Meer studenten theologie,
minder binding bisdom
Fascinerende muzikale
samenvatting van
„De Pestn van Albert Camus
Zuid-Vietnam mijdt botsing met
godsdienstige groeperingen
Lucky Luke Rails door de prairie
Kerk
en
Wereld
Karl Rahner: kerken
remmen oecumene af
PAGINA 14
LEIDSE COURANT
DONDERDAG 28 AUGUSTUS 1975
Albert Camus, de Franse pro
zaïst die de Nobelprijs kreeg
en enkele jaren later bij een
auto-ongeluk om het leven
kwam, heeft zijn internationa
le reputatie in eerste aanleg
te danken gehad aan de ro
man La Peste, die in 1947
verscheen. Het boek gaat over
de tragische gebeurtenissen in
de Algerijnse stad Oran, die
het slachtoffer werd van een
pest-epidemie. Deze inhoud
t:en spijt, werd de roman een
allegorie van de Tweede We
reldoorlog: zonder moeite her
kent de lezer concentratie
kampen, terreur, executies,
ondergronds verzet.
Dit boek dat nog altijd veel
wordt gelezen, werd als uit
gangspunt genomen voor een
'beknopt modern oratorium.
Het heet „The Plague", een
Engelse titel omdat de compo
nist Roberto Gerhard het li
bretto samenstelde uit de En
gelse vertaling van de roman.
Gerhard moet tot de heden
daagse Engelse componisten
worden gerekend want al
werd hij in Spanje geboren en
al studeerde hij in Berlijn en
Wenen bij Schönberg, hij vond
zijn tweede vaderland in Enge
land waar hij in 1970 stierf.
Het is Gerhard buitengewoon
goed gelukt het wezenlijke van
Camus' roman samen te vat
ten. Hij laat een spreker zo
„sec" mogelijk de gebeurtenis
sen meedelen en daarop rea
geert een koor dat de bevol
king van de geteisterde stad
voorstelt. Een groot orkest om
speelt in een modern maar
niet experimenteel idioom de
gesproken, soms ritmisch ge
bonden op gezongen tekst en
laat de dramatische spanning
ontstaan, afnemen en weer
toenemen. De muziek dringt
zich niet op maar is veel méér
dan een klankdécor.
De moraal van de muzikale
verbeelding is dezelfde als die
van de roman: pest- en oor
logsbacil kunnen tijdelijk wor
den uitgebannen maar zij ver
dwijnen niet en de omstandig
heden kunnen ze gemakkelijk
weer activeren.
Antal Dorati, die zich herhaal
delijk voor het weinig bekende
en dus weinig gewaardeerde
maar toch wel bijzondere
werk van Gerhard inzette, di
rigeerde in 1964 in Londen de
première van The Plague. Hij
was de aangewezen man om
het werk op de plaat te zetten,
wat hij deed met Alec McCo-
wen als verteller en het Natio
nale Orkest en Koor van Was
hington. De vertolking op
plaat 6 van de nieuwe, aan
hedendaagse muziek gewijde
Decca-serie Headline is bijzon
der suggestief, de registratie
zelfs adembenemend door de
klankmodificaties en de ruim
telijke verhoudingen.
Omdat pathos en rhetoriek
aan woord en toon ontbreken,
maakt The Plague een diepe
indruk. Het genre melodrama
is niet populair maar dit melo
drama is niet „melodramati-
Het Holland Festival heeft wel
eens extra aandacht besteed
aan Hans Werner Henze, pro
ductief, veelzijdig, intelligent
Duits componist, die alle nieu
we experimenten verwerkt
maar niet tot de voortrekkers
behoort en nooit alle schepen
achter zich verbrandt. Hij is
een virtuoos vakman, heeft
een fijne, gecultiveerde smaak
en doet soms originele vond
sten maar toch maakt zijn
werk vaak een wat gema'nie-
reerde en zelfs steriele indruk.
