„Klaaglied om
Agnes" over
lyrische liefde
van Marnix Gijsen
zondag
op NCRV-tv
De Hollandse ronselaar
naar oud Engels spel
Jan de Cler terug
op KRO-radio
TELEVISIE VANAVOND
TELEVISIE ZATERDAG
RADIO VANAVOND
RADIO ZATERDAG
TERUGBLIK
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 17 OKTOBER 1975
NEDERLAND I
NOS
18.45 Kortwog
18.55 Journaal
VARA
19-05 Tommy an Charlie, twee
vrienden
18.30 Hollandse ronselaar
NOS
21.35 Journaal
VARA
21.50 In Haagse kringen
22.35 Hoe bestaat 't
22.45 De Commissaris
23.45 Gedicht
NOS
23.46 Journaal
NEDERLAND
NOS
18.45 Brigadier Dog
18.55 Journaal
AVRO
19.05 AVRO's Toppop presenteert
op Nationale Hitparade
NOS
20.00 Journaal
20.45 AVRO's Wle-Kent-Kwis
2145 De gebroeders Hammond
2Z35 TelevlzJer Magazine
DUITSLAND I
18.05 Te gast in pns land (I) 18.40 Att.
19.20 Te gast in ons land (II) 1945
Sendung und Echo 20.00 Journaal en
weerbericht 20.15 In der Stadt S. Russi
sche speelfilm 21.55 Der 7 Sinn 22.00
Reportage uit Bonn 22.25 Journaal en
weerbericht 22.40 Sport 23.20 Tatort
0.55—1.00 Journaal.
DUITSLAND II
18.20 Slapstick 18.40 Slapstick 19.00
Journaal 19.30 Buitenlands journaal
20.15 lm Zweifel gogen den Angeklag-
ten. film. 21.45 Journaal 22.00 Interna
tionale korte film 22.30 Die Strassen
von San Francisco tv-serie. 23.15 Jour-
BELGIE
NEDERLANDS
18.00 Tita-tovenaar 18.05 Informatief
programma 18.35 Concert voor piano
en poot 18.40 Sportportret 19.05 Tra
ject. informatief programma 19.40 Me
dedelingen en weerbericht 19.45 Jour
naal 20.15 Filmkwis 20.40 Les Rots
Maudits tv-serie 22.15 K.T.R.C. 22.45
Journaal.
NEDERLAND I
10.00 Huisartsen
10.30 Computerkunde
NOS
15.00 Journaal
KRO
15.02 Twee (aar vakantie
16.20 De rode autobus
17.00 Australisch weekend
Teleac
18.15 Duits
HILVERSUM I
P.P. 18.19 Uitzending van de WD. KRO:
18.30 Nws 18.41 Echo 18.50 Verkenning
18.58 Marktberichten 19.00 (S) Sprirv
plank 19.30 Sprong naar het heelal,
hoorspel 20.10 (S) In antwoord op uw
schrijven 22.00 K(r)omische humor en
jolijt 22.25 Overweging 22.30 Nws 22.40
(S) Goal: programma rondom de sport
23.55-24.00 Nws.
HILVERSUM II
VPRO: 18.00 Nws 18.11 VPRO-vrijdag
rechtstreeks schakel programma 19.30
Radio Vrij België NOS 19.50 Den Haag
Vandaag 20.00 Nws VARA 20.05 (S)
Wiener Symphoniker met solist 21.30
(S) Melos Kwartet uit Stuttgart 22.15 (S)
De Staalkaart 23.15 Jazzprogramma
23.55-24.00 Nieuws.
HILVERSUM III
NOS 18.03 De vakaturebank 16.10 (S)
Joost mag niet eten 19.02 (S) Drie loopt
achter. AVRO: 20.02 Radio journaal
20 05 (S) Burengerucht 21.02 (S) De
Negen-uur-show 22.02 Radiojournaal
22.05 (S) Superclean Dreammachine
23.02 (S) Vanavond laat 0.02 Radiojour
naal 0.05 (S) Weekend-Muziek-Magazi-
ne 1.02 (S) Soultime USA. 2.02 (S)
Continu de nacht door 4.02 (S) Voor
dag en dauw NCRV 6.02-7.00 (S) Klaar
HILVERSUM I
TROS: 7.00 Nws. 7.02 (S) Ontbijtsoos.
