Zieke via patiënt
naar consument
Dr. Pluizer vraagt uw aandacht
Bridgen
Schaken
LtiJJöJi Coüxi/vw i.
ZiATÜ^KIJAG ld DKCmvltSKK 1975
Oplossing vorige puzzel
Ék'a'rat ëBp L a
"H H H 5 L A
WANNE E RIA C A
AH& L I A A L
AD M K E NT^'M
Rj|E"0 S|RE5 T
DAL L"A S|T'l
|K|E LAN
K E N N'E E|P
ALE|T|ME
S A TE TUL
TplB'AL I
E E L T|[jT
|P^A RJ^N
ZEE LA N
u"B 5
5 A S"
HKE I
M E N HfT C K 0
AflJiL E vlTE K E
R JK A"L E S|V 0 L
i R IJ
ABo'K E')KT O R/S
tl 5 A JKw I l" 0
T I K A E U
0 P R E M E D I E
LjC^NOTIEfA
M E L E E BKFK R
b a l|t i npr-r a a
A RAKlT A R"R A j
N C|N E 5HA M P
De prijswinnaars van de puzzel van vorige week zijn:
Twaalf gulden vijftig: Marijke Hartog, Veldzichtstraat 13, Zoeterwou-
de.
Zeven gulden vijftig: G. N. Kuiper, Zuideinde 47, Roelofarendsveen.
Vijf gulden: H. G. Diepenbach, Rietschans 31, Leiderdorp.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegezonden.
r 's middags onder vermelding
Leidse Courant,
Postbus 11.
Leiden.
HORIZONTAAL:
144 kruiderij
1 grote blauwe gedroog
145 smal stromend water
de pruim
146 onbuigzaam
9 ontevredenheid
147 in zee lopend gebergte
17 zoom, kant
149 vogel
18 ijlbode
151 getijde
20 verbond
153 zuivelprodukt
21 ik
155 voorzetsel
22 hengelbenodigdheid
156 oesternet
24 taille
158 sermoen
25 voorzetsel
161 vogelwoning
27 bijb. figuur
163 smalle plank
28 water in Friesland
164 Rotterdamse Lloyd
29 handvat
165 woedend
31 honingdrank
167. pl. in de N.O.-polder
32 zuurdeeg
168 wild, onbebouwd
34 leraar
170 blijkens de akten
35 water in Noord-Brabant
171 familielid
36 in persoon
172 water in Noord-Brabant
38 riv. in Italië
174 noot
39 Oud Verbond
175 oude lengtemaat
41 dans
177 harde buitenkant
42 standje
178 gemaskerd feest
43 plant
179 laster
44 aartsbisschop
180 rund
46 vr. titel
182 pers. vnw.
47 blijkens de akten
183 bijvoorbeeld
49 ambtshalve
185 titel
50 voorzetsel
186 tegenover
52 gestalte
188 Woonplaats
55 Turks bevelhebber
191 verkeerd
57 richting
193 planteziekte
60 vogel
196 windrichting
61 water in Utrecht
197 pl. in Duitsland
63 snijwerktuig
199 soort brood
64 grove tarwe
200 pl. in Groningen
66 geneesmiddel
202 berg op Kreta
67 bijwoord
203 kwinkslag
68 deel v. Spanje
204 melkklier
70 vogel
206 bode
71 getijde
208 schouwburgplaats
73 voorwerp
209 soort korstmos
74 spoel
210 hoofdpersoon, patroon
75 onheil
76 flink
VERTICAAL:
77 vergiffenis
1 kansel
78 soort palm
2 razernij
80 soort onderwijs
3 Verenigde Naties
82 grondtoon
4 hetzelfde
84 boterton
5 Arabisch hoofd
86 voorzetsel
6 aankomend
87 vaatwerk
7 zandheuvel
89 voortdurend
8 zeurkous
92 hoofdkerk
9 riv. in Frankrijk
94 pl. in Spanje
10 keurig
95 normaal profiel
11 gewicht
96 zuivelprodukt
12 ijverig
98 Javaanse titel
13 oude maat
99 projectiel
14 schreeuw
101 bouwland
15 insekteneter
102 voertuig
16 overeenkomstig
103 hetzelfde
19 vishaak aan een lijn
105 vr. munt
22 heilige
106 of dergelijke
23 pers. vnw.
