WM
Geboorte heelal wordt
nog steeds beluisterd
-
Dr. Pluizer vraagt uw aandacht
J"
Dammen
s m s a
PAGINA 16
LEIDSE COURANT
ZATERDAG 27 SEPTEMBER 1975
Oplossing vorige puzzel
L
Mt Q s Bs Pw A
N.O.Tfi VjRo e S Tig sJpA 'l]e E t
s o'e's epzp'i]ePe e71 wPt s.sj
fe epv e e BMtl Be o s i o:
sPSHs l o re e cs e lEaFpI
s-c» ~H- Po B~ Pm Bb e_e e i
H^e Ejl ,ns|_w - cl ?S.O; .5
Tjio o s er 1 pcB:;v A t ap§!
TteIa s e si sE" mji e es Be v ,s
Bsjo'L aH= NAprDE.U ■Te A>_-
g eVoBm e_t s|-;g e L a tBa e
E L A A Dp^AfJiJ
Es.
'aisP^LTHNPJ
AlePsS Ti g o
l a EE Pe o e m e
A S
5 'pjl IR^A T1!
"Bm|
OiB
eTI
[s ASJT P_E^H-pA E*E
Ioim e r™*E v e TMe m sPPmlg
O ö3 a'e|;sB* c s s -BeI-;os s|
o eEa e eIsTIvPpHs ei_olc
De prijswinnaars van de puzzel van vorige week zijn:
Zeven gulden vijftig: Leny van der Hulst. Leidseweg 560, Voorscho
ten.
Vijf gulden: J. C. Koordes. Terweeweg 12. Oegstgeest.
De prijzen worden binnen drie weken per cheque toegezonden.
Leidse Courant,
Postbus 11,
Leiden.
HORIZONTAAL:
1 bolvormig dak
5 pl. in Noord-Holland
9 jong dier
11 vrouwenhoofddeksel
15 voorzetsel
16 patiënt
17 vaste btandstof
10 stof
20 tamelijk
22 Japanss gordel
24 speelgoed
25 paardje
26 water bij Abcoude
28 hemelgeest
29 zonderling
31 overblijfsel
33 gering
36 zijriv. v.d. Donau
38 landbouwwerktuig
40 handig, bekwaam
42 rondhout
43 vulkaanopening
46 godheid
48 geplaag
50 heldendicht
51 voordeel
52 pl. in Finland
53 zouteloos
54 zitje vóór een café
56 inwendig orgaan
57 nagerecht
58 danspartij
60 loflied
61 deel
62 gerief
64 vis
65 verlangen
66 zachte veren
67 laag, gemeen
68 telwoord
70 zwemvogel
71 effen, vlak
73 jonge spiering
74 vogel
75 oevergewas
78 veelh. dier
79 pl. in België
81 roeipen
82 pl. in Zuid-Holland
85 belemmering
87 Eng. titel
88 houding
89 wildhandelaar
91 pl. in Drente
94 wandversiering
96 eikschiller
97 slaghout
98 groente
99 pl. in Egypte
101 hoeveelheid
104 zangstem
106 warme wijn
108 gravin v. Holland
109 baardje
111 geleding
112 ziekelijke neiging
113 vlaktemaat
114 Ind. eiland
116 Ierland
117 akelig
120 eerwaarde heer
121 sporeplant
122 water in Zuid-Holland
124 kommer
126 voegwoord
128 snijwerktuig
129 muziekstuk
130 lichaamsdeel
132 reus
133 bijb. figuur
135 bestuurder van Venetië
137 watering
138 woonschip
139 streep
140 sport v.e. ladder
141 lichaamsdeel v.e. dier
143 Noorse godheid
144 zijriv. v.d. Rijn
145 woning
146 oprecht
147 hoofd v.e. vrouwen
klooster
149 riv. in België
151 Ind. nachtlampje
154 lekkernij
155 stijlfiguur
158 gemeen
161 snelle loop
163 vezelprodukt
165 landbouwwerktuig
167 kapot
168 water bij Berlijn
169 zwaardwalvis
171 loterijbriefje
173 Eng. titel
174 smal
176 riv. in Rusland
177 beroep