(7.30 Nws. 7.41 Aktua. 8.30 Nws. 8.36
Gymnastiek voor de hulsvrouw). 9.00
(S) Wegwezen: tips voor weekendtrips.
9.30 (S) Tien-om. 10.00 (S) Aktua Sport.
(10.30 Nws 11.00 (S) Hartje Amster
dam. OVERHEIDSVOORL.: 12.16 Expor-
tiviteiten. TROS: 12.26 Med. t.b.v. land
en tuinbouw. 12.30 Nws. 12 41 Aktua.
13 00 (S) Tross-Country 14.00 (S) Stei
ger B. 15.30 Nws. 15.33 (S) Luister uit
en thuis. 17.30 Nws. 17.32 Aktua-maga-
HILVERSUM II
van de dag. 8.23 (S) Z.O. met om
9.35—9.40 Waterstanden. 10.30 (S) Z.I.
(11-00 Nws.) 13.00 Nws. 13.11 (S) In de
Rooie Haan. NOS: 15.00 (S) NOS-Jazz.
15.30 Gamma van Alpha en Beta 16.00
Nws. 16.03 (S) Het Zwarte Schaap:
programma voor Surinamers en Antillia-
nen in Nederland. 17.00 (S) Verslag van
de Duits-Nederlandse Blokfluituitslagen
in Ede. 17 45 N voor blinden en slecht
zienden. 17.55 Mededelingen.
HILVERSUM III
NCRV: 7.02 (S) Drie op je boterham.
8.03 (S) Drie op je boterham: Pers Vers.
9.03 (S) Tot uw dienst: klassieke mu
ziek. 12.03 (S) Drie tussen de middag:
Los Vast. 14.03 (S) Schrijf es 'n kaartje.
16.03 (S) Sportshow.
HOU HET
SCHERM
IN
I
HET OOG
Men kan onmogelijk beweren
dat de donderdagse televisie
avond van de VPRO, zoals die
gisteren voor het eerst in het
nieuwe seizoen werd vertoond,
ons een tekort amusement zou
brengen. Er was achtereenvol
gens een Laurel en Hardy-filmp-
je, „All in the family", het Sim-
plisties Verbond en Monthy Py
thon. Te veel om op te noemen,
zou je haast zeggen. Afgezien
even van de dikke en de dunne
ging het overigens geenszins om,
ongecompliceerd lachwerk. Wat
het Simplisties Verbond.betreft:
dat zette nogal letterlijk de te
ring naar de nering, zoals dat
in deze dagen steeds maar weer
heet Niet alleen werd door de
VPRO toegestane zendtijd tot
een kwartier terug gebracht
maar ook was er sprake van
„een verschraalde uitzending".
Die verschraling werd zelfs
zover gedreven dat heer Kooten
werd aangeduid als heer Koot.
En dat men verder kon kijken
naar een tv-programma vrijwel
zonder enig beeld. Het idee zal
ongetwijfeld fonkelnieuw zijn
geweest maar dat neemt niet
weg dat ik er toch de voorkeur
aan geef bij een volgende gele
genheid heer Kooten en heer de
Bie in levende lijve voor mij te
zien. Het oog wil ook wat.
Monthy Python werd enige tijd
geleden al eens door de VARA
op het scherm gebracht Bij ver
toning door de VPRO bleek de
soort humor precies dezelfde te
zijn gebleven: de absurdistische
soort dus, of de surrealistische,
of de morbide, of hoe u het ook
maar noemen wilt Ik moet be
kennen dat het ook een soort is
die mij volkomen onberoerd
Iaat Ik vertrek er geen spier bij,
noch van lachen, noch van enig
misnoegen. Maar ik voeg er on
middellijk aan toe, dat ik ern
stig rekening houd met de mo
gelijkheid dat ik iets beslissends
mis om dit pretwerk te kunnen
waarderen.
