Speurders
van de PTT
op zoek
naar
onbekende
adressen
Euro-
transplant
brengt al
acht jaar
nieren
van dood
naar
leven
vergt veel tijd en opoffering van de
patiënt en zijn omgeving; ruim 800
mensen in ons land worden met de
kunstnier behandeld, van wie er ca.
500 in aanmerking komen om ge
transplanteerd te worden. Om het
aantal benodigde dialyse-plaatsen
niet te hoog te laten oplopen zullen
er na 1975 per jaar in ons land
ongeveer 400 transplantaties moeten
worden verricht. Het aantal donoren
dat jaarlijks in Nederland nodig is
om alle patiënten, voor wie dit nodig
is, met een transplantatie te kunnen
helpen, ligt tussen 300 en 400".
Van de 1700 potentiële ontvangers
van Eurotransplant hebben er 500
tot 600 dringend een nier nodig. On
geveer 800 van de potentiële "ontvan
gers kunnen wat gemakkelijker
wachten en ongeveer 300 patiënten
kunnen tijdelijk niet getransplan
teerd worden. Bij elke donor-mel
ding wordt een typering verricht en
telefonisch of per telex doorge
stuurd. Een computer (van het Cen
traal Reken Instituut der Leidse uni
versiteit) zorgt voor een lijst met de
40 best bij een aangemelde donor
passende ontvangers. Wie bovenaan
staan voldoen aan de gunstigste
bij de donornieren behorende
voorwaarden. „We beschikken over
een hele set van criteria om patiën
ten uit te selecteren", zó vertelt cTe
heer Schippers. „Door allerlei logis
tieke problemen komen we nog wel
eens in tijdnood; binnen de 20 tot
24 uur (de preservatietijd, of bewaar-
tijd) tussen aanmelding en typeren
tot aan de transplantatie moet alles
gebeurd zijn".
Eurotransplant heeft in 1974 bijge
dragen tot het uitvoeren van 606
niertransplantaties. Op grond van de
factor „tijd" zijn vijf nieren (dat is
rond één procent) verloren gegaan.
Dat vindt drs. Schippers bevredi
gend: „Vijf jaar geleden, op een
totaal van 200 transplantaties toen
de preservatietijd slechts acht uur
bedroeg was het aantal verloren
gegane nieren veel groter. We zijn
ook efficiënter gaan werken. In het
kader van Eurotransplant ligt de
overlevingskans van de nier iets bo
ven de 60 pet., twee jaar na de
transplantatie. Vergeleken met het
wereldgemiddelde liggen we ca. 15
tot 20 pet. hoger wat de overlevings
kansen betreft Dat ligt waarschijn
lijk in het feit, dat wij zo nauwkeurig
op de weefselgroepen letten. Overi
gens is de nabehandeling, het behan
delen van afstoting dér ontvangen
nier, het grootste probleem, niet de
transplantatie zelf'.
Een ander probleem is in ons land
het tekort aan transplantatiecapaci-
teit. Onder de transplantatiecapaci
teitsproblemen vallen het tekort aan
chirurgen, postoperatieve (nazorg)
behandelingsruimte en voldoende
nierspecialisten. Met name de posto
peratieve behandelingsruimte is in
Nederland een belangrijk „bottle
neck". In ons land worden in zes
universiteitscentra (Amsterdam,
Groningen, Leiden, Utrecht, Nijme
gen en Rotterdam) niertransplanta
ties verricht. De eerste ingreep in
ons land vond in 1966 te Leiden
plaats. De postoperatieve behandel-
capaciteit van deze centra is, volgens
drs. Schippers, te beperkt. Hierdoor
kan van een werkelijke regionale'
voorziening in de transplantatie-be
hoeften dan ook nauwelijks worden
gesproken.
De kosten van een en ander spelen
bij de niervervangende therapie een
grote rol. Een geslaagde transplanta
tie inclusief een jaar nabehandelen
kost thans rond de 47.000 gulden.
Dat is ongeveer 20.000 gulden goed
koper dan een jaar dialyseren, een
dialyse blijft nu eenmaal bovendien
niet tot één jaar beperkt. „Een ge
slaagde transplantatie geeft de pa
tiënt een beter leven", aldus de heer
Schippers; „hij is vaker en vooral
beter in staat zijn normale werk te
hervatten en is niet meer gebonden
aan de tweemaal per week behande
ling en het strenge dieet. Er is dus
niet alleen sprake van een ziektekos
teneffect, het welzijn van de patiënt
wordt in grote mate beïnvloed, ter
wijl economisch gezien de transplan
tatie veruit te verkiezen is boven
dialyse-behandeling".