Tot voor kort werd elk werk
van Henze dadelijk door DGG
opgenomen maar nu is er als
nummer 5 in de Decca-Headli-
nereeks een plaat verschenen
met werken die in 1970 en 1971
ontstonden. Door de London
Sinfonietta werden ze onder
toezicht van de componist
voorbeeldig uitgevoerd.
Compases is een lyrische mu
ziek waarin de Japanse altvio
liste Hirofumi Fukai de hoof
drol speelt. Zij krijgt tegenspel
van 22 instrumentalisten (strij
kers, blaassextet, slagwerk).
Volgens Henze gaat het om
voorbijgaande stemmingen en
inderdaad zijn de ontboeze
mingen kort, maar ze zijn zo
talrijk en gelijksoortig dat het
geheel van bijna een half uur
toch breedsprakig aandoet. De
muziek klinkt mooi, de ele
menten zijn met zorg en
smaak tegen elkaar afgewogen
maar de expressie is vlak, ge
lijkmatig.
TOEREN
DOOR DE
MUZIEK
Het tweede vioolconcert is on
danks de belangrijke partij
van Brenton Langbein geen
echt vioolconcert. Een in epi
grammen uiteenvallende tekst
van Enzensberger bepaalt
vorm en inhoud. Deze tekst is
op een band vervormd en ver
tekend, en dus (bewust) zelden
verstaanbaar. Behalve 33 in
strumentalisten en enkele
zangstemmen is er een synthe
sizer aan het werk. Citaten uit
muziek van de 18e en 19e
eeuw, geparodieerd, leveren
met de eigen muzikale flarden
van Henze een bonte lappen
deken op. Volgens hem was
amusement zijn doel maar ce
rebrale knapheid en smaak
volle gekunsteldheid, met
strakke ernst bedreven, kun
nen slechts frapperen.
Vitale tegenvoeter
De acht jaar jongere Harrison
Birtwistle is een Britse tegen
voeter van Henze. Ook hij is
een virtuoos vakman maar hij
is vitaler, geëngageerder, be-
wogener en dientengevolge
minder esthetisch. Op num
mer 7 van de Headlinereeks
staan drie voor hem karakte
ristieke composities, in hoofd
zaak ook gespeeld door de fa
meuze London Sinfonietta, nu
onder David Atherton. In deze
stukken uit 1969 en 1970 kunt
u horen hoe vernuftig Birt
wistle een orkest in klankblok
ken verdeelt en daar ruimte
lijk en coloristisch mee speelt.
Ook met uiterst fijne klank
schakeringen, met klankver
smelting en klankcontrast,
weet hij opmerkelijke effecten
,te bereiken.
Zuiver instrumentaal zijn de
Verses for Ensembles; in Ne-
nia-The Death of Orpheus en
in The Fields of Sorrow wor
den een solosopraan en een
koor op een originele en ex
pressieve manier toegepast.
Pensioengerechtigd
Als nummer 3 in de Headline
serie tenslotte een prachtige
plaat van Peter Pears, de En
gelse tenor die de pensioenge
rechtigde leeftijd dicht is ge
naderd maar met zijn stem
nog wonderen doet in de
prachtige cyclus Paroles Tis-
sées van de Pool LutnsInwcVi
Berkeley schreef zijn Ronsard
Sonnets en Bedford zijn heel
aparte Tentacles of the Dark
Nebula trouwens ook met het
stemtype en de vokale moge
lijkheden van deze grote ar
tiest in hun gedachten. Het
zijn modeluitvoeringen die
Pears van deze werken geeft,
begeleid door The London
Sinfonietta onder de authen
tieke leiding van de respectie
velijke componisten. Een mo
derne plaat maar een plaat
zonder luisterproblemen en,
zoals bij alle platen in de tot
nu toe bijzonder interessante
Headline-reeks, met een voor
beeldige documentatie in drie
J. KASANDER
Agenda-Bioscopen
Donderdag 28 aug.
Koninklijke Schouwburg, 20.15
u. Wim KAN Alleen (J)
Dillgentia, 20.15 u. Fons Jansen
5. inspeelavond (J)
Circustheater, 20.15 u. One-man-
show Paul van Vliet (J)
Theater Aan de Haven, 20.15 u.