108 pl. in Japan
25 pers. vnw.
109 advies
26 voorzetsel
110 trek met een pen
29 schermwapen
111 welpenleidster
30 vorm v.h. maken v.
112 heilige
schoenen
114 vervoeronderneming
32 Noorse godheid
116 blijkens de akten
33 gewaterde zijde
118 voegwoord
35 Japanse parelduikster
119 maanstand
37 voorkeur
121 optocht
38 zaadkorrel
124 deksel
40 insekt
126 nimmer
45 lichaamsdeel
129 gewicht
48 gegraven diepte
130 deel v.e. schip
51 verfplant
132 maand
53 titel
133 knolgewas
54 stoomschip
135 vis
55 waterstand
136 wijfjesschaap
56 bijwoord
137 knevel
58 voorzetsel
139 uitroep
59 ten laatste
140 ten laatste
60 vogel
142 pl. in Zeeland
62 maalinrichting
143 soort stof
64 wijnsoort
windrich-
65 naar het punt
gang
67 vr. munt
69 kloosterlinge
70 toiletartikel
72 slaghout
73 deel v.o. schip
78 dadelijk
79 verlegenheid
81 groot vertrek
83 bestuurder v. Ven
85 heimwee
87 riv. in Italië
68 int. aand. v
ting
90 tot en met
91 spil
92 noot
93 pers. vnw.
96 slaapplaats
97 vrolijk en bekoorlijk
99 hijswerktuig
100 vakje in een kast
102 grote bijl
104 kledingstuk
105 huisdier
107 boom
113 kleding
115 geleider
117 kwaad
120 de geest betreffende
122 tot en met
123 voedsel
124 bergplaats
125 deel v.h. been
127 riv. in Azië
128 evenzo
129 dapper
131 heilig boek der Mos
lims
133 witte mier
134 hoofddeksel
136 Russisch gebergte
138 volgroeid
139 mann. dier
141 stremsel
142 beroep
147 spotprent
148 doelpunt
150 iemand die van zijn
geld leeft
152 pl. in Duitsland
154 vogelsoort
156 kilowatt
157 rondhout
159 noot
160 boom
161 tegenover
162 briefaanhef
165 betaalplaats
166 iedere dag
168 opnieuw
169 af en toe
171 voor
173 Noorse godheid
174 snel
176 jong dier
181 bridgeterm
184 wijnsoort
187 brandstof
189 lengtemaat
190 maanstand
191 vogel
192 vogel
194 onzes inziens
195 Franse N.V.
196 brilslang
198 onbepaald vnw.
200 buitenverblijf bij Apel
doorn
201 Sociaal Economische
Raad
203 deel v. Azië
205 eerwaarde heer
206 afstandsmaat
207 het Romeinse rijk
208 loco-president.
door W. Leurs
De leider in onderstaand spel zal
bij het open gaan van de kaarten
van de dummy weinig illusies heb
ben gekoesterd ten aanzien van de
vervulling van zijn contract van vijf
ruiten. Temeer niet, omdat west de
goede uitkomst met klaverheer
had gevonden.
Hij slaagde er dan ook niet in de
benodigde elf slagen bijeen te krij
gen. Toch kan het spel gewonnen
worden, indien de leider zich van
de mogelijkheden die er in zaten
voldoende rekenschap had gege
ven. Probeert u eens de winnende
speelwijze te vinden, al dan niet
na inzage van de vijandelijke kaar-
OHB976
O10742
B 3
B 9 7 2 N V 10 6 5
<?8 5 2 w n cV 10 3
OA _,U cH 3
♦HV842 z +1097
H83
ÜA4
OV B 98 6 5
A5
Zoals gezegd komt west tegen het
5 ruitencontract van zuid met kla
verheer uit. Hoe maakt zuid dit
contract tegen de beste verdedi
ging.
