„Ik heb gewoon een vak
net als een timmerman
of een banketbakker"
Variabele kunst in ,De Schakel'
Kunst
op
zicht
KUNSTSCHILDER BRUNO DE KLERK:
Expositie van
graficus
Günther Borst
in bibliotheek
van Wassenaar
UITGAAN
ZATERDAG 21 JUNI 1975
LEIDSE GOURANT
PAGINA 5
Van onze kimstredaktie
Leiden In het stedelijk museum De Lakenhal
is in de periode van 14 augustus tot 21 september
een tentoonstelling te zien met werk van twee
Leidse kunstenaars: Stefan Buys en Bruno de
Klerk. Vorige week hadden we een gesprek met
Stefan Buys, vandaag een nadere kennismaking
met Bruno de Klerk.
Bruno is 25 jaar en volgde in het verleden een
opleiding aan de vakschool voor banketbakkers. Na
het zien van een tentoonstelling in de inmiddels
opgeheven galerie van Ben Walenkamp in de
Nieuwsteeg, waar met name het werk van de Belg
Verstok grote indruk maakte, zette hij op zestienja
rige leeftijd een punt achter die opleiding en be
sloot te gaan schilderen. Samen met Ben Walen
kamp en Aad van Houwelingen kraakte hij het nu
afgebroken pand van het M.S.G. aan de Pieters
kerkgracht en vestigde er een atelier. Bruno werkt
en woont nu in het gebouw van de I?lantsoenschool,
dat hij samen met een aantal andere kunstenaars
van de gemeente huurt. Hij was destijds actief in
groeperingen als „Leefbaar Leiden" en „Buut 110",
was mede-oprichter van het Kreatief Sentrum, me
de-organisator van de Triënale; zit in de commissie
die kunstenaars opdrachten geeft voor schilderin
gen en monumentaal werk in gebouwen van de
gemeente.
Je bent samen met Stefan ge- het hun omgeving wat meer
vraagd voor die tentoonstel- acceptabel kan maken. Het is
ling. Kende je hem al, is er een onderzoek,
een overeenkomst?
„Ik kende Stefan wel, we heb
ben samen in een werkgroep
van vier beeldende kunste
naars gezeten, die een plan
wilde maken voor de binnen
stad. Ik heb ook een tijd in de
Ceciliastraat een atelier gehad,
waar hij nu zit en ik heb ook
in de sectie Beeldende Kunst
van de Culturele Raad geze
ten. Wat manier van werken
betreft verschillen we zeker.
Ik geloof dat Stefan veel prin
cipiëler werkt dan ik. Ik wil
dat mijn werk een bepaalde
schoonheid heeft, waarvan ik
hoop dat er in.Nederland zo'n
vijftig, zestig mensen rond lo
pen, die het ook mooi vinden.
Stefan is eigenlijk verder ge
gaan in de lijn die bij Mon
driaan is begonnen. Daar
houdt hij aich aan. De heb met
Mondriaan niets te maken. Je
gebruikt toevallig dezelfde
vormen, maar dat is inder
daad niet meer dan toevallig.
Daarna houdt elke vergelij
king op".
„Je kunt mijn werk zien als
een soort vorm- en kleuron-
derzoek Daar kunnen ande
ren profijt van hebben, omdat
hoop hobiïsme te pas komt,
feitelijk niet anders dan we
tenschappelijk onderzoek.
Verder is het gewoon een vak,
net zo als timmerman of ban
ketbakker".
Hans Siezoo heeft het in zijn
voorwoord voor de catalogus
van jullie tentoonstelling over
jouw maatschappelijkheid?