Een daa daqen lang of Zoals het
klokje thuis tikt, tikt het nergens
(Toneelgroep De Appel) (J)
Grote Kerk, 12.45 u. Orgelcon
cert Johan van Dommele.
APOLLO (tel. 460340): Mandingo
(18) 2.30, 7.00, 9.30, zo. 2.00. 4.30,
7.00, 9.30 Shafts big score (18) vr.
en za. 24.00. APOLLO 2: Breakout
(18) 2.00, 7.30, 9.45, zo. 2.30, 4.45,
7.30, 9.45. ASTA: Wegens verbou
wing gesloten. BIJOU (tel. 461177):
Frankenstein junior (14) 2.00, 7.00,
9.30, zo. 2.00, 4.15, 7.00, 9.30.
CAMERA (tel. 467200): Some like
it hot (14) 2.00, 8.00. CINEAC (tel.
630637): Walt Disney's tekenfilm
parade (a.l.) 9.30, 11.30, 1.30, 3.30,
zo. van 11.30 af. EMMANUELLE
(18) 5.30, 7.30, 930. Jeremiah
Johnson (18) za. 24.00. CORSO
(tel. 467200): The return of the
Pink Panther (a.l.) 2.00, 8.15, za.
2.00. 7.00, 9.30. zo. 2.00. 4.30. 7.00,
9.30. DU MIDI (tel. 855770): Dr.
Zjivago (14) 8.00. Pipo en de pira
ten van toen (a.l.) za. zo. en wo.
2.00. EUROCINEMA (tel. 667066):
My fair lady (a.l.) 1.30, 7.45. za. zo.
en wo. 3.45, 7.45. De Beierse boe-
renkapel stort zich in het liefdes
spel (18) za. 24.02. Woody Wood-
peckerfestival (a.l.) za. zo. er. wo.
1.30. FLORA (tel. 465224): In het
zondige klooster gaan de rokjes
omhoog (18) 2.00. 7.00, 9.15 zo.
2.00, 4.30, 7.00, 9.15. Lokaas voor
de dood (18) vr. en za. 24.00.
KRITERION (tel. 460330): Nada (18)
3.00, 7.00, 9.30. Zabriskie point
(18) vr. en za. 24.00. METROPOLE
(tel. 392244): De peetvader, deel II
(14) 2.00, 7.30. ODEON (tei.
462400): Flanagan (18) 2.00, 6.45,
9.15, zo. 1.45. 4.15, 6.45, 9 15.
Schaamte was hen vreemd (18) vr.
en za. 24.00. ODEON 2 (tel.
462400): Inpikken en wegwezen
(14) 2.15, 7.00, 9.30, zo. 2.00, 4.30,
7.00. 9.30. OLYMPIA (tel. 330814):
Live and let die (14) 2.00, 8.00.
PASSAGE (tel. 460977): Cleopatra
Jones and the casino of gold (18)
2.30, 7.00. 9.30, za. en zo. 1.30,
4.00, 7.00, 9.30. The getaway (18)
vr. en za. 24.15. REX (tel. 636747):
Karavaan naar Vacarès (18) 9.30,
11.30, 1.30, 3.30, 5.30, 7.30, 9.30.
zo. 1.30 enz. De schat in het
Zilvermeer (a.l.) zo. 11.30. ROYAL
70 (tel. 462677): Dracula in het
kasteel der verschrikking (18) 2.15,
7.00, 9.30, ma. en di'. 2.15. 8.00,
wo. 2.15. De karatekoning van
Hongkong (18) vr. en za 24.00. De
laatste kogel (14) zo. 12.00. ROYAL
OP ZOLDER (tel. 462677): The kil
ler (18) 2.15, 7.00, 9.30, ma. di. en
wo. 2.15, 8.00. De een na de ander
(18) vr. en za. 24.00. STUDIO DE
LUXE (tel. 461859): Inpikken en
wegwezen (14) 2.15, 7.15, 9.30, zo.
