SPINOLA'S POGING MISLUKT
Diocesane Pastorale Raad
gaat bouwen aan de basis
Duizenden jongeren
met
Pasen naar Taizé
KORTE METTEN
97 WOENSDAG 12 MAART 1975 EEIDSE COURANT
Onze speciale verslaggewr Anton
Theunissen is dezer dagen terugge
keerd ujt Portugal, waar hij een
inzicht heeft proberen te krijgen in
de noodgedwongen snelle, maar
moeizame weg naar de democratie
na veertig jaar dictatuur en terreur.
Vanuit deze actuele er\'aring geeft
hij hiernaast zijn indrukken over de
mislukte staatsgreep van gisteren.
Op de laatste dag van mijn verblijf in
Portugal, nog geen week geleden, belde
een hoge ambtenaar van het ministerie
van economische zaken me op met het
verzoek zijn naam niet te gebruiken in een
Interview, dat ik enkele dagen tevoren
met hem had. "De situatie is rijp voor een
staatsgreep. Stakingen; bedrijfsbezettin
gen, onrust aan universiteiten, inflatie. De
voorwaarden zijn er. "And I have got
kids, you know" - en ik heb kinderen, weet
De jonge aspirant-luitenant, Teixeira,
woordvoerder van de beweging van de
strijdkrachten (MFA), keek me in het Pala-
cio do Couvo do Mora, de zetel van de
vijfde divisie, ongeloofwaardig aan, toen ik
hem de mogelijkheid van een staatsgreep
suggereerde. "Een coup? Niet zolang wij
er zijn". Geïrriteerd voegde hij er na een
vraag in tiie richting aan toe: "Natuurlijk
zijn er in onze beweging verschillen van
opvatting en inzicht, maar we zijn demo-
kratisch en de meerderheid beslist".
Als je wat meer inzicht trachtte te verkrij
gen in wat de minderheid in de strijd
krachten dacht, kreeg je te horen dat de
besprekingen uiterst geheim zijn, hetgeen
stilzwijgend wees op de verdeeldheid bin
nen de MFA, die men angstvallig trachtte
te camoufleren.
Die verdeeldheid is niet van vandaag of
gisteren. Zij is er eigenlijk geweest sinds
het moment van de staatsgreep op 25 april
1974 en zij kwamen naar buiten tijdens de'
crises die de nog wankele demokratie in
Portugal begeleidden.
In juni vorig jaar probeerde de voorlopige
president Spinola een institutionele
machtsgreep. De poging van zijn eerste
minister Palma Carlos om via wetswijzi
gingen een presidentieel regiem te vestigen
mislukte, dank zij de radicale militairen in
de MFA en de weigering van de commu
nisten (PCP) en socialisten (PSP).
Op 28 september 1974 moest Spinola op
stappen. Zijn poging om met behulp van
de maiora silenciosa, de zwijgende meer
derheid een soort gaullistische droom te
verwezenlijken, zoals neergeschreven in
zijn boek "Portugal en de toekomst", ging
de mist in. MFA en links (arbeiders) voor
kwamen de demonstraties van Spinola's
aanhangers sindsdien doet de term spi-
nolisten opgeld en de helft van de
revolutie trad af.
De derde crjsis, de ernstigste, die nog
steeds doorwerkt en de breuk tussen com
munisten en socialisten wellicht onherstel
baar heeft gemaakt, kwam voort uit de
discussies rond de befaamde vakbondswet.
Socialisten en volksdemokraten (PPD), met
de communisten partners in de voorlopige
regering, probeerden met alle macht de
door de communisten nagestreefde een
heidsvakcentrale tegen te houden. Maan
den en maanden werd binnenskamers
strijd geleverd over de vraag of er één
vakbond moest komen, of dat er vrijheid
van vakvereniging zou bestaan in de door
de MFA voorstane pluralistische demokra
tie.
De MFA nam op 13 januari een beslissing
ten gunste van de eenheidsvakcentrale, al
werden de ergste communistische tanden
eruit getrokken (binnen een jaar wordt de
wet herzien, zo is beloofd). Socialisten en
PPD-aanhangers riepen echter: zie je wel,
zo gaan communisten te werk als zij de
macht niet via de stembus kunnen krijgen.
Met hun vriendjes in de MFA proberen zij
de belangrijke sectoren van de maatschap
pij te controleren om straks buiten de
regering toch de werkelijke macht te kun
nen uitoefenen.
Dat odium zijn de communisten niet meer
kwijtgeraakt en er begon een anti-commu
nistische hetze, die tot op de dag van
vandaag voortduurt In die dagen viel ook
voor het eerst het woord burgeroorlog. De
verdeeldheid binnen de MFA kwam bij de
stemming over de vakbondskwestie op
nieuw aan het licht in het belangrijkste
comité was de uitslag 98. Nog scherper
bleek zij over de rol die de MFA zou
moeten vervullen na de verkiezingen van
12 april en na de parlementsverkiezingen,
gepland in de herfst. Ofschoon er over
deze kwestie weinig naar buiten komt, is
wel duidelijk, dat de groep, onder leiding
van de spinolisten zo snel mogelijk terug
naar de kazernes wil en de macht aan de
politieke partijen wil laten. De andere
groep, nog in de meerderheid, wil een
radicalere rol van het leger in de politiek.
