Vreemde vogel
Howard Hughes
koestert onder
aluminium dak
opgedirkte gans'
's Werelds grootste vliegtuig
heeft één minuut gevlogen
- "V 4
In Texas wacht piloot
met vliegtuig ai jaren
op zijn baas; salaris
komt trouw binnen
Eeid&zQouAarl
LONG BEACH Stel dat pre
sident Sadat van Egypte eigen
machtig besloot een loods te
Men bouwen rond de pyramide
nn Cheops en nooit meer ie-
iind tot dit wereldwonder toe
laten. Erger: stel dat hij be
sloot de pyramide te slopen en
;in gedeelten weg te schenken
ian oudheidkundige musea. De
verontwaardiging, het wereld
wijde protest zou niet te stuiten
zijn. Wel: een dergelijke absur
diteit bestddt. Want denk erom
dat over duizend jaar het groot
ste vliegtuig, ooit ter wereld
gebouwd (van triplex nota be
ne) evenveel verhaasde toeris
ten zou trekken als nu de schep
ping der Egyptische bouwhe
ren. Maar hij is hermetisch, on-
richtbaar voor iedereen, opge
sloten in een hangar op pier E
van de haven van Long Beach, i
Bewaker Hans Thunel aan de
poort van de hoge schutting, die
het geheel extra aan het oog
onttrekt: „Zelfs voor president
Ford is het volstrekt onmogelijk
hier binnen te komen". Direc
teur Robert Metzgar van de Ha
vendienst van Long Beach:
„Twee-en-twintig jaar staat hij
al óp mijn terrein. Hij is zo
immens dat hij de ruimte in
beslag neemt waar we een su
pertanker kunnen afhandelen
iets wat we nog graag zouden
willen doen ook. Maar ik heb er
nog nooit een glimp van opge
vangen". En inderdaad zijn er
geruchten dat hij in stukken zal
worden gezaagd om, aldus ont
manteld en ontluisterd, wegge
schonken te worden aan lucht
vaartmusea.
De „Spruce Goose".... Officieel
heet hij HK-1 Hercules. Zijn
spanwijdte is 96 meter. Ter ver
gelijking: een DC-10, het meest
moderne verkeersvliegtuig,
heeft een spanwijdte van 45 me
ter. 75 meter lang is de Spruce
Goose", 24 meter hoog is zijn
staart en 200 ton is zijn gewicht.
De acht propellormotoren zou
den 750 passagiers naar him
bestemming kunnen stuwen, en
Howard Hughes, zoals hij in 1947 zelf achter de
stuurknuppel van zijn „Opgedirkte Gans" plaats nam.
deze ongedroomde gigant is he
lemaal gebouwd uit triplex van
sparrehout.
Dit laatste feit heeft, merkwaar
dig genoeg, zijn lot mede beze
geld. „Spruce" is Engels voor
sparrehout. „Spruce Goose" be
tekent dus letterlijk „gans van
sparrehout". Maar de naam
heeft een dubbele bodem.
„Spruce" kan ook vertaald wor
den met „opgedirkt" en dan
krijg je „de opgedirkte gans".
Welke kwaadwillende geest deze
spitsvondigheid heeft bedacht,
is onbekend. Feit blijft dat de
bijnaam aansloeg. Alle kranten
in Amerika namen hem, in vette
koppen op de voorpagina, over.
De HK-1 Hercules het magni
fieke ontwerp met zijn geavan
ceerde technologie loste zich
op in vergetelheid; het lachertje
bleef. Dit nu verdroot de ont
werper van de enige echte
luchtreus zozeer dat hij besloot
zijn schepping voor eeuwig aan
het oog van de mensheid te
onttrekken.
Waarmee we beland zijn bij het
tweede krankzinnige element in
dit verhaal. De ontwerper heet
namelijk Howard Hughes. Hij
was en is nog steeds de meest
afwezige miljardair ter wereld-
even onzichtbaar als zijn „Spru
ce Goose". Niemand weet waar
hij woont; niemand weet zelfs of
hij nog in leven is. Zijn fortuin
(ruw geschat 4 miljard gulden)
is even buitensporig als zijn ex
centriciteit Voorbeeld: jaren te
rug vond hij dat er in Texas een
vliegtuig op hem moest wach
ten. Dus stuurde hij er een pi
loot met een DC-3 heen. De
brave man zit er nog steeds Hij
heeft in arren moede maar een
huis naast het toestel laten bou
wen zijn salaris komt trouw
elke maand binnen) en hoopt
nog ooit iets van zijn opdracht
gever te horen, hetgeen twijfel
achtig is.
