het Veiligheidsinstituut.
Bloemist Henk Mulder: "Gebruik eens wat meer groen van heesters in plaats van
altijd dezelfde sparretakken..."
Weken voor dat er ook maar iets van een
kerststemming in de lucht hangt, wordt er in
heel Europa al gehakt en gezaagd bij het leven.
Hele bunders jonge fijnsparren (want hoewel
het beroemde lied het altijd heeft over de
wonderschone takken van de denneboom, gaat
het hier uitsluitend om sparren) worden omge
zaagd en per trein of vrachtwagen naar de
steden getransporteerd. Daar verlevendigen ze
een paar weken lang straathoeken, markten en
pleinen om uiteindelijk stuk voor stuk in de
huiskamers te belanden waar ze min of meer
smaakvol worden opgetuigd en volgehangen
met kaarsjes. Na nieuwjaar gaat de kerstboom
zonder hartzeer, (en in veel gevallen al bijna
zonder naalden) de vuilnishoop op en beginnen
de kerstboomkwekers alweer te denken aan de
volgende kerstdagen.
Een eeuwenoude traditie zegt u? Vergeet het
maar. De kerstboom stond weliswaar al eeuwen
lang in Duitse huiskamers als een gekerstend
symbool van de zonnewende, het midwinterfeest,
maar in Nederland deden we niet mee aan zo'n
heidense gewoonte. Pas na de eerste wereldoor
log werd de kerstboom in ons land meer alge
meen en verzette men zich ook in orthodox
protestantse kringen niet meer zo sterk tegeh die
barbaarse Duitse gewoonte...
Behalve de kerstboom tuigen we onze woningen
inmiddels ook alweer heel wat jaren op met
andere kerstversieringen. Een paar jaar geleden
was het ook nog helemaal geen probleem om aan
de benodigde materialen te komen waarmee een
kerstversiering in elkaar werd gezet. Je ging
gewoon even het park of het bos in (liefst tegen
de schemering, want dan zagen de boswachters
je niet zo goed) en sneed onbekommerd wat
sparretakken en hulsttwijgen af. Dat doen we
tegenwoordig niet meer, milieubewust als we zijn
en bovendien hoeft het ook niet, want de bloe
mist levert alles wat we nodig hebben. Nog veel
meer trouwens, wanf met een paar gewone
sparappels zijn we niet langer tevreden; bij zo'n
kerststukje komt veel meer creativiteit om de
hoek kijken dan vroeger.
Zo zegt bloemist en kweker Henk Mulder, van
het tuincentrum '"t lordenshofke" uit Twello, dat
sinds een paar jaar speciale doe- het- zelfpakket-
ten voor het maken van kerststukjes in de handel
brengt Mulder heeft ze in twee uitvoeringen:
naast de onmisbare takken van verschillende
soorten naaldbomen en de hulst vinden de ko
pers die daar prijs op stellen ook een bijna
bloeiende hyacinth in het pakket. "Die worden
vooral gekocht door de ouderen", zegt Henk
Mulder. Hij constateert dat de jongeren tegen
woordig steeds meer op de creatieve toer gaan
en niets van het gangbare stukje met kaars,
hulst, sparretakjes en de hyacinth op tafel willen
hebben.
Wat de rechtgeaarde kunstzinnig aangelegde
kerststukjesmaker verafschuwt zijn de rode plas
tic- paddestoeltjes op prikkers die zo olijk tussen
het IJslands mos op het kerststukje kunnen
prijken. Ook de nep-Spaanse pepers en die witte
schuimplastic-bolletjes-aan-een-stokje horen er
niet in en daarom zal de klant ze ook niet in
het pakket van Henk Mulder aantreffen.
Hij adviseert als basis een stuk oasis; dat is die
witte of groene kunststof, waarin het zo makke
lijk steken is met bloemen en takjes. U hoeft
dat natuurlijk niet te gebruiken, een paar flinke
plukken veenmos (spaghnum) of zomaar een
bakje met aarde kunnen even goed dienst doen.