Er was ook „heilige plaatsen"
een film van Hans Verhagen.
Verhagen is een lyricus. Hij is
dat als dichter, hij is het (na
tuurlijk ook) als televisiefilmer.
Talrijke bijdragen die hij in het
verleden leverde aan een ru
briek als „Het gat van Neder
land" bewezen dat Met zijn
nieuwste documentaire bracht
hij, op zijn hoogst exclusief-per-
soonlijke manier, verslag uit
van een reis, die hij onlangs
door Israël maakte en waarbij
hij met name die oorden be
zocht die voor de aanhangers
van verschillende godsdiensten
een gewijde betekenis hebben.
Zijn reportage was niet beto
gend, maar zij was wel door
drenkt van een bijna lucide'poe-
zie. Bij al zijn dichterlijke bewo
genheid is Hans Verhagen ech
ter ook een scherp waarnemer.
Als zodanig gaat hij te werk met
een onbevangenheid die aan de
argeloosheid van een kind doet
denken. Maar sommige kinde
ren, zo is bekend, bezien de
mensen en dingen met een wel
haast onbarmhartige nieuwsgie
righeid en helderheid. Verhagen
bleef door de jaren heen aan
hen gelijk. Men zou zijn .heilige
plaatsen" de triomf van zoiets
paradoxaals als de doortrapte
argeloosheid kunnen noemen.
De film was naar mijn smaak
een meesterwerkje.
Herman Hofhuizen
(Van onze radio en tv-redactie)
Ter gelegenheid van het 50—jarig jubileum brengt de KRO
radio „K(r)omische humor en jolijt", een aantal programma's
over vijftig jaar KRO—radio—amusement, waarin bekende
stemmen en fragmenten uit programma's die destijds voor
velen een begrip, waren, opnieuw te horen zijn. De uitzending
van vanavond is geheel gewijd aan „Jan de Cler-produkties".
Samenstelling en presentatie: Jacques van Kollenburg.
Hilversum 1 22.00 uur.
Luk de Koninck als Jan aan het ziekbed van Agnes, een rol van Marleen Maes.
Klaaglied om Agnes, de roman
van de Vlaamse schrijver Mar
nix Gijsen over een Lyrische
liefde met een trieste afloop,
komt in de vorm van een filmi
sche herschepping zondagavond
op NCRV-tv op Ned. I om 20.30
uur. Dit beschrijvende boek,
een soort verslag van zeer per
soonlijke gevoelens, werd door
Yvonne Keuls vertaald in tas
tende dialogen. Regisseur Raud
Keen leverde in zoekende beel
den evenzeer een bezield werk
stuk af, waarvan Marnix Gijsen
zelf moest erkennen: „Ik heb
het wenend aangezien."
Al het werk van Gijsen is sterk
autobiografisch. Hij zegt de fan
tasie te missen om boeken te
kunnen verzinnen. Zijn leven,
denken en voelen kan men uit
dit boek distelleren. Van uitbun
dig beschouwer van het leven
van St Fran cis cus in zijn jonge
'jaren ontwikkelde hij zich tot
een sobere, soms zelfs bittere
auteur, met de gave van een
wonderlijk indringende ironie.
In 1947, op 48-jarige leeftijd,
maakte hij in zijn boek „Joa
chim van Babyion" zich los van
de (structuur van de) kerk en
van de burgerlijke geloofsbele
ving, die hij in zijn naaste omge
ving aantrof.
De roman „Klaaglied om Ag
nes", die hij niet lang nadien
schreef, bevat een helder beeld
van deze ontwikkeling. In dit
boek laat hij zich zien als een
jongen van rond de 20 die in
verzet kwam tegen de gewoon
ten van kerkgang en zondagse
wandeling, maar ook tegen de
grofheden van de Vlaamse
volksaard. Al vormde dit voor
hem reden om te breken met
religie en regelmaat, in zijn le
vensvisie heeft hij zich nooit
willen en kunnen losmaken van
het wezenlijke van christelijke
intenties.