1.30, 4.00, 7.15, 9.30. STUDIO 2000
(tel. 542288): Once upon a time in
the west (14) 2.00, 7.30, zo. 7.30.
DE UITKIJK (tel. 542288): Moord in
de Oriënt Express (14) 2.00, 8.00.
LEIDEN
LUXOR (tel. 21239): Mc Q... (gun
man number one) (18) 2.30, 7.00,
9.15. zo. 2.30, 4 45, 7 00, 9.15.
CAMERA (tel. 24919): Fear is the
key (14) 7.00 en 9.15, kindermati
nee: Avonturen van Pietje Bell (a.l.)
wo. en za. 2.30. Nachtvoorstelling:
The laughing policeman (18) vr. en
za. 11.30. LIDO (tel. 24130): Young
Frankenstein (14) 2.30, 7.00 en
9.15. zo. ook 4.30. STUDIO (tel.
33210): The return of the Pink
Panther (a.l.) 2.30, 7.00 en 9.15, zo.
ook 4.30. TRIANON (tel. 23875):
Flanagan (18) 2.30, 7.00 en 9.15,
zo. ook 4.30. REX (tel. 25414):
Inpikken en wegwezen (14) 7.00 en
9.15. Kindermatinee: Karatevuist
(a.l.) wo. 2.30.
Paulus de Boskabouter DE BOEBOMEN
0-63 In elkaar gedoken zat Oehoe-
boeroe op één van de weinige boom
takken die nog niet leefden en mom
pelde; ledereen weet dat ik niet gauw
ergens bang voor ben, maar van die
brullende Boebomen krijg ik de uile-
bibbers. Heiendal nogal wel zo tame
lijk!" Nu was het waar dat Paulus
thans tegenover een wel zeer boze
Boeboom stond en die bulderde:
,,Boe, boe, driemaal BOE! Dacht je
dat ik me door zo'n klein mannetje
de les liet lezen?" „Ja", riep Paulus
onverschrokken, ,dat dacht ik zeker".
Op dat moment zag Oehoeboeroe tot
zijn grote opluchting Salomo aanko
men en toen riep hij: „Het gaat fout,
Salomo! We moeten Paulus redden.
Vooruit, val aan!!."
Suske en Wiske De vinnige Viking
C. Dargaud S. A 1975
Het aantal r. k. theologie-stu-
denten in Nederland is de
laatse jaren licht gestegen.
Een steeds kleinere groep
theologie-studenten heeft zich
echter gebonden aan een bis
dom of een congregatie. Dit
blijkt uit het rapport „Kath
oliek wetenschappelijk theo
logisch onderwijs in Neder
land 1964-1974", dat door de
Horstink is uitgegeven als
eerste deel van de „Dossiers
bij Archief van de Kerken".
Het rapport geeft een geschie
denis van de concentraties van
theologie-opleidingen in Ne
derland. Rond 1967 werden de
filosofie- en theologie-opleidin
gen van alle orden en congre
gaties en alle groot-seminaries
geconcentreerd in vijf theolo
gische opleidingen: de theolo
gische faculteit van de univer
siteit van Nijmegen, de theolo
gische faculteit in Tilburg, de
K. T. H. A. te Amsterdam, de
K. T. H. U. te Utrecht en de
H. T. P. te Heerlen.
Het rapport geeft een over
zicht van de huidige situatie,
géillustreerd met cijfers. Ten
slotte enige hoofdstukken over
het studie-programma, het
overleg tussen Rome en Ne
derland, de gehuwde priester
docenten, verwikkelingen rond
de H. T. P., de spirituele bege
leiding van de studenten en de
samenwerking met de rijksu
niversiteiten.
Uit het cijfermateriaal blijkt,
dat afgelopen jaar ruim dui
zend mensen theologie stu
deerden. De laatste jaren is,
het aantal theologie-studenten
weer gestegen. Alleen op de
universiteit van Nijmegen is er
sprake van een flinke daling
(1971: 450 1972: 322 1973: 285
1974: 246), terwijl de K. T. H.