„Je hebt natuurlijk een bin
ding met je omgeving. Bij mij
is dat echt duidelijk naar bui
ten gekomen, toen ik met
schilderen begon. Aanvanke
lijk nog niet zo. Ik ben met
nog drie andere bakkers in
een zomerhuis in Noordwijk
gaan zitten, een winter lang en
we hebben daar gewoon van
alles uitgeprobeerd en ons ook
met allerlei essentiële vragen
bezig gehouden. Wat is Beel
dende Kunst, wat kun je doen
met wat voor materiaal. Het
werk zelf stelde toen nog niet
zo veel voor, maar als uitpro
beerperiode was het zeker
waardevol. Maar goed, die be
trokkenheid begint natuurlijk
al op het moment dat je ande
re kunstenaars ontmoet en sa
men een plannetje bedenkt om
de binnenstad een wat plezie
riger gezicht te geven. Ik
kwam in „Leefbaar Leiden"
en dat betekende het echte
actievoeren in de zin van span
doeken en happenings op
straat. Toen was dat de ma
nier, het was de tijd van hap
penings. Nu zou ik nooit meer
zo te werk gaan, alhoewel ik
het met de uitgangspunten van
„Leefbaar Leiden" nog steeds
eens ben. De protesten tegen
de militaire parade op drie
oktober, de acties om voetgan
gersoversteekplaatsen met
stoplichten op de Breestraat te
krijgen. Elke keer als er een
ongeluk, was gebeurd met een
kruisbeeld en in een stoet de
straat op. Je kunt ervan zeg
gen en denken wat je wilt,
maar het heeft effect gehad.
We waren in elk geval herken
baar, elke huismoeder begreep
wat je met zo'n actie bedoelde.
Ik vond het kreatieve acties,
zonder meer".
Wat versta je precies onder
kreatief?
„Nou, in elk geval oorspronke
lijk en herkenbaar. Duidelijk
heid. Kijken waar behoefte
aan is en dat op je eigen ma
nier aan pakken. Dat heeft
Leefbaar Leiden ook gedaan.
Het Kreatief Sentrum is daar
uit voortgekomen, jammer ge
noeg. Daar zijn we op stuk
gelopen, dat vergde op het
laatst al onze energie. Het
Kreatief Sentrum heeft waar
schijnlijk best wel een functie,
maar het is niet bepaald krea
tief wat daar gebeurt. We heb
ben altijd gedacht aan een
centrum, waar iedereen met
alles kon kennismaken, ook
met kunst VJe hadden mime-
groepen en goed straattoneel".
Groepen als „Leefbaar Lei
den" bestaan niet meer. Vind
je dat Leiden in dat opzicht
passiever is geworden?
Bruno de Klerk over zijn
en kleuronderzoek.
werk. waarvan hierboven twee voorbeelden: „Je kunt mijn werk zien als een soort vorm-
„Leiden is natuurlijk in zover
re vervelend, dat iedereen hier
altijd met iedereen ruzie heeft.
Wat dat betreft is het hier
gewoon een dorp. Ik geloof
ook dat de filosofie wat is
veranderd. Zo'n ruzie-situatie
werkt niet bevordelijkJMaar ik
denk ook dat iedereen nu
meer voor zichzelf bezig is dan
voor een ander. Persoonlijk
ben ik ook een stuk rustiger
geworden, doordachter. Ik wil
mezelf eerst meer ontwikkelen
om straks eventueel weer wat
voor anderen te gaan doen.
Maar dan wat gedocumenteer-
der te werk gaan. Ik heb dui
delijk meer behoefte aan een
vakmatige aanpak. Dat ligt me
beter dan actievoeren".
De tijd gaat door. Er liggen
nog steeds goeie plannen uit
die tijd te wachten op uitvoe
ring.
„Ja, dat is zo. Plannen voor de
binnenstad en voor de Waag.
Ik ben destijds uit de sectie
van de Culturele Raad gestapt
omdat ik grote bezwaren tegen
die manier van werken kreeg.
Zij hebben veel te weinig con
tact met hun achterban en bo
vendien durven ze nooit een
vuist te maken bij de betrok
ken wethouder of de gemeen
te. De gemeente is nu wel aan
het onderzoeken in hoeverre
het zinvol is om weer een
groep beeldende kunstenaars
aan het werk te zetten voor
plannen in de binnenstad en
vooral ook of er geld kan wor
den vrijgemaakt om die plan
nen uit te voeren".
„Aan zo'n werkgroep zou ik
best mijn energie willen geven.
Ik zou ook erg graag in een
bouwcommissie willen wer
ken. Gewoon om adviezen te
geven, mijn werkervaring met
kleuren en vormen daarvoor
te gebruiken. De zit wel in de
leescommissie voor opdrach
ten aan kunstenaars. Wat doe
ik nu twee jaar en het enige
nadeel daarvan is dat je dat
werk alleen kunt doen, als je
zelf geen opdrachten aan
neemt. Anders wordt het na
tuurlijk een vervelende zaak.
