Molukse dagdromen leidden
tot ongewilde gijzelingsactie
Meer aandacht
gewenst voor
humanitair
oorlogsrecht
RECHTBANK
KAMPT NU
AL MET
TIJDGEBREK
Onderzoek
vliegramp
Martinair
Bij gastarbeiders
meer tbc dan
bij Nederlanders
Overspannen spion uit de school geklapt
TOENEMENDE
CRIMINALITEIT
KOPZORG VOOR
VERZEKERAARS
politiebericht
vóór"ifiavö'ers en havo'ers
OP AUE GEMEENTEPOLÊT KUN JE
DEZE WEEK JE BESPREKEN.
WOENSDAG 11 JUNI 1975
LEIDSE COURANT
PAGINA 11
(Van een onzer verslaggevers)
y ARNHEM Na de eerste dag
van het proces tegen de acht
tien Zuid-Molukkers die ge
poogd hebben de koningin te
gijzelen, kijkt de rechtbank in
Arnhem al tegen een flinke
achterstand op het werksche
ma aan. Twee verdachten, die
eigenlijk gisteren door recht
bankpresident mr. Wytema
moesten worden gehoord, zijn
pas vanmorgen de zwaar be
waakte rechtszaal binnenge
leid. En dat termijl men daar
naast nog eens negen verdach
ten aan de tand moet voelen,
's Avonds doorgaan is onmo
gelijk, omdat omstreeks zeven
uur de honderden uit het hele
land opgetrommelde politie
mannen de bewaking van het
paleis van Justitie opheffen.
Dat zal ook morgen de nodige
problemen opleveren, wan
neer na het requisitoir van
officier van Justitie mr. Lau-
waars niet minder dan 18 ad
vocaten het woord moeten
voeren. Deze raadslieden zijn
gisteren in conclaaf gegaan
om een snellere pleitmethode
te bedenken.
De vertraging wordt vooral veroor
zaakt door de zeer vage antwoorden
die de verdachten gisteren aan de
president gaven. Voor hun oprechte
steun aan de vrije Zuid-Molukse Re
publiek wilden ze ruiterlijk uitkomen,'
maar dat dit ideaal verwezenlijkt zou'
moeten worden door de regerend vor
stin te gijzelen, en dat daarbij zo nodig
onschuldig bloed moest vloeien, is nu
ook voof hen een bijna onverdraaglij
ke gedachte.
Op Hol
Hoofden op hol, zo zou dit hele gijze
lingsdrama het best geformuleerd
kunnen worden. De organisatoren
hebben zichzelf en hun mede-patriot-
ten met valse dagdromen bedrogen. In
een sfeer van tot in het absurde door
gevoerde geldingsdrang kwamen ze
tot dwaze, maar uiterst gevaarlijke
acties. Hoofdpersoon in de affaire
schijnt vooralsnog de 64-jarige voor
malige KNIL-militair uit Delfzijl te
zijn. Hij heeft in zijn woonplaats een
kring van jongeren om zich heen ver
zameld en onder commando van zijn
zoon, Jacky (24) geplaatst. In dit
groepje gedraagt hij zich als de onge
kroonde koning met een eigen lijf-
wacht. In de praktijk heeft hij nauwe
lijks enige invloed. Zijn reis naar Am-
bon, in februari van dit jaar, was
bedoeld om parallel aan de gijzeling
van de koningin een opstand tegen de
Indonesische regering op dit eiland te
ontketenen. Het is echter nauwelijks
aan te nemen dat hij werkelijk contac
ten met een illegale strijdmacht op
Ambon heeft gehad. „Het was meer
een snoepreisje", zo formuleerde de
rechtbankpresident het.
Desondanks werd de 46-jarige Haagse
econoom gedwongen deze trip van de
oud KNIL-militair te betalen. Aanvan
kelijk had hij dit uit vrije wil beloofd,
maar is later van deze gulle geste
geschrokken. Jacky en zijn kornuiten
haalden toen maar met geweld op wat
zij meenden „rechtens" te kunnen
opeisen. De Hagenaar werd beroofd
van enige schilderijen en vervolgens'
mishandeld. Dat verhinderde hem
overigens niet om na de terugkeer van
de vader van Jacky uit Ambon weer
naar Delfzijl te reizen om dg aanval
op paleis Soestdijk verder te organise-
Verstrikt
De Haagse econoom is een vreemde
man, verstrikt in eigen fantasieën. Hij
bedeelt zich waarschijnlijk ten onrech
te een zeer grote rol in de strijd om
de onafhankelijke republiek toe. Hij
zegt over internationale contacten te
beschikken. Hij noemt zich onder
meer staatsraad van defensie van het
Molukse revolutionaire leger en voor
zitter van de raad van zes, een zeer
hoge instantie die het contact tussen
Nederland en Ambon onderhoudt.
