Stervende
zwaan aan
oever van
IJsselmeer
komt weer
tot leven
„Oud-Valkenveen"
moef verdwijnen
van Gooise matras
TOT ONGENOEGEN
VAN NAARDENS
GEMEENTERAAD
"NAARDEN Sinds mensenheuge
nis is de speeltuin Oud-Valken
veen voor Nederlandse scholen
met of zonder bijbel een verplicht
nummer geweest tijdens het jaar
lijkse schoolreisje. Buschauffeurs
wisten blindelings de weg te vin
den naar deze uitspanning aan de
boorden van het IJsselmeer en
miljoenen leerplichtige vaderlan
ders werden dan ook in de loop
der jaren door hen iq de nabijheid
van wrakke schommels en ver
molmde wippen gedropt. Op voch
tige lentedagen kon men tussen de
eiken en dennen de radeloze onder
wijzers zien rondlopen, die op, hun
ijzersterke padvindersfluiten blie
zen teneinde het aan hen toever
trouwde kroost uit de spartelvij
ver en de poffertjeskraam in de
richting van de bus te drijven.
Soms werden halve brugklassen
vermist, die dan pas tegen de sche
mering in een doodlopende slurf
van de doolhof verkleumd en ver
hongerd werden teruggevonden.
Tegen die tijd waren de leerkrach
ten al aan hun vierde cholerische
aanval toe, wat de doorstroming
in onderwijskringen ten goede
kwam. Een dagje „Oud-Valken
veen" betekende voor de jeugd im
mers „dolle pret" en voor het on
derwijzend personeel „klassieke
kommer en kwel".
Vele generaties werden in de loop
van lange jaren getracteerd op dit
„uitje" waarbij men zich op de
Gooise matras van mollig mos met
overgave toelegde op de chaotische
recreatie. Slechts weinige Neder
landers wisten door voorgewende
oorontstekingen of een plotselinge
kou op de borst het jaarlijkse be
zoek aan deze speeltuin te ontlo
pen, maar de meesten wilden het
niet eens missen en krijgen nu nog
vochtige ogen, als men in hun na
bijheid de naam „Oud-Valken
veen" laat vallen. Dan komen van
zelf de heerlijke visioenen van lau
we grenadine met een rietje en
pootje baden in het brakke water
van de Zuiderzee, dat op anderhal
ve kilometer uit de kust nog amper
tot hun knieën reikte. En weer
horen ze die krakende stem uit de
luidsprekers, die tussen de twijgen
doorgalmde: „Wil de vierde klas
van de Gerardus Majella-school on
middellijk naar de bus komen."Dit
is de laatste waarschuwing."
Gooise sjiek
De laatste jaren ging het echter
duidelijk bergafwaarts met deze
uitspanning die reeds in 1840 als
pleisterplaats voor de Gooise sjiek
zijn poorten opende. In 1970 wer
den op de parkeerplaats weliswaar
nog 3500 bussen geteld, maar de
glorietijd van „Oud-Valkenveen" -
met een jaarlijks bezoek van een
half miljoen dreumesen - leek toch
voorbij. Dit tot grote opluchting
van de omwonenden, die aan
weerskanten van de nauwe toe
gangsweg naar zee hun stulpjes
van vele tonnen tussen de vliegden
nen hadden laten bouwen.
Als zij op zomerdagen met een
glaasje Campari aan de rand van
hun zwembad verwijlden werd hun
landelijk rust telkens verbroken
door de mededeling, dat de vierde
klas van de Gerardus Majella-
school zich nu als de donder bij de
bus diende te verzamelen. De toen
malige eigenaar, de heer Kaptein
moest op piekdagen dan ook extra
personeel aannemen, dat de telefo
nische klachten wegens burenge
rucht behandelde. Met name in het
Theosofisch Centrum, dat aan de
tuin grenst, raakte men tijdens
Onder de bomen werd een verrukkelijk brok nostalgie neerge
worpen, met o.a. een kindercarrousel uit 1921.
goddelijke overdenkingen telkens
de draad kwijt, omdat wederom
een radeloze onderwijzeres via de
luispreker riep, dat de kleine Jan
tje Bemelmans onverwijld uit de
doolhof moest komen op straffe
van vier woensdagmiddagen op
school nablijven. De kleine rakker
maakte er nu toch wel duidelijk
een potje van.
Met algemene instemming werd
door de omwonenden het bericht
ontvangen, dat de familie Kaptein
hun broodwinning in speeltuinver-
band niet meer zo zag zitten en
hardop overwoog de tuin te liqui
deren. Daarmee zou er een einde
komen aan een bewind van vijftig
jaren, dat gekenmerkt werd door
een opmerkelijke krenterigheid. De
Kapteins hadden bij hun exploita
tie nooit zozeer de kinderziel cen
traal gesteld en hielden de investe
ringen in nieuw materiaal dan ook
op de lauwe pit. Wel liet de oude
heer Kaptein een zwemvijver gra
ven, die exact de afmetingen had
van een vierhonderd meter ijsbaan.
