Russisch
maanondenoek
een vacuum
GROOTSTE STAD
GROOTSTE GELDSUIJTER
(Van onze correspondent Jane Rosen)
NEW YORK Een van de vele gevolgen
van de financiële moeilijkheden waarin
New York verkeert is dat de stad niet
langer wordt bestuurd door haar gekozen
leiders. Burgemeester Beame heeft een aan
zienlijk deel van zijn werkelijke macht
moeten overdragen aan een groep zakenlie
den, verenigd in de gemeentelijke advies-
Het helverlichte front van Brooklyn bij avond met, even rechts van het midden, de tweelingtorens van het Wereldhandelscentrum, de nieuwste toppers
van het handels- en financiële hart van de stad.
Geldmoeilijkheden of niet, het Vrijheidsbeeld in de haven van New York
krijgt zijn schoonmaakbeurt ter gelegenheid van de naderende viering van
het 200-jarig bestaan van de Verenigde Staten.
raad, die in de stad bekend staat als Big
Mac.
Deze ontwikkeling is voor een stad als New
York een positieve zaak. De gekozen autori
teiten, die nu reeds onder drie burgemees
ters dienden, hebben een weinig geordend
en zeer onsamenhangend beleid gevoerd.
Het gevolg is dat er nu ingrijpende maatre
gelen getroffen moeten worden om New
York te redden.
Big Mac, samengesteld uit mannen en vrou
wen die geen enkele politieke ambitie heb
ben, kan nu alle politiek ongewenste maar
daardoor juist broodnodige maatregelen
doorvoerea De gemeentelijke adviesraad
werd in juni in het leven geroepen door de
gouverneur van de staat New York, Hugh
Carey. De belangrijkste taak voor Big Mac
is niet het besturen van de stad, maar een
faillissement voorkomea
Burgemeester Beame negeerde Big Mac in
het begin. Hij zette zijn beleid gewoon voort.
Iedereen sprak over versobering, maar in de
praktijk gebeurde niets. Onder deze omstan
digheden was niemand in New York er
zeker van dat de stad normaal zou kunnen
„draaien".
Big Mac sprong in het bestuursvacuüm dat
langzamerhand was ontstaan. Het gemeente
bestuur, plaatselijke vakbonden en de ban
ken werden gemaand zich wat gematigder
en minder veeleisend op te stellen. Big Mac
dwong New York afstand te doen van een
leefwijze die de stad zich in feite niet kon
veroorloven. Een groot aantal regelingen
werd ingetrokken, en de salarissen van de
ambtenaren bevroren. Er kwam een beste
dingsbeperking voor de stadsuitgaven gedu
rende de komende drie jaren.
Als gevolg van deze voorstellen zijn de
tarieven van het openbaar vervoer ver
hoogd. Een aantal sociale uitkeringen werd
opgeschort en enkele uitgaven voor culturele
activiteiten geblokkeerd. Burgemeester Bea
me kon aanvankelijk niet staan achter de
„onwezenlijke eisen van het schaduwbe-
stuur". Later accepteerde hij Big Mac toch,
omdat een eventueel faillissement van de
stad New York hem nog slechter uitkomt.
Als New York zijn verplichtingen niet meer
na kan komen zal de federale regering
ongetwijfeld ingrijpen met een aantal beper
kende maatregelen. Dat kan natuurlijk nog
altijd gebeuren. Niemand weet of het her
vormingsprogramma van Big Mac streng
genoeg is om de financiële positie van New
York te herstellen. Big Mac heeft de banken
in ieder geval al zover weten te krijgen dat
zij de obligaties die worden uitgegeven door
de stad, overnemen tegen een lage rente.
Hierdoor krijgt het stadsbestuur voldoende
financiële middelen om te. voldoen aan de
eisen die crediteuren stellen, namelijk een
goede financiële dekking door het bankwe
zen.
New York heeft per maand ruim twee en
half miljard gulden nodig om zijn uitgaven
te kunnen dekken. Daarbij komt ook nog
de aflossing van de schulden. Aangezien de
opbrengsten niet voldoende zijn om de uit
gaven te dekken en er helemaal geen kre
dietmogelijkheden zijn moet de stad nu wel
vertrouwen op de financiële tovertrucs van
Big Mac om de lege kas van New York te
vullen.
Ondanks de voorgenomen bezuinigings
maatregelen is New York niet zichtbaar
zuiniger gaan leven. De stad geeft nog steeds
handen vol geld uit volgens het principe: wie
dan leeft, die dan zorgt De voorzieningen
in de stad zijn de beste (lees: meest extrava
gante) van het land. De dienstverlening in
New York is het duurste systeem van de
Verenigde Staten.
De sector welzijn en sociale dienstverlening
komt New York op 1000 gulden per jaar per
hoofd van de bevolking te staan. Vergeleken
met de 50 gulden van vele andere steden
is dit een enorm bedrag.
Voor de geneeskundige en gezondheids
dienst wordt per inwoner 450 gulden per
jaar per inwoner uitgegeven. In andere ste
den bedraagt dit 125 gulden. De stad New
York garandeert elke inwoner, ongeacht de
hoogte van zijn of haar inkomen een koste
loze universitaire opleiding. New York geefl
totaal driemaal meer uit dan een stad van
vergelijkbare omvang.
