van Thomas Mann
Weelderige verbeelding
van „Voetreis naar Rome"
TELEVISIE VANAVOND
TELEVISIE ZATERDAG
RADIO VANAVOND
RADIO ZATERDAG
TERUGBLIK
PAGINA 2
VRIJDAG 7 NOVEMBER 1975!,
NEDERLAND I
Teleac
18.15 DuKs
NOS
18.45 Kortweg
18.55 Journaal
NCRV
19.05 Van nature
19.55 Luister van het orgel
20.15 Brlggs, de schrik van de
Geheime Dienst
20.40 Kojak
NOS
21.35 Journaal
NCRV
21.50 Farce Majeure
22.20 Gevallen
22.50 Muzikale Dagsluiting
22.55 Praten met de minister-pre
sident
NOS
23.05 Journaal
NEDERLAND II
NOS
18.45 Brigadier Dog
18.55 Journaal
AVRO
19.05 Toppop met de Nationale
Hitparade
NOS
20.00 Journaal
AVRO
20.25 Een mens wil.
22.00 De Gebroeders Hammond
22.50 Televlzler Magazine
NOS
23.35 Journaal
DUITSLAND I
18.05 Unter einem Dach. 18.40 Hier und
Heute. 19.20 Gestern gelesen. 20.00!
Tagesschau. 20.15 Die Legende von!
Paul und Paula, speelfilm. 22.00 Die
Kriminalpolizeirat. 22.05 Bericht aus
Bonn. 22.30 Tagesschau. 22.45 Bauern,
Bonzen und Bomben (5) 0.25 Tages
schau.
DUITSLAND II
18.20 Zwei Herran dick und doof. 18.40
Manner ohne Nerven. 19.00 Heute.
19.30 Auslandsjournal. 20.15 Aktenzei-
chen: XY... ungelöst 21.15 Heute. 21.30
Carmina Burana. 22.30 Sport am Frei-!
tag. 23.00 Aktenzeichen: XY... ungelöst.
23.10 Heute. 23.15 Zugast im ZDF.
BELGIE
NEDERLANDS
18.00 Ti ta tovenaar 18.05 Open school.!
18.30 Uit de dierenwereld. 18.55 Traject.
19.40 Mededelingen. 19.45 Journaal.j
2015 Antwerpen boven 20.40 11.11.11.-1
aktie. 20.45 Rubenskwis. 21.25 Les rois
maudits (4). 23.05 Journaal.
NEDERLAND I
Teleac
10.00 Hulsartsen
10.30 Computerkunde
14.30 Voorlichting schooltv
TROS
15.32 Slmonskoop
15.55 Het geheim van de Nljl
16.55 TROS-Sport
17.25 Ren |e rot
17.50 Heldl
HILVERSUM I
KRO: 18.30 Nws. 18 42 Akt 18.50 Ver
kenning. 18.58 Marktber. 19.00 (S) Uit
het operette album 19.30 Sprong in het
heelal, hoorspel. 20.10 Als in ons hart
een lied weerklinkt, klankbeeld. 21.10
(S) In antwoord op uw schrijven. 22.00
K(r)omische humor en jolijt. 22.25 Over
weging. 22.30 Nws. 22.40 (S) Goal.
23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM II
HILVERSUM III
NOS: 18.03 De vakaturebank. 18.10 (S)
Joost mag niet eten. 19.02 (S) Drie
loopt achter, AVRO: 20.02 Radiojourn.
20.05 (S) Burengerucht. 21.02 (S) De
Negen-Uur-Show. 22.02 Radiojourn.
22.05 (S) Superclean Dreammachine.
23 02 (S) Vanavond laat. 0.02 Radio
journ. 0.05 (S) Weekend Muziek Magazi
ne. 1.02 (S) Soultime USA 2.02 (S)
Continue de nacht door. 4 02 (S) Voor
dag en dauw. NCRV: 6.02-7.00 (S) Klaar
wakker.
HILVERSUM I
TROS: 7.00 Nws. 7.02 (S) Ontbijt-soos.
(7.30 Nws. 7.4 Akt. 8.30 Nws. 8.36 Gym.)
9.00 (S) Wegwezen. 9.30 (S) Tien-om.