In zijn opstandige jaren wordt
Jan dat is dus Marnix
verliefd op Agnes, een liefde die
in een flits naar binnen slaat
Bij de eerste aanraking is het
al raak, twee mensen weerloos
tegen de lyriek van de geestelij
ke overgave, een liefde waaraan
Agnes en Jan weerloos tegen de liefde.
lichamelijkheid vreemd is. Jan
verdedigt de zuiverheid ervan
tegenover zijn grofbesnaarde
vrienden. Agnes ervaart de lief
de als een met zorg te omgeven
geschenk, dat vooralsnog dieper
gaat dan intimiteiten kunnen ge
ven..
Marnix Gijsen: „Klaaglied om
Agnes is een van mijn boeken,
die ik met grote regelmaat her
lees. Het is autobiografisch en
heeft zozeer te maken met mijn
eigen belevenissen en gevoelens,
dat ik er nu op mijn 75e jaar
nog niet los van ben. Wat in dit
boek staat, gaat over mijn leven
rond mijn 20e jaar en ik schreef
er pas over toen ik al ver in de
50 was. Ik ben er al die tijd mee
blijven rondlopen en toen ik het
schreef, was het nog op drin
gend aanraden van mijn naaste
omgeving. Als u zegt dat dit
boek iets bevat van de christelij
ke mystiek van de liefde, anders
dan dit vandaag blijkbaar be
leefd wordt, dan moet ik zeggen,
dat geen mens, ook ik niet, ooit
los komt uit de visie, die hij in
zijn jeugd mee kkreeg. Ik heb
grote bewondering voor Yvonne
Keuls voor haar bewerking van
mijn boek, voor regisseur Keers,
die ervoor heeft gezorgd, dat ik
me zelf weer als jongeman zie
gaan, en voor de beide acteurs
Marleen Maes (Agnes) en Luk
de Koninck (Jan). Zij spelen
geen rol. Zij zijn wat ik heb
geschreven. Ik ben er erg van
onder de indruk."
Dood
De dood is sterker dan de lief
de. Agnes sterft aan tb, de
volksziekte van die dagen. Mar
nix Gijsen beschreef dit tege
lijk dramatisch en gevoelig,
maar in een afstandelijke stijl
met weinig dialoog. Hij schreef
er over zonder Agnes stem te
geven, alsof hij wilde zeggen:
Agnes is dood, niemand zal
haar ooit meer horen.
Yvonne Keuls had echter te re
kenen met het feit van een tv-
film, waarin gesproken moet
worden. Zij gaf Agnes opnieuw
woorden in de mond, woorden
die zij volgens het boek onge
veer gebruikt moet hebben. En
juist die woorden hebben Gijsen
zeer getroffen. Voor hem veran
derde zijn verleden in een he
den. Zo ervaar je het ook als
kijker, omdat elke generatie op
nieuw gegrepen wordt door de
weerloosheid van de eerste lief
de, een nooit te vergeten zachte
teistering van het gevoel.
Regisseur Ruud Keers en came
raman Reindér Richters konden
met dit verhaal naar alle kanten
fout gaan. En slechts op één
manier goed. Het wezen van de
liefde is niet te doorgronden.
Gijsen had dertig jaar nodig
voor hij het op paier kreeg.
Weinig eerbied voor de stof of
geringe begaafdheid hadden tot
sentimentele ontsporingen kun
nen leiden. In hun benadering
van de personages, in het note
ren van de dialogen en in het
schetsen van de beelden hebben
regie en camera ook iets van die
afstandelijkheid, die we kennen
uit het boek. Ruud Keers heeft
zelfs niet geschroomd om met
behulp van slow-motion dit ef
fect versterkt op te roepen. En
dan zien we enige malen Agnes
in wuivend wit gewaad over de
hei zweven.