Drs. H. M. A. Schippers: organisator van transplantaties
Stapels post worden elk uur binnengevoerd bij de afdeling aan de Haagse Calandstraat
LEIDEN De telex van Eu-
totransplant, in het Acade
misch Ziekenhuis te Leiden,
ratelt: in Helsinki heeft men
plotseling de beschikking
over twee nieren van een
overleden donor. Een organi
satie (in 1967 in België,
Duitsland, Nederland, Oos
tenrijk en Zwitserland in het
leven geroepen en intensief
samenwerkend met soortge
lijke organisaties als Skand-
vatransplant in Scandinavië,
in Engeland en Frankrijk)
treedt terstond in werking.
Weefseltyperingsanalyse en
computerinformatie hebben
uitgemaakt, dat de nieren
bestemd zijn voor twee „ont
vangers": één in Luik en één
in Leuven. Om 17.00 uur ver
trekt een lijnvliegtuig uit
Helsinki naar Brussel. Een
operatie van levensbelang is
begonnen.
Om 18.00 uur is te Luik een laborato
riumtest ingezet. De patiënt in Leu
ven is een Italiaan. In Italië zelf
wordt nog nauwelijks getransplan
teerd; Italiaanse „ontvangers" (wier
nierfunctie zodanig is aangetast, dat
zij behandeling met een kunstnier
nodig hebben, maar bereid zijn een
levende nier van een donor te ont
vangen) hebben zich voor een deel
gemeld in Gent en Leuven. Deze
ontvangers worden opgeroepen als
Eurotransplant een nier voor hen
heeft. Drie vier uur is nodig om
de patiënt over te vliegen en daarna
wordt hij of zij eerst nog in Leuven
gescreend alles moet puncueel in.
orde zijn.
Inmiddels is Italië gebeld door Lei
den. ..Vanavond nog krijgt een Ita
liaan in Leuven een Finse nier. Twee
ontvangers worden geholpen door
één Finse donor, die vóór zijn over
lijden z'n organen ter beschikking
stelde; de tweede nier gaat naar een
Belg in Luik. De organen worden
per auto of een taxi van het vlieg
veld te Brussel afgehaald. „Wat u
hier nu meemaakt is meer dan puur
toeval. De laatste twee weken zijn
via Eurotransplant 30 tot 35 trans
plantaties verricht, het loopt op het
moment erg goed", aldus drs. H-. M.
A. Schippers, econoom, administra
tief directeur van Eurotransplant en
zetelend in het AZL. „We hadden
voor deze nieren ook potentiële ont
vangers in Nederland, maar het
weefseltype van de Finse nieren be
naderde een identieke combinatie
het meest in de ontvangers in Leu
ven en Luik. Vandaar deze bliksem
actie Helsinki-Brussel".
Eurotransplant is nu al circa acht
jaar een zegen gebleken voor vele
honderden patiënten. „Het is een
internationale organisatie die zich
bezighoudt met het scheppen van
een platform waarop een internatio
nale samenwerking zich beweegt en
waarbij thans 80 dialysecentra, 40
transplantatiecentra en 30 immuno
logische laboratoria (voor weefselty
pering) zijn aangesloten. Het is een
samenwerking gericht op (volgens de
huidige stand) ongeveer 1700 in de
samenwerkende landen geregistreer
de potentiële ontvangers. De kans op
succes van een transplantatie in een
van de met Eurotransplant samen
werkende centra is groter dan in de
rest van de wereld", aldus drs.
Schippers.
Het streven blijft gericht op een zo
groot mogelijk aantal donoren; dit is,
volgens de heer Schippers, nu nog
te klein. „Feitelijk zijn ze er wel,
maar ze worden niet aangemeld.
Daarbij zijn, begrijpelijk, veel ver
keersslachtoffers bij wie men niet op
de eerste plaats aan de nieren denkt.
De noodzaak van meer donoren
wordt duidelijk als men nagaat dat
in Nederland al per jaar tussen de
400 en 500 patiënten in de leeftijds
groepen tussen 15 en 59 jaar getrof
fen worden -door ziekten die met een
niervervangende therapie behandeld
kunnen worden (kunstnier of trans
plantatie). De eerste mogelijkheid
Den Haag Wie stuurt er nu een
dood konijn met de posterijen. Of
een collectie dode muizen, sigarette-
peuken, ondergoed, niespoeder of
nylonkousen. En wat te denken van
mensen die geldbedragen van meer
dan twee nullen onaangetekend in
een brief insluiten. Toch blijkt dit
soort zaken regelmatig te gebeuren,
want er is een afdeling van de PTT,
die ze dagelijks onder ogen krijgt.
