Moerdijkbrug, in 1980 zes rijstroken
Face-lift van
iele flessehals
van 19 naar 43
meter breedte
VERBINDING TUSSEN
BRABANT EN HOLLAND
WORDT OP HOGER
NIVEAU GEBRACHT
MOERDIJK De verbinding tussen
bet Brabantse land en Limburg met
de beide Hollanden is ai eeuwen een
der meest kwetsbare schakels geweest
in de zo noodzakelijk geachte eenwor
ding van ons vaderland. Nog steeds
spreken gepatenteerde zuiderlingen
met een zachte „G" over ,,de stijve
lieden van boven de Moerdijk die zo'n
moeite met het feestvieren hebben",
terwijl de zakelijker ingestelde noor
derlingen altijd nog spreken over „de
boertjes van onder de grote rivieren",
waarbij zeer nadrukkelijk wordt ge
wezen op hun verwantschap met de
friet-mèt smikkelende zuiderburen.
Tot 1936 vormde bet Hollands Diep
een schier onoverkoombare, snel stro
mende scheiding tussen noord en zuid.
In dat jaar werd echter een heuse brug
voltooid, die de kloof tussen leven en
welzijn van beide bevolkingsgroepen
moest helpen overwinnen. Die giganti
sche schakel tussen twee volken neeft
in de afgelopen decennia zijn nut meer
dan bewezen. De verschillen van
noord en zuid zijn wat verflauwd,
hoewel de animositeit tussen de me
rendeels katholieke zuiderlingen en de
protestants getinte noorderlingen is
blijven bestaan.
Het uitgangspunt was, dat de
nieuwe brug breder zou worden
dan de bestaande, maar niet
zwaarder mocht zijn dan de ou
de in verband met de belasting
van de pijlers. Rijkswaterstaat
slaagde erin een dergelijk ont
werp te vervaardigen en men
besloot zelfs de oude, stevige
oplegpunten van de pijlers te
handhaven. Daartoe wordt al
leen het brugdek vervangen
door een stalen rijvloer. Pro
bleemloos is die vervanging ui
teraard niet, want de stalen rij
vloer is dikker dan de ouder
wetse. Bij de bestaande brug is
de afstand van de onderkant tot
het wegdek 1.90 meter, terwijl
het nieuwe ontwerp een „dikte"
krijgt van 3.50 meter. Om nu de
voortgang van het verkeer zo
min mogelijk te storen worden
de verschillende brugdelen ge
leidelijk aan vervangen.
Die vervanging gebeurt met
enorme viizels. Twee brugdelen
worden gelijktijdig op de hoogte
van de nieuwe brugdelen ge
bracht. Zijn de oude brugdelen
zo ver, dan wordt een varende
stelling eronder geplaatst In de
pontons van deze stelling is wa
ter gepompt zodat het gevaarte
er eenvoudig onder gevaren kan
worden. Wanneer men het water
uit de pontons pompt, stijgt de
varende stelling en grijpt het te
verwijderen brugdeel in een sta
len omklemming om daarna
rustig af te varea In de tussen
tijd is een nieuw brugdeel al
aangevoerd. Deze brugdelen
worden in een speciaal opge
richte fabriekshal in Zwijnd-
recht geassembleerd uit onder
delen die elders in Nederland
worden vervaardigd. Met be
hulp van een soortgelijke varen
de stelling wordt het nieuwe
brugdeel opgehaald en naar de
Moerdijkbrug gebracht om daar
ingevaren te worden als het ou
de deel is verwijderd. Door het
weer vol laten lopen van de
pontons grijpt het nieuwe brug
deel onverbreekbaar vast in de
oeververbinding. De gehele ver
wisseling duurt niet langer dan
24 uur en wordt in de weekeind
en uitgevoerd om het doorgaan
de verkeer zo min mogelijk te
stagneren.
Rijkswaterstaat is deze week be
gonnen met het opvijzelen van
de eerste brugdelen. Nog voor
de winter wil men klaar zijn
met de eerste vijf secties om
dan in het voorjaar van het
volgende jaar de laatste vijf op
het vereiste niveau te brengen.
In maart van het komende jaar
wil men beginnen met de ver
vanging van de brugdelen. Elke
tweeëneenhalve maand zal een
oud brugdeel worden vervangen
zodat het ongeveer twee jaar zal
duren voordat alle overspannin
gen zijn gewisseld.