Amsterdam een lichte daling
kent.
De meeste theologie-studenten
bevinden zich niettemin op de
universiteit van Nijmegen.
Daarna volgen Tilburg (218
studenten), Utrecht (209), Am
sterdam (206) en Heerlen (165).
Het aantal studenten, dat zich
niet heeft aangesloten bij een
orde, congregatie of bisdom is
de laatste jaren sterk toegeno
men. Ook het aantal vrouwe
lijke studenten in de theologie
neemt toe.
In het voorwoord spreekt C.
Bak o. f. m., studiesecretaris
van de K. T. H. Utrecht, van
een doorbraak, die de laatste
jaren heeft plaatsgevonden
binnen de theologische oplei
dingen. Deze doorbraak be
treft, aldus drs. Bak, zowel het
studieprogramma, als de her
groepering van professoren en
studenten. Wat in het rapport
niet naar voren komt, aldus
drs. Bak, „Is de innerlijke
groei die de medespelers aan
dit proces hebben ervaren: het
zoeken en tasten naar nieuwe
wegen, omdat de oude werke
lijk onbegaanbaar bleken, het
aanvaarden van gevolgen, die
nooit geheel te overzien wa-
„Vrouwen en mannen als
partner in christelijke ge
meenschappen" is het onder
werp van een internationale
bijeenkomst, die momenteel
in Leuven wordt gehouden.
Deze wordt georganiseerd
door het centrum Pro Mundi
Vita, samen met de Wereld
raad van Kerken en andere
internationale organisaties.
Er zijn tachtig deelnemers uit
vijfentwintig landen bij deze
oecumenische studieconferen
tie.
Meer dan zeventig Noordame-
rikaanse bisschoppen zullen
op zondag 14 september de
bijwonen van de eerste heilige
uit de Verenigde Staten, Eliza
beth Setong.
Onder anderen zullen tegen
woordig zijn de voorzitter van
de bisschoppenconferentie van
de V.S. aartsbisschop Joseph
Bernardin van Cincinnati, al
smede de kardinalen Terence
Cooke (New York), John Dear-
Korte metten
den (Detroit), Humberto Me-
deiros (Boston), Lawrence
Shehan (ex-aartsbisschop van
Baltimore) en Patrick O'Boyle
(ex-aartsbisschop van Was
hington).
Afgevaardigden van priester
raden in Nederland hebben
dr. A. Blommerde, deken van
Zeeland (N.B.) aangewezen als
waarnemer bij het derde sym
posium van de Europese bis
schoppen, dat van 14 tot 18
oktober in Rome wordt ge
houden. Hij is tevens de verte
genwoordiger van Vlaande
ren. Op een dergelijke bijeen
komst in 1971 vertegenwoor
digde mgr. dr. A. Frayman uit
Gent het Nederlandse taalge-
Ongeveer honderd motorrij
ders uit Italië, Engeland, West-
Duitsland, West-Dutsland,.
Oostenrijk en Tsjechoslowa-
kije zullen van één tot zeven
september een Heilig-Jaarbe-
devaart naar Rome maken.
Het eerste doel is Grosseto.
Vandaar gaan de deelnemers
te voet naar Castelgandolfo
om paus Paulus te groeten.
In de Joegoslavische provin
cie Slowenië is een wetsvoor
stel in voorbereiding, dat be
paalt, dat kerken en geestelij
ken alleen nog geestelijk werk
mogen doen. Dit betekent dat
geestelijken zich niet meer
mogen bezighouden met lief
dadigheid, maatschappelijk
werk of het organiseren van
sportwedstrijden en toneel
voorstellingen. Al lang is er
tijdens partijvergaderingen
op gewezen, dat op vele plaat
sen geestelijken een geweldi
ge activiteit ontplooien. Door
hun grote aanbod trekken zij
zeer vele jongeren.
