Economisch samengaan
Oost-Afrika mislukt
IN TIEN JAAR TIJD DRIEMAAL ZOVEEL ECHTSCHEIDINGEN
I
Herstel
van
evenwicht
De Verenigde Staten heb
ben onlangs besloten
aan Kenia voor vijf mil
joen dollar Amerikaanse
vliegtuigen en ander mi
litair materieel te ver
strekken. De Amerikaan
se leveranties zijn be
doeld om het militair
evenwicht tussen Kenia
en zijn zwaar bewapende
buurstaten te herstellen.
De aangekondigde Ame
rikaanse hulp moet voor
al worden gezien in het
licht van de steeds slech
ter wordende verhoudin
gen tussen wat ooit ge
noemd werd de Oostafri-
kaanse Siamese drieling:
Tanzania, Kenia en Oe
ganda. Een duidelijk
symptoom van deze
slechte relaties is de Oos-
tafrikaanse Gemeen
schap, die in 1967 broe
derlijk tot stand is geko
men, maar nu op het punt
staat uit elkaar te bar
sten. Over de achter
gronden van deze misluk
te economische samen
werking schrijft onze cor
respondent in Nairobi.
DEN HAAG (ANP) Het aantal echtscheidingen
in Nederland neemt steeds meer toe, terwijl het
aantal huwelijken daalt. Dit blijkt uit cijfers van
het CBS. Vorig jaar werden 19.167 huwelijken ont
bonden tegen 17.913 in 1973. De tendens van de
jaatste jaren, die in heel West-Europa te bespeuren
js, heeft daarmee doorgezet: ten opzichte van 1964
(5634 echtscheidingen) zijn vorig jaar ruim driemaal
aoveel mensen gescheiden. Trouwen deden in 1971
nog 244.790 mensen, in 1974 waren dit er 219.088.
Volgens het CBS is de grootste toeneming van het
aantal echtscheidingen te vinden bij de huwelijken
die 20 jaar of langer hebben geduurd. In die categorie
scheidden vorig jaar in vergelijking met 1964 bijna
llllllllll
vijfmaal zoveel mensen. Het laagste scheidingspercen
tage ligt bij de huwelijken die nog geen twee jaar
duren, of die al 6 en 7 jaar stand houden.
Als belangrijkste reden van de voortdurende stijging
van de echtscheidingen noemt de Stichting Organisa
tie Gescheiden Mensen (SOGM) in Den Haag de
nieuwe echtscheidingswet van 1971, het losser worden
van de nonnen ten opzichte van het huwelijk en de
sexualiteit en de verminderde sociale controle. Ook
de te snel op jonge leeftijd gesloten huwelijken noemt
de stichting als oorzaak voor de stijging.
Uit onderzoekingen is gebleken dat in heel West-Euro
pa het aantal echtscheidingen sterk toeneemt Des
kundigen uit twaalf landen, waaronder de Wage-
ningse hoogleraar prof. G. A. Kooy, is tot de conclusie
gekomen dat in Nederland, Denemarken en Engeland
de meeste huwelijken ontbonden worden.
De SOGM vindt de nieuwe echtscheidingswet, die 1
oktober 1971 van kracht is geworden „enerzijds een
zegen omdat voor iedereen nu de weg open ligt te
kunnen scheiden. Anderzijds dreigt voor de man bij
een scheiding een financieel debScle omdat hij nu
in bijna alle gevallen een alimentatieplicht heeft,
onafhankelijk van de schuldvraag. En de alimentaties
zijn de laatste twee jaar schrikbarend gestegen".
Met ingang van 1 januari 1974 zijn de alimentatiebe
dragen die sinds 1970 onveranderd waren gebleven
met 54 procent verhoogd en per 1 januari van dit
jaar nogmaals met 16 procent. De SOGM vindt deze
verhogingen niet reëel.
„Over enige jaren is de alimentatie voor bijna geen
enkele man meer op te brengen. Daarom zijn we
bezig via een van onze leden een proefproces aan
te spannen om te kijken of de verhogingen dusdanig
rechtsgeldig zijn dat een deurwaarder deze verhogin
gen ook inderdaad kan innen.