Tijdens het vijzelen zullen in het
brugdek grote knikken ont
staan. Ook zullen de opgevijzel
de brugdelen tijdelijk rusten op
Zware stalen vijzels tillen de brugdekken op. Na elke tien centimeter wordt de vijzel even verwijderd
om een dikke plak tropisch hardhout in het „gat" te kunnen passen. Daarna wordt de vijzel teruggezet
voor een nieuwe inspanning van tien centimeter tilwerk.
het oliebed van de vijzels, totdat
het door opkrikken ontstane gat
is opgevuld met tropisch hard
hout. Om ongelukken te voorkor
men is op de brug een maxi
mum snelheid van 50 kilometer
vastgesteld, niet uit angst dat de
bruedelen door het getril van
sneller rijdende voertuigen van
de vijzels in het Hollands Diep
zouden storten, maar om te
voorkomen dat de voortbanje-
rende voertuigen ernstige scha
de zouden oplopen bij het passe
ren van de „knikken". Ter
handhaving van de snelheidsli
miet heeft de rijkspolitie radar-
ogen geplaatst bij de op- en
afritten van de brug om even
tuele snelheidsoverschrijders
snel en stevig in de beurs te
kunnen raken.
De overheid heeft overigens
voor de renovatie van rijksweg
16 diep in de geldbuidel moeten
tasten. De totale kosten worden
geraamd op zo'n 400 miljoen,
waarvan de tunnelbouw in
Dordrecht en de diverse kunst
werken het leeuwendeel opeisen
met ruim 300 miljoen. Voor de
vernieuwing van de Moerdijk is
voorlopig tachtig miljoen uitge
trokken. Ron 1980 is het hele
complex van werkzaamheden
gereed. Dan kan het gemotori
seerde vervoer soepeitjes voort-
tuffen met de maximum-snel
heid van honderd kilometer van
Rotterdam tot de afslag Roosen
daal over een snelweg met drie
rijstroken aan elke kant, de no
dige vluchtstroken en de er
naast gelegen fietspaden.
Hoe zwaar die 400 miljoen dan
ook op de rijksbegroting zullen
drukken, de thans aangevatte
werkwijze is stukken goedkoper
dan de aanleg van een complete
nieuwe snelweg. Een Moerdijx-
brug op de sokkels van 1936 -
de degelijkheid van de vooroor
logse bouw straalt er nu nog
vanaf - is veel voordeliger dan
de bouw van een nieuwe oever
verbinding. Daarbij komt dan
nog, dat Rijkswaterstaat voor
de oude brugdelen alweer nieu
we bestemmingen heeft gevon
den. Zes delen van de oude
Moerdijk verhuizen naar Kei-
zersveer ter vervanging van de
bestaande oeververbinding over
de Bergse Maas. Vier delen wor
den gevaren naar Spijkenisse
om de antieke „trambrug" te
De schakels tussen het
„boven" en het „onder" de
grote rivieren, met links de
spoorbrug en rechts de tot
flessehals verworden ver-
keersbrug.
vervangen. Zowel de brug bij
Keizersveer als de brug bij Spij
kenisse waren aan het eind van
hun spreekwoordelijke Latijn.
De restanten van de Moerdijk
gaan dus opnieuw hun nut be
wijzen.
De vergane bruggen bij Keizers
veer en Spijkenisse verhuizen
naar de sloop. Tot leedwezen
overigens van Rijkswaterstaat
die ze het liefst weer ergens
anders had willen inzetten.
Maar die bruggen vielen bijna
van ellende uit elkaar. Trans
plantatie naar elders bleek niet
meer mogelijk. Toch blijkt uit
die overbrenging van brugdelen
om als tweedehandjes weer hun
optimale dienst te bewijzen, dat
Rijkswaterstaat een zuinige in
stelling is. De Brabanders zullen
daarom wel weer glimlachen:
Rijkswaterstaat zetelt immers
boven de grote rivieren....
