Zus Therèse
en broer
Lowieke leven
- met koe
- al 15 jaar
in volstrekte
afzondering
Het hart van MO-
KUM 700 wordt ge
vormd door een ou
de stadskern van
tachtig bordkarton
nen gevels met een
gezamenlijke lengte
van 380 meter. Voor
de straatstoffering
zijn oude bakkers
karren, straatlan
taarns en een krul op
herhalingsoefening
gegaan.
Op
Mokum
700 doet
oude
Amstel-
stad zich
heerlijk
open
t
Doorkijkje vanuit het domein van de schoenenlapper naar de brandweerkazerne op MOKUM 700, die door
Amsterdamse spuitgasten persoonlijk is ontworpen en gebouwd. Deze nieuwe post zal gedurende de manifestatie in
vol bedrijf zijn: ook de stoomspuit Cerberus uit 1899 zal voortdurend in aktie komen.
Spuitgast Jan Sierhuis bij zijn koperen Cerberus: Hij zorgde tevens voor de weder
geboorte van Naatje in papier maché en kippegaas
Amsterdam Het 365 dagen durende
verjaardagspartijtje van opa Mokum
dreigt eindelijk echt leuk te gaan worden.
Tot nog toe heeft deze morsige IJ-knenter
zijn Amsterdamse lieverdjes uitsluitend
getracteerd op ranzige spelletjes tussen de
schuifdeuren en als hij de glazen nog eens
bijschonk tapte hij steevast lauwe grena
dine uit hetzelfde muffe vaatje. Van enig
feestgedruis was in de afgelopen zes
maanden dan ook nauwelijks sprake en
wie met feestneus, toeter en papieren
muts naar de hoofdstad trok kreeg eerder
het idee, dat opa boven aarde stond dan
dat hij met zijn Amstel-boordje los vóór
ging in de polonaise.
Doch zie: ook "opa kent de wijze spreuk:
"Beter ten halve gekeerd, dan ten hele
gedwaald". Na zes troosteloze maanden
heeft hij opeens zin gekregen in een ouder
wets feest met bier, pannekoeken, mooie
joffers en snelle standwerkers. Hij kreeg
daarbij de steun van de RAI, die vier
hallen beschikbaar stelde voor een verruk
kelijk binnengebeuren, dat de naam "MO
KUM 700" kreeg. Op dinsdagavond 24 juni
begint dit super-spektakel van Walt Dis-
ney-afmetingen, dat daarna zes dagen zal
voortwoeden. Opa hoopt op die manier nog
iets te redden van zijn verregende verjaar
dag.
Aan "MOKUM 700", een particulier initia
tief van de RAI, is ruim twee en een half
jaar intensief gewerkt. In die tijd is een
stroom ideeën gespuid, die kleurrijk gestal
te hebben gekregen in een droom, waarin
de oude Amstelstad zich weer eens heerlijk
open doet. Ontwerper Otto Schutte (41)
heeft onder het glazen RAI-dak een pret-
centrum gebouwd, dat qua omvang en
verscheidenheid uniek genoemd mag wor
den.
"Een meesterlijke opdracht", laat hij note
ren, "ik zou echt niet weten, wat ik hierna
nog moet verzinnen. Alles, waar een ont
werper van droomt, is hier werkelijkheid
geworden. Het is fantastisch, dat zo'n mil-
joenen-projec* in deze tijd nog van de
grond kan worden getild. Ik vind het
enorm, dat er sponsors zijn, die hun geld
willen steken in de ideeën van een eigen
heimer zoals :k. Het is alleen doodjammer
dat deze manifestatie maar zes dagen mag
duren. Je hebt er keihard aan gewerkt en
je zou eigenlijk wensen, dat zo'n vermaak-
centrum een permanente plaats in Amster
dam kreeg. Helaas, op zondag 29 juni is
het voorbij en de volgende dag mogen de
slopers er al He botte bijl in zetten. De
enige troost is, dat een deel van het stadje
door het Nationaal Bureau voor Toerisme
wordt opgeslagen voor latere manifestaties
in het buitenland."