De alimentatie aan de vrouw zou niet langer dan vijf
jaar moeten duren. De ideale oplossing voor de
problematiek rond de alimentatie vindt de SOGM een
gehuwdenverzekering die verplicht afgesloten moet
worden als men trouwt Bij een scheiding kan de
partij die niet in eigen onderhoud kan voorzien door
een uitkering via deze verzekering toch op eigen
benen staan. Ook hoeft dan geen levenslange claim
llllllllll
gelegd te worden op de ex-echtgenoot. De regering
heeft de mogelijkheid van een gehuwden verzekering
echter van de hand gewezen, omdat er geen geld voor
vrijgemaakt kan worden.
De bond van gescheiden vrouwen „Divortium" in
Amsterdam is van mening dat in de meeste gevallen
de alimentatie zeker niet te hoog is. Een alimentatie
plicht van hooguit vijf jaar noemt Divortium bij
monde van mevrouw Visser-Dekker zeker op dit
moment niet haalbaar. „Vooral van vrouwen boven
de 45 jaar en van hen met kinderen, kan niet
verwacht worden, dat zij in eigen onderhoud kunnen
voorzien, of direct naar de bijstand lopen. Wanneer
een man de alimentatie niet kan opbrengen kan altijd
nog een beroep op de bijstandswet worden gedaan.
Nairobi Na acht jaren onenig
heid heeft de Oostafrikaanse
Gemeenschap die bestaat uit
Tanzania, Kenia en Oeganda
I besloten de restanten van de
I economische unie ook nog over
boord te gooien. De drie landen,
1 die wel vergeleken worden met
een Siamese drieling, kwamen
met hun economische samen
werking niet verder dan een
regeling op het gebied van ver
voer. Het enige waar nu nog op
wordt gewacht is de totale li
quidatie van de Gemeenschap.
De vraag is slechts wie hiertoe
bet initiatief zal nemen.
De banden binnen de Oostafri
kaanse Gemeenschap zijn zo
zttak, dat de twee grootste lid
staten, Tanzania en Kenia, el
kaar er toe willen dwingen een
einde aan de economische unie
te maken. De samenwerking
heeft niet beantwoord aan haar
«teel: het brengen van rust in
Qost-Afrika. Geen van de lidsta
ten wil echter het initiatief ne
men om de Gemeens9hap te li-
(Aiideren daar het verbreken
vön de banden ernstige gevol
gen van strategische aard zal
hebben voor het Oost-afrikaan-
se kustgebied.
De oorzaak van het mislukken
van de gemeenschap is het
structureel gebrek aan economi
sche leiding en een diep wan
trouwen tussen de drie regerin
gen.
Het pronkstuk van Kenia: het regeringspaleis in de hoofdstad Nairobi. De pracht
en praal van Kenia is een doorn in het oog van Tanzania
politieke ruzie in Oost-Afrika
werd compleet toen met de
staatsgreep van generaal Amin
in 1971 tegen dr. Obote een af
zichtelijke militaire oligarchie in
Oeganda haar intrede deed.
Glitterpraal
Het is merkwaardig dat de ge
meenschap het zolang heeft uit
gehouden. Keniase autoriteiten
bespotten het verheven idealis
me van president Nyerere, die
zij de schuld geven van de
slechte economische resultaten
van Tanzania. De armoede in
Tanzania is volgens Kenia erg
groot. De Tanzaniaanse hoofd
stad Dar-es-Salaam kan niet op
tegen de glitterpraal van de Ke
niase op geld en toerisme inge
stelde hoofdstad Nairobi.
In Tanzania zijn privé-winsten
en overdaad niet meer mogelijk.
In plaats daarvan wordt de so
cialistische ontwikkeling gesti
muleerd, die steeds verder ver
wijderd raakt van de Keniase
maatschappij van bezitters en
bezitlozen. Beide landen zijn het
alleen eens in hun verzet tegen
het ondefinieerbare beleid van
de Oegandese generaal Idi
Amin, hoewel president Yomo
Kenyatta niet de diepe en per
soonlijke walging deelt die pre
sident Nyerere koestert jegens
het regime in Oeganda.