WIM BUIJTEWEG
Die stalen schakel tussen de
noordelijke welvaart e.d zuide
lijke armoe heeft de tand des
tijds uitstekend doorstaan. Nog
geen spikkeltje roest heeft zich
op de stalen spanten kunnen
hechten. Alleen heeft het stalen
gevaarte niet kunnen mee
groeien met de ontzagwekkende
groei van het gemotoriseerde
verkeer. De eens zo machtige
brug is verworden tot een iele
flessenhals waardoor miljoenen
auto's zich jaarlijks moeizaam
een weg vice-versa banen. Daar
in komt nu verandering. Rijks
waterstaat is enkele jaren gele
den begonnen met het ambitieu
ze plan om de gehele noord-
zuid-verbinding via rijksweg 16
een ingrijpende face-lift te ge
ven. De rimpels en huidverzak
kingen worden weggetrokken
om in het begin van de jaren
tachtig een nieuwe, hypermo
derne verkeersader in gebruik
te kunnen nemen. Daartoe zijn
weg- en waterbouwkundigen al
enige tijd volop in de weer met
de bouw van tal van kunstwer
ken in rijksweg 16 van de Rot
terdamse Van Brienenoordbrug
tot de afslag Roosendaal. Behal
ve een kolossale asfalteruptie op
de Zuid-hollandse kleigronden
wordt gewerkt aan een tuimel
onder de Oude Maas bij Dor-
j drecht, die de inmiddels vrijwel
onbruikbare draaiende brug
daar zal gaan vervangen. Die
tunnel wordt bij oplevering in
1977 de breedste ter wereld:
acht rijstroken ruim onderge
bracht in vier tunnelgangen met
een totale breedte van maar
liefst 49 meter. Maar behalve de
antieke Dordrecht-brug zal ook
de Moerdijkbrug moeten wij
ken. Een moderne oververbin-
ding met drie rijstroken in elke
rijrichting tot een totale breedte
van 43 meter gaat de oude fles
sehals met een breedte van 19
meter vervangen.
In het gigantische renovatie-kar
wei voor rijksweg 16 is voor
Rijkswaterstaat de vervanging
van de brug bij het Brabantse
plaatsje Moerdijk, dat door de
aanwezigheid van de brug is
uitgegroeid tot een van de be
kendste dorpjes van ons land,
een hoofdstuk apart. De vaste
brug dateert van 1936. Daarvoor
was al in 1872 een spoorbrug
aangelegd, maar het overige
verkeer diende tot 1936 gebruik
te maken van boot en pont. Pas
in 1909 werd een officiële veer
dienst geopend tussen beide oe
vers van het Hollands Diep. De
noodzaak van een vaste oever
verbinding werd echter steeds
dringender en in 1934 werd dan
ook met de bouw hiervan be
gonnen. Toen twee jaar later de
brug werd geopend was de
Moerdijkbrug met z'n tien over
spanningen van elk honderd
meter een der grootste in Euro-
liet belang van de brug was
groot, ook strategisch. Dit laat
ste bleek wel tijdens de meida
gen van 1940 toen de Duitse
bliksemopmars door Noord-
Brabant erop was gericht de
Moerdijkbruggen snel en onbe
schadigd in nanden te krijgen.
Het gelukte de Duitsers. Maar
vijf jaar later werd een deel van
de brug toch vernield toen de
bezetters bij hun aftocht vier
delen opbliezen. Nog in 1945
was de wegverbinding weer her
steld en toen de Duitsers in 1946
ook nog de „geleende" spoor-
brugdelen teruggaven, was de
hele situatie bij de Moerdijk
weer als voor de oorlog. Een
trotse, fiere schakel tussen
noord en zuid, nog niet wetend,
dat de gelukkige gebruikers zelf
het verdwijnen van de brug zou
den afdwingen. In 1950 passeer
den gemiddeld per etmaal 5.200
voertuigen de tien overspannin
gen, in 1960 was dit aantal al
ruim verdubbeld, twee jaar ge
leden waren het er bijna 40.000
en voor 1980 verwachten de ver-
keersdeskundigen een aanbod
van 47.000 voertuigen per et
maal.
Toen men bij Rijkswaterstaat
eenmaal besloot de rijksweg 16
te moderniseren en daartoe de
Moerdijkbrug aan te passen aan
de hedendaagse eisen was nog
niet direct bekend hoe men het
karwei zou gaan klaren. Eerst
meende men een derde verbin
ding tussen de bestaande brug
gen te moeten aanleggen en op
beide „wegbruggen" voor het
gemotoriseerde vervoer een een-
richtingssysteem in te voeren.
Maar ook bij halvering van het
aanbod door het leggen van een
tweede verkeersbrug, zou de ou
de brug moeten wijken met het
oog op de eisen die de toekom
stige verkeersontwikkeling zou
stellen.
Tot 1936 was het verkeer aangewezen op de pont, een trefpunt waar velen zich
dagelijks vergaapten aan het novum „automobiel".
