Schaapherder
meer vak dan
vlucht voor
dagdromers
E-3 bij St. Niklaas
levensgevaarlijk
(Van onze correspondent Jan Drummen)
RAMBOUILLET De natuur had de win
ter gewoonweg overgeslagen, in het zuiden
van Frankrijk bloeiden voor Kerstmis de
mimosa en de amandelen en noordelijker
stonden eind januari de eerste vruchtbo
men in bloei. Om de vergetelheid goed te
maken, sneeuwde het de laatste twee offi
ciële winterdagen naarstig. Maar ook de
sneeuw is weer gesmolten en de vogels zijn
na twee dagen schrik weer voortgegaan
met het bouwen vaji nesten. En daar gaat
het om, de schapen zijn ook weer buiten.
Schapen zijn sedert een jaar of
zeven, echt weer belangrijk ge
worden in Frankrijk. Na de oor
log telde het land er nauwelijks
zeven miljoen: dit voorjaar zijn
er meer dan tien miljoen. En er
zijn ongeveer 160.000 schapen
houderijen. En natuurlijk min
stens evenveel schaapherders.
Sedert enige tijd zijn er (en dit
staat praktisch niet in verband
met de heersende economische
crisis) meer kandidaat-herders
dan de Franse schapenhouderij
gebruiken kan. Steeds meer jon
gelieden, zowel mannen als
vrouwen, voelen zich tot het
herdersbestaan aangetrokken.
Uiteraard niet omdat dit interes
sante financiële mogelijkheden
biedt (het tegendeel is veeleer
het geval), maar als gevolg van
een soort terugkeer tot de filoso
fie van Rousseau, een terugkeer
naar de natuur, naar het een
voudige, zuivere bestaan, ver
van de vervuilde steden en in
dustriegebieden en de onzinnig
heid van het "moderne leven".
Terwijl er aanvankelijk heel
wat waren die meenden dat zij
een "romantisch en pastoraal"
bestaan konden leiden, zijn de
meesten er zich nu van bewust
dat ook herder zijn een vak is,
een vak dat geleerd en beheerst
moet worden. De meest hard
nekkige dromers zijn intussen
gedesillusioneerd naar hun flats
en kantoren teruggekeerd. De
anderen hebben zich ingeschre
ven in de Ecole nationale de
Bergérie, de nationale herders-
school in Rambouillet, waar elk
jaar tachtig nieuwe herders ge
diplomeerd worden.
De school werd door Lodewijk
XVI in 1786 gesticht, nadat hij
op aanraden van van zijn minis
ter van financiën zijn neef, de
koning van Spanje, zover gekre
gen had dat deze een kudde van
de befaamde Spaanse Merino-
schapen wilde afstaan. Al toen
waren er exportverboden. Dè
Spanjaarden, die beroemd wa
ren om hun hoge kwaliteit meri-
no-wol hadden een soort mo
nopolie, en zij voelden er weinig
voor het met de Fransen te de
len. De familieverhouding tus
sen de hoven maakte echter een
uitzondering op de exportstop
mogelijk, en Lodewijk kreeg uit
Segovia 334 ooien, 43 rammen
en zeven belhamels, die in vier
maanden door vijf Spaanse her
ders naar Frankrijk werden ge
bracht. Tijdens de reis kwamen
er> zeventien schapen om, en de
eerste winter in Frankrijk kost
te het leven aan drie dozijn
ooien en dubbel zoveel lamme
ren. De Fransen gingen daarop
methodisch te werk, stichtten
een instituut, de eerdergenoem
de school, om de meest rationele
methode te bepalen om van de
Spaanse kudde zoveel mogelijk
profijt te trekken. De herders-
school werd gesticht in een van
de lange en lage bijgebouwen
van het kasteel van Rambouil
let, op een 60 km van Parijs.
Boven de gevel staat nog steeds
de "spreuk 'Curat oves oviumque
magistros' (hier wordt gezorgd
voor de schapen en hun mees
ters).
Tegen de helft van de 19de
eeuw, had Frankrijk als gevolg
de in Rambouillet ontwik
kelde methode een schapen
stand van 33 miljoen. De import
van katoen uit de nieuwe kolo
niën deed de vraag naar zuivere
wol dalen, maar het feit dat er
Ook de romancier Jean-Pierre Chabrol hoedt schapen,
eindeloos geduld...."