Het is duidelijk, dat er drie verlies-
slagen dreigen: twee in ruiten en
een in klaveren. Het enige kansje
dat de zuidspeler heeft, is het 3-3
zitten van de hartenkleur en het
verdeeld zijn van de ruitenhon-
neurs bij oost-west. In dat geval
kan de tegenpartij namelijk ge
dwongen worden een vrije harten
af te troeven met een vaste troef-
slag.
Zuid kan en moet) hierop zijn
klaververliezer afgooien. De leider
neemt daarom de eerste slag met
het aas en vervolgt direct met
hartenaas en -heer, waarna een
derde harten wordt afgetroefd. De
hartens van noord zijn dan vrij en
zuid vervolgt met een kleine
schoppen naar noords aas. Uit
noord wordt nu een harten ge
speeld. die oost wel moet troeven.
Zuid gooit hierop zijn klavertjes
weg. Onverschillig wat oost na
speelt, er gaat hierna niet meer
dan één troefslag verloren.
Men lette er wel op, dat zuid de
ingetroefde harten van oost niet
moet overtroeven! In dat geval
neemt west namelijk met ruite
naas, incasseert een klaverslag en
oost-west maken altijd nog troef-
heer.
Als oost de vrije harten van noord
niet troeft, gooit zuid eveneens zijn
klavertjes weg. Oost-west maken in
dat geval slechts troefaas en -heer.
Het maakt geen verschil wie van
de tegenstanders de doubleton rui
ten heeft, mits dit maar niet aas
heer is. De moeite van het onthou
den waard.
Zieke, patiënt en consument
Deze drie woorden geven duide
lijk de evolutie weer die de ge
neeskunde, en meer bepaald, de
gezondheidszorg, deze eeuw
heeft doorgemaakt.
In het begin van deze eeuw had
men alleen nog maar zieken.
Wanneer er iets ernstig haperde
met de gezondheid ging men
naar de huisarts. Deze stap
werd slechts gezet wanneer de
eigen huismiddelen uitgeput wa
ren.
Veel ziekten genazen vanzelf,
maar niet zelden was er ook een
dodelijke afloop.
De huisarts had niet zoveel won-
dermiddeltjes in zijn tas. Hij
moest het doen met zijn twee
handen, enkele medikamenten,
een goed stel hersens en vooral
veel liefde voor zijn patiënten.
De armen betaalden weinig of
niets en de rijken betaalden wat
De relatie huisarts-patiënt was
duidelijk, eenvoudig en allesom
vattend. Zelden werd een zieke
doorgestuurd naar een zieken
huis of specialist. Infectie- en
voedingsziekten maakten het
grootste pakket uit van de dage
lijkse praktijk. De zieke werkte
aktief mee aan zijn genezing,
het ging over zijn „gezondheid"
en hij voelde zich er ook verant
woordelijk voor. Dit soort zie
ken neemt voortdurend af.
De greep van de geneeskunde
op de maatschappij werd steeds
groter en groter. Ieder afwij
kend gedrag of vreemd ver
schijnsel kreeg een medisch eti
ket en werd op deze manier
binnengesleept in de medische
-wereld.
Vroeger had men eventueel nog
kans om aan de schandpaal te
komen, verbannen te worden, of
in de gevangenis opgesloten te
worden. Vandaag blijft alleen
de psychiatrische inrichting
over. Elke levensmoeilijkheid
werd een medisch probleem en
moest bijgevolg medisch behan
deld worden. Zolang men zijn
moeilijkheden maar beschouw
de als een ziekte, die men niet
gewenst had en waarvoor men
technische hulp zocht bij het
gezondhiedssysteem, was men
van elke verantwoordelijkheid
ontslagen. Niemand werd im
mers ziek voor zijn plezier.
Men werd aldus ontslagen van
zijn normale sociale rollen en
verplichtingen en de geneeshe
ren met hun paramedische hel
pers moesten maar zorgen dat
ze genezing brachten.
Het werkwoord genezen werd
sindsdien gebruikt in over
drachtelijke betekenis. In het
begin van deze eeuw zei men
nog „ik ben genezen". Nu wordt
men genezen door iemand an
ders. Het is de geneesheer die
de patiënt geneest, de patiënt
zelf wordt genezen.