MOKUM 700, een massale happening van
zo'n twee miljoen gulden, heeft als hart een
stadskern met verzonnen namen als Koka-
dorussteegh, Asjemenoustraet, Droogh-
stoppelslop, Jan Saeliebaan, Hadjeme-
maerkade, Soutewal en Kattemepper-
steegh. In dit opzienbarend stratenplan
vinden de pelgrimerende poorters tachtig
panden met een gezamenlijke lengte van
380 meter, die rijkelijk voorzien zijn van
klok- en trapgevels. Ondanks het kwistig
gebruik van bordkarton en plamuur is het
geen loze fagade geworden: op elke vier
kante meter zullen de bezoekers nijvere
Amsterdammers in hun voltooid verleden
bedrijf aan het werk kunnen zien. Er komt
een schoenlapper, die zich bij zijn ouder
wetse leest houdt en per dag één paar
onverwoestbare stappers voor de hoogst
biedende maakt In antieke grutterijen,
bakkerswinkels, bierlokalen, wijnproeve
rijen, koffiehuizen én bodega's zal men
tegen betaling van hoogwaardige florijnen
aantrekkelijke aankopen kunnen doen. En
in het stadhuis (een nep-juweel, dat 80
mille heeft gekost) zullen negen Amster
damse paren elkaar onder het wakend oog
Mokum-burgervader Jan Theodoor
Kapelle en enkele vermomde ambtenaren
de Burgerlijke Stand trouw tot in dé
dood beloven. De bruidsparen worden in
open'koets door Mokum 700 naar de
Raadzaal gebracht, die door zangeres Ria
Kuiken is gedecoreerd met haar wandkle
den. Als daarna het hoge ja-woord er uit
is hebben de gehuwden de keus uit het
aanpalende bierhuis en de heksenwaag,
waar een scherprechter klaar staat om zijn
gewicht in de bruiloftsschaal te leggen.
MOKUM 700 is ook verrijkt met het stand
beeld van Naatje, die eens de Dam beheer
ste, maar moest wijken voor de elektrieke
tram. Nog één keer herrijst ze als pilaar
heilige, ditmaal uitgevoerd in uiterst ver
gankelijk papiermaché en kippe
gaas. Voor deze wedergeboorte heeft spuit
gast Jan Sierhuis (50) gezorgd, die ook de
ontwerper is van de antieke brandweerka
zerne in de kortstondige stad. In deze post
staat de kopefen brandspuit Cerberus
klaar om belendende percelen, die in de
hens gaan, afdoende nat te houden. Het
is een drie cylinder stoom-monster, dat in
1899 voor de ongehoorde prijs van 1050
gulden door de gemeente Amsterdam werd
aangekocht om de rode haan te bestrijden.
In de brandweerkazerne worden ook paar
den gestald, die enkele malen per dag naar
de hoefsmid zullen sloffen om symbolisch
beslagen te worden.
MOKUM 700 heeft binnen zijn muren ook
een markt, waar standwerkers hun illusies
in welluidende volzinnen zullen verpakken.
Zij verrichten deze verbale hoogstand te-"
midden van uiterst antiek straatmeubilair:
lantaarns, sleperskarren, oude brievenbus
sen en een vergeeld urinoir, dat eens als
krul het Amsterdamse stadsbeeld heeft
gesierd. Er wordt in de afgelopen week
nog koortsachtig gezocht naar een moge
lijkheid om deze waterplaats operationeel
te maken, want de organisatoren voelen er
weinig voor om van de hoge nood een
ondeugdelijke wijkplaats te maken.
De Amstel-hal is gereserveerd voor een
kermis, waar de oude sfeer zal terugkeren
in de waarzegtent, het vlooienspul, het
"théétre des illusions" en de Kop van Jut.
De Zuidhal is inmiddels omgeturnd tot
"musiecksael", waar het Concertgebouwor
kest, het Promenadeorkest en het Metro
poolorkest gratis concerten zullen 1
gen. De ouderwetse bühne is gereserveerd
voor het Scapino-ballet en het Nationaal
ballet.
De Oosthal wordt "Salon de Variété". De
corbouwers hebben in deze kale ruimte'n
handwarm café chantant gemaakt, waar
besnorde Ted de Braak vijf maal per dag
f" v~
In
Otto Schutte is de ontwerper van
het verrukkelijke pretstadje MOKUM
700: "Ik zou echt niet weten, wat ik
hierna nog moet verzinnen".
met zijn artistieke keurtroepen bliksem-
shows van vijftig minuten verzorgt.