Hij stond bekend als een verwoede
Elfstedentocht-rijder en had op die
manier in de wintermaanden een
trainingsbaan naast zijn huisdeur
bij de hand.
Favoriet uitje
Twee jaar geleden wees een opinie
peiling onder de jeugd nog uit, dat
„Oud-Valkenveen" met het Pony
park Slagharen tot de favoriete
uitjes voor scholen behoorde. Dit
bericht verontrustte echter nie
mand, want men bleef aannemen,
dat de speeltuin een stervende
zwaan aan de oever van het IJssel
meer was. Men nam ook aan, dat
het ledigen van het laatste glas
grenadine nu nog slechts een
kwestie van maanden was. Op dat
moment dook echter Evert-Jan
Vastenburg tussen de schommels
en wippen op. Deze blonde, vijftig
jarige ex-RAF-piloot, eigenaar van
twee antieke Fokker S-ll gevechts
vliegtuigen had zich tot dan toe
onledig gehouden met het verstrek
ken van financiële adviezen. Een
bezigheid, die zijn eigen welvaart
in korte tijd op verkwikkende wijze
had opgekrikt. In 1973 achtte hij
de tijd gekomen om zichzelf te
adviseren en daaruit vloeide de
koop van „Oud-Valkenveen" voort.
„En ja," bekent hij gretig, „als je
eenmaal gaat zitten piekeren, wat
je met zo'n beroemde speeltuin
gaat doen, kom je automatisch op
grappige ideeën, die je financiële
feestvreugde wellicht nog wat kun
nen verhogen. Ik kocht „Oud-Val
kenveen" eind 1973 met het beding,
dat de overdracht op 1 januari van
dit jaar zou plaatsvinden. In de
tussentijd kreeg ik het plan om een
draaiend kermismuseum te begin
nen. Allemaal stokoude attracties,
een piepende carrousel, een aam
borstig orgeltje, een ouderwets
spookhuis, ik zag het opeens hele
maal zitten. Helaas wist ik de weg
niet om aan die spullen te komen,
want ook op kennisgebied ben ik
een aangrijpende leek. Op een dag
belde ene meneer Stuy op en die
probeerde mijn eigen idee aan me
te verkopen. „Waarom begint u
geen draaiend kermismuseum",
stelde hij voor, „dat is toch aller
aardigst voor de jeugd". Hij zat zelf
al jaren in het kennisvak en samen
hebben we toen de zaak snel van
de grond getild.
Hartmassage
Een feit is, dat het hoogbejaarde
„Oud-Valkenveen" inderdaad een
geduchte hartmassage heeft onder
gaan. Onder de bomen werd een
verrukkelijk brok nostalgie neerge
worpen in de yorm van een kinder
carrousel uit 1921, een 82 jaar oud
mini-rad, een fietsmolen uit 1875 en
een spookhuis, dat al sinds 1882 het
hooggeëerde publiek de stuipen op
het lijf jaagt. Ook is er een scooter-
baan uit de dertiger jaren, die aan
één van zijn palen verrijkt is met
Miss Trilby, een volautomatische
waarzegster, die tegen betaling van
een kwartje heden, verleden en toe
komst uit de doeken doet. Het ge-
Kinderdroom
heel wordt gecompleteerd door een
poffertjeskraam en een suikerspin.
Met die aanwinst heeft Vastenburg
prompt de ambtelijke toorn op zijn
hals gehaald. De gemeenteraad van
de vestingstad Naarden, waaronder
het gebied van de speeltuin ressor
teert, heeft razendsnel een voorbe-
reidingsbesluit aangenomen, dat de
aanleg van kabels zowel boven- als
ondergronds in „Oud-Valkenveen"
verbiedt. Ook eist men, dat Vasten
burg een bouwvergunning voor
zijn museum aanvraagt en ont
werptekeningen van de diverse at
tracties ten stadhuize deponeert.