Dat scheelt in je inkomen".
Waar leef je van?
„De krijg een soort w.w.-uitke-
ring, een minimumloon en
mijn vrouw heeft een baan.
Daar kunnen we van leven.
Binnenkort ga ik voor een jaar
in de contra-prestatie. Ik deel
de bezwaren van Stefan daar
tegen zonder meer, maar aan
de andere kant is het zo, dat
mijn werk zich gewoon uit
praktische overwegingen al
niet leent voor verkoop aan
particulieren. Het is veel te
groot voor een huiskamer.
Dan zit je met het feit dat dat
allemaal hier in het atelier
blijft staan en dan zeg ik laat
de gemeente het maar kopen
en het in hun gebouwen op
hangen. Daar hebben meer
.mensen wat aan. Het is voor
mij noodzaak. Ik moet investe
ringen doen in materialen en
'dat kan van een minimumloon
niet. Ik blijf in die tijd gewoon
op dezelfde voet verder leven,
wat ik over hou is voor ge
reedschappen enzo. De op
knap van de school hier heeft
ook erg veel geld gekost. Voor
dat dat bewoonbaar was, daar
is bijna een jaar overheen ge
gaan. Het is gewoon een
kwestie geweest van de voor-
en de nadelen van die regeling
tegen elkaar afwegen. Maar
langer dan een jaar blijf ik er
zeker niet in. Ik heb niet zo
veel nodig om van te leven".
Ton van Brussel
Wassenaar De heer W. F. M. Hammes heeft vanmiddag
in de openbare bibliotheek van Wassenaar een expositie
geopend van het werk van de Wassenaarse graficus Günther
Borst. De tentoonstelling duurt tot 31 juli.
Günther Borst, geboren in het Westduitse plaatsje Wetzlar,
volgde zijn opleiding in Giessen en Wetzlar. Na de hogeschool
voor beeldende kunst was hij leerling van de schilder Paul
Klose. Borst heeft enkele succesvolle exposities op zijn naam
staan, onder andere in Frankfurt, Wiesbaden, Wetzlar en
Giessen.
De prent van Günther Borst is een wereld op zichzelf,
beweeglijk in het statische, vol wisselwerkingen van licht en
donker, opgebouwd uit een strak dan weer frivool lijnenspel.
Zijn spiralencombinaties veroorzaken een duidelijk herken
bare stijl. De kunstenaar voelt zich vooral aangetrokken tot
de uitdrukkingsmogelijkheden zoals die zijn te realiseren in
lino's en houtsneden, aanvankelijk in zwart-wit, maar sinds
kort ook in kleuren.
Leidschendam In het
zgn. Stiltecentrum, gele
gen in de winkelwijk
„Leidsenhage", expose
ren deze maand een
drietal in Katwijk wo
nende en werkende
kunstenaars hun werk:
Irene Lacourt wandkle
den, Bas Maasnoot etsen
en zgn. materieschilde
rijen en Jan Noordhuis,
die tekeningen laat zien.
Irene Lacourt-de Rooy,
wonende in Katwijk aan
den Rijn, is autodidact.
Vorig jaar exposeerde
zij in de Leidse Galerie
Van der Vlist. Haar
wandlappen vertonen
een geheel eigen, zij het
wat wilde stijl maar met
veel gevoel voor kleur
harmonie en ruimtelijke
werking. Het is ruig
werk maar wel zeer
plastisch. Geen naald
werk in de gewone zin
van het woord, maar op
gebouwd uit soms dikke
bundels materiaal, een
werkwijze echter, die de
expressie van het geheel
wezenlijk ten goede
komt. Ik wijs daarbij op
het mooi-groene „Poise-
ned Ivy" of „De sinaas
appel" in gloedvol oran
je en bruinen, alsmede
op het grote kleed „The
circles of your mind".
Behalve de grotere doeken ex
poseert zij ook een aantal zgn.
miniaturen. Door de kleinere
afmetingen daarvan en de
daaraan aangepaste mindere
„ruigte" zijn het zeer mooie
werkstukken geworden, die ik
dan ook (persoonlijk) hoger
aansla dan de grote stukken.