Robert Metzgar: „Hij heeft de
eigenaardige gewoonte om
vliegtuigen te vergeten, meneer
Howard Hughes. Maar ik weet
De „Opgedirkte Gans" in
1947 vlak voor zijn eerste
enn laatste vlucht. Zo groot
is dit grootste vliegtuig ter
wereld dat de omgeving er
bij in het niet verdwijnt.
zeker dat hij de Spruce Goose
niet vergeten heeft. 22 jaar lang
hebben we hem 38.000 dollar
per jaar huur laten betalen voor
het terrein waarop de hangar
staat. We wilden hem eindelijk
wel eens weg hebben. Dus heb
ben we de Summa Corporation
die hem vertegenwoordigt, afge
lopen juli laten weten dat we de
huur wilden verhogen tot
100.000 dollar per jaar. Weet u
wat het antwoord was? Maak er
desnoods 200.000 dollar van.
Wat moet je verder? We bouwen
de broodnodige uitbreiding van
onze haven maar om de Spruce
Goose heen".
Zo machtig is Howard Hughes,
de levende legende. De grond
slag voor zijn onmetelijke rijk
dom werd gelegd door zijn va
der die de olieboor uitvond.
Maar zelf heeft hij ook het nodi
ge op zijn naam staan. Talloze
vrouwen zullen hem eeuwig
dankbaar zijn voor het feit dat
hij als eerste op de gedachte
kwam van de voorgevormde be
ha. Talloze liefhebbers van de
film zullen met eerbied de rol
herdenken die hij gespeeld heeft
bij de totstandkoming van het
geluid in de bioscoop dit los
van het feit dat hij nog een
briljant regisseur was ook. Tal
loze luchtreizigers zullen hem
met bewondering herinneren als
de ontwerper van de Lockheed
Constellation het vliegtuig
dat de burgerluchtvaart, door
wereldoorlog II platgelegd, weer
van de grond tilde. Talloze
vliegtuigfans jubelen om zijn
vlucht rond de wereld in de
twintiger jaren, vergelijkbaar
met de prestaties van een Lind
bergh, een Kingsford Smith en
een Amelia Earhart. Harold
Robbins entte zijn wereldver
maarde roman „The Carpetbag
gers" op zijn bizarre leven. En
Hughes ontwierp de „Spruce
Goose", het grootste vliegtuig
dat de wereld ooit gezien heeft
en waarschijnlijk ooit zal zien.
Ergens moet er in het brein van
deze Leonardo da Vinci van de
r S h V'
ïJ\
"1 M T
y y
4' -J?
y w y, y
h-
Historische foto van de
„Spruce Goose". Daarop
gekrabbeld de hoop van de
onvindbare miljardair Hug
hes dat Long Beach eens
met trots aan het vliegtuig
zal terugdenken.
twintigste eeuw iets zijn ge
knapt. Nogmaals: niemand weet
waar hij zich bevindt. De laatste
foto die van hem bestaat, da
teert van kort na de oorlog.
Maar geruchten willen dat hij
een zonderling is geworden van
ongekend formaat. Zelfs zijn
meest intieme medewerkers
kennen hem slechts via de tele
foon. De zeer zeldzame bezoe
kers die hij ontvangt, moeten
zich met zuurstofmasker op in
een luchtledige kamer laten ont
smetten waarna ze een volko
men steriel omhulsel van plastic
dienen aan te trekken. Hij zou
Mormoon geworden zijn en Las
Vegas hebben opgekocht om de
zonde uit te roeien. Hij zou al
leen nog maar water drinken.
Geruchten, geruchten. Wat vast
staat, is dat hij de „Spruce Goo
se" koestert als een kind. Vijf
tien mannen met pistolen in de
gordel en bloedhonden aan de
lijn bewaken het toestel de klok
rond. Elke maand starten twee
technici de acht geweldige mo
toren. Robert Metzgar: „Ik ben
ervan overtuigd dat de Spruce
Goose morgen zou kunnen vlie
gen.
En nu het allervreemdste. Alles
wat het logboek van de HK-1
Hercules te melden heeft, is een
vlucht van 1 mijl op 70 voet
hoogte die 1 minuut duurde.
Daarna zette Howard Hughes,
de geniale gek, hem neer op het
De „Opgedirkte Gans" wordt als goud bewaakt in deze
kluis van een hangar die maar liefst 20.000 vierkante meter
groot is.
water bij pier E in de haven van
Long Beach (de Spruce Goose
is een watervliegtuig) en liet hij
over het gevaarte van triplex de
hangar van aluminium bouwen
die hem zelfs aan de ogen van
de Amerikaanse regering de
eigenlijke eigenaar van het toe
stel onttrekt Dag met het
handje tegen 50 miljoen dollar
ontwikkelingskosten.