Inmiddels is op het terrein een
plaatselijke Bromsnor verschenen,
die procesverbaal heeft ongemaakt
wegens het ongeoorloofd bouwen
van een kermismuseum. Daarop
heeft Vastenburg zich schielijk de
rol toegemeten van vagebond Swie-
bertje, die voor zijn vrijheid des
noods tot aan de Kroon wil door-
knokken. „Een bouwvergunning
voor kermisattracties is natuurlijk
apekool", concludeert hij, „want
als die inderdaad nodig was zoy er
nergens in Nederland meer een
kermis te bekennen zijn. Een
maand geleden, toen er nog geen
moeilijkheden waren, hebben wij
al een brief aan de gemeente ge
schreven met het verzoek om onze
plannen te. mogen toelichten. Daar
op is geen antwoord gekomen. Ik
heb ook een gesprek gehad met
wethouder Kralt, die het voorberei-
dingsbesluit door de raad heeft ge
jaagd. Een alleraardigste man met
een eerlijke oogopslag. Ik kan me
dan ook voorstellen, dat het na
tuurschoon deze wethouder aan het
hart gebakken zit. Hij werkt zelf
als doktor bij de Chemische Fa
briek Naarden en weet dus alles
van luchtvervuiling. Alleen daarom
is hij de aangewezen man om te
begrijpen, dat een kermismuseum
het milieu niet aantast en minder
geluidshinder veroorzaakt dan de
luidsprekers vroeger. Sinds we met
dat kermismuseum begonnen zijn
hebben we dan ook nog niet één
klacht gehad. Daar zorg ik zelf wel
voor, want ik heb ook de pest aan
gillende sirenes. Bij ons hoor je
alleen een lief orgeltje en zachte
muziekjes, die niet eens het toe
gangshek bereiken. Ik krijg dan
ook de indruk, dat de gemeente
Naarden momenteel bezig is aan
het nummer „Vastenburg pesten".
Ze kunnen er op rekenen, dat Vas
tenburg bereid is terug te pesten".
Hovercraft
Hij heeft inmiddels de daad bij het
woord gevoegd en in Engeland een
mini-Hovercraft besteld, waarmee
hij op Pinksteren begint met een
pendeldienstje tussen zijn eigen
strandje en Almere. Per rit kunnen
vier passagiers de sensatie beleven
om met 80 kilometer per uur over
het IJsselmeer te stuiven. „Een
fraaie giller", meent Vastenburg,
want de Hovercraft komt in de hele
Nederlandse wetgeving niet voor.
Het is geen vaartuig en geen voer
tuig en daar kan Bromsnor me dus
niet op pakken. En als ze me toch
pakken haal ik gegarandeerd weer
het NOS-journaal."
Toen de gemeente Naarden zijn
kermismuseum begon te boycotten-
heeft hij ook al drie minuten zend
tijd op beide televisienetten gehad.
Ook is de boomdeskundige Frank
Bunnink aangetrokken, die het der
tien hectaren grote park land
schappelijk gaat opkrikken.
„Dit moet weer één van de fijnste
recreatieparken van Nederland
worden", voorspelt Vastenburg
strijdlustig, „maar dan moeten ze
niet op een vervelende manier gaan
dwarsliggen. Ik ga trouwens eens
uitzoeken, uit welke hoek de wind
waait, die Oud-Valken veen het
Gooi uit wil blazen. In de Naarden-
se raad zitten zeven WD-ers en
twee leden van de Middenstands
partij. Nu stem ik ook op de WD,
maar ik heb toch nooit geëist, dat
de vierbaansweg pal voor mijn
huis wordt afgebroken. Als de he
ren zo nodig onze speeltuin willen
afbreken zullen ze toch eerst als
nette mensen aan de tafel moeten
gaan zitten. Ik geef hier werk aan
zeventig mensen en zorg voor een
stuk recreatie, waar miljoenen Ne
derlanders wat aan hebben. Laten
ze maar komen praten over de
schadevergoeding. Ik ben echt niet
ongenegen om met ambtenaren
over miljoenen van gedachten te
wisselen."
LEO THURING
Evert-Jan Vastenburg: „Ik ben bereid om terug te pesten."
„Ik zat met „Oud-Valkenveen" vlak
vóór de show van Mies Bouwman
en het resultaat was een run op ons
park. De volgende dag hadden we
gelijk 15000 bezoekers. De politie
moest in allerijl' 'een-richtingsver-
keer instellen, want er was geen
doorkomen meer aan. Ja, dat krijg
je, als je aan de oude rechten van
de beroemdste speeltuin van Ne
derland begint te knabbelen. Ik
heb via een plaatselijke krant een
referendum gehouden, waarin de
bewoners van Naarden zich kon
den uitspreken vóór of tegen het
behoud van „Oud-Valkenveen". Er
was één tegenstemmer. Die heb ik
ook maar een gratis ritje met de
carrousel aangeboden'
Het hoogbejaarde „Oud-Valkenveen" beschikt nu zelfs over een 82 jaar oud mini-rad.
In afwachting van het grote ge
vecht tegen de ambtelijke windmo
lens bouwt Vastenburg lustig door
aan zijn kinderdroom. Op de deel
van het oude woonhuis der Kap
teins wordt binnenkort een bistro
geopend, waar geroosterde happen
vlees tegen redelijke prijzen geser
veerd worden. Op de lijst van snel
te realiseren wensen staan voorts
een kinder-boerderij, de ver
fraaiing van de doolhof en een
bruine kroeg met stokoud buffet.
