I
Bij Pander:
veel moois
uit Denemarken.
En verrassende
Nederland bedreigd door
informatie-verschraling
BIJ AFSCHAFFING VASTE PRIJZEN VOOR BOEKEN
Kunt met wat dubbeltjes bij de tijd blijven?
de koning
telefoniste
Verkoopsters
3 medewerkers(sters)
Hulpkrachten
Hasselman Pander
LEIDSE COURANT
VRIJDAG 19 SEPTEMBER 1975
Het rommelt in het wereldje van uitgevers en
boekhandelaren. De vaste winkelprijzen voor het
boek staan ter discussie. Het vak verkeert in
zoverre in een uitzonderingspositie dat het prak
tisch de enige branche is die nog een vertikale
prijsbinding kent. Die situatie lijkt op langere
termijn niet houdbaar. Weliswaar zullen beide
partijen dit najaar waarschijnlijk overeenkomen
dat de vaste verkoopprijs voor boeken in het
kartelreglement gehandhaafd blijft, maar het einde
is in zicht. Prachtig, is men geneigd te zeggen.
Opheffing van de vertikale prijsbinding betekent
dat de boekhandelaren kunnen gaan concurreren,
met andere woorden: het boek gaat goedkoper
worden. Zo eenvoudig ligt de zaak echter niet.
Toen de grammofoonplatenbranche enkele jaren
terug de vertikale prijsbinding ophief, bleek de
kwaliteit van het aangeboden pakket te dalen.
Logisch, want wie moet concurreren, is gedwongen
op de populaire toer te gaan. Eenzelfde ontwikke
ling wordt voor het boekenvak gevreesd. Geen
vertikale prijsbinding meer is synoniem met infor
matieverschraling. Veel boekhandelaren zullen het
loodje leggen en als er bijvoorbeeld in Kaatsheuvel
geen boekwinkel meer is, kopen de Kaatsheuvelna
ren niet of nauwelijks meer boeken. Het algemene
boek leeft bij de gratie van een groot aantal
verkooppunten, luidt de ijzeren wet in het vak.
Rob van Gennep, van de gelijknamige uitgeverij in
Amsterdam zegt het zo: „Van groot belang voor het
blijven voortbestaan van onafhankelijke uitgeverij
en en boekhandels in de toekomst zijn de ontwikke
lingen van de laatste tijd rond de zogenaamde
vertikale prijsbinding. Het is een ingewikkelde pro
blematiek waar tal van zaken mee te maken heb
ben: de verdeling van machten binnen de Neder
landse uitgeverij- en boekhandelwereld, het karak
ter en het bestaan van de onafhankelijke boekwin
kels, de prijzen van buitenlandse boeken, de ge
rechtvaardigde en binnen de huidige reglementen
van het handelsverkeer ook uitvoerbare wens van
studenten om collectief met name dure buitenlandse
studieboeken goedkoper geleverd te krijgen, enzo
voort.
Vertikale prijsbinding in het boekenvak houdt in
dat de uitgever van een boek of de importeur van
een buitenlands boek bindend vaststelt tegen welke
prijs een boek aah de klant verkocht zal worden.
Daardoor heeft een bepaald boek in elke boekwin
kel in Nederland dezelfde prijs. Een dergelijk sys
teem van vaste prijzen is in de meeste andere
handelsbranches verdwenen en vervangen door een
systeem van adviesprijzen, kortingen en stuntprij
zen. Ook in ons vak zijn er tendenzen in de richting
van een dergelijke situatie. Mijn standpunt is echter
dat de vertikale prijsbinding in het boekenvak
gehandhaafd moet blijven".
Manipuleren
Rob van Gennep acht het van vitale betekenis voor
het boeken kopende publiek dat het op zoveel
mogelijk plaatsen een zo groot mogelijk assortiment
boeken aantreft „In de gegeven situatie", zegt hij,
„heeft de vertikale prijsbinding een publiek-be-
schermende betekenis. Hij voorkomt dat grote boek
handelsconcentraties zodanig met boekenprijzen
kunnen manipuleren dat de kleinere winkels (zowel
de gespecialiseerde als de algemenere) uit de markt
geprijsd worden. Algemene verkoopsuccessen zijn
in het geval van vrije prijsvorming niet meer in
staat kleine of gespecialiseerde boekwinkels econo
misch overeind te houden. Verlaagde of stuntprijzen
zijn bovendien ook voor het boekenkopende publiek
op langere termijn een duur voordeel. Het zal steeds
meer aangewezen raken op tot de concerns behoren
de boekwinkels die hun prijsverlagingen financieren
door een lagere inkoopsprijs te bedingen bij de
uitgevers. Dat komt neer op een verzwakking van
de nog bestaande zelfstandige, gespecialiseerde uit
geverijen en zal een opwaartse druk op het prijspeil
van het boek tot gevolg hebben".