Als de zieke niet beter wordt,
wordt de schuld gegeven aan de
geneesheer of aan de genees
kunde. Intussen komen er
steeds meer personen bij die
chronisch ziek blijven, die
voortdurend in behandeling zijn
en slechts in leven blijven, of
menen in leven te kunnen blij
ven, dankzij een voortdurende
behandeling.
Dit soort zieken zouden we „pa
tiënten" willen noemen. Hun ge
zondheid, zo menen ze, bewust
of onbewust, is in de eerste
plaats de zaak van de genees
heer. Hij moet hen ziek of ge
zond verklaren en toegang ver
lenen tot de explosief toenemen
de sector van de gezondheids
zorg. De overheid wordt natuur
lijk verondersteld deze zorgen,
nodig of onnodig, gratis ter be
schikking te stellen.
Intussen heeft het „medikalise-
ren" van het leven nog een fa
meuze stap verder gezet. Ook de
gezonde persoon is nu gemedi-
kaliseerd. Niemand mag nog
ontsnappen. Iedereen moet af
en toe onder de medische para
plu gaan zitten, ziek of niet ziek.
Dit begint al voor de geboorte
(prenataal onderzoek) en eind-
iggt soms pas na de dood (au
topsie of lijkschouwing).
Steeds meer en meer worden nu
ook gezonde personen door de
medische molen gedraaid van
allerlei instanties die zich over
lappen en niet gecoördineerd te
werk gaan. Wie het meest pro-
duktief is op de arbeidsmarkt
wordt het beste gevolgd, ge
checkt, in kaart gebracht en
eventueel bijgewerkt.
Al deze onderzoekingen hebben
misschien wel een positieve zij
de, maar de schaduw-kant er
van is ongetwijfeld dat er ook
zieken of vermeende zieken bij
gemaakt worden. Ook bij gezon
de personen die geen enkele
klacht hebben vindt men allicht
een af andere afwijkende labo
ratorium-uitslag of wat artrose-
letsels.
Steeds meer personen beginnen
dan te klagen, niet van een ziek
te, maar wel van een afwijkend
bloedonderzoek of een klinisch
symptoom. Men is niet ziek
wanneer men een hoge choleste-
rolwaarde heeft of wanneer er
toevallig wat artroseletsels vast
gesteld werden op een" rontge-
nopname van de rug. Men kan
er wel ziek van worden, vooral
wanneer men er over begint te
piekeren.
Dit alles heeft tot gevolg dat
praktisch de hele bevolking ge
bruik maakt van het gezond
heidsapparaat. Dit stadium, nu
reeds in ons land bereikt, noe
men we het tijdperk van de
ongelimiteerde comsumptie van
gezondheidszorgen. We zijn alle
maal consumenten geworden.
Of we intussen gezonder wor
den laat ik aan uw oordeel over.
Dat het jaarlijks meer kost durf
ik zelf wel positief te beant
woorden. De statistieken liegen
er niet om.
Dr. Ickx
door W. Muhring
Het is toch wel een gebiedende
noodzaak om als schaakspeler
successen te kunnen oogsten, een
selectief openingsrepertoire te be
studeren en de vernieuwingen bij
te houden. Laat men dit na. dan
is het gevolg veelal dat men in het
middenspel voor grote problemen
komt te staan met. alle gevolgen
van dien. Een interessant voor
beeld is het recente succes van
William Hartston die de Engelse
titel bemachtigde. Als zwartspeler
had hij zich speciaal toegelegd op
de siciliaanse verdediging (1. e2-
e4, c7-c5). Niet minder dan vier
partijen won hij met deze toch wel
moeilijke verdediging. Vooral door
enkele verbeteringen verraste hij
zijn tegenstanders. Onderstaand
volgt één van zijn winstpartijen.
Wit: M. Mc Carthy
Zwart: W. R. Hartston
Siciliaans
Gespeeld in de wedstrijd om de
nationale titel van Engeland
1. e2-e4, c7-c5 2. Pg1-f3, e7-e6 3.
Pb1-c3, Pb8-c6 4. d2-d4, c5xd4 5.
Pf3xd4, a7-a6 6. Lf1-e2, d7-d6 7.