Werkelijkheid
Rand Keers: „Toen ik er met
Wim Hazen, die de leiding had
over deze produktie, over
sprak, zei deze, dat ik dat niet
kon doen, omdat het zon doen
denken aan de shampoomeisjes
van de STER. Maar mijn beel
den maken van Agnes geen va
ge figuur in ijl bladgroen, eer
der een vrouw gevangen in een
zuivere liefde. De STER ver
koopt onwerkelijkheid als
waarheid, ik laat de werkelijk
heid zien waarin Agnes leefde.
Hun liefde uit zich niet in wil
de kussen of rollebollen op de
hei, waar ik dan ook nog eens
honderd violen achter had kun
nen zetten, maar bestond in be
leving en toenadering. Het hoek
van Gijsen is geen „love-story".
Deze film zoekt net als het boek
naar de puurheid van wat er
tussen twee mensen gaande kan
rijn."
Vaak zijn de geliefden zwijgend
in beeld. Hun gevoelens liggen
dan gevat in de muziek, die
Henk Alkema schreef naar de
opera Orpheus en Eurydice"
van Von Gluck, waarin Orpheus
zijn Eurydice verliest De sferen
van bode, film en opera liggen
zozeer in eikaars verlengde, dat
ze in samenhang elkaar verster
ken. Dit maakt deze film mede
tot een gave belevenis.
Deze film is het eerste project
van een 10-jarenplan, dat de
NCRV maakte met de BRT, om
elk jaar in gezamenlijkheid af
wisselend een zuid- en noordne
derlandse roman te verfilmen
voor tv. Het volgende boek zal
„Wierook en tranen" van Ward
Ruislinck zijn, waarna A. den
Doolaard volgt met „De herberg
met het hoefijzer". De bezetting
en uitwerking zullen wisselend
Vlamingen en Noord-Neder-
landsers zijn. Voor Gij sens boek
koos men Vlaamse acteurs, van
wie men vooral Marleen Maes
en Luk de Koninck niet snel zal
vergeten, zo doorleefd als zij
Agnes en Jan zelf zijn.
Het komt niet zo vaak voor, dat
de schrijver van een verfilmd
hoek kan zeggen: „Het is of ik
me zelf zie gaan, het is of Agnes
weer bij me is." Maar ook de
kijker zal Agnes niet snel ver
geten.
TON OLIEMUI J .ER
In AVRO's Toppop, vanavond via Ned. II om 19.05 uur
is te zien en te horen Piet Veerman van The Cats, solo
met „Rollin' on a river".
Minister niet
verantwoordelijk voor
uitspraken van mr.
Jurgens
HILVERSUM Minister van
Doorn van CRM vindt het niet
wenselijk om uitspraken van de
NOSvoorzitter mr. Jurgens
van commentaar te voorzien.
Dit blijkt uit het antwoord op
schriftelijke vragen van de
Tweede-Kamerleden Keja en
van Dijk (heiden WD).
De Kamerleden hadden om het
commentaar gevraagd naar
aanleiding van uitlatingen van
mr. Jurgens, die voorkwamen in
een vraaggesprek, gepubliceerd
in „De nieuwe linie" halverwege
de vorige maand. „De minister
van CRM is geen tekst en uitleg
verschuldigd voor uitspraken
van de, voor hem onafhankelij
ke, voorzitter van de NOS, aldus
het antwoord. In dit interview
betoogde mr. Jurgens, dat mani
pulaties zijn toegestaan als men
iets wil bereiken.
Fred Oster presenteert
weer de Wie-kent-kwis.