Al deze onzin ging er aanvankelijk bij
de overige deelnemers aan het com
plot in als zoete koek. Daarbij kwam
nog de omstandigheid dat in het voor
bereidingscomité een aantal gerenom
meerde en in Zuid-Molukse kringen
hogelijk gerespecteerde mannen
plaats namen. Daar was in de eerste
plaats de 51-jarige predikant uit Eist,
wiens zonen door hun onafhankelijk
heidsstrijd „eervol" in een Nederland
se gevangenis terecht kwamen. En
verder de 46-jarige Haarlemmer, voor
malig premier van de regering-Tamae-
la, oud-sergeant majoor van het KNIL
en verzetsstrijder van het eerste uur,
die tijdens gevechten met het Indone
sische leger op Ambon gewond raakte,
naar Nieuw Guinea uitweek en pas na
de soevereinitietsoverdracht van het
eiland in Nederland arriveerde.
Deze verdachte verklaarde, nadat de
rechtbankpresident hem op indringen
de wijze vroeg waarom hij aan dit
soort activiteiten deelnam: „Ik ben een
Zuid-Molukker en dat is mijn lot. Dat
kan me niet verweten worden, zeker
niet door een Nederlandse rechter".
Hij erkende „het plan om zijn geliefde
koningin te gijzelen vanaf het begin
inwendig te betreuren". „Maar, ik kon
mij er temidden van mijn volksgeno
ten niet tegen verzetten".
Vermoedelijk raakt hij daarmee de
kern van deze hele trieste geschiede
nis. Alle verdachten zeggen de hele'
overval op Soestdijk een onaanvaard
bare actie gevonden te hebben. Toch
bleven ze meedoen. „Uit angst voor
represailles" zeiden ze allemaal in
koor.
Jacky, de zoon van de oud-KNIL-mili-'
tair uit Delfzijl zei de rechtbank: „Ik
wil voor mijn land elk risico lopen.
Zo blijf ik er ook nu over denken."
Hij beraamde overvallen in Opheus-
den en Eist, waar zowel het gemeente
huis als het postkantoor werd geplun
derd om aan geld voor de aanschaf
van wapens te komen. Jacky vertelde
de rechtbank ook, dat men oorspron
kelijk van plan was geweest weer
„iets" te doen bij de woning van de
Indonesische ambassadeur in Wasse
naar. Maar kort daarop concentreerde
men zich op de gijzelingsactie in
Soestdijk. Die gijzeling kon volgens
Jacky met een goed uitgerust legertje
van 150 man onder zijn bevel uitge
voerd worden. Als datum voor de'
actie werd 4 maart gekozen. Dat was
tevens de datum waarop Jacky zijn
verjaardag vierde. „We kozen die da
tum opdat we ons niet konden vergis
sen", zei hij. De actie liep volgens hem
mis, omdat hij over te weinig en on
voldoende bewapende mannen be
schikte, waarvan bovendien nog een
deel op weg naar Soestdijk door de
politie tijdens een verkeerscontrole
werd aangehouden.
Twee weken na die vierde maart
pleegde Jacky zelf nog een overval op
een hulppostkantoor in Cuijk, waar
3700 gulden werd buit gemaakt. Een
deel van dit geld d zou gebruikt wor
den voor nieuwe acties, deelde Jacky
gisteren mee.
De rechtbankpresident vroeg hem wat
er zou gebeuren indien de gijzeling
van de koningin wel geslaagd was en
de Nederlandse autoriteiten niet aan
de Molukse eisen hadden toegegeven.
Die eisen waren: erkenning van de
Zuidmolukse republiek; geen strafver
volging van allen die aan de gijzeling
hadden deelgenomen; bevrijding van
alle Zuid-Molukkers uit de gevange
nissen. Volgens Jacky waren bij een
eventuele weigering inderdaad slach
toffers gevallen. De president: „Hoe
kon u dat in hemelsnaam rechtvaardi
gen?". Jacky: „De Haagse econoom
droeg daarvoor de politieke verant
woording"...