178 overal
179 ten dele
180 snuiftabak
181 vaatwerk
182 veerkracht
183 plant
184 rijgsnoer
VERTICAAL:
2 Italiaanse herberg
3 wandelplaats
4 mormel
5 afstandsmaat
6 Ind. eilandengroep
7 vuur
8 riv. in Egypte
9 pausennaam
10 werk
11 keukengerei
12 koraaleiland
13 klamp
14 buitenzijde
19 Europeaan
21 zwarte steensoort
23 vurig, oprecht
27 groente
30 eenjarig dier
32 teleurgesteld
33 oogholte
34 betrekking die eershaF
ve is aangenomen
35 voertuig
37 deel v. Azië
39 toegangsbewijs
40 weldoorvoed
41 lijdzaam
42 bereide vinnen v.e. heil
bot
44 strafwerktuig
45 viervoeter
47 knaagdier
49 ontvangkamer
51 nors
52 bergweide
54 bezienswaardigheid v.
Londen
55 interest
56 goederenverkeer
57 gif
59 gelijk, effen
61 nachtkleding
62 schreeuw
63 soort stof
66 filosoof
67 vogel
69 drank
71 voortdurend snel ge
praat
72 oogholte
74 beknopt
76 kunsttaal
77 hard vet
80 laag
81 water in Noord-Brabant
83 gordel
84 bijwoord
86 wijs
89 zaadkorrel
90 vliegveld
91 aanw. vnw.
92 gevangenis
93 maand
95 noot
99 pl. in Zuid-Amerika
100 lusthof
102 karakter
103 horizon
105 onbep. vnw.
106 vogel
107 eilandje bij Nieuw-Gui-
nea
109 vezelprodukt
110 oesternet
112 huishouding
113 strijdmacht
114 oude doek
115 verdicht verhaal
118 welpenleidster
119 soort appel
121 vis
123 voorzetsel
125 vreemde munt
126 voorzetsel
127 ontelbaar
129 fijngekookte vruchten
131 aanvankelijk
134 hakwerktuig
135 pl. in Gelderlarid
136 teken in de dierenriem
140 steuntouw
141 vruchtenat
142 pl. in Frankrijk
143 lokspijs
145 kledingstuk
147 teek
148 lachwekkend persoon
149 deel v.h. oor
150 liefkozing
152 binnenkomst
153 pl. in Kl-Azië
156 rangtelwoord
157 gedwee
159 berg in Armenië
160 pl. in Ned. Limburg
162 vis
164 omroepvereniging
166 varkenshok
168 graanpakhuis
169 pl. in Rusland
170 binnenste
172 soort hond
173 vruchtenat
175 schoorsteenkap
176 op de manier van
BB
door W. Leur»
Het is een bekend principe, dat in
viertallenwedstrijden zoveel moge
lijk gestreefd moet worden naar
het vervullen van het geboden
contract, onder ^voorbijzien van de
mogelijkheden tot het maken van
een overslag, indien door dit laat
ste het contract in gevaar kan
worden gebracht. In parenwedstrij
den spelen andere overwegingen
een rol, zodat het toepassen van
safety-olays in dat soort wedstrij
den minder vaak ten tonele wordt
gevoerd.
Onderstaand spel laat zien op wel
ke manier een goede speler deze
grondbeginselen in een viertallen-
wedstrijd toegepast. Zie diagram.
Onder voortdurend passen van OW
werd de zuidspeler de leider in een
vier harten contract, waartegen
west met klaver 10 pitkwam. Hoe
moet zuid dit spel aanpakken?
De eerste vraag die rijst is hoe de
troefkleur moet worden gespeeld.