...Het belangrijkste is geduld,
momenteel nog tien miljoen
schapen in Frankrijk zijn, wijst
uiteraard op een opwaartse ten
dens. Alleen worden de schapen
in Frankrijk tegenwoordig veel
minder gehouden voor him wol
dan om het zeer gewaardeerde
schapenvlees (een 'gigot d'Ag-
neau' is nog steeds het fijnste
wat een Franse huisvrouw haar
gasten kan voortzetten) en ook
voor de schapenmelk, die voor
het maken van vele van 's lands
beroemde kazen dient.
Gezien de grote invloed zijn de
toelatingsbepalingen van de
'Bergerie Nationale', zoals de
school doorgaans genoemd
wordt, aanmerkelijk verscherpt.
Prioriteit wordt gegeven aan
kandidaten die uit boerengezin
nen komen, maar zij moeten in
het bezit zijn van het landbouw-
leérling-diploma en een jaar
praktisch op een boerenbedrijf
(liefst in de veeteelt) gewerkt
hebben. Kandidaten die niet uit
boerenmili^u's komen - en deze
zijn thans in de meerderheid
- hebben het moeilijker: zij moe
ten anderhalf jaar onder toe
zicht van een commissie van de
school op boerenhoven werken
-alvorens toegelaten te kunnen
worden. Tot 1977 is de school
volgeboekt en de directeur be
studeert met het schoolbestuur
een verscherping van de toela
tingsvoorwaarden. Men streeft
nu naar twee jaren praktische
arbeid op een boerderij.
De Bergerie Nationale is een
internaat en de studenten leven
er in 'hechte verbondenheid'
met de vijfhonderd merino-
schapen van het instituut. De
studie duurt anderhalf jaar. Het
eerste halfjaar wordt groten
deels aan theorie besteed: ana
tomie, pathologie, genetica, fok
ken, scheren en zelfs aan een
soort cursus in de psychologie
van het schaap. Voorts aan
kunstmatige bevruchting en
voedingsleer. Het tweede semes
ter is aan de praktijk gewijd,
waarna de studenten voor een
laatste periode van zes maanden
naar Rambouillet terugkomen.
Tijdens dit laatste semester krij
gen zij ook onderricht in de
de schapenhoude
rij en in de wetten, die met hun
toekomstige beroep in verband
staan. Het eindexamen geeft, als
het met goed gevolg afgelegd
wordt, recht op het
BPO-diploma: Brevet profes-
sionnel ovin (het beroepsherder-
diploma).
Aan de school is ook een hogere
afdeling verbonden, waar on
derwijs gegeven wordt in de
bedrijfseconomie voor grote
schaaphouderijen en veeteeltbe
drijven in het algemeen, coöpe
ratieve bedrijven, gespeciali
seerde fokkerijen, enz. De mees
te studenten verlaten Rambouil
let echter na het behalen van
het BPO en proberen nog wat
praktijk op te doen in gezel
schap van 'grote professione
len'. De beroemdheden die in
hoge berggebieden en op het
eiland Corsica werken zijn erg
gezocht, omdat men in hun bij
zijn dingen kan leren, die de
boeken en heel Rambouillet niet
in staat zijn onder de knie te
krijgen, zoals het organiseren
van de 'transhumance', het in
het voorjaar naar hoge bergwei
den brengen van de kudde en
het terugbrengen naar lagere
gebieden in de herfst. Soms
worden daarbij honderden kilo
meters afgelegd en vaak moet
een hele kudde over een dertig-
centimeter smal, met stenen be
zaaid bergpad geleid worden,
soms langs honderden meters
diepe afgronden. En uiteraard,
zonder een dier te verliezen.
Bepaalde ervaren herders zijn
in trek om bij hem een praktijk
stage te doen, omdat zij hun
zeer eigen specialiteiten hebben:
uitgebreide weerkundige kennis,
de bedrevenheid bij stromende
regen vuur te maken, het on
middellijk herkennen van een
dier dat ziek is of ziek dreigt te
worden, de manier om de hon
den tot hun verbijsterende per-
fektie te dresseren, enz.
Steeds meer leerlingen* van de
herdersschool zijn tegenwoordig
in het bezit van hun baccalau-
laat, 't toelatingsexamen voor
de universiteit, Maar anderen
studeren tijdens hun werk (of
schoon een goede herder veel
minder tijd heeft dan de leek
aanneemt) en er is een bekend
geval van een herder in de Pro
vence die zelfstandig Duits heeft
geleerd om de grote Duitse filo
sofen te kunnen bestuderen.