Dan wordt de ondergrond gemaakt met grof
groen. Daaronder verstaat de bloemist: wat
takjes van de douglas ceder, pinus (den), abies
(spar, in verschillende soorten). Dan wordt wat
"luxer groen" voor de kleur gebruikt om het
stukje verder op te bouwen. Het "luxe groen"
kan zijn bloeiende dopheide (erica), olijfwilg,
palmtakjes, cotoneastertakken, hulst (bont of
goudbont), sneeuwbes of ijzerhard. Ook klimop
takjes lenen zich uitstekend voor de aankleding
van kerststukjes. Hier en daar zullen plukjes
IJslands mos en kegels van den of spar (die
worden uit heel Europa ingevoerd door de groot
handel bij de bloemisten) de zaak aanmerkelijk
verfraaien en als u daar prijs op stelt kunt u
er ook nog een of meer kaarsenhouders in
verwerken.
Lang niet iedereen zal een kerstversiering maken
die alleen geschikt is om op tafel te zetten. Wat
takken van naaldbomen opgesierd met rood of
wit lint, een takje van een kegeldragende larix
en wat van die decoratieve, diep ingesneden
zilvergrijze bladeren van de senecio cineraria
candicans (u kunt 'm nu nog volop in de tuin
zien staan) vormen samen een aardige wandver
siering. Wilt u de zaak zo lang mogelijk fris
houden en niet elke dag hopen dorre naalden
op de vloer vinden, dan kunt u het stukje in
een pluk vochtig veenmos stoppen en dat weer
in een plastic zak. IJslands mos kan dienen om
die geïmproviseerde vaas wat te camoufleren.
Een geurige en kleurige kerstversiering kan ver
der gefabriceerd worden van een stuk of drie
sinaasappels en een handvol kruidnagelen. Als
u de sinaasappels rondom helemaal vol steekt
met kruidnagels, zodanig dat ze goed zichtbaar
blijven en de aldus opgesierde vruchten met
linten en wat sparretakjes ophangt heeft u een
aardige versiering die nog lekker fris ruikt ook.
Dat wil zeggen: een paar dagen en dat is net
lang genoeg.
HENK NIEUWENHUIS
sa n n BR raflisa Grote vreugde over de wereldti-
DEN HAAG December 1935. De
economische toestand in Nederland is
slecht. In de kranten verschijnen ad
vertenties waarin de winkeliers een
laatste poging doen de hoog opgelopen
voorraden alsnog te slijten. „Elke
kooper van twee pond witte boonen
ontvangt drie pond voor dezelfde
prijs". Alom heerst werkloosheid, het
aantal leegstaande huizen loopt in die
trieste dagen op tot boven de tien
procent. Tekent men een huurcontract
voor een langere periode dan een jaar
dan zijn gunsten als gratis schilderen,
behangen of zelfs enkele maanden vrij
wonen geen uitzondering.
Het is de vijftiende van die maand, nu
veertig jaar geleden, als over het hele
land verspreid tienduizenden naast het
radiotoestel plaatsnemen. Terwijl de
lampen langzaam warm worden wacht
men in angstige spanning op de eerste
woorden van de omroeper die verlich
ting moeten brengen op de brandende
vTaag of dr. Max Euwe de tweekamp
om het wereldkampioenschap schaken
tegen dr. Alexander Aljechin winnend
zal afsluiten. Na uren van benauwd
afwachten kwam het verlossende
woord. Op de veertigste zet in de dertig
ste partij kwamen beide grootmeesters
remise overeen waarmee Euwe de
tweekamp met 15 1/2-14 1/2 op zijn
naam bracht.