843
O 7 4 3 2
O B 3 2
A V 3
V 10 6 5 m A B 9 7
0H w ri 08109
oA 1075 w 0984
10954 Z +876
H 2
A V 8 6 5
OH V6
H B2
Er zijn twee in aanmerking komen
de methoden: 1e. een kleine har
ten uit noord en snijden met de
vrouw en 2e. hartenaas spelen en,
afhankelijk van wat er valt, de
tweede maal zo nodig een kleine
troef uit noord.
De eerste manier geeft kans op het
maken van alle troefslagen als
oost heer tweede van harten heeft,
de tweede is iets veiliger, omdat
bij een 31 zitsel de heer sec bij
west geen slag wordt. Wél gaat bij
de laatste methode altijd één troef-
slag verloren. Daarmee komen we
al dicht bij de oplossing van het
probleem, want we kunnen de
conclusie trekken dat de behande
ling van de troefkleur afhangt van
het aantal verliezers in de bijkleu
ren.
Kan zuid zich het verlies van een
troefslag permitteren, dan moet de
tweede speelwijze worden toege
past; verliest zuid daarentegen drie
slagen in de bijkleuren, dan is hij
aangewezen op de eerste.
Daar dit aantal verliesslagen afhan
kelijk is van de plaats van schop
penaas, is het goede spel dan ook
de eerste slag in noord te nemen
en een kleine schoppen na te
spelen.
Blijkt oost het aas te hebben, dan
kan eerst troefaas geslagen wor
den en zit schoppenaas bij west.
dan moet zuid de hartensnit ne
men.
In de praktijk nam oost direct
schoppenaas en vervolgde met
klaveren. Omdat aftroefgevaar vrij
wel uitgesloten was, nam zuid in
de hand en vervolgde met troef
aas.
Het moet hem grote voldoening
hebben gegeven bij west de heer
te zien tuimelen!
Het vrucht afwerpen van een goed
opgezette safety-play komt in de
praktijk nu eenmaal minder vaak
voor dan de schrijvers van kronie
ken willen doen geloven, maar in
dit geval kwam de volle buit bin
nen. Aan de andere tafel werd
direct in troef gesneden, waardoor
twee troefslagen en twee azen ver
loren gingen voor één down.
Dit verklaarde Sir Bernard Lovell, directeur van de grote radiotele
scoop te Jodrell Bank in Engeland, onlangs op de 137ste jaarverga
dering van de Britse vereniging ter bevordering van de wetenschap.
Volgens Lovell heeft de theorie van de „voortdurende schepping"
dat het heelal altijd al zou hebben bestaan zoals het nu is
afgedaan ten gunste van de theorie van de „grote knal", (Big Bang)
ofwel het uiteenspatten van een „kosmisch ei" van oneindige
dichtheid tot waar we nu op leven en wat wij aan de hemel zien.
Het afdoende bewijs voor de Big Bang—theorie kwam tien jaar
geleden, toen geleerden van het laboratorium van Bell Telephone
in New Jersey, die aan het werk waren met zeer gevoelige
instrumenten die voor communicatie in de ruimtevaart waren
gebouwd radioruis opvingen die honderd maal sterker was dan
verwacht werd.
Dit was volgens Lovell een astronomisch resultaat van het hoogste
belang. De betrokken geleerden opperden meteen dat deze trans
missie van microgolven het overblijfsel moest zijn van de vuurbal
die de geboorte van het heelal betekende. Dat werd aanvankelijk
als ietwat buitenissig beschouwd.
Maar in 1973 en vorig jaar opnieuw werd deze straling zeer precies
gemeten bij golflengten van een millimeter en minder. Dat werd
gedaan met instrumenten die met een raket en in een hoog
vliegende ballon boven de aardse atmosfeer werden gebracht.