10.00 (S) Aktua-sport. (10.30-10.32 Nws)
11.00 (S) Hartje Amsterdam. OVER
HEIDSVOORLICHTING: 12.16 Franco
huis. TROS: 12.26 Med. 12.30 Nws.
12.42 Akt. 13.00 (S) TROS-Country.
14.00 (S) Steiger-B: amusementsprogr.
15.30 Nws. 15.33 (S) Als dat zou kun
nen. verzoekplaten. 17.30 Nws. 17.32
Akt.
HILVERSUM II
8.23 (S) Z.O. voor iedereen. 10.30
(S) Z.l. muziek en informatieshow.
(11.00 Nws.) 13.00 Nws. 13.11 (S) In de
Rooie Haan, VARA's zaterdagmiddagca
fé. NOS: 15.00 (S) NOS-jazz. 15.30 Gam
ma van Alpha en Beta 16.00 Nws. 16.03
(S) Het Zwarte Schaap. 17.00 (S) Har
monie en fanfare in Nederland en Euro
pa. 17.30 (S) Kwart uur amateur. 17.45
Voor blinden en slechtzienden. 17.55
Med. en SOS BERICHTEN.
HILVERSUM III
Het zij nogmaals gezegd: als de
VPRO de eerste helft van de
donderdagse televisieavond te
vullen heeft, kan geen zinnig
sterveling erover klagen, dat er
te weinig aan het vertier wordt
gedaan. Dat begint al met Lau
rel en Hardy en dat zet zich met
Archie Bunker en het Simplis-
ties Verbond voort tot de humor
van Monty Python, die de mijne
nou toevallig niet is, maar die
dan weer anderen tot vervoe
ring schijnt te brengen. Wat ik
uiteraard respecteer, mede op
gr on van het feit, dat natuurlijk
niemand kan ontkennen dat
zo'n programma door bijzonder
gewiekste jongens wordt ge
maakt, en zeer vakkundig ook.
Het zal ook wel een zeer Brits
soort humor zijn dat het pro
gramma uitstraalt. Soms krijg
ik zelfs weieens de indruk, dat
het weer een parodie is op dat
typische Britse punt. Een vrij
gecompliceerde affaire dan.
Maar geef mij toch maar Stan
en Oliver, Archie en zeker ook
Koot en Bie. Die twee afgekorte
jongens waren gisteravond weer
uitstekend óp dreef. Zij waren
met deze aflevering zelfs enigs
zins actueel, want hun spotternij
betrof o.a. de laatste aflevering
van „Sonja's avonds". Een van
de sterkste kanten vind ik nog
steeds de doeltreffende manier
waarop met name Koot het taal
bederf dat allang in ernstige
mate is doorgedrongen ook tot
de tv aan de kaak stelt. Af en
toe is zijn infantiel gebrabbel
niet van echt te onderscheiden.
Gelukkig richtten beide heren
zich ook weer tot „wij simplis-
ten". Want dat „wij" dat willen
wij wel degelijk weten.
Het gevarieerde VPRO-pakket -
geen avondje waar je voor
thuisblijft misschien, maar wel
een van de soort dat je aan je
stoel gekluisterd houdt als je er
eenmaal aarv begonnen bent en
zo hoort het -had voor de zo.
broodnodige ernst dan weer
„Landgenoten" en „Voor geld
en goede woorden", een docu
mentaire van Rob Klaasman en
Emile Fallaux. In het eerst ge
noemde programma ontving
Netty Rosenfeld het Tweede Ka
merlid Dolf Coppes van de
PPR. De directe aanleiding was
kennelijk het feit dat deze on
langs gewezen had op de wense
lijkheid dat de twee PPR-minis-
ters uit het kabinet zouden tre
den als het door zou gaan mei
die steunverlening aan de bouw
van een kernreactor in Zuid-
Afrika. „Dreigen met een kabi-
netskrisis" noemde Netty Ro
senfeld het niet helemaal juist
maar ook niet helemaal ten on
rechte. Het uitgangspunt werd
echter al spoedig verlaten en
toen kwam kwamen heel ande
re, ook persoonlijke zaken aar
de orde.
Interessante zaken, maar zij vie
len echt niet samen te persen ir
1 de tijdsduur van een kwartier
Zelfs niet door Netty Rosenfeld
die toch over een uitstekende
interviewtechniek beschikt. De
rubriek zal het in deze opzet var
één uitgediept onderwerp moe
ten hebben.