De revolutionaire regering
van Zuid-Vietnam is momen
teel bezig met een „uitzuiver
ing" van het land van buiten
landers. Verwacht wordt, dat
binnen korte tijd vijf tot acht
duizend buitenlanders - voor
namelijk van Franse origine -
Zuid-Vietnam zullen moeten
verlaten.
De Vietnamiseringspolitiek
geldt ook de roomskatholieke
kerk, die van oudsher voor
een belangrijk deel gedreven
heeft op missionarissen uit
Frankrijk. Tot degenen, die de
laatste dagen het land moesten
verlaten, behoren onder ande
ren bisschop Paul L. Seitz van
Kontum en zes priesters en
drie vrouwelijke religieuzen
uit zijn diocees.
Bij zijn aankomst in Parijs
verklaarde mgr Seitz, dat zich
naar zijn weten in zijn diocees,
gelegen in het Zuidvietnamese
bergland, geen enkele buiten
lander meer bevindt Zij heb
ben allen opdracht gekregen
het land te verlaten.
Over de situatie der r.k. kerk
in Zuid-Vietnam verklaarde
Seitz, dat de katholieke scho
len hun activiteiten tot dusver
hebben kunnen voortzetten.
Het onderwijsmateriaal werd
evenwel verplicht door de
nieuwe regering voorgeschre
ven en gecontroleerd. Aan de
r.k. kerk is voorts verzocht
haar ziekenhuizen en sociale
instellingen verder voort te
zetten. Ook is de publikatie
toegestaan van een nieuw pro
gressief katholiek weekblad.
In Saigon hebben de nieuwe
autoriteiten ook enkele boed
dhisten en christenen be
noemd in het stadsbestuur.
Evenals in Noord-Vietnam wil
de regering in Zuid-Vietnam
een confrontatie met de gods
dienstige groeperingen vermij
den en deze juist winnen voor
samenwerking met de rege
ring.
Zo werd de aartsbisschop van
Saigon officieel uitgenodigd
aanwezig te zijn bij de recente
representatie van het centraal
comité van het nationaal be
vrijdingsfront in Saigon. Een
van de dertien vice-voorzitters
van dit centraal comité is de
progressieve priester, Truong
Ba Can.
De rooms-katholieke kerk van
Zuid-Vietnam telt ongeveer
twee miljoen leden, dat is ne
gen procent der bevolking.
Honderdduizenden van hen
zijn destijds uit Noord-Viet-
nam gevlucht. Vanwege de on
gerustheid vooral onder deze
groep over de machtswisseling
in Saigon heeft de nieuwe re
gering herhaaldelijk ver
klaard. dat zij de godsdienst
vrijheid wil eerbiedigen.
De bekende Westduitse theoloog dr. Karl Rahner s.j. j.
verwijt de ambtskerken, dat zij de oecumenische dialoog
afremmen door zich alleen maar bezig te houden met oude
theologische moeilijkheden. In een interview met het tijd
schrift „Evangelischen Kommentaren" geeft Karl Rahner
als zijn mening, dat noch van protestantse noch van kath
olieke kant een „vurige wil" aanwezig is om voortgang te
maken op het gebied van de oecumene.
Met name de nog steeds hangende kwesties tussen de r. k.
kerk en de reformatie (en orthodoxie) over het pauselijk
primaatschap en de sacramenten zouden gemakkelijker tot
een oplossing gebracht kunnen worden, wanneer de theolo
gen van alle christelijke belijdenissen zich gezamenlijk zou
den bezig houden met de vragen, die de geseculariseerde
wereld aan het christendom stelt, en zouden proberen een
gezamenlijk antwoord op die vragen te vinden.
Over de „theologie der bevrijding", die vooral voor de
ontwikkelingslanden actueel is, verklaarde dr. Karl Rahner,
dat de theologie als zodanig maatschappij-politiek en -kritisch
is. Maar het christendom mag niet tot een maatschappelijke
emancipatiebeweging gereduceerd worden. Daarom dient
men de theologie der bevrijding steeds met een zeker voorbe
houd te bekijken, aldus Rahner.