Lovell zei dat de vorm van het heelal en het feit dat er leven
op aarde en misschien elders in het heelal is, waarschijnlijk was
bepaald door de gebeurtenissen die zich in die eerste seconden
afspeelden. „Het is bijvoorbeeld een merkwaardig feit dat het
bestaan van zelfs sterren en melkwegen op een delicate manier
afhangt van de aantrekkingskracht tussen twee protonen (kerndeel
tjes). In de eerste ogenblikken waarin het heelal begon uit te zetten,
een miljoenste seconde na het begin, moet de temperatuur volgens
berekening zoiets van tien biljoen (miljoen maal een miljoen)
graden hebben bedragen. De fundamentele deeltjes van de natuur
- protonen, neutronen, electronen en hype ionen bestonden daarin
al en werden door bestraling in bedwang gehouden
Een seconde na het begin, toen de temperatuur gedaald was tot
enkele miljarden graden, kwam er een periode waarin de verhou
ding van protonen tot neutronen ongeveer een minuut constant
bleef. Dat was de kritieke periode waarin de natuurlijke constanten
beslissend waren voor de hoeveelheden helium en waterstofgas in
het heelal.
Het is een verbazingwekkende gedachte dat, wanneer de wissel
werking tussen de protonen onderling maar enkele procenten
sterker zou zijn geweest, alle waterstofgas in het cpmdensaat in
de eerste stadia van de kosmos tot helium zou zijn omgevormd.
Er zouden geen melkwegen, geen sterren en geen leven zijn
ontstaan. Het zou e'en universum zijn geworden dat nooit door
levende wezens gekend zou zijn", aldus Lovell.
Het is mogelijk dat de mens op een fundamentele barrière is
gestoten bij zijn pogingen, het heelal op natuurkundige wijze te
begrijpen. De huidige generatie blijkt echter,, het diepere streven
naar het begrijpen van het doel van de mens" te missen, terwijl
dit zo'n overwegend deel uitmaakte van het leven van onze
voorouders
„Wij hebben onszelf misleid met de gedachte dat wij door de
wetenschap de enige weg zouden vinden naar het ware begrip van
de natuur en het heelal. Houd eens een kwartje op armlengte en
denk er dan aan dat u wel duizend melkwegen bedekt die 350
miljoen lichtjaar van ons af staan en zich met een snelheid van
8.000 km per seconde van ons verwijderen".
Het licht daarvan heeft er 350 miljoen jaar over gedaan om de
aarde te bereiken. „Met andere woorden, als wij in de ruimte
doordringen doen we dat ook in de geschiedenis van het heelal
Het waarnemen van steeds verder verwijderde sterrenstelsels moei
ons in staat stellen tenslotte de omstandigheden tijdens de beginpe
riode van het heelal waar te nemen."
Lovell zei voorts dat ruimtevaartprogramma's van de Sovjet Unit
en de Verenigde Staten mogelijk waren geworden door instrumen
ten die waren ontworpen om de mensheid te vernietigen. Tweeder
de van de kunstmanen die de VS in een baan rond de aarde heefi
gebracht staat onder beheer van het ministerie van defensie, ze
hij. Sinds Spoetnik—1, 18 jaar geleden, heeft de Sovjet-Unie 83'
ruimtevaartuigen omhoog gestuurd, waarvan 516 voor militaii
gebruik zijn bestemd.
Door W. J. Muhrlng
De populariteit van het schaken is
onder meer af te meten aan de
vele toernooien, die in de wereld
plaatsvinden. Hoewel het prijzen
geld in het algemeen aan de lage
kant is. blijft de belangstelling om
mee te dingen zeer groot. Een
enkele uitzondering voorbehou
den. zoals Fischer in IJsland, is het
gemiddelde inkomen van de inter
nationale schaakmeesters en
grootmeesters benauwend laag.
Schaken is voor hun een levens
voorwaarde, geldelijk gewin speelt
nauwelijks een rol. Een van de vele
toernooien, die recentelijk plaats
vond was het sterk bezette toer
nooi in Boedapest. Winnaars wer
den Polugajwesky en Ribli, die
gezamenlijk de eerste plaats duld
en. In het Russische tijdschrift 64
beschrijft Polugajewsky zijn beste
partij in dit toernooi.