Een en ander behoeft duidelijk
uitleg. Laat ons beginnen met
de lezing van Robert Metzgar
wiens goud-bedrukte visite
kaartje bewijst hoe trots hij is
op het feit dat hij dé haven van
Long Beach bestiert. „Tijdens
Wereldoorlog II brachten Duitse
onderzeeërs in een alarmerend
tempo Amerikaanse koopvaar
dijschepen tot zinken. In hoge
kringen werd de gedachte gebo
ren dat het wel eens nodig zou
kunnen zijn mensen en mate-
Laatste foto van de Spruce Goose die enige indruk geeft van de omvang van het grootste vliegtuig ter wereld,
riaal in gigantische vliegtuigen
naar Europa over te brengen.
Dat wa? in 1942 de wieg
van de HK-1 Hercules. De bouw
begon in de enorme werkplaat
sen van de Hughes Aircraft
Company in Culver City. Toen
de romp en de vleugels klaar
waren, werden ze over 45 kilo
meter per vrachtwagen ver
scheept naar pier E in de haven
van Long Beach. Daar voltooide
men het vliegtuig.
We schrijven inmiddels 1947.
Gelukkig voor de mensheid,
maar jammer voor Howard
Hughes was de oorlog voorbij.
De Amerikaanse regering had
geen last meer van Duitse duik
boten, ene senator Booster start
te een aktie om het bouwpro
gramma van de Spruce Goose
stop te zetten („het ding is te
zwaar; het kan nooit vliegen")
en Washington verbrak het con
tract Hughes razend. Alleen om
senator Booster zijn ongelijk te
bewijzen, tilde hij, zonder toe
stemming, zonder luchtwaardig-
heidsbewijs, het grootste vlieg
tuig ter wereld gedurende 1 mi
nuut 21 meter hoog de lucht in.
Daarna basta behalve de op
een foto van het evenement ge
krabbelde hoop dat Long Beach
ooit met dankbaarheid aan hem
zou terugdenken.
Officieel is de Spruce Goose dus
eigendom van de Amerikaanse
regering. Maar Howard Hughes
heeft hem teruggehuurd voor
800 dollar per maand al 22
jaar lang. En van de 20.000 vier
kante meter die hij op pier E
in beslag neemt om het toestel
voor de wereld verborgen te
houden, is hij ook niet weg te
krijgen. De gemeenteraad van
Long Beach heeft zojuist zuch
tend besloten de huur maar
weer voor 11 maanden te ver
lengen dit omdat men ge
woon niet weet wat er met de
Spruce Goose zal gebeuren als
men Howard Hughes zijn zin
niet geeft Telegrammen stro
men binnen om deze pyramide
van een vliegtuig in stukken te
zagen en verspreid over het
land ten toon te stellen. Maar
evenveel telegrammen proteste
ren tegen een dergelijke vorm
van barbarie.
Het ziet er naar uit dat de „Op
gedirkte Gans" voorlopig nog
wel de plaats zal blijven inne
men van de supertanker die de
haven van Long Beach zo dol
graag zou binnenhalen. Onzicht
baar. Robert Metzgar spijtig:
„We weten niet eens hoe het
interieur er uit ziet. We weten
niet eens hoeveel brandstof hij
zou verbruiken. We weten niet
hoeveel lading hij zou kunnen
vervoeren. Waarom niet? Vraag
het Hughes. Maar één ding wil
ik zeggen in het voordeel van de
man. Toen hij de Spruce Goose
ontwierp heeft hij de hydrauli
sche systemen uitgevonden,
waarvan de luchtvaart vandaag
nog steeds profiteert.
En lach er maar om dat het
ellendige ding van triplex is.
Ten eerste koos Hughes daar
voor vanwege de dreigende
schaarste aan metaal in de oor
log op zich briljant Maar ten
tweede, en veel belangrijker,
vond hij, nu hij toch hout wilde
gebruiken, even het diatherma-
ne procédé uit. Vóór de ontwik
keling van de Spruce Goose
duurde het dertig dagen om der
gelijke houtconstructies te lij
men en dan nog bestond er
gevaar voor verwringingen. Na
de ontdekking van Hughes kan
het allemaal in minder dan een
half uur en de kans op misvor
mingen is nihil. Architecten in
de hele wereld maken momen
teel gebruik van het diatherma-
ne procédé. Daarom zeg ik: ach,
laat de man".
Rest de vraag hoe die vijftien
mannen met hun pistolen en
bloedhonden daarover denken
die de Spruce Goose de klok
rond bewaken. Een wereldwon
der onder je hoede en niemand
mag komen kijken. Frustreren-
der werk lijkt nauwelijks denk
baar. Hans Thunell, een hunner,
geeft na twee sigaretten en nog
meer soebatten dit commentaar:
„Hoe ik me hier voel? Ik mag
van Hughes nergens over pra
ten. Vraag het aan hem".
PIET SNOEREN