Het documentaire programme
in de serie „Het Midden-Oosten'
ging over zoiets als een „joodse
lobby" in de Verenigde Staten
In de VPRO-gids deed Fallaiu
ondermeer weten dat het zijr
bedoeling was „het proces var
het lobbyen een beetje doorzich
tiger te maken als een normaa
democratisch gebeuren, zoda'
niet het spookbeeld van d(
„slimme jood" die het allemaa
even in elkaar zet, opdoemt.'
Dat laatste zou dan ook eer
afschuwelijke zaak zijn geweest
Gegeven het feit dat het hiei
gaat om een terecht zeer gevoe
lige kwestie, moet men zegger
dat Fallaux er wel in geslaagc
was het bovenaangeduide desa
streuze misverstand te vermij
den. Hij verschafte ons althans
enig inzicht in het hier te landt
onbekende fenomeen van hel
lobbyen op zich. Dat de Ameri
kanen het in het geval van Is
raël erg intensief en ook effec
tief schijnen te doen is gezier
het gruwelijke verleden zeer te
begrijpen. Dat werd ook duide
lijk uit deze documentaire.
De lobby op zich lijkt mij overi
gens geen al te begerenswaardig
politiek pressie-middel. Maai
dat is dan een andere kwestie
voor een eventuele andere docu
mentaire.
HERMAN HOFHUIZEN
lllllllllllllllllll
„Als een gedicht een
maal is gepubliceerd,
behoort het niet meer
aan de dichter toe. Het
is dan het bezit van ie
dereen geworden en kan
iedereen ermee doen
wat hij wil".
Dit was het antwoord
van Bertus Aafjes, toen
hem door KRO-tv en
BRT-tv gevraagd werd
zijn goedkeuring te wil
len hechten aan het plan
om zijn episch gedicht
„Voetreis naar Rome",
dat meer dan 2000 hym
nische verzen telt, op de
tv te brengen. Hiervoor
was nodig de tekst in
beelden te vangen, niet
te illustreren met plaat
jes, maar de geest van
het gedicht zichtbaar te
maken. Het resultaat
ziet men zondag op Ned.
I om 20.55 uur.
Nu heeft Bertus Aafjes er
nooit een geheim van ge
maakt, dat Vlamingen hem be
ter liggen dan Hollanders, en
hoezeer hij ook afstand neemt
van het geestelijk eigendom
van zijn gedicht, het moet hem
goed hebben gedaan te verne
men, dat de Vlaming Marcel
Duchateau er een filmische
vorm voor zou zoeken.
„De voetreis naar Rome" be
vat het verslag van een werke
lijk gemaakte reis in 1936 door
Bertus Aafjes, welke hij tij
dens de hongerwinter in 1944
beschreef. Opgezet als een toe
ristisch verhaal in versvorm,
geeft het tevens een relaas van
de innerlijke omwenteling van
de dichter, de gesjeesde pries
terstudent, voorgevormd tot
versterving en verzaking aan
de wereld, die tenslotte de vol
heid van het aardse omarmt.
Bij zijn verschijning ing direct
na de oorlog viel dit werk de
allerhoogste literaire lof ten'
deel, maar moralisten zagen er
toch ook de omhelzing van het
heidens humanisme in. Hoe
het ook zij, het beleefde een
ongekend hoge oplage van
50.000 stuks. Toen het triomfa
lisme van de Roomse blijheid
nog alom heerste, herkende
men 'er al een aanzet in tot een
herwaardering van het natuur
lijke. De tocht voerde van Am
sterdam naar Rome en zonder
één inzinking vindt men het
lichamelijk en geestelijk we-
HOU HET |Tv-spel „Getallen"
SfïHFRM IN 77
SCHERM IN
HET OOG
gedeeld door wat er rest van
deze beelden weelderig in vor
men en lijnen te vatten. In de
hotelscène echter, waarin de
dichter de weelde van de lief
de leert, legt hij zich grote
beperkingen op, terwijl toch
Aafjes de woorden van de wij
ze abt weergeeft: „Gij moet tot
op uw huid beleven, al der
wereld liefde en leed, gij moet
geheel uw zijn verweven met
de wereld, gij zijt poëet". En
over de vrouw zegt de dichter:
„O, het feest van weer te ont
waken naast het eeuwige won
der: vrouw". Duchateau laat
het slechts bij het tonen van
een meisjesgezicht, dat of
schoon lang in het beeld wei
nig onthult over 's dichters
ontdekking van het wezen van
de vrouw en de liefde, zoals
in de regels: „Zwervende leert
men afscheid nemen, nog het
meest van zijn eigen hart".