En daarmee is de feestkoek nog niet opge
soupeerd: de poorters, die toegang tot MO
KUM 700 krijgen tegen betaling
piek en de aankoop van vijf florijnen van
elk vijftig cent fcunnen zich ook spiegelen
in het troebele water van een nep Singel,
die omgeven is door bloemenstalletjes, ze
kunnen zich aansluiten bij boerenkapellen,
drumbands, harmonieën en pijperkorpsen,
die voortdurend door het stadje zullen
slierten. Ze kunnen zich tevens vergapen
aan oude ambachten en aan het redactielo
kaal, waar elke dag een speciale Mokum-
krant wordt gemaakt. Dan is er nog een
expositie met foto's, die een kleurige door
kijk op Amsterdam verschaft. Voor de
filatelisten zal de gezegelde enveloppe met
het Mokum-stempel reeds een dagelijkse
gang naar het stadje waard zijn.
De organisatoren hebben nu al spijt als
haren op hun hoofd dat ze MOKUM 700
slechts een leven van zes dagen hebben
toegemeten. Toen ze twee jaar geleden met
hun ambitieuze plannen voor de draad
kwamen verkeerden ze echter in de me
ning dat er ook nog andere Amsterdam
mers klaar stonden om een feestje te bou
wen ter ere van de 700-jarige grijsaard.
"Als we toen hadden geweten, wat we nou
weten", zeggen ze verbitterd, "hadden we
deze stad waarschijnlijk voor de eeuwig
heid gebouwd".
Helaas, het is nu voor de burgerij een
kwestie van vliegende haast geworden. Ze
hebben precies zes dagen de tijd om zich
te vergapen en te vermaken.
Daarna wordt Amsterdam weer de tobbe-
rige ouwe man met zijn metrotic: Maupie
Mokum zonder mazzel.
Het zit er dik in, dat de lieverdjes straks
verteerd zullen worden door heimwee naar
die zes-daagse van MOKUM 700.
Weet je nog wel, oudje?
LEO THURING
(Van onze correspondent Jan Schils)
RUMMEN "Gij zijt een astrante kerel,
maak dat ge wegkomt". Deze boze woor
den kregen we te horen van een boer uit
het Belgische Rummen, een nietig vlekje
op de landkaart even ten noorden van St.
Truiden, een plaatsje van misschien 2000
inwoners, van wie de meeste overdag him
dorpje vaarwel zeggen om elders in fa
briek of in de landbouw te gaan werken.
Rammen is eigenlijk een lange kronkelige
straat met meer café's dan nodig. In één
ervan woont Maria Motmans; zij baat het
café annex danszaal Rialto uit, zo te zien
groot genoeg om de gehele bevolking van
Rummen onderdak te bieden. Maar niet
over haar gaat dit verhaal, maar over
haar zus Therèse (71) en broer Louis (69),
die zich bijna 15 jaar geleden, teleurge
steld in de wereld, vrijwillig terugtrokken
in een schamel boerderijtje om zich volko
men van de buitenwereld af te zonderen,
met niemand meer te praten, behalve
misschien tegen hun koe, en als het ware
in de vergetelheid op hun dood zitten te
wachten.
Onlangs trouwens dachten mensen in het
dorp, die ondanks alles het tweetal in de
gaten blijven houden, dat het laatste uur
van Therèse geslagen had. De vrouw, die
zich in al die jaren slechts twee keer per
dag enkele seconden buiten had gewaagd
om een luik voor een raam te doen, bleef
plotseling helemaal weg. Toen het halver
gane luik van de muur was gevallen, hoef
de zij ook deze dagelijkse taak niet meer
te verrichten. Ze bleef in het vervallen
krotje, een bouwsel uit het begin van de
vorige eeuw met lemen muren en poreuze
dakpannen. De rijke boer op de hoek van
het Heffelstraatje nummer 3 werd onge
rust en waarschuwde de rijkswacht. Lo
wieke zal Therèse toch niet stillekens on
der de grond hebben gestopt?, zo vroeg het
dorp zich af.
De rijkswacht kwam, baande zich een weg
door de afrastering van prikkeldraad en
door het meterhoge onkruid en klopte bij
de kluizenaars aan. Er kwam geen gehoor.