Wit: Pofegajewskl
Zwart: Esplg
Oud-indisch
1. Pg1—43, Pg8—46 2. g2-g3,
d7—d6 3. d2—d4, Pb&—d7 4.
c2—c4, e7—e5 Pb1—c3, Lf&-^«7
6. Lfl—g2, 0-0 7. O-O, c7—c6 0.
e2—e4, Dd8—c7 9. b2-b3, a7—aS
10. Lc1—4)2, b7—65 11. Dd1—e2l
(Beter als 11. cb5:, ab5: 12. Tel,
Fel. Db6!)
11. ...b5nc4
(In aanmerking kwam 11. Te8)
12. De2xc4, a6—e5 13. d4xe5,
d6xe5
(Na 13. La6 was 14. ef6: kans
rijk en op 13. Pe5: 14. Pe5:
waren zwarts verlieskansen duide
lijk)
14. Tfl-c1
Stelling na 14. tfl-c1
(Ook 14. Pd5 kwam in aanmerking)
14. Pd7c5 15. Pc 3»4,
Lc8—a6 16. Lb2x»5, Dc7—«7 17.
Dc4—c2, La6d3 10. Dc2—d1,
Tfö—d8 19. Le5—d4
(Vooral niet 19. Lf6:. Lf6: 20. Tc5:.
Lb5!)
19. Pf6xa4 20. Dd1-e1,
Ld3—65 21. Pa4ac5
(Een goed alternatief was 21. Pc3,
Pc3: 22. Dc3:. Pe4 22. Dc3:. Pe4
23. De3. c5 24. Lg7:)
21. Le7xc5 22. Tc1xc5, Pe4xc5
23. De1—#5, Té8xd4 24. Pf3xd4,
Pc5d3 25. De5—a3, »6-a4
(Na 25. Td8 beslist 26. Pb5.\
De3: 27. fe3:. cb5: 28. Lc6) ï-
Tal-dl tal—d1
(Winnend was ook 26. Pb5:, De3:
27. fe3:, ab3: 28. Pc3, b2 29,Tb1.
Ta3 30. Pd1, Ta2: 31. Le4)
26. a4xb3 27. eCxb3, Pd3-62
28. Td1—e1, Taö48 29. De3—d2,
Da7—a2 30. Pó4xb5, c6xb5 31.
Dd2—c2, Tf8—d8 32. Lg2-f1,
Da2—a5 33. Te1-e2, h7-65 34.
Dc2xb2, TdÖd1 35. Te2—®8+ en
zwart gaf zich gewonnen.
Schaakdellcateeee
Wit aan zat
Wit: Kf1, Dg6, Ta1 pi: b2, b6. d4,
f2. g2, h2
Zwart: Kh8. Dt>8. Tf8 pl: a6 b7
In deze poaitie, ontleend aan een
partij tussen Einer en Dewidovskl
kan wit met 1. Ta3 de partij direct
winnen. Hij speelde echter 1.
Ta1—a5? waarop zwart de volgen
de reddingscombinatie uit zijn
schaakmuts toverde: 1.
Tf8xf2+! 2. KMxf2. Db8-f4+ 3.
Kf2—e2. Df4e3+! 4. Ke2-d1,
De3—d2+ 5. Kd1xd2 pat.