Het grootste deel van de problemen is waar
schijnlijk terug te brengen tot de houding
van de krachtige vakbonden, die van d«
achtereenvolgende stadsbesturen grote con
cessies hebben geëist.
Aanplakbiljet in de verkiezingscampagne voor burgemeester Beame.
Toen de vervoersbonden John Lindsay bij
zijn kandidatuur voor het burgemeester
schap steunden, betaalde Lindsay hen terug
met een aantal pensioenfaciliteiten, waar
door de leden van de bonden met een
pensioen dat nog groter was dan hun laatste
maandsalaris op hun lauweren konden gaan
rusten. Ambtenaren van gemeentelijke be
drijven zoals het energiebedrijf, de drinkwa
tervoorziening en de ondergrondse trein-
maatschappij kregen een aantal in de winst
die vijftig procent van hun maandsalaris
bedroeg.
Toen het huidige stadsbestuur met aan het
hoofd burgemeester Beame, twee jaar gele
den de touwtjes in handen nam, was men
zich bewust van het feit dat de stad zich
dergelijke luxe uitgaven niet kon permite-
ren. Beame, die bijna tien jaar lang de
hoogste financiële ambtenaar van de stad
is geweest, moet beter dan wie ook op de
hoogte zijn geweest van het naderende ban
kroet Hij nam echter geen risico's, waar
door zijn populariteit zou kunnen dalen.
Beame zette de lijn van zijn voorganger
voort door onverminderd uit te geven ter
wijl er in feite een lege gemeentekas was.
Hij nam steeds meer personeel in dienst'
stelde loonsverhogingen in het vooruitzicht
verbeterde het dienstensysteem en leende
meer geld van de bank. Hij was ervan
overtuigd dat de opbrengsten uit belastingen
deze uitgaven wel zouden dekken.
De banken hebben een zelfstandige rol ge
speeld in de tragedie van de stad. Jarenlang
maakten zij door de leningen aan New York'
zo veel winst dat zij de ogen sloten voor
de fiscale situatie van de stad. Toen zij
vorige winter aandrongen op het aantonen
van activa voor terugbetaling van leningen,
bleek dat New York verborgen tekorten had
tot een totaalbedrag van ruim vijf miljard
gulden. Big Mac riep alle partijen op zich
opofferingen te getroosten. Zelfs de meeste
vakbonden hebben ingestemd te werken aan
de sanering van de financiën. Maar als Big
Mac het geld tevoorschijn tovert, zal dat niet
voldoende zijn om de stad voor een finan
cieel drama te behoeden. De obligaties van
Big Mac zullen door de federale regering
gegarandeerd moeten worden, of de federale
regering zal een gedeelte van het geld ver
slindende dienstenpakket van New York
moeten overnemen.
Tot nu toe heeft Washington geen concessies
in die richting gedaan. Washington staat
bepaald niet te trappelen om aan het hulpge
roep tegemoet te komen, aangezien New
York de reputatie van de grote geldsmijter
heeft De staat New York is coulanter. Die
fourneert een bedrag van 2,3 miljard dollar.
Wat voor enige maanden toereikend is. (Co
pyright The Guardian)
(Van onze redaktenr ruimtevaart)
Het was vorige maand al vijf jaar
geleden dat de Sovjet-Unie haar zoveelste
poging deed een onbemande ruimtesonde
behouden op de maan te laten landen en
daarna een kleine capsule met enkele
monstertjes maanmaterie aan boord naar
de aarde terug te halen. Het zou tevens de
eerste volledig geslaagde poging worden. In
september 1970 boekte Loena-16 eindelijk
het felbegeerde succes, waar de Russen al
meer dan een jaar naar hadden gestreefd.
De lancering van Loena-16 vond plaats op
12 september 1970. Op 17 september kwam
het toestel dat met een opgevoerde Pro
ton-raket, was afgevuurd in een baan om
de maan, op ongeveer 110 kilometer hoogte,
waarna op 20 september om 06.18 uur Ne
derlandse tijd een geslaagde zachte landing
werd uitgevoerd in de Mare Foecunditatis
(zee der vruchtbaarheid), op 0 graden en 41
minuten zuiderbreedte en 56 graden en 18
minuten oosterlengte. Het was de eerste
werkelijk-zachte landing van een Russisch
•ruimtevoertuig op de maan. De veel minder
gecompliceerde bollen van Loena-9 en -13
hadden in 1965 en 66 in feite alleen
maar vrij harde, ongecontroleerde landingen
gemaakt, die niets met de één of andere
geavanceerde landingstechniek te maken
hadden.
Na een verblijf van ruim één etmaal op de
maan, steeg het bovenste gedeelte van Loe
na-16 weer op, met aan boord een capsule
waarin zich ongeveer 120 gram opgehoorde
maanstof bevond, en na 24 September maak
te de kleine kogelvormige terugkeercapsule
een behouden landing in de steppen van
Kazachstan, circa 80 kilometer ten zuidoos
ten van de stad Dzjezkazgan.