Lc1-e3, Pg8-f6 8. 0-0, Lf8-e7 9.
f2-f4, Lc8-d7 10. g2-g4
(Zoals uit het vervolg blijkt, is de
tekstzet voorbarig. Beter was 10.
a4) 10. 0-0 11. g4-g5, Pf6-e8 12.
Le2-d3 (Konsekwent was 12. h4.
Zwart krijgt nu de gelegenheid
effectief terug te slaan) 12.
Pc6xd4 13. Le3xd4, e6-e5!
Stelling na 13. ...e6-e5!
(De witte koning komt nu snel in
moeilijkheden) 14. f4xe5, d6xe5
15. Ld4xe5, Ld7-h3! 16. Pc3-d5,
Le7-c5+ 17. Kg1-h1, DdSxg5
(Dreigt mat) 18. Le5-g3, Lh3xf1
(Zwart heeft de kwaliteit veroverd
en wikkelt nu onberispelijk af) 19.
Dd1xf1, Lc5-d6 20. Lg3-e1, Pe8-f6
21. Pd5xf6+, Dg5xf6 22 Df1xf6,
g7xf6 23. Le1-a5, Ld6-e5 24 c2-c3,
b7-bS! 25. La5xb6, Tf8-b8 26. Ta1-
g1+, Kg8-h8 27. Lb6-d4, Tb8xb2
(Dreigt mat) 28. Ld4xe5, f6xe5 29.
Ld3-c4, Ta8-g8 30. Lc4xf7,
Tg8xg1+ 31. Kh1xg1, Tb2-c2 32.
Lf7-c4, a6-a5 en wit gaf zich ge-
Schaakdellcatesse
Het eindspel van koning 2 paar
den tegen koning is zonder meer
remise. Maar wanneer de koning
nog over een pion beschikt kan
Wit aan zet en wint
het wel eens anders uitpakken. Zo
ook in de bovenstaande positie.
Hierin beschikt wit over een koste
lijke winstcombinatie.
Oplossing schaakdellcatesse
Wit wint als volgt: 1. Pa3!l, ba3:
2. Kc2, Ka2 3. Pe2l, Ka1 4. Pel,
&2 5. Pb3 mat (Holtzhausen).
door Freek Gordijn
De nationale clubcompetities zijn
afgelopen en zo als bekend bereik
te het Haagse RDG in de ereklasse
de eerste plaats en nam hiermee
de landstitel van Huizum over. Het
Rotterdamse Het Oosten en Heem
stede degraderen hier. Hun plaat-
jen worden ingenomen door de
twee Gelderse clubs Lent en Ben-
nekom die respectievelijk in groep
1 en II van de nationale hoofdklas
se zegevierden. Met Huissen thans
drie Gelderse teams in de ere
klasse. Promoveren naar de natio
nale hoofdklasse deden: Houdt
Stand (Hoogezand), Enschede, Da-
vo (Tilburg) en Alblasserdam die
alle het kampioenschap in hun
groep in de regionale hoofdklaase
verwierven. Uit de nationale hoofd
klasse degraderen: Charlois
(R'dam), Dordrecht of Leiden -
spelen vandaag in Goud een be
slissingswedstrijd - Ons Genoegen
2 (Utrecht) en Groningen 2. De
Zuidhollandse clubtitel werd ge
wonnen door RDG 2 die hiermee
promoveert naar de regionale
hoofdklasse. Het Delftse DOS dat
als tweede eindigde speelt met het
Gelderse ONASV uit Nunspeet een
wedstrijd om een plaats in die
klasse.
Hieronder een partij gespeeld in
de ontmoeting Gronlngen-RDG en
wel tussen A. Kuyken met wit en
C. Varkevlsser.
1 32-28 18-23 2. 33-29 23x32 3.
37x28 19-24 zwart past nu een
oude variatie toe 4. 39-33 14-19 5.
41-37 20-25 6. 29x20 25x14 7. 37-
32 12-18 8. 44-39 7-12 9. 46-41
15-20 10. 41-37 10-15 11 35-30
4-10 op 20-25 kan wit 30-24 en
28-23 met het theoretische voor
deeltje van schijf 25 en op 20-24
30-25 kan wit steeds over veld 29
aanvallen. 12. 28-23! 18x29 13.