'W'"v
De nationale clubcompetities zijn
weer in volle gang. In de ereklasse,
waar om de landstitel wordt ge
speeld, leiden het Haagse RDG en
Groningen met elk 4 punten. Hier
zal het landskampioen Huizum wel
niet lukken om zijn titel te prolon
geren. Het zag Harm Wiersma naar
het Tilburgse Davo vertrekken en
Frank Drost voorlopig door studie
uitgeschakeld. Weliswaar kreeg
het versterking van de nationale
jeugdkampioen Jannes van der
Wal en van Auke Scholma, maar
dat lijkt geen volledige compensa
tie. Toch herstelde Huizum zich
goed na het gelijke spel (10—10)
tegen VAD 2. Het versloeg het
debuterende Heemstede met 8—12
en daar kon RDG maar net met
11—9 van winnen. Het Rotterdam
se Constant dat eerst zo verras
send VAD 1 had verslagen en
hierdoor hoge verwachtingen had
gewekt, kreeg tegen ROG een ge
voelig pak slaag (5—15) en keerde
hiermee tot de werkelijkheid terug.
Op dit moment dus Groningen en
RDG met elk 4 punten aan de
leiding gevolgd door Huizum met
3 punten. De overige clubs hebben
twee of meer punten achterstand.
De positie in het eerste diagram
kwam voor in de partij tussen Krijn
Toet van RDG met wit en Theo
Tielrooy van Heemstede en geeft
de stand weer na zwart 24.12—18.
partij. Speelt wit 32. 8—14 dan
volgt 18—23 14—9 12—18 en hij
ontkomt niet aan 5—10—14.
Wit heeft nu niets aan 33—28
22x24 31x22 want zwart slaat
18x27 waarna 44-40 35x33 38x18
schijfverlies oplevert door 812.
25. 47—41 19—23. Nu wel. 26.
33-28 22x24 27 31x22 17x28. Niet
18x27 wegens 44—40 met schijf
winst. 28. 44—40 35x33 29. 38x9
en voor de prijs van een stuk heeft
wit bijna de damlijn bereikt maar
een en ander valt tegen. Op 5—10
met de dreiging 10—14 kan wit
34—30 25x34 en 9—3 spelen. 29.
11—17 dreigt 17—21 en 8—12.
30. 34—29 wit wil zijn schijf zo
dicht bij de damlijn niet kwijt.
23k34 31. 9—3 7—12 zwart voelt
niet voor 34—39. Hij ziet een kans
om hier schijfwinst te bereiken. 32.
49—44 5-10 33. 44-39 34—40 34.
45x34 10-14 35. 3x20 25x14 en
zwart won een stuk en later de
bbi
BIB.
B B B B
3 1111
r*
ten voorsprong op Nimbi. Mélinon,
Cordier en Simonata. In deze wed
strijd ontbraken Hisard en Mosto-
voy. De laatste kon zijn titel niet
verdedigen wegen» een schorsing.
Het kampioenschap van de USA
1975 dat in juli te Detroit werd
gespeeld, is gewonnen door Carlo
Smith. Hij eindigde met een punt
voorsprong op E. Strader. Smith
leed een nederlaag en wel tegen
W. Langley. De stand in het twee
de diagram is uit dit kampioen
schap. Hij kwam voor in de partij
tussen H. Johnson met wit en
Smith. Als laatete zet had wit hier
gespeeld: 33. 43—38? Zwart won
toen door: 7—11 34. 16x7 23-29
35. 27x16 1123 36. 7x18 13x33
37. 39x28 24-30 38. 25x34 29x49.
Het toernooi om de Franse natio
nale damtitel 1975 werd gewonnen
door Raoul Delhom met twee pun
Tot besluit weer een damprobleem
ter oplossing. Het is een composi
tie van Herman de Jongh met als
opgave: Wit speelt en wint. De
oplossing weer in een volgende
rubriek.
Oplossing vraagstuk van H. C. van
Valen uit de vorige rubriek.
1. 47—41 36x47 2. 43-39 47x29
3. 26-21 22x44 4. 21x34 44—49
5. 34—30 24x35 6. 50—44 49x40
7. 45x34.
Oplossing eindspel uit de vorige
rubriek. 1. 35-30 24x35 2. 7—1
28-32 3. 1x40! 35x33 4. 37x39!
wint.