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG - In een rapport
dat het Nederlands Instituut
voor Vredesvraagstukken
(NIW) op haar verzoek heeft
uitgebracht aan de Generale
Synode van de Nederlandse
Hervormde Kerk, wordt gepleit
voor meer ruimte en aandacht
voor de behandeling van het
humanitaire oorlogsrecht, het
vermijden van onnodig leed bij
gewapende conflicten. In het
onderwijs zou daartoe ruimte
.moeten worden geschapen.
„Oorlog en menselijkheid zijn
nu eenmaal moeilijk met elkaar
te rijmen. Toch lijkt uitbanning
van de oorlog, als burgeroorlog
of als internationaal conflict,
niet op handen. Om te voorko
men dat oorlogsvoering al te
gemakkelijk in volstrekt bar
baarse toestanden ontaardt, is
COLOMBO (SRI LANKA) (AP)
In Colombo is gisteren een
begin gemaakt met het onder
zoek naar de ramp met het
chartervliegtuig van Martinair,
waarbij in december van het
vorig jaar 191 mensen, waaron
der zeven Nederlandse beman
ningsleden, om het leven kwa-
Volgens een woordvoerder van
de regering van Sri Lanka heeft
men alle gegevens verzameld en
dat het onderzoek zich van nu
af zal toespitsen op de analyse
ring van alle informatie. Bij het
onderzoek zijn ook Nederlandse
vertegenwoordigers aanwezig.
De DC-8 van Martinair was met
182 Indonesische pelgrims op
weg van Soerabaja naar Jedda
in Saoedi-Arabië, toen het toe
stel in het bergland van Sri
-Lanka neerstortte.
Pleidooi voor
Haile Selassie
LONDEN (Rtr) In een brief
aan de Times van vanmorgen
heeft kroonprins Asfa Wossen
van Ethiopië een beroep gedaan
op Afrikaanse regeringen een
betere behandeling te verkrij
gen voor zijn vader, de 83-jarige
ex-keizer Haile Selassië, die her
stelt van een recente prostaato
peratie.
De prins schrijft dat hij bij her
haling heeft geprobeerd infor
matie over het welzijn van zijn
vader te verkrijgen, maar dab
het hem niet is gelukt.
De afgezette keizer wordt sinds
de omverwerping van zijn be
wind in september van het vorig
jaar, door de militaire junta ge
vangen gehouden.
1153
het nodig paal en perk te stellen
aan het wapengeweld en de ge
bruikte oorlogsmethoden. De
VN hebben in 1961 al de on
rechtmatigheid van het gebruik
van kernwapens vastgesteld,
hetgeen voor Nederlandse mili
tairen in NAVO-verband tot si
tuaties van gewetensnood kan
leiden. Ook wapens die onnodig
leed veroorzaken en die door
hun aard met grote waarschijn
lijkheid ook burgers en burger
doelen treffen, zouden uit het
wapenarsenaal moeten verdwij
nen, zoals hoge snelheids- en
fragmentatiemunitie, wapens
met tijdontsteking, brandbom
men, vlammenwerpers en na
palm. Napalm komt nog steeds
voorin de bewapening van de
Koninklijke Luchtmacht. Het
lijkt zinvol om bij de verant
woording van dergelijk aan
schafbeleid .ook humanitaire
overwegingen te betrekken".
„De behandeling van krijgsge
vangenen, verhoortechnieken
(met eventueel bedreiging en
marteling), ook de training om
martelingen te weerstaan, die
nen duidelijker getoetst te wor
den aan het humanitaire oor
logsrecht".
Het rapport stelt de vraag in
hoeverre het humanitaire oor
logsrecht in het bewustzijn van
de militair leeft. Er wordt ge
pleit voor een onderzoek in die
richting. 1$ de militaire instruc
tie in de huidige vorm onvol
doende om gevoeligheid voor
menselijke waarden bij te bren
gen, dan zouden praktische oe
feningen zoals de behandeling
van gewonden en krijgsgevan
genen kunnen worden ingelast.
Het onderricht moet in handen
blijven van de commandant,
niet van de geestelijke verzor
gers of raadslieden, omdat het
gevaar bestaat dat het oorlogs
recht gemakkelijk wordt geiso-
leerd van de wapentraining.
Het rapport komt voorts tot de
aanbeveling te onderzoeken in
hoeverre de taakomschrijving
van de militair-justitiële orga
nen in tijd van oorlog voldoende
nadruk leggen op de opsporing
en vervolging van schendingen
van het oorlogsrecht.
