Roomse blijheid
mondde uit in
roomse roerigheid
Een degelijkhuis?
Dan ookeen degelijke
IPS-hypoiheek!
KRO ZIET TERUG
OP HALVE EEUW
CcidócSoiwcMit
ZIJ ONTROEREN ZEER,
AL DIE BRUIDJES, PATERTJES EN
SOMS ZELFS KLEINE PAUSJES
UIT DE JAREN DEr,7.ü
Rijkspostspaarbank
IILVERSUM Nostalgie, in
weemoed terugzien op een hal-
ïw roomse blijheid, ranke
bruidjes, ferme koorknapen,
stoere religieuzen, vaandeldra
gers, baldakijntorsers en par-
nantige processies, dat is niet
iet oogmerk van KRO-tv, wan
neer zij te beginnen dinsdag 30
september in vier uitzendingen
de jubileumproductie „De ka
tholieken tussen ^25 en 15" op
het scherm zet
„Maar als je op film opnieuw
getuigenisdrift gewaar
wordt die gloed van geloof, die
zekerheid van het helemaal bij
het rechte eind te hebben, ver
pakt in machtige manifestaties,
die nergens ruimte lieten voor
enige twijfel, dan raak je wel
ontroerd, vooral als je dat zelf
allemaal nog hebt meege
maakt", zeggen Frans Wijsen en
Hans Wortelboer, die tekenen
voor de presentatie.
Samen met regisseur Peter Kee-
som en Bep de Vree van de
produktie hebben zij bij benade
ring 75 uur film door de spoelen
laten draaien, beverige 8 mm-
probeersels, maar ook vakwerk
van Hin en anderen, alles af
komstig uit de archieven van
Iwat nog rest aan kloosters, in
stellingen, congregaties en parti
culieren met bewaardrang. Na
een oproep vlogen overal de
deksels van de filmdozen en
weerkaatste het gewillige witte
doek een wereld vol geloofsijver
en toewijding aan de katholieke
zaak. We kennen dat nu niet
meer zo.
Ligt in het nu wat worden zal,
het heden moet men uit het
verleden kunnen verklaren. Nu
er wat rust in de roerigheden
schijnt te komen - al kan een
nieuwe aartsbisschop van Ut
recht nog voor verrassingen zor
gen - werpt de wetenschap zich
op het materiaal op zoek naar
de oorzaak van de onverwachte
breuklijn in de geloofsbeleving
in de jaren '60. En zo willen de
makers van deze jubileumpro
ductie ook te werk gaan. In het
weelderige geloofsleven van de
*20-er en "30-er jaren met een
nieuwe, korte opleving na de
oorlog inclusief het bisschoppe
lijk mandement en de uitbundi
ge Kromstaffeesten in de jaren
'50 moeten de aanzetten te vin
den zijn voor de ontwikkelin
gen, die dermate diep ingrepen
dat zelfs het woord schisma viel.
Mgr. Mutsaerts, bisschop van Breda, wijdt in Sambeek een kerk in.
Roepingen
In de laatste honderd jaar toon
de Nederland zulk een rijkdom
aan roepingen voor de religieu
ze staat, wereldheren, actieve en
contemplatieve orden en vooral
ook missionarissen, dat ons land
de als katholiek bekend staande
landen ver overtrof en in Rome
heel hoog stond
De vele tientallen groot- en
kleinseminaries zaten altijd
overvol en er voer geen schip
de Rotterdamse haven uit of er
waren missionarissen en zusters
aan boord. Roeping leek kinder
spel en zo beleefden we het ook.