Rob van Gennep voorziet de volgende, reële toe
komstmogelijkheid: in een grote stad hoeven een
of twee concernboekhandels door hun monopolie
positie niet meer te stunten en stellen hun voor
raad overwegend samen op grond van rendements
berekeningen. „Dit is geen economische science
fiction. In mijn in elk opzicht deplorabele toe
komstvisie is de zelfstandige boekwinkel ter plaat
se verdwenen, hebben de nog bestaande zelfstandi
ge uitgevers een stuk markt verloren en is het
plaatselijke publiek overgeleverd aan voorraad- en
prijsbeleid van een of twee winkels die werken
op basis van anoniem kapitaal. Een bezoek aan een
boekwinkel wordt dan minder een bezichtiging van
wat er op de gebieden van wetenschap, literatuur
en politiek wordt gedacht en geschreven dan wel
een confrontatie met zoiets als een weerspiegeling
van de beurskoersen van het Damrak".
Eigenbelang
De toenemende concentratie binnen de Nederlandse
boekhandel en uitgeverij gedurende de laatste jaren
die nauwelijks verschilt van wat in andere Euro
pese landen en in Amerika al enige tijd eerder is
gebeurd is volgens Rob van Gennep een ontwik
keling die binnen ons economisch systeem te ver
wachten valt „Hij heeft tot nu toe nog niet geleid
tot een compleet 1984-beeld bij de produktie en
distributie van boeken in Nederland, maar ik acht
het gevaar daarvan niet denkbeeldig en bepaalde
aanzetten daartoe tekenen zich al af. Zolang boeken
ook nog uitgegeven of verkocht worden door men
sen die daarbij niet uitsluitend aan optimaal rende
ment denken, is er nog een alternatief. Maar dat
hun marktaandeel, zowel wat de uitgeverijen als
wat de boekhandel betreft, in de nabije toekoinst
wel eens aanzienlijk terug zou kunnen lopen, is lang
niet ondenkbaar, met alle daaraan verbonden nade
len van informatieverschraling. In de huidige struc
tuur van het Nederlandse boekenvak vormt de
vertikale prijsbinding mijns inziens een van de
laatste mogelijkheden om de interne verhoudingen
enigszins in evenwicht te houden. Voorzover hij een
rem is op wat het vrije spel der maatschappelijke
krachten heet, vormt hij in ons vak een economisch
bestanddeel van de vrijheid van meningsuiting zoals
die is vastgelegd in artikel 7 van de grondwet".
De aanvallen die momenteel op de vertikale prijs
binding in het boekenvak worden gedaan, zijn
eerder incidenteel en sluipend dan frontaal, aldus
Rob van Gennep. „Ze komen in veel gevallen voort
uit verkeerd begrepen eigenbelang, zoals bijvoor
beeld het geval is met bepaalde studenten-inkoop
combinaties. Hun inbreng in de discussie is op
zichzelf volkomen respectabel, maar de motivaties
voor hun korte-termijn-denken zijn pover en opper
vlakkig. In andere gevallen zijn ze duidelijk bedoeld
om binnen het vak opererende .machtigen" nog
meer omzet of monopolieposities te bezorgen. Bui
ten, maar ook binnen het boekenvak. Helaas, is er
veel te weinig kennis van de problematiek waardoor
het belang en de actualiteit ervan schromelijk on
derschat worden. Naar mijn vaste mening is voor
de toekomst van de onafhankelijke uitgeverij en
boekhandel in Nederland de vertikale prijsbinding
van levensbelang".