De twee landen zijn beide ech
ter even ernstig bezorgd over de
groeiende invloed van de Sov
jet-Unie bij de opbouw van het
leger in Oeganda. Hierdoor
krijgt het zwakste land van de
gemeenschap, Kenia een strate
gische betekenis. De oorlogs
zuchtige taal waarin Amin
spreekt over de noodzaak dat
zijn land een haven aan de Indi
sche Oceaan moet hebben,
wordt door de twee kuststaten
niet serieus genomen. Kenia is
echter wel ongerust over de dui
delijke ambities van Rusland
ten aanzien van de Indische
Oceaan. De Russische bewape
ning in de twee buurlanden, Oe
ganda en Somalië, is van grote
invloed op de taktische opstel
ling van Kenia. Neutraliteit van
de Derde Wereld en een onder
bezet en van slecht materieel
voorzien leger, worden in dit
gebied steeds meer als gebreken
beschouwd.
Copyright The Guardian
Ondanks grote moeilijkheden
verloopt het landbouwprogram
ma goed. Tanzania zal dit jaar
voor wat betreft de voedselvoor
zieningen, dank zij een enorme
produktiestijging, onafhankelijk
worden van het buitenland. De
grootste belediging die men pre
sident Nyerere kan aandoen is
te praten over „concentratie
kampen", als men het heeft over
de Ujaama-gemeenschappen.
De eindeloze scheldpartijen en
de verdeeldheid over het func
tioneren van de gemeenschap
pelijke projecten als de lucht
vaartmaatschappij en de spoor
wegen vormen een schrille te
genstelling tot het optimisme
dat bestond bij de oprichting
van de Oostafrikaanse Gemeen
schap in 1967. Zoals veel Afri
kaanse instellingen, was de eco
nomische unie een vervolg op
het ontwikkelingsmodel van een
koloniale regeringsperiode. Het
Britse koloniale regime had ge
zorgd voor een goed functione
rende spoorweg, telecommuni
catie, havenfaciliteiten en voor
een voortreffelijk netwerk van
wegen ten gunste van de drie
landen.
Toen Oeganda, Tanzania en Ke
nia in het begin van de jaren
zestig onafhankelijk werden
vormden zowel de pan-Afri-
kaanse idealen als een normaal
logisch redeneren voor de drie
landen de voornaamste drijfve
ren om hun relaties een stevige
De Oostafrikaanse spoorwegen vormden de eerste vorm van economische samenwerking tussen Kenia en Tanzania. Door voortdurende onenig-
heid is dit project vrijwel mislukt
luchtvaartmaatschappij,
ast African Airways bijvoor
beeld, vliegt bij de gratie van
haar buitenlandse schuldeisers
ondanks het feit dat zij, op pa
pier, vorig jaar ruim tien mil
joen gulden winst maakte. De
vrinst is een puur fictieve winst,
wegens het groot aantal dubieu
ze debiteuren, waarvan men
kan aannemen dat zij hun
schulden aan de East African
Airways nooit zullen aflossen.
Qeneraal Amin van Oeganda
heeft geweigerd zijn gedeelte
yan de kosten van de maat
schappij te betalen, vóór presi
dent Nyerere, de huidige voor
zitter van de Gemeenschap, een
Bijeenkomst tussen de drie lei
ders belegt. Het is echter alge
meen bekend dat president Nye
rere van Tanzania niet bereid is
met Amin in één kamer te zit
ten, en dus evenmin bereid het
\yoord tot hem te richten.
De spoorwegmaatschappij East
African Railways is het minst
winstgevende onderdeel van het
gezamenlijk dienstenpakket. De
ze maatschappij heeft een bui
tenlandse schuldenlast van 55
miljoen gulden. Haar reserves
President Yomo Kenyatta van Kenia (links) en president Nyerere van Tanzania (rechts)
lopen hand in hand bij de oprichting van de Oostafrikaanse Gemeenschap in 1967.