Als een jongetje 10, 12 werd
vroeg hij een priesteruitrusting
voor zijn verjaardag, waarop
het grootwinkelbedrijf reageer
de met voordelige, complete
sets, zodat ook mensen met een
smalle beurs hun zoon op zolder
de mis konden laten doen. Een
beetje jongen in die dagen dien
de roeping te voelen en als-ie
dan ook nog wat goede cijfers
op school haalde, dan ging hij
op studie, terwijl zijn ouders al
rekening hielden met de dag
waarop hij als neomist de fami
lieluister kwam vergroten. De
Katholieke Illustratie en andere
vrome tijdschriften bevatten re
gelmatig foto's van gezinnen
met meer dan één priester of
(missiejzuster. Soms leek een
ware wedijver gaande tussen
gezinnen met de meeste religieu
zen.
In de eerste aflevering gaat
Hans Wortelboer op dit ver
schijnsel in, wanneer hij de rol
van de priester in de katholieke
samenleving uit de doeken doet
Hij schetst het beeld van de
„oude" priester en die van nu.
Hij kreeg daarvoor de mede
werking van pastoor Arie Juf
fermans, een boerenzoon uit
Stompwijk, die enige jaren stu
deerde op Hageveld, het kleinse-
van het bisdom Haar
lem, zich daar niet thuis voelde
en overstapte naar de Witte Pa
ters. Acht jaar werkte hij in de
Afrikaanse missie, die hij om
redenen van gezondheid moest
verlaten. Na nog enige jaren
werkzaam te zijn geweest op de
Bredase missieprocuur, vertrok
hij als pastoor naar Frankrijk,
omdat het clericaal klimaat in
ons land hem niet lag. Toen hij
Informeer eens naar de aantrekkelijke rente. Bel gratis 0017. Haal een folder in het
postkantoor. Schrijf - zonder postzegel - naar de RPS, Amsterdam.
LDIPS
uw nationale spaaiinstelling
in 1944 als neomist in de Stomp-
wijkse parochie werd binnenge
haald, fungeerde daar als kape
laan Alex Hammers tein, nu
bouwpastoor in Leiderdorp.
Hammers tein is de zoon van een
Rotterdamse reder. Hij voelde
ach op het toch wel chique
Hageveld goed thuis. Zeer be
trokken bij het zoeken naar
nieuwe geloofsvormen, vertelt
pastoor Hammers tein over de
priester van vroeger, de hoge
status en de oorzaak daarvan.
Tot gelovigen werden vroeger
uitsluitend praktiserende gelovi
gen gerekend en de kapelaans
dienden als de administrateurs
van de parochies. Zij hielden
boek van al of niet nagekomen
plichten, drukten geloof uit in
cijfers. Oudergewoonte bleven
zij dit doen, toen zij al volop in
discussie lagen over de geschrif
ten van de Parijse kardinaal
Suhard, die in de priester vooral
een pastorale begeleider wilde
zien en minder een parochiële
boekhouder. Samen met deken
dr. L. van Noort OSC van Lei
den en kapelaan Thijs Oomens
uit Voorschoten, drie jaar gele
den de enige neomist uit Rotter
dam, komt pastoor Hammer-
stein tot een schets van het
beeld van de nieuwe priester.
Ook de gehuwde priester Jos
Hogenboom komt aan het
iwoord. De nieuwe priester zal
niet meer de alles wetende en
alles bedisselende figuur zijn,
maar zal begeleidend werken
om van aanwezig geloof bewust
geloof te maken. Hiervoor zal
hij zich ook moeten verdiepen
in de menswetenschappen. Veel
priesters zijn doende zich om te
scholen op de cursussen van
pater Winkeler SCJ.
onverdraagzame elementen in.