Het was een succes dat niemand in
Nederland had vermoed toen Euwe op
3 oktober 1935 voor de eerste maal
tegen Aljechin achter 't bord plaats
nam. De gehele internationale
schaakwereld bezag de kansen van Eu
we met een nauwelijks verholen pessi-
Niemand kon op dat moment nog weten
welk een tumultueus verloop de strijd
zou hebben. Niet in de laatste plaats
kwam dat door de houding van Alje
chin. De zeer emotionele Fransman liet
geen enkele manier achterwege om zijn
tegenstander uit zijn concentratie té
halen. Want niet alleen op het schaak
bord maar ook in de koude oorlogs
voering toonde Aljechin, die altijd ver
gezeld ging van zijn twee katten Jet en
Chess, zich een ware grootmeester. Hij
schrok er niet van terug tijdens een
partij met de vuist op tafel te slaan,
deuren met een flinke dreun achter zich
dicht te slaan, tientallen rondjes om de
denkende Euwe te lopen of minuten
lang doodstil achter de Amsterdamse
wiskundeleraar te blijven staan. Hande
lingen die verschillende keren de grote
woede van het publiek opriepen.
Zo moest Euwe enkele malen tussenbei
de komen om te verhinderen dat toe
schouwers met zijn tegenstander op de
vuist gingen. Tot twee keer toe maakte
Aljechin het te bont. Bij de 21ste partij
kwam Aljechin die een goed glas niet
schuwde in „kennelijke toestand" de
Aljechin (I.) kiest bij de revanc,he-partij de zwarte pion. Ondanks dat zal hij winnen van Max Euwe
(midden). -k
speelzaal binnen. Ondanks zijn bewe
ring van ziekte wilde hij zich niet laten
onderzoeken door de aanwezige artsen.
Pas nadat hij tien koppen koffie had
gedronken bleek hij in staat aan de
partij te beginnen welke uiteindelijk
door Euwe werd gewonnen. Een tweede
keer vielen er harde klappen. De Ween-
se schaakmeester Klein die het toernooi
als verslaggever bijwoonde sprak tij
dens een partij met de schakende Alje
chin. Toen deze hem hierop uitvoerig
bedankte, vermoedde iedereen dat hij
een tip had gekregen over de te volgen
spelwijze. De zich heftig verwerende
Klein werd hierop hardhandig de zaal
uitgezet Dit breed uitgemeten incident
deed de belangstelling voor deze schil
derachtige tweekamp zo mogelijk nog
meer toenemen.
Het was dan ook niet verwonderlijk dat
op die gedenkwaardige 15e december
tienduizenden in de Marnixstraat te
Amsterdam in een sneeuwstorm op de
uitslag wachtten. Op het podium in
Bellevue, waar drie volle zalen de ver
richtingen van de beide schakers mee
beleefden, stonden vijf rechercheurs,
daar voornamelijk gepost ter bescher
ming van Euwe. Het werd namelijk niet
onmogelijk geacht dat de uiterst ont
vlambare Aljechin bij het verlies van
zijn wereldtitel Euwe desnoods met een
wapen te lijf zou gaan. De voorzorgen
waren gelukkig overbodig. Mocht Alje
chin zich tijdens de wedstrijd nogal
eens onuitstaanbaar hebben gedragen,
zijn verlies droeg hij als een heer. Met
de woorden „lang leve wereldkampioen
Euwe" reikte hij zijn tegenstander de
hand.
Het was het begin van een huldiging
die wekenlang zou duren. Nog dezelfde
avond liepen tweeduizend man te hoop
voor de woning van Euwe, die daarop
vanaf het balkon van zijn huis in de
snijdende kou een toespraak hield. Het
antwoord van de menigte was een dave
rende ovatie en een spontaan gezongen
Wilhelmus. Kort hierna onderscheidde
Hare Majesteit koningin Wilhelmina Eu
we met een benoeming tot officier in
de orde van Oranje Nassau. Twee jaar
lang bleef Euwe in het bezit van de
wereldtitel. In 1937 heroverde Aljechin
de wereldtitel met de voor zichzelf spre
kende cijfers 17 1/2-12 1/2. Het was het
einde van een tijdvak waarin een Ne
derlander zich 's werelds sterkste scha
ker mocht noemen. De overtuiging te
kunnen winnen werd Euwe in 1937
noodlottig. Twee jaar eerder was het
precies omgekeerd. PAUL HOVIÜS.