Het belangrijkste (en daar wij
zen alle ervaren herders op) is
dat men van dieren houdt en
eerbiedigt. Dat men
een grote liefde koestert voor de
natuur en alles wat daarmee
samenhangt. En dat men geduld
heeft, eindeloos geduld. 'Al het
andere, de techniek, de anato-
de kaasmakerij, het sche
ren en het voorkomen dat de
dieren kouvatten, kan men in
Rambouillet leren', zegt Yves
Camare, die in de bergen boven
Saint-Jeannet in de Provence
140 schapen hoedt en die drie
jaren medicijnen studeerde, al
vorens naar de herdersschool te
gaan. 'Het essentiële maakt men
zich onder de blote hemel tus
sen de beesten eigen. Ik zöu het
voor geen schatten ter wereld
meer willen missen. Weet u wat
het boeiendste is? De heldere
nachten hier in de bergen met
de sterren, die hier door de
zuivere lucht groter schijnèn
dan elders. Het heeft me al en
kele jaren tot studie van de
astronomie gebracht. Kijk ik
'heb een mobiele sterrenkaart,
waar ik me elke nacht enkele
uren mee bezighoud. Ik zeg u:
voor geen schatten ter wereld
krijgen ze me meer naar een
stad. Maar u moet niet vergeten
dat het vaak ook hard werk is".
Er zijn er meer die zijn mening
delen: Rambouillet heeft een
wachtlijst tot 1977.
(van onze correspondent Jan Schils)
BRUSSEL De E-3 in België, die eind
vorig jaar door tientallen dodelijke onge
vallen ernstig in opspraak kwam, blijft
met pech achtervolgd. Niet alleen wordt
deze weg binnenkort verbreed met een
extra rijstrook, gebleken is verder dat het
wegdek tussen Heusden en St. Niklaas
dermate is afgesleten en zo levensgevaar
lijk is geworden vooral bij regenweer
dat de asfaltlaag over een lengte van
29 km ofwel een oppervlakte van 200.000
m2 moet worden afgekrabd en worden
vervangen door een nieuwe laag.
Voor deze vernieling van het wegdek
wordt het internationale transportverkeer
verantwoordelijk gesteld, waarvan Neder
landse vrachtwagens het merendeel vor
men. De kosten van het afkrabben van de
asfaltlaag van vijf centimeter en het aan
brengen van een met kiezelsteen versterkte
nieuwe laag worden geraamd op 200 mil
joen Belgische frank. Dit procédé is overi
gens niet zonder gevaren, want in het
verleden werden in België dergelijke werk
zaamheden niet nauwkeurig genoeg uitge
voerd, met als gevolg losse kiezelstenen die
honderden autoruiten lieten sneuvelen.
Op 27 juni, tegen het begin van de vakan
tie, moet het afkrabben zijn v''-oJd en in
september wordt dan een nieuwe laag
aangebracht Vorig jaar werd het wegdek
tussen St. Niklaas en Antwerpen.- al op
dezelfde manier vernieuwd en eveneens
verbreed. De wegenbouwers zeggen dat het
nog nooit is voorgekomen dat zij reeds na
vier jaar opnieuw in aktie moesten komen
om op dergelijke schaal een weg te ver
nieuwen.
Het euvel in het wegdek tussen Heusden
en St. Niklaas bestaat hierin dat door
vervormingen en vermoeidheid van de as
faltlaag golvingen zijn ontstaan^in de wiel
sporen. Bij regenweer worden deze wiel
sporen met water gevuld met als gevolg:
slecht of geen kontakt tussen band en
wegdek. Dit heeft onvermijdelijk slippartij
en tot gevolg. De wegenbouwers van de
E-3 sluiten verder de mogelijkheid niet uit
dat het zware wegverkeer (13 ton as-belas
ting is toegestaan, maar wordt tot 16 17
ton overschreden) ook de 17 cm dikke
onderlaag heeft vervormd. Is dat het geval
dan kunnen de werken aan de E-3 nog
gedurende onbepaalde tijd voortduren.
Een van de ongelukken die de E-3 bij Sint Niklaas berucht hebben gemaakt: een kettingbotsing in de regen,
in iuni van het vorige jaar, waarbij vijf mensen om het leven kwamen.