Tot zover Rob van Gennep, die zelf een kleine
uitgeverij drijft Er zijn ook uitgevers die in de
vertikale prijsbinding een rem zien op een zo ruim
mogelijke verspreiding van het boek, doordat de
relatief hoge marge voor de boekhandel die varieert
van 25 tot 45 percent de prijs van het boek te hoog
houdt
hoe het zij de vaste prijs van het boek lijkt
ten dode opgeschreven met alle door Van Gennep
geschetste gevolgen van dien. De ontwikkeling is
om verschillende redenen onvermijdelijk. Ten eerste
heeft het boekenvak steeds meer rekening te hou
den met de komst van andere distributiekanalen als
daar zijn de boekenclubs, de warenhuizen, aanbie
dingen van „drie voor een tientje" en de karretjes
van de geïllustreerde tijdschriften. Ze brengen het
publiek allicht op de gedachte: zie je wel dat het
goedkoper kan? Voorts is het kartelreglement een
doorn in het oog van de EEG-wetgevers. En tenslot
te zullen de grote concentraties van uitgeverijen
(VNU, Kluwer, Elsevier, ICU, Edicom, De Boer,
Bosch Keuning), de ontwikkeling bevorderen om
te kunnen concurreren met de massale verkoopsys
temen van bijvoorbeeld een Readers Digest.
PIET SNOEREN
Uitgever Rob van Gennep: „Een bezoek
aan een boekwinkel in de toekomst wordt
een confrontatie met zoiets als een weerspie
geling van de beurskoersen van het Dam
rak".
psssst! niet verder vertellen hoor;
maar u kunt het zeker als u
voor wat duppies 'n krantje koopt
f en dat even lekker doorleest..
Pander is net zo'duur'als u wilt.
C. VAN BERGE HENEGOUWEN
KUNSTGEBITTEN
REPARATIES
Binnen enkele uren g
Bereikbaar alleen met bus 40-15
Zaterdags tot 14.00 u
(071^892777 GEEN FILIAAL
Vronkenlaan 23. LEIDERDORP j
PLASTIC NAAM-
EN
NUMMERBORDEN
H. JANSE
Uw adres:
's Maandags gesloten.
UITZENDBUREAU
Telef. 071-131710
Korevaarstraat 33
Leiden mabu
VROOM DREESMANN.
LEIDEN
vraagt een
in volledige dienst
Leeftijd minimum 18 jaar.
Voor onze verkoopafdelingen
BYOUX EN PARFUMERIE enige
in volledige dienst.
in volledige dienst.
Kandidaten dienen in staat te zijn de
kassa te bedienen en de vakken te
verzorgen.
Voor diverse afdelingen
voor de verkoop op donderdagavond en
op zaterdag.
Minimum leeftijd 18 jaar.
Persoonlijke sollicitaties dagelijks aan
de afdeling Personeelzaken, 4e etage.
VROOM DREESMANN
Bijna herfst. Dus nu:
warm goed aan!
Warme dingen in overvloed
bij Kreymborg. Zoals vesten,
truien, colpulls. Zoals goeie,
stoere broeken.
Drie voorbeelden van elk:
Links:
100% Acryl mouliné colpull.
Raf, middengroen, brique,
bruin,grijs. Mt 128-176. Alle
maten 11.-
Broek van 70% polyester/
30% rayon. Lekkere steek-
zakken, jofele riem. Zwart,
beige, bruin. ML 116-176.
24.-/30.-24.-
Rechts:
Acryl vest met rits. Camel/
rood, groen/cameL
Mt 128-164.27.-/30.-27-
Western broek van 100%
katoenen brede rib corduroy.
Vuilafstótend. Bruin, beige,
groen, zwart Mt 140-176.
40.-/48.-40l-
Midden:
Acryl schipperstrui met rits.
Groen, bruin, zwart, wit rood.
Mt 140-176. Alle maten 13.-
100% Katoenen tinneroy
broek. Steekzakken en
spijkers. Zwart, beige,
marine, bruin. Mt 116-176.
24.-/36.-24.-
Bed met ladebak. Speciale
prijs: 24% Polyether matras
bekleed met bruin corduroy
(70 x 190 x9 cm): 118; Kussens
(50 x 65 cm) in bruin of oranje
corduroy per stuk: 26;
Bureau. Speciale prijs:
bladmaat 135x60:3|Q.
bladmaat 105 x 60:9|Aa
Wandkombinaties in vele
mogelijkheden. Zoals hier
afgebeeld is de speciale prijs
51% respektievehjk
PSi Bij Pander vindt u een MI
P kwalitatief uitstekende I
Deense meubelkollektie. \jjHI
De stijl is strak, sfeervol, tijdloos.
De kombinatiemogelijkheden zijn legio.
De meeste meubelen zijn uitgevoerd in
blank eiken met bruin gelakte delen.
Kom eens kijken, zeker nu Pander er
speciale prijzen aan verbindt.
Leiden, Breestraat 146, Botermarkt 21-22.