Ook anders
Marcel Duchateau: „Ik ben me
ervan bewust, dat ik de tv-im-
pressie van dit gedicht op hon
derd' manieren anders had
kunnen maken. Nu alweer
loop ik er over te denken hoe
ik het ook had kunnen doen,
terwijl ik toch twee jaar heb
lopen dubben over de realisa
tie ervan en veel heb gewikt
en gewogen".
Zeker, het had anders gekuld,
misschien met minder weelde
rig, wegschietend beeld, omdat
de woorden van de dichter al
zoveel te peinzen geven in zijn
gang van God naar Venus.
Over God: „Hij noopte mij
mijn lot, als op vleugelen voort
te dragen. Ik had een vriend,
Zijn naam is God". En over
Venus: „En door oude dichters
bezongen, ziet men hoe ook
Venus opdaagt Maar zo kuis
voor een kleine jongen als Ma
ria, de H. Maagd". Verzen, die
prachtig in afwisseling worden
gezegd door Els van Rooden,
Frits Hassolt, Ben Aerden en
Wim de Haas.
Door zijn bedwelmende over
vloed aan beelden en verzen
werd deze visuele „Voetreis"
een vervoerende ervaring,
waarvoor men tegenstrijdig
genoeg echt een uur moet
gaan zitten.
TON OLIEMULLER
Op de valreep van het Thomas
Mann-jaar zendt de NCRV een
film uit, gemaakt naar een van
de verhalen van deze beroemde
schrijver. Het is het verhaal
„Gefallen" uit zijn bundel „No
vellen aller Welt". Drie mannen
op een terras hebben het over
„de gevallen vrouw", alsof zij
overal de schuld van is. Eén
van de mannen vertelt dan het
verhaal van de student die ver
liefd wordt op een actrice. Voor
de jongeman is het echt, voor
de actrice is het spel.
Ned. I, 22.20 uur.
Van nature
De aflevering „Van nature" van
vanavond komt voor een groot
deel uit het Natuur Studie Cen
trum en Museum in Asten. De
meeste aandacht gaat daarbij
uit naar de Peel, het moerasge
bied op de grens van Brabant
en Limburg. Het gebied moet
zo'n tienduizend jaar oud zijn
en in de loop van duizenden
jaren zijn omgevormd van toen
dra tot veengebied.
Ned. 1,19.05 uur.
In de tweede aflevering van
„Luister van het orgel" staat het
orgel van de Grote of Lebuïnus-
kerk van Deventer centraal. De
organist van de kerk geeft een
aantal uitvoeringen. De heer
Steketee uit Zaandam demon
streert hoe blaasbalgen werken.
Ned. 1,19.55 uur.
Hammond
In „De gebroeders Hammond"
verschijnt Edward in een nieuw
pak en met een gloednieuwe
auto; hij voelt zich al echt presi
dent-directeur van een groeien
de N.V. Brian en Edward ma
ken kennis met een financier en
niet zonder succes. Brian thuis
is een heel andere man. Daar
breekt hij los, hij heeft zich lang
ingehouden, maar nu moet het
uit zijn.
Ned. II. 22.00 uur.
Morgenmiddag
De TROS verzorgt morgen het
middagprogramma, dat begint
met het filmmagazine Simons-
coop, om 15.32 uur. Dit wordt
vervolgd door deel 2 van Het
geheim van de Nijl, waarin Ken
neth Haigh als Richard Burton
zijn eerste speurtocht naar de
bronnen van de Nijl maakt.
(15.55 uur). Vervolgens TROS-
sport met beschouwingen, ach
tergronden en vraaggesprekken
en o.m. een samenvatting van
de voetbalwedstrijd OWIOS
Noordwijk en de gaffelschoener
„Eendracht" (16.55 uur). Voorts
Ren je rot om 17.25 uur en een
aflevering Heidi om 17.50 uur.