Dat verpleegsters tegenwoordig makkelijker gekleed gaan dan hun collega's uit de
tijd van Florence Nightingale was bekend. Hoe groot dat verschil is kon men zien
op een tentoonstelling van ziekenhuis-accessoires in Düsseldorf.
UTRECHT Mannelijke buitenlandse werknemers in Nederland
tussen 20 en 39 jaar hebben, voorzichtig geschat, 16 tot 18 keer*
zovaak tuberculose als de vergelijkbare groep Nederlandse man
nen. Het aantal buitenlandse werknemers vormt echter nauwelijks
een verhoogd risico voor de bevolking.
Dit becijfert dr. J. Meijer, directeur van de vereniging tot bestrij-'
ding van tuberculose in het tijdschrift van de vereniging "Tegen
de tuberculose".
Bij tweederde van de in ons land verblijvende buitenlanders
(ongeveer 100.000 rijksgenoten en 100.000 inwoners van landen voor
wie voor het verkrijgen van een verblijfsvergunning geen tbc-on-'
derzoek verplicht is) kan echter geen onderzoek op tuberculose
worden gedaan, tenzij men zich vrijwillig tot een arts wendt. Maar
voor de anderen wordt vaak binnen twee maanden al vastgesteld
of men al dan niet aan turberculose lijdt. Tot nu toe ziet dr. Meijer
geen reden om tbc onder de gastarbeiders als een zeer ernstig
probleem voor de Nederlandse bevolking te beschouwen "mits men
over een actief bestrijdings en bewakingssysteem beschikt".
(Van onze correspondent Jan drum-
PARIJS Een agent van de Franse
geheime dienst is in de nacht van
maandag op dinsdag door collega's
zeven uur lang "belegerd", terwijl hij
allerlei geheimen van de dienst uit
schreeuwde.
De geheimagent begon zich maandag
avond in zijn flat in Parijs opeens
vreemd te gedragen. Vanuit het raam
eiste hij luidkeels de komst van de
minister van binnenlandse zaken, aan
wie hij iets te vertellen had. Toen deze
eis niet serieus werd genomen, begon
hij beschuldigingen uit te roepen aan
het adres van collega's, hij noemde
een groot aantal namen en beweerde
op verschillende ambassades
door de geheime dienst microfoons
waren verborgen. Ook vuurde hij en
kele keren schoten af op zijn collega's
en op politieagenten. Uiteindelijk gaf
hij zich na zeven uur over, waarna hij
naar een psychiatrische inrichting is
overgebracht.
De autoriteiten verklaarden later dat
n vlaag van verstandsverbij
stering had. Maar het is in Parijs niet
duidelijk waardoor deze zo opeens
veroorzaakt was. Wel vreemd werd
het geacht dat de instorting blijkbaar
niet onverwacht kwam. Al48 uur
zouden twee wagens van de veilig
heidsdienst voor zijn woning hebben
gepost.
DEN HAAG (ANP) - De voorzitter van de Nederlandse Unie Van
Schadeverzekeraars, Jhr. Mr. P.H.G. Nahuys, heeft in de gisteren
te Den Haag gehouden jaarvergadering van de unie de nadruk
gelegd op de grote zorgen die de schadeverzekeraars hebben met
de toeneming van de criminaliteit.
Vooral de inbraak- en transportverzekeraars waren hierbij nauw
betrokken. Ondanks de politie-inspanning neemt het aantal inbra
ken en autodiefstallen schrikbarend toe. „Het ogenblik dat bepaal
de objecten slechts tegen zeer hoge premies en op beperkte
condities verzekerbaar zullen blijken te zijn, is angstwekkend,
dichtbij gekomen", aldus de heer Nahuys.
Voor het beroepsgoederenvervoer geldt er nu al een eigen risico
bij diefstal of verduistering van hele ladingen. Dat eigen risico
wordt door de verzekeringsmaatschappijen gehalveerd wanneer is
gebleken dat de vrachtwagen van een deugdelijk beveiligingssys
teem was voorzien.
In Ede is men tij
dens graafwerk
zaamheden op de
plaats waar het
nieuwe stadhuis
moet komen gestuit
op een oude Duitse
mitrailleurpost uit
de Tweede Werel
doorlog. Tot de
„buit" behoorden
o.a. een zijspan,
een luchtdoelge
schut en munitie-
kisten.
ADVERTENTIE]
Doen. Als je mavo-of havo-examen hebt gedaan.