Chiem van Houweninge heeft
een Engels spel, in 1707 ge
schreven door George Farqu-
har, opnieuw bewerkt. De titel
destijds was „The recruiting
Officer"; het spel komt van
avond als „De Hollandse ronse
laar" op het scherm. Chiem van
Houweninge situeerde het spel
in een welvarend. Zuiderzees
tadje. Er zijn soldaten nodig om
handelsschepen van de Oost-In
dische Compagnie te begeleiden
en er is weinig belangstelling
voor die functie. De Compagnie
weet daar wel raad op. Een
ronselaar is gul met drank en
wanneer stevige Hollandse jon
gens dronken naar huis gaan,
worden ze ingerekend wegens
openbare dronkenschap. Ze
staan dan voor de keus: twee
jaar celstraf of twee jaar varen
naar de oost.
Ned. 1,19.30 uur.
Haagse kringen
De VARA begint vanavond een
nieuw programma „Haagse
kringen". Deze vierwekelijkse
uitzending geeft een omlijsting
van het gebruikelijke gesprek
met de minister-president Pre
sentator Joop van Tijn ontvangt
als gasten politieke prominen
ten. Vanavond zijn in de studio
oppositieleider Hans Wiegel, mi
nister Van Agt de PvdA-fractie-
leider Van Thijn en de Ar-frac-
tieleider Aantjes.
Ned. I. 21.50 uur.
Wie-kent-kwis
AVRO's Wie-kent-kwis is terug
gekeerd Vein een zomertoernee
door het land. Vanavond zullen
Fred Oster en de zijnen weer
vanuit de studio in Hilversum
vier aanstaande echtparen de
kans bieden een deel van hun
Kika Mol speelt Jolein in De rode autobus, morgenmid
dag op het scherm.
uitzet te winnen. In deze eerste
kwis van het nieuwe seizoen
wordt een combinatie van spel
letjes van het vorig jaar ge
speeld, aangevuld met spelletjes
die tijdens de toernee zijn be
proefd. De Nederlandse groep
„Lucifer" zorgt voor het muzi
kale intermezzo.
Ned. II, 20.25 uur.
Hammond
In de Gebroeders Hammond be
sluiten Ann en Nicholas Fox
hun verhouding voort te zetten.
Brian nodigt Martin Farrell uit
toe te treden tot de staf, waarin
Farrell meteen al zijn gaven kan
ontplooien. De firma zou in een
open vennootschap moeten wor
den omgezet, maar Edward is
bang dat hij daardoor zijn in
vloed op de zaak kwijtraakt
Brian ontdekt een post op zijn
telefoonrekening waar hij niets
van weet
Ned. II, 21.45 uur.
Morgenmiddag
De KRO zendt morgenmiddag
deel 2 uit van de tv-feuilleton
„Twee jaar vakantie" naar de
gelijknamige roman van Jules
Verne.
Zaterdag Ned. 1,15.02 uur.
Autobus
De rode autobus brengt mor
genmiddag nieuwe avonturen
van Droef en zijn vriendjes. Ki
ka Mol als Jolein speelt met de
„honden" Droef 1 (stem Ger
Smit) en Droef 2 (stem Adriaan-
sen).
Zaterdag Ned. 1,16.20 uur.
Illilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Tv-ploeg naar
Suriname
Van onze radio- en tv-redactie)
HILVERSUM Een gezamen
lijke televisieploeg van
AVRO's Televizier Magazine,
KRO's Brandpunt, NCRV's
Hier en Na en van Achter het
nieuws van de VARA vertrok
naar Suriname. De ploeg zal
regelmatig verslag uitbrengen
van de gebeurtenissen, die
voorafgaan aan de Surinaamse
onafhankelijkheid op 25 novem
ber. De ploeg bestaat uit Jaap
van Meekren, Jan de Graaf en
cameraman Chris van Duuren.
De TROS, die aanvankelijk ook
mee zou doen, heeft zich terug
getrokken. Een TROS-woord-
voerder: „Gezien de ruime aan
dacht die aan de onafhankelijk
heid van Suriname is besteed en
nog besteed zal worden, vonden
wij het niet relevant om op dit
moment één of enkele medewer
kers voor een aantal weken
naar Suriname te zenden". De
TROS heeft er wel een radio-
medewerker zitten.