Als geheel genomen is het ech
ter een mooie collectie, waar
de liefhebbers van deze wand
decoratie hun hart aan kun
nen ophalen.
Jan Noordhuis kreeg zijn op
leiding aan de Haagse Vrije
Academie. Hij was een der
oprichters van de Katwijkse
Kunstenaarsvereniging ,,'t
Oranje" en is lid van de
Leidse Academie „Ars Aemu-
la Naturae" en geeft ook zelf
schilder- en tekenlessen.
Zijn werk is surrealistisch ge
tint en hij schijnt me gebiolo
geerd te zijn door de oor
sprong van het leven, getuige
de prenten, waarop het em
bryo een der onderwerpen
vormt Hij voert een gedegen
tekenstijl en vooral zijn pot
loodtekeningen zijn van een
zeer mooie en zuivere tech
niek. Op verschillende prenten
tekende hij zijn verbonden
heid met leven en dood in de
natuur.
Mooie bladen in zijn collectie
zijn o.m. een tekening „Voor
bij verwarring" en in kleur
„Wat ik aantrof" een teke
ning van een dode vogel. Ty
pisch voor zijn gedachtenwe-
reld schijnen mij ook „Gravi
ditas", een tekening waarop
als onderdeel een tweeling-em
bryo, alsmede een blad „Dood
in het Ei".
Een merkwaardige prent is
voorts „Onvoltooide", geba
seerd op het muziekwerk „Die
Unvollendete", door de inlas
van een muziekblad uit dat
Bastiaan Haasnoot kreeg gra-
fieklessen aan de Haagse Vrije
Academie. Later begon hij ook
te schilderen en maakte zgn.
Materieschilderijen. Ook hij is
lid van de groep ,,'t Pandje"
en is eveneens lid van het
Leidse „Ars". Zijn etsen zijn
mooi doorwrocht en fraai ge
stoken. Ze zijn over het alge
meen non-figuratief, hetgeen
niet wil zeggen dat ze surrea
listisch zijn. Het zijn wel
prachtige prenten met dikwijls
merkwaardige zetting op het
vlak.
Daarnaast maakt hij ook zgn.
materieschilderijen, opge
bouwd uit allerlei voor de
schilderkunst vreemde mate
rialen als hout, stenen, leisteen
en oud-roest Het effect is
soms zeer opmerkelijk, maar
het is wel een genre waar men
even aan moet wennen. Het is
meer beeldwerk in reliëf dan
schilderkunst. In „De Scha
kel" hangen er een drietal. Mij
persoonlijk sprak het meeste
aan een tableau met als titel
„Papillon".
WILLEM PRINS
In eri rond Leiden
Maandag 23 |unl
Gesprekscentrum, Vrouwenkerkkoor-
stoeg 9 Lezing over de elementen
lucht en water. Materiële aspek-
in agregatletoestanden; aanvang
Bioscopen
LUXOR: Stationsweg 19. tel. 21239.
„De twee missionarissen". 14 jaar.
Dagelijks 14.30. 19.00 en 21.15 uur.
Zondag s: 14.30. 16.45. 19.00 en 21.15
19.00 en 21.15 u
Kindermatinee: „Tarzan en de jun
gle" a.l. zaterdag en oensdag: 14.30
uur. zondag's: 14.00 en 16.15 uur.
LIDO: Steenstraat 39. tel. 24130. „The
Frontpage" 14 jaar. Dagelijks: 14.30,
19.00 en 21.15 uur. Zondag's: 14.30,
16.45,19.00 en 21.15 uur.
STUDIO: Steenstraat 39. tel. 33210.
„You only live twice". Dagelijks:
14.30, 19.00 en 21.15 uur. Zondag's:
14.30,16.45, 19.00 en 21.15 uur.
TRIANON: Breestraat 31. tel. 23875.
„The longest day" 14 jaar. Dagelijks
en zondag's 14.00 en 20.00 uur.
REX: Haarlemmerstraat 52, tel. 25414.
„De vrolijke burcht vol ontucht" 18
jaar. Met Johnny Kraaykamp. Dage
lijks: 19.00 en 21.15 uur. Zondag's:
14.30, 19.00 en 21.15 uur.