Bij Mies Bouwman, in haar programma „Een mens wil"
op Ned. II om 20.25 uur is te gast de zanger Juliën Clerc.
Briggs
De commandant wordt in
„Briggs", wanneer hij met Spen
cer en Buxton uit een pub stapt,
in Londen ontvoerd. Dit speelt
zich af op klaarlichte dag. Bux
ton ziet nog kans een van de
daders te overmeesteren, maar
deze man is, ondanks de onder
vragingstechniek van Briggs
niet van plan iets te zeggen.
Spencer heeft het adres van de
andere overvaller, die vermoe
delijk de commandant verbergt.
Briggs bedenkt een goed plan
om de commandant vrij te krij
gen, waarbij hij weer alle geluk
van de wereld heeft.
Ned. 1,20.15 uur.
Zanger/componist Paul Anka maakt vanavond in een
aflevering van Kojak zijn debuut als twacteur.
schijnt voor het geestesoog het
ene beeld na het andere, die
men aangegeven vindt in de
tekst, zowel in de beschrijving
van het geziene als in de ont
hullingen van de reacties daar
op in het gemoed van de dich
ter. Aafjes schreef in beelden
de taal en richtte langs de weg
van zijn vers tekens op die zijn
stemming en geestelijke stand
van zaken markeren. Het lijkt
ternauwernood nodig hier nog
iets aan toe te voegen.
Maar wil je dit gedicht op de
tv verbeelden, dan blijft er
geen andere keus. Nu trof het
dat Marcel Duchateau van
huis-uit een recensent beelden
de kunst is, die de weg weet
in alle musea van Europa en
precies weet waar de stand
beelden staan. Duchateau
heeft deze overvloed toege
voegd aan die van Aafjes, we
liswaar in geïnspireerd came
rawerk en n bewogen benade
ring, maar alles tesamen een
stroom van beelden, die ver
moeit en in elk geval het uiter
ste aan concentratie van de
kijker vergt.
Marcel Duchateau: „Normaal
werk je voor de tv zo, dat je
eerst de beelden bedenkt voor
hetgeen je wil gaan zeggen en
daaraan pas later de woorden
verbindt die nodig zijn om iets
geheel duidelijk te maken.
Hier lag de werkwijze anders
om, omdat het om het'gedicht
zelf ging, waarin uiteraard is
gekort, maar dat toch het be
langrijkste van allés moest
blijven. Zowel bij het inkorten
als bij het bedenken van beel
den bij dit gedicht heb ik me
laten leiden door de innerlijke
evolutie van de dichter, zijn
gang van het bovenzinnelijke
naar het aardse."
Maar dan blijven er toch nog
vragen over, bijv. de opvallen
de tweeslachtigheid in behan
deling van de scènes, die in
het hotel spelen en in de hof
van de Vestaalde maagden. De
verrukking van de dichter bij
het aanschouwen van de klas
sieke beelden heeft Duchateau
Simon van Collem stelde voor morgenmiddag, Ned. I
om 15.32 uur, het filmmagazine „Simonscoop" samen.
In Kojak debuteert de zanger/-
componist Paul Anka als tv-ac-
teur. Er is nog een bijzonder
heid, want deze aflevering, „Het
verraad", werd geregisseerd
door Telly Savalas (Kojak) zelf.
Paul Anka speelt de rol van
tipgever, die een van Kojaks
detectives al heel wat zaken
heeft bezorgd, maar nu wel iets
al te moois belooft.
Ned. I, 20.40 uur.
Vanavond weer een aflevering Farce Majeure op Ned. I om 21.50 uur, waarin het
team minister Westerterp een „fietspak" demonstreert.
Bertus Aafjes: „Als een gedicht eenmaal gepubliceerd is, kan iedereen ermee
doen wat hij wil".
dervaren in stuwend en sterk
rijm weergegeven met als cli
max de Heilige Stad, waar de
dichter de Vestaalse maagden
aanroept: „Ik zoek als gij, god
delijke priesteressen, een kuis
heid die van deze aarde is, de
oude Eros. goddelijk en rein,
ik wil zo diep in het lichaam
geloven, tot waar zijn dromen
ongeschonden zijn".
Bij lezing van dit gedicht ver-