Het ergste werd gevreesd. De deur werd
geforceerd. En daar zaten broer en zus,
zich de ogen met de handen beschermend
tegen het felle daglicht. Therèse in lompen
gehuld, Lowieke in een soort groen jungle-
pak met breedgerande hoed. "Laat ons met
rust, wij doen niemand kwaad", moet hij
naar de lezing van de rijkswachters heb
ben gezegd. De sterke man is verlegen
afgedropen met de nodige excuses voor
deze huisvredebreuk. Sedert die dag is er
nieuw prikkeldraad om alle bezoek te we-
Waarom die afzondering van de buitenwe
reld, dat koppig volhouden dat nu al bijna
15 jaar duurt. In café Rialto worden we
iets, maar niet veel wijzer. "Het is een
erfeniskwestie geweest, waarbij Therèse en
Lowieke door de notaris bij de neus wer
den genomen", zo zegt een van de klanten.
Ze hebben dat niet kunnen verdragen,
zoveel slechtheid in de wereld. "En dan te
denken dat Therèse eigenlijk zo'n schoon
vrouwtje was met heel rode wangen en een
schone kop met haar", zo luidt het relaas
van Maria Motmans, jongere zus van de
twee kluizenaars.
Toen Therèse en Lowieke enkele jaren als
van de aardbodem verdwenen leken,
praatte niemand in Rummen meer over
hen. Iedereen in het dorp kende het ver
haal en zweeg er liever over. "Daar mag
niet over worden gepraat, zeker niet tegen
buitenstaanders", zegt een boer uit de
buurt "Den dieje (hij bedoelt de notaris
die bij de erfeniskwestie betrokken was)
die ze heeft bedrogen, is dood, den duvel
Dit is de vervallen binnenplaats van de boerderij van broer en zus in
Rummen.
heeft hem misschien te pakken", roept hij
nog en verdwijnt op de fiets. Toch heeft
het zonderlinge tweetal al die jaren genoeg
te eten gehad om - naar het oordeel van
de rijkswachters die met hen geconfron
teerd werden - er nu toch vrij- gezond uit
te zien, tenminste voorzover ze dat binnen
een paar ogenblikken in een halfduistere
kamer hebben kunnen zien. Hoe voedden
zij zich al die jaren, was er nooit een
dokter of pastoor?
Dat alles weet niemand precies te vertel
len. Kwade tongen beweren dat een plaat
selijke kruidenier er nu rijk van is gewor
den. Rijk van de levensmiddelen die hij
stiekem elke avond door de tralies van het
steeds gesloten en inmiddels verroeste hek
heeft aangereikt. Geld zouden broer en zus
in overvloed bezitten. Het hoeveke en de!
grond plus nog een hele lap grond elders
in het dorp zijn hun eigendom. Belasting
hebben ze in al die jaren nooit betaald.
De deurwaarders zijn wel enkele malen
aan het hek geweest. Niet verder.
De koe die vanaf het begin mee in retraite
is gegaan, is nog in leven, maar heeft
inmiddels het loeien verleerd en geeft hele
maal geen druppel melk meer. Het beest
moet al jaren droog staan. Lowieke kweekt
groenten, vooral rapen, die hij in repen
snijdt en droogt om er zichzelf en zijn
bejaarde zus mee te voeden. Voor hem en
Therèse zijn alle dagen zondagen of woens
dagen, het doet er niet toe. Maria Motmans
van café Rialto zou broer en zus wel weer
eens graag willen spreken na al die jaren.
"Te weten dat ze maar een paar honderd
meter verder wonen, ik moet er niet aan
denken", zegt ze.
Terug bij het bouwvallig huisje staan er
twee auto's geparkeerd, auto's met Duitse
nummerborden. Vijf journalisten uit Ham
burg gekomen, willen Lowieke en Therèse
interviewen. Dat interview heeft natuurlijk
nooit plaats gehad. Ze hebben na een half
uur hun spullen gepakt en de weg naar
Luik gevraagd. Want Lowieke en Therèse
latep zich zeker nu niet zien. "De eerste
die ze wel te zien krijgt of tenminste een
van de twee, zal de begrafenisondernemer
zijn", zo heeft iemand in café Rialto eerder ,s
opgemerkt Niemand sprak hem tegen.