Bruidjes, vooral veel bruidjes vroeger, hier bij de terugkeer van een missionaris in
zijn dorp.
olieken door middel van het
grote gezin de macht van het
getal in de samenleving wilden
laten gelden. Dezen vergaten,
dat grote aantallen mannelijke
en vrouwelijke religieuzen door
hun celibaat van de vorming
van een gezin afzagen. Het grote
gezin van vroeger was alle bere
kening vreemd. Het ontstond uit
godsvertrouwen, uit het onder
houden van de wet en werd
gedragen door devoties, het aan
kruisen van het brood, het bid
den van de rozenkrans en veel
bezoek aan mis en lof met de
pastoor als patriarchale vader,
die ook weer vanuit zijn geloof
dacht en deed.
mij katholiek!". De strijdbaar
heid van de in dit gedicht gebe
zigde taal verschilde nauwelijks
van de katholieke levenshou
ding van die dagen. De katholie
ken waren achteruit gezet, in
een isolement gedrongen, wel,
ze zouden laten zien, dat ze er
waren. Neogothische kerken
schoten als paddestoelen uit de
grond. Behalve in het zuiden
werden ook boven de grote ri
vieren pompeuze H. Hartbeel
den geplaatst langs de openbare
weg in Amsterdam, Diemen,
Delft en Leiden en van het in
ternationaal eucharistisch con
gres in 1924 werd een manifes
tatie gemaakt, waarvan Amster
dam geweten heeft, met feestbo-
ten op het IJ en landauers in
de binnenstad. In vol ornaat
verschenen de Malthezer Rid
ders, de Ridders van het H.
Graf, Geheime Kamerheren van
de Paus, afgevaardigden met
vaandels van alles wat we aan
congregaties, orden en op kath
olieke grondslag gevestigde ver
enigingen in huis hadden. We
straalden eerbiedige trouw uit
aan de H. Stoel en onverbidde
lijke gehoorzaamheid aan het
episcopaat. Mysteriespelen,
Graal en Klare Waarheid ver- Onmisbare bron
Wie niet in katholiek verband
zijn liefhebberijen of politiek
bedreef werd al gauw verdacht
van modem heidendom. Je ui
terlijke gedragingen werden ge
meten in graden van zonden en
heiligheid en zo kwam het vrij
heid-blijheid wel eens in het ge
drang bij de roomse blijheid.
Heel scherp spitste zich dat toe
in de jaren '50, toen kardinaal
De Jong vanaf zijn sterfbed op
riep tot het handhaven van de
eenheid, omdat er katholieken
waren die het socialisme om
helsden en Weiter zijn eigen
katholieke partij stichtte. Dit al
les behandelt Frans Wijsen in
de tweede uitzending een
maand later, die gaat over het
katholieke openbare leven. Uit
elk beeld zal de apostolaatsdrift
van de '30-er jaren spreken, het
sentiment om Nederland en de
hele wereld te bekeren. Het lijkt
Een hoofdstuk apart vormt de
vierde aflevering over de ge
schiedenis van de katholieke so
ciale leer, gebaseerd op de pau
selijke encyclieken Rerum No
varum en Quadragesimo Anno
°«rdede
zeer oprecht geloof in Gods ^beid en de plaats daar-
van in de samenleving. De
KAB-film „Kentering" bood
hiervoor voortreffelijk mate
riaal.
sterkten de katMeken in hun getuigend ge-
geloof, dat ze poogden uit te 4r„
Het gezin
voedingsbo-
'tuigend ge
beuren naast een ingetogen le-
Strijdbaarheid
Professor-dichter Anton van
Duinkerken schreef het al:
„Daarom, mijnheer, noem ik
«dragen naar anderen. Het getui- - -
gen zat niet alleen de katholle- venshouding vormde he_t_kath
ken in het bloed. Het paste in
de geest van die tijd. Koos Vor-
rink deed met zijn AJC-ers nau- Grote Gezinnen. Er waren an-
welijks onder voor de roomsen- ders- en helemaal-niet-denken-
dat-zijn-wij. Maar er slopen wel den die vreesden, dat de kath-
Geen omzien in weemoed in dit
KRO-tv-product, wel zoeken
naar een verklaring uit het ver
leden voor wat ons later is over
komen. Maar zij ontroeren zeer
al die bruidjes, patertjes en
soms zelfs kleine pausjes in de
Kindsheidprocessies.
TON OLIEMULLER