34x23 19x28 14. 32x23 20-25 15.
37-32 25x34 16. 40x29 13-18 17.
39-34 9-13 18. 43-39 16-21 19.
45-40 21-26 20. 42-37 1-7 21. 34-30
18-22 een krachtzet 22. 32-28 17-21
23. 28x17 11x22 24. 40-34 13-19
haalt eerste schijf 38 weg voor zijn
verdere actie 25. 38-32 19x28 26.
32x23 14-19 27. 23x14 10x19 zwart
heeft het speltype geheel gewijzigd
en wit een zwakke lange vleugel
bezorgd. 28 50-44 5-10 29. 44-40
10-14 30. 40-35 12-18 31. 30-24
19x30 32. 34x25 8-13 33. 39-34
13-19 34. 34-30 19-23 35.. 49-44
23x34 36. 30x39 18-23 37. 35-30
7-12 38. 44-40 2-8 39. 39-34 8-13
40. 40-35 12-18 41. 33-29 6-11 42.
47-42 14-19 43. 29-24 3-9 44. 34-29
23x34 45. 30x39 19x30 46. 35x24
18-23 belet hiermee zowel 48-43
als 42-38 wegens 13-19 en 11-16
47. 25-20 13-18 48. 39-34 9-13 49.
34-29 23x34 50. 24-19 15x24 51.
19x39 1 3-19 52. 42-38 1 8-23 53.
38-32 19-24 54. 48-42 11-16 55.
39-34 24-29 op 21-27 32x21 16x27
42-38 23-28 37-32 wordt het remise
56. 34-30 29-33 57. 30-25 33-39 58.
25-20 39-44 59. 20-15 44-49 60.
31-27 op 15-10 49x27 is het uit
22x31 61. 36x27 49-35 62. 15-10
35-13 63. 10-4 13x36 64. 4-15 36-22
65. 15-24 22-6 66. 24-38 6-22 67.
38-43 22-36 niet 22-27 wegens 43-
38 en 37-31 68. 43-39 36-47 69.
39-25 47x27 70. 25-34 23-28 71.
34-48 27-31 en wit gaf het op.
Tot besluit weer een damprobleem
ter oplossing. Het is een composi
tie uit 1935 van K. Bordon (Belg
met als opgave: Wit speelt en wint.
De oplossing in een volgende ru
briek. Oplossing probleem J. War
merdam uit de vorige rubriek. 1.
28-23 19x48 2. 44-39 48x44 3.
50x26.
Van 18 tot en met 29 december
wordt te Amsterdam het 7e Inter
nationale Suikerdamtoernooi ge
speeld. De deelnemers zijn:
Grootmeestergroep: Wiersma, De
Ruiter, Bronstrlng en Hermelink
(Ned.). Baby Sy en Basslrou Ba
(Sen N'Dlaye (Mali), Michel (Hai
ti), Smith (USA). Agafonov en Koe-
perman (Rusl.) en Nimbi (Rep.
Pop. du Congo).
Meestergreep: Van der Wal, Beer-
epoot en Capelle (Ned.), Martko
(Polen, Grégolre (Belg). Rabatel
en Dubois (Fr.), Badlall (It.) Kada-
rabek (Tsj. SI.) en Sangaré (Ivoor
kust).
Dameswereldkampioenschap: De
dames: Geurts en Graas (Ned.),
Mlchailovskala - titelhoudster en
Travlna (Rusl.), Barras (Fr.), Claes
'(Belg.), Nlzlc (J. SI.), Relmann
(Oostenr.) en Kederabkova (Tsj.
SI.).
Jeugdwereldkamploenschap:
Schippers en Van Aalten (Ned.),
Robillard -titelhouder - (Haïti), Gul-
nard (Fr.). Weltman en Letsjunskl
(Rusl.j, Reimann-Koprlva (Oos
tenr). Martens (Belg.) en Sedla-
eek (Tsj. SI.).
Mocht in de twee laatste groepen
bij het begin van het toernooi het
aantal deelnemers oneven zijn,
dan spelen bij de dames mej. Heit-
meier en bij jeugd Toine Brouwers