Hulpverlening
Telefonische Hulpdienst: tel. 25202.
Burgerraadsman - Koombrugsteeg 7.
lol. 43171, spreekuren maandag van
11.30 tot 14.00 uur en donderdag
avond van 19.00 tot 21.00 uur.
Exposities
Galerie Heuff, Hoflaan 7, Wassenaar,
tel. 01751-12185. Di. t/m za. 10-17 uur,
di. ook 20-22 uur. Tot 22 juni expo
seert Ivan aquarellen en Koji Kondo
Japanse sprookjespoppen.
Sted. Museum „De Lakenhal", Oude
Singel 28-32. tel. 44044. Ma. t/m za.
10-17 uur. zo. 13-17 uur. Tot 27/7 de
expositie „Het Leidse Woonhuis"
i.k.v. Monumentenjaar '75.
Rl|ksmuseum van Oudheden, Rapen
burg 28. tel. 46246. Ma. t/m za. 10-17
uur, zo. 13-17 uur. T/m 13/7 een
tentoonstelling van Griekse en Ro
meinse kunst in particulier bezit. Ne
derlandse verzamelingen 1575-1975.
Atelier „De Scherf', Nassaulaan 41.
Oegstgeest, tel. 50220. Ans v.d. Heide-
Kort met eigen werk o.a. glasbuigen,
aardewerk, schilderijen en mozaiken.
Restaurant Oudt Leyden, Steenstraat
53, tel. 33144. Tot 4/7 een expositie
van Poppe Damave, georganiseerd
door Int. Art Service,
Oranjerie in de Hortus Botanicus,
Rapenburg 73. Ma. t/m za. 9-17 uur.
zo. 10-16 uur. Tot 1/9 „Denken en
doen". Op deze tentoonstelling wordt
het ambachtelijke aspect van het werk
van het technisch en administratie!
personeel van de Universiteit naar
voren gebracht In relatie tot onder
zoek en onderwijs.
Gemeentelijke Archiefdienst, Boisot-
kade 2a, tel. 34421. Ma. t/m
9-12.30 en 14-17
eeuw tot
onder auspiciëi
Museum waarin
beeld gebracht u
Tot 28/6 „Van
i tentoonstelling
i het Ac. Hist,
e eeuwfeesten in
Tevens wordt
aandacht geschonken
siteit in de jaren 1675, 1775 en 1875,
wat betreft omvang en behuizing en
de stand van de wetenschappen.
Burgerlijke stand
LEIDEN Ondertrouwd: J. E. Bink
en M. Nieuwenburg, J. P. C. Broekhui
zen en M. M. van dor Meulen, H. M.
A. Compior .en E. M. Lovink, P. F. J.
van Egmond en W. P. M. Wassenaar,
G. R. J. de Groot en A. L. N. M.
Spanjersberg, W. L. Idema en E. M.
Stuijfzand, W. F. van Klaveren en J.
H. Veenstra, J. Ouwerkerk en B. M.
Ruben, S. Petit en F. Lens, A. J.
Rooijakkers en M. S. H. Duijnstee, P.
J. F. van Schie en G. J. M. van der
Zalm, A. Siera en P. Buijn, J. Siorat
en J. D. van der Meij, J. Wansink en
M. G. Leget, A. van der Weijden en
J. M. van Deventer, J. Zaalberg en T.
Houweling.
Benoemingen
B en w hebben besloten de
Leidse kunstenaar B. J. de
Klerk jr., ir. W. Snieder (archi
tectuur-theoreticus) uit Oegst
geest en drs. J. P. Sizoo (kunst
historicus te benoemen tot vaste
leden van de commissie ge
meentelijke kunstopdrachten.
Tot secretaresse van de commis
sie is benoemd mevr. C. S. Boo-
de
Boek over Leiden
„De stad Leiden", een album
stammende uit de jaren 1895-
1860, is opnieuw verschenen bij
„Het Nieuwe Boekhuis" aan de
Breestraat Oorspronkelijke af
beeldingen als de Botermarkt
zijn aangevuld met beschrijvin
gen van omliggende dorpen als
Leiderdorp, Voorschoten en
Alphen aan den Rijn. Het boek
bevat een kleine 170 pagina's en
kost tot 3 oktober 57,50.