De kostbare buit werd zo snel mogelijk
overgevlogen naar het geochemisch instituut
te Moskou, waar nauwelijks een maand later
de leden van een Amerikaanse (Nasa-) dele
gatie, die naar Rusland was gekomen om
er over uniforme koppelingssystemen voor
de bemande ruimtevaart te spreken, de eer
ste buitenlanders waren, die de maanoogst
van Loena-16 van nabij mochten bekijken.
Voor de Russen betekende het succes van
Loena-16 een grote triomf en vooral de
welverdiende beloning na een tijdperk van
veel teleurstellingen. Ruim een jaar eerder
had men met Loena 15 immers al een
soortgelijke poging ondernomen en wanneer
die was geslaagd, zouden de Russen erin
geslaagd zijn eerder dan de Amerikanen
X
De terugkeercapsule met maanmaterie van Loena-16 na de landing in
Kazachstan.
Het bovenste compartiment van Loena-16 stijgt op van de maan met op
de neus de kogelronde capsule met maanmaterie, die behouden op aarde
moet neerkomen.
maanmaterie naar de aarde te halen. Maar
Loena-15 stortte te pletter bij zijn landing
spoging, zoals er voordien al enkele, soortge
lijke experimenten meteen in de beginfase
van de lancering waren mislukt en zoals in
september en oktober van datzelfde jaar
(1969) nog twee probeersels (Kosmos-300 en
-305) zouden falen
Maar goed, na het succes van Loena-16
konden de Russen eindelijk hun gang gaan
met hét etaleren van de voordelen van
maanonderzoek via robots ten opzichte van
maanvluchten met bemande ruimteschepen
(de Amerikaanse methode). En het moet
gezegd worden: de Russische werkwijze was
inderdaad aanzienlijk goedkoper. Daar
stond echter weer tegenover dat de Ameri
kanen met hurt Apollo-vluchten naar de
maan niet alleen veel selectiever te werk
konden gaan, maar tevens ongelukken bij
de landing konden vermijden, door zoals
bijvoorbeeld bij de vlucht van Apollo-11 in
juli 1969 al was gebleken een ruw gebied
te omzeilen. Het uitvoeren van blindlandin-
gen op de maan bleek een uiterst riskante
onderneming te zijn, zoals de Russen bij
enkele latere vluchten Loena-18 en -23
aan den lijve zouden ondervinden.
In 1971 zouden de Amerikanen op grond
van een gezamenlijke overeenkomst voor de
uitwisseling van gegevens, de beschikking
krijgen over drie gram uit het boormonster
dat Loena-16 naar de aarde had gehaald,
terwijl de Russen op hun beurt drie gram
ontvingen van de oogst van Apollo-11 en nog
eens drie gram van Apollo-12. In 1972 her
haalde zien die ruiltransactie: De Amerika
nen kregen een monstertje maangrond van
Loena-20, de Russen maanmaterie van Apol-
lo-14 en -15.
Sindsdien hebben dergelijke ruilhandeltjes
niet meer kunnen plaatsvinden, om de dood
eenvoudige reden dat de Russen geen kans
meer hebben gezien een missie als die van
de Loena's 16 en 20 tot een goed einde te
brengen. Wel werd er tot tweemaal toe eën
Loenochod-wagentje op het maanoppervlak
neergezet (dat gebeurde met de Loena's 17
en 21), terwijl de Loena's 19 en 22 vanuit
een baan rond de maan gedurende een lange
periode allerlei gegevens (en foto's) naar de
aarde overseinden, maar aan het vergaren
van maanmaterie zijn de Russen al sinds
februari 1972 (Loena-20) niet meer toegeko
men.
Er werd overigens nog wel een poging ge
daan. Op 28 oktober van het vorig jaar ging
vanaf de basis Tjoeratam een Loena-23 van'
start Het toestel werd op 2 november in een
baan rond de maan gestuurd, maar op 6
november ging er iets „mis" bij de landing
in de Mare Crisium. Het toestel werd derma
te beschadigd, dat er van een grondmonster
boring geen sprake kon zijn en het experi
ment vond zijn voortijdig einde in een offi
ciële verklaring van Moskou dat „het gewij
zigd programma van Loena-23 op 9 novem
ber was afgesloten"Algemeen wordt
aangenomen dat het blindlandingsrisico ook
bij deze tegenslag een rol heeft gespeeld en
dat de robot ©p ruw terrein is gekanteld.
Daarna zijn er nog geen nieuwe maanbo-
ringsexperimenten ondernomen en dat bete
kent dat de Russen in vijf jaar tijd slechts
tweemaal volledig succes hebben geboekt bij
hun pogingen om met onbemande ruimte
sondes maanmaterie van onze naaste buur
man in het heelal te halen. Met een beetje
meer geluk hadden het de experimenten
van de periode vóór Loena-15 niet meegere
kend vijf voltreffers kunnen zijn. Zo
verschrikkelijk voordelig en lonend blijkt de
Russische methode van maanonderzoek
via blindlandingen nu toch ook weer niet
te zijn.