Deze PTT-ers trekken hoogstens
een wenkbrauw op en knijpen de
neus dicht als blijkt dat een post
pakket een half vergaan voedings
pakket blijkt te zijn. De zestien
mensen die dit ongenoegen dage
lijks aan den lijve ondervinden be
horen tot de afdeling „Onbestelbare
Stukken". Deze afdeling ervaart dat
juist personen die „vreemde" zaken
met Tante Pos versturen, de neiging
hebben hun poststuk niet correct te
adresseren zodat niet de geadres
seerde, maar een volstrekt onschul
dige postambtenaar het slachtoffer
wordt.
De afdeling Onbestelbare Stukken, tot voor
enkele jaren eenvoudigweg de afdeling Rebu-
ten genaamd, huist op de vierde verdieping
van een PTT-pand aan de Haagse Caland
straat. Zij ligt wat weggemoffeld tussen ar-
chiefbakken en magazijnen en wordt „be
waakt" door een portier, die het liefst maar
niemand naar boven zou sturen die mogelijk
de werkzaamheden van de nijvere afdeling
zou kunnen storen.
Nijver is de moeilijk bereikbare afdeling in
elk geval wel. De zestien medewerkers zijn
de enigen in ons rijkelijk van postambtenaren
voorziene land, die brieven van derden mogen
openen. Dat lijkt een voorrecht, want het
komt een leek aantrekkelijk voor een brief
te lezen die tante Marie naar tante Keetje
stuurde, terwijl uiteraard aardigere variaties
denkbaar zijn. De zestien bevoorrechten blij
ken dat privilege echter nauwelijks te waarde
ren. Dat is wat geloofwaardiger als men weet,
dat in de maand april alleen al 23.300 onbe
stelbare brieven moesten worden geopend. En
dan moesten de zestien PTT-ers ook nog eens
de 62.181 onbestelbare postpakketten en druk
werk zonder waarde, zoals prentbriefkaarten,
door de vingers laten glijden.
April was dan nog een rustige maand. De piek
komt weer in het najaar. Dan wordt de
afdeling overladen met nieuwjaarskaarten,
kerstprenten en andere gelukwensen. De afde
ling Onbestelbare Stukken ié de laatste
maand van het jaar vaak de echte Sinterklaas
en kerstman, want de aan deze milde grijs
aards gerichte post wordt als onbestelbaar
aangemerkt en komt in de Haagse Caland
straat terecht
De taak van de afdeling is gemakkelijk te
omschrijven. Zij moet proberen als „onbestel
baar" aangegeven poststukken alsnog bestel
baar te maken. Is de geadresseerde niet te
.vinden, dan moet de afzender de brief terug-
'krijgen. Dikwijls vergeet de afzender zijn
naam en adres op de buitenzijde van een brief
te vermelden, zodat de brief geopend moet
worden om achter de naam te kunnen komen.
Vindt men de naam van een afzender dan
wordt de brief weer vakkundig met een plak
band je afgesloten en verstuurd. Ook telt de
afdeling genoeg mensen, die in staat zijn
„onleesbaar" handschrift te lezen. Met allerlei
kunstgrepen is de afdeling zo bezig brieven
weer bestelbaar te maken. Dat lukt ogen
schijnlijk heel aardig, want van de 23.300
brieven in de maand april wist men er toch
78.95 procent thuis te brengen. Het resterende
deel mag echter niet zomaar vernietigd wor
den, iets wat wel gebeurt met het waardeloze
drukwerk en de brieven aan de kerstman en
Sinterklaas. De PTT is overigens verplicht de
brieven tenminste drie maanden te bewaren.
Het telefoonboek blijkt een onmisba
re schat aan gegevens te herbergen
voor de semi-overheidsdienaren.
De „speurtafel" van de afdeling On
bestelbare Stukken, de plek waar de
brieven wórden geopend.