De verstandhouding tussen beide staatslieden is inmiddels sterk verkoeld
President Amin van Oeganda ...vermeden door colle
ga's...
zijn uitgeput. Het vervoer van
passagiers is gestaakt.
De onenigheid bij de spoorwe
gen speelt zich voornamelijk af
tussen Kenia en Tanzania. Uit
vrees dat zij hun locomotieven
en wagons niet terug zullen krij
gen, rijden de treinen niet ver
der dan de grens. Hierdoor ont
staat de vreemde toestand dat
de goederentreinen uit Kenia bij
de grens met Tanzania stoppen.
De vracht wordt dan overgela
den in een trein aan de andere
kant van de grens. Omgekeerd
gebeurt hetzelfde. Treinen uit
Tanzania rijden Kenia niet bin
nen. Bij de grens worden de
goederen voor Kenia overgela-
'Het hoofdkantoor van de Eas1
African Railways is gevestigd in
de Keniase hoofdstad Nairobi.
Volgens de autoriteiten in Nai
robi heeft Tanzania een schuld
van 7 miljoen gulden bij de
Spoorwegen. Onlangs kregen
300 Tanzaniaanse stafmedewer
kers op het hoofdkwartier van
Spoorwegen in Nairobi geen sa
laris. Op deze wijze wilde Kenia
de Tanzaniaanse regering dwin
gen de schulden te voldoen. Ir
de Tanzaniaanse hoofdstad Dar-
es-Salaam werd de maatregel
als een daad van onvriendelijk
heid tegen de Oostafrikaanse
Gemeenschap beschouwd. Tan
zania verklaarde dat het zijr
aandeel in de verliezen niet zal
betalen voor de drie landen hel
eens zijn geworden over een
nieuw systeem van kapitaal
overschrijvingen.
Tegenstellingen
Hoe slecht de onderlinge ver
houdingen zijn bleek onlangs
ook toen een Keniase minister
in een lofzang op de landbouw-
produktie in een gebied nabij de
grens met Tanzania, sarcasti
sche opmerkingen maakte over
de bespottelijke magere uitrus
ting van de Tanzaniaanse boe
ren „gevangen in hun Ujaama-
concentratiekampen".
Het Ujaama-systeem waarbij
verdreven en verspreide boeren
in coöperatieve dorpsgemeen
schappen wonen en werken, is
een van de hoekstenen van de
socialistische maatschappij, die
president Nyerere probeert te
verwezenlij ken.
basis te geven in de vorm van
ren verdrag. De Oostafrikaanse
Gemeenschap ging op 8 juni
1967 van start met een blauw
druk voor economische integra
tie, die tot een grotere federatie
moest leiden en waarin ook
buurlanden als Zambia, Rwan
da en Boeroendi konden deelne-
De eerste scheuren in het sa
menwerkingsverband ontston
den acht maanden na de oprich
ting van de gemeenschap. Dat
gebeurde bij de verdeling van
de industriële taken, waarmee
men wilde dat twee landen het
zelfde produkt zouden maken.
Besloten werd dat Tanzania de
autobanden, Kenia de batterijen
en Oeganda het textiel voor de
Uemeenschap zouden produce
ren. De Tanzanianen hadden in
1967 heel plichtsgetrouw hun
oandenfabriek in Arusha ge
reed. om acht maanden later te
ontdekken dat Kenia een soort
gelijke produktie-eenheid in de
vorm van een vestiging even
buiten Nairobi van de Ameri
kaanse bandengigant Firestone
had goedgekeurd. Bovendien
had dNigeria alle invoer van
autobanden stopgezet. De ban
denaffaire was het eerste van
een groot aantal meningsver
schillen tussen Nairobi en Dar-
es-Salaam. Hierdoor werd de
politieke verdeeldheid tussen de
twee landen vergroot.
Het welig tierende kapitalisti
sche systeem van Kenia stemde
bovendien niet overeen met de
filosofie van de socialistische
staat van president Nyerere, die
weinig ruimte overliet voor het
vrije, particuliere initiatief. De