Doen. Want straks met je diploma is een carrière bij
de politie ook één van jouw mogelijkheden
Van dinsdag 10 tot en met vrijdag 13 juni ben je
welkom op elk gemeentepolitiebureau.Van 9 tot 5
uur. En donderdagavond bovendien van half 7
I tot 9 uur. Vraag wat je maar weten
wilt. Over het beroep en de
opleiding. Over't salaris.
Over specialisatiemogelijkheden.
En maak je na-de-vakantie-plan.
gemeentepolitie Boek bij de Gemeentepolitie!
Geringere
kans op
vakantie-
baan
UTRECHT (ANP) Vol
gens het ministerie van so
ciale zaken moet rekening
worden gehouden op een
vermindering van de vraag
naar vakantiewerkers in
verband met de huidige
conjunctuur.
Het ministerie wijst er op
dat de vakantiewerkers
aanspraak kunnen maken
op het voor hun leeftijd
geldende minimumloon,
wanneer de werkzaamhe
den tot de normale be
drijfsvoering behoren: het
werk dat van vaste werkne
mers, die op vakantie zijn,
wordt overgenomen of het
werk dat bijv. door het sei
zoen extra mankracht
vergt
Verder gelden voor vakan
tiewerkers de werk- en
rusttijden die in de arbeids
wet zijn omschreven en ook
gelden voor hen de bepalin- m
gen van de veiligheidswet
Er is, speciaal voor de va
kantiewerkers, een veilig
heidsinstructiekaart samen
gesteld die is te verkrijgen
bij het Veiligheidsinstituut
in Amsterdam.
Eerste paal
uitbreiding
Jaarbeurs
(van een onzer verslaggevers)
UTRECHT - als een volleerde
heibaas heeft Utrechts burge
meester H.J.L. Vonhoff, giste
ren de eerste paal voor de uit-*
brciding van de Jaarbeurs ge
slagen.
Die uitbreiding omvat twee
nieuwe expositiehallen die een
gezamenlijke vloeroppervlakte
van 20.000 m2 krijgen. Volgend
jaar augustus reeds zal de bouw
voltooid zijn, zodat de jaarbeurs
op het moment van haar 60-ja-
rig bestaan in totaal over
175.000 m2 overdekte vloerop
pervlakte zal kunnen beschik
ken om aan de vraag naar expo
sitie- vergader- en restauran
truimte tegemoet te kunnen ko
men.
Lauwersmeer
een vijf de
gegroeid
LEEUWARDEN (ANP) Het
Lauwersmeer, dat in 1969 van
de Waddenzee werd afgesloten,
is in dc afgelopen vijf jaar on
geveer eenvijfde groter gewor
den. Dit heeft Rijkswaterstaat
gisteren meegedeeld.
Oorzaak is een steeds voort
schrijdende oeverafslag. Tegen
maatregelen hebben tot nu toe
weinig resultaat gehad. Deze
week wil men gaan beginnen
met een grootscheeps tegen-of
fensief om de schrikbarende
aanval van het water een halt
toe te roepen. Op plaatsen waar
de afkalving zich het sterkst
voordoet zullen bij elkaar zo'n
70 tot 80.000 palen met een leng
te van drie meter de grond wor
den ingedreven.
Borden
ANWB op
rijkswegen in
goede conditie
DEN HAAG Alle wegover-
spanningen met ANWB-rich-
tingborden over onze rijkswe
gen zijn gecontroleerd en zono
dig opnieuw opgetrokken. Zij
verkeren nu alle in een goede
staat.
Een ongeval zoals in januari bij
het verkeersplein Oudenrijn
hoeft dan ook niet meer te wor
den gevreesd. Bij dit ongeluk
werd een aantal auto's verplet
terd en kwam een automobilist
om het leven.
Dit heeft gisteren een woord
voerder van het ministerie van
verkeer en waterstaat meege
deeld. Van de toentertijd negen
tijdelijke overspanningen zijn er
zes nu niet meer nodig en dus
verwijderd. De andere drie zijn
opnieuw opgetrokken. Ook de
permanente overspanningen
zijn onderzocht.
Levenslang
geëist tegen
Ludwig Halm
HAMBURG - Na een behande
ling van negen maanden voor
een rechtbank in Hamburg
heeft de officier van justitie gis
teren een levenslange gevange
nisstraf geëist tegen de voorma
lige chef van de Gestapo in
Warschau, de 67-jarige Ludwig
Hahn. Deze wordt ervan be
schuldigd dood ven 300.000 jo-.
den van het beruchte ghetto van
Warschau op zijn geweten te
hebben.