Het bewaren gebeurt in langgerekte archief-'
kasten, keurig op alfabet en naar inhoud
gerangschikt, op de afdeling waar momenteel
waarnemend chef M. J. Plas uit Den'
Haag de scepter zwaait. „We wachten op
navraag van de mensen die de brief hebben
verzonden. Die mogen niet direct bij ons
reclameren, maar moeten dat doen via een
navraagformulier dat bij elk postkantoor ver
krijgbaar is", zegt de heer Plas. Wordt zo'n
formulier ingediend, dan gaat de leek besef
fen waarom de posttarieven elk half jaar aan
aanpassingen onderhevig zijn. De PTT stuurt
niet eenvoudigweg de brief toe aan de belang
stellende, maar zal eerst het besteladres be
zoeken of daar een nieuw formulier heenstu-
ren, waaruit moet blijken dat de aanvrager
inderdaad recht heeft op de door hem gewen
ste brief.
Uiteraard liggen de zaken wat ingewikkelder
in een postrelatie met het buitenland. Interna
tionaal is overeengekomen, dat alleen in de
plaats van herkomst een brief of een postpak-
ket mag worden geopend of vernietigd. Bij
een postpakket zal een verzender altijd een
formuliertje moeten invullen met wat er moet
gebeuren als de geadresseerde in het buiten
land niet te vinden is. Want bij terugsturen
zal de oorspronkelijke eigenaar ook de kosten
moeten betalen, dit in tegenstelling tot het
heen en weer sturen van de poststukken
binnen Nederland. Zo kwam het onlangs voor,
dat een Nederlander enkele zakken met oude
maar nog bruikbare kleding verstuurde naar
een adres in China. Of het nu aan de afzender
lag of aan de Chinese postbestellers, of mis
schien wel aan de potentiële ontvanger die
weigerde de douane-lasten te betalen, het
pakket kwam na een maandenlange reis, als
onbestelbaar retour. De afzender werd bena
derd, maar hij was niet bereid de kosten
alsnog te betalen. Dus werd de kleding die
de kostbare reis vice-versa China had ge
maakt, keurig vernietigd. De PTT had ook
kunnen besluiten tot verkoop, maar de twee-
dehandskleding zou in onze welvaartsstaat te
weinig hebben opgebracht om daarvoor de
moeite en de kosten te rechtvaardigen.
„Gelukkig", zegt de heer Plas, „doet niet
iedereen navraag naar een verzonden, maar
zoekgeraakte brief. Het hangt een beetje van
de inhoud af. Een gewone brief tussen fami
lieleden zal geen navraag opleveren, want
voordat men beseft dat die brief weieens bij
ons zou kunnen liggen, heeft men met de
andere partij al contact gehad. Uiteraard
bewaren we ook niet alles. Brieven wel, maar
poststukken vernietigen we weieens. Bijvoor
beeld als er een chocoladeletter in zit. Als dat
ding niet tijdig op het juiste adres arriveert,
en het na enige omzwervingen bij ons belandt,
dan is de letter meestal bedorven. En daar
komt bij, dat wij zo'n letter niet adequaat
kunnen bewaren want we hebben geen koel
ruimten of zoiets. Stel je eens voor dat we
zo'n letter drie maanden moesten bewaren.
Dan heeft uiteraard niemand er baat bij. Dus
besluiten we tot vernietiging ervan. Hoe?,
gewoon vernietigen", grinnikt de heer Plas.
Hij meent als waarnemend hoofd van de
afdeling, dat het aantal onbestelbare stukken
steeds sterker toeneemt „Het zal wel een
welvaartsverschijnsel zijn, dat mensen slordi
ger omgaan met de adressering van hun
poststukken. Dat zien we vooral in de vakan
tiemaanden. Duizenden brieven krijgen we
hier van de zonnige kusten in het Zuiden. Van
mensen die zich plotseling herinneren dat ze
die tante of die oom ook nog wel even de
groeten kunnen sturen vanuit Torremolinos of
Benidorm. Dan gaan ze op een stoeprand
zitten en schrijven maar wat want het juiste
adres zijn ze vergeten. Laten die mensen dat
voortaan nu maar niet meer doen, want het
geeft alleen maar een hoop werk, kost een
postzegel en wij vernietigen zo'n onbestelbare
ansichtkaart onmiddellijk".
Het ligt voor de hand, dat de afdeling door
leken met talloze namen wordt bedacht Wat
te denken van de „afdeling speurneuzen", de
„afdeling On-bestellers", de Paashaas, Sinter
klaas, en Kerstman. Tegen die laatste vond
sten hebben de PTT-ers de nodige
bezwaren, maar de eerste wordt met veel
genoegen gememoreerd, want eigenlijk voelen
ze zich een beetje de afdeling speurders van
de PTT.
Wim Buijteweg
Transplantatie is te verkie
zen boven dialyse
Vooral voor kinderen is dialy
se een opgave