Zij wil niet alleen de waakhond van de
demokratie blijven zoals de spinolisten
ook wel willen maar vooral een stempel
blijven drukken op de toekomstige politiek
van Portugal. Die moet op zijn minst in
houden:
uitvoering van het economische nood
plan. waarvan de staatscontrole op indus
triële sleutelsectoren en inkrimping van
het grootgrondbezit de voornaamste ken
merken zijn;
benoemingsrecht op economische zaken
en defensie en;
invloed op de voordrachtslijst voor de
presidentsverkiezingen, teneinde Spinola
buiten de deur te houden.
Over deze koers voert de MFA al weken
overleg met de grote politieke partijen en
wat er over uitgelekt is, is dat de onder
handelingen "moeizaam" verlopen.
In deze onduidelijke, onzekere en delikate
situatie hebben de spinolisten een poging
gedaan de macht aan zich te trekken.
Volgens de laatste berichten is zij de
derde dus op niets uitgelopen.
Valt er iets zinnigs te zeggen over de
toekomst? Als men steun zoekt in het
verleden zijn een paar opmerkingen rele
vant. De herhaalde crises zijn onder ver
schillende omstandigheden en op verschil
lende tijdstippen zware terugslagen voor
de demokratie genoemd. Opmerkelijk is,
dat Portugal zich in de afgelopen elf maan
den wonderwel hersteld heeft van de span
ningen. Weken van spanning werden ge
volgd door weken van wat Portugezen
noemen "decompressa", politieke ontspan
ning. Wellicht wordt de vaardigheid van de
MFA om het land op het spoor naar de
demokratie te houden, onderschat, het is
waar: werkloosheid, inflatie en misdaad
zijn toegenomen en het dekolonisatie-pro-
ces verzwaart Portugals problemen. Het is
ook waar, dat de militairen niet altijd
weten wat ze moeten doen. Dat kan men
hun nauwelijks kwalijk nemen, want in
een land, waarin in korte tijd zoveel dingen
tegelijk gedaan moeten worden, zijn fouten
niet te vermijden.
Wie enige tijd in Portugal heeft rondgeke
ken, ontkomt niet aan de indruk dat het
land te grote haast heeft, zonder te ervaren
of te willen zien, dat de nieuwe situatie
die is ontstaan niet scherp is afgesneden
van de situatie die is ontstaan niet scherp
is afgesneden van de situatie waaruit zij
is voortgekomen, maar ook niet eenvoudig
een voortzetting ervan is. Met andere woor
den: de nieuwe situatie heeft wortels in de
oude, zoals gisteren is gebleken.
ANTON THEUNISSEN
Het vliegveld van Lissabon was het doelwit van vliegtuigen en parachutisten. Burgers proberen bij de kazerne in de buurt van het vliegveld
informatie te krijgen over het verloop van de aanval.
Na de gebeurtenissen gisteren, bestormden linkse betogers 's avonds het gebouw van de Christen-Democratische Partij in Lissabon. Zij vernielden
het meubilair en staken documenten in brand.
„Ongedwongen, maar niet on
gebonden" - om de woorden
van voorzitter J. J. Veel te
gebruiken - gaat de Diocesane
Pastorale Raad Rotterdam
zich in de komende maanden
bezighouden met een aantal
onderwerpen, die geplaatst
zullen worden in het perspec
tief van een allesomvattend
hoofdonderwerp, namelijk de
opbouw van de (plaatselijke)
gelovige gemeenschap.
Dit was uiteindelijk het resul
taat van een langdurige be
spreking, die de D.P.R. tijdens
zijn maandelijkse bijeenkomst
in Delft wijdde aan de vraag
hoe het besprokene op de on
langs gehouden bezinningsdag
nu in de praktijk vorm diende
te krijgen..
Het bestuur had de leden tevo
ren al een voorstel in die rich
ting gedaan. Het had daarin
enkele deelaspecten ter bestu
dering genoemd: kadervor
ming en toerusting, geloofs-
vorming en katechese, kerk en
samenleving en communicatie,
ter vergadering door de leden
nog voorlopig aangevuld met
jongeren, liturgie en gebed en
Het bestuur dacht zich werk
groepen rond deze deelaspec
ten. Elke werkgroep zou een
onderwerp kunnen uitdiepen,
kunnen kijken hoe groepen
aan de basis ermee bezig zijn
en aldus bouwstenen kunnen
verzamelen voor de plenaire
vergadering van de raad. Het
bestuur meende dat aldus de
raad een platform kon zijn
voor de plaatselijke gemeen
schappen en dat deze werkwij
ze het contact met het grond
vlak zou bevorderen. Dit
grondvlak zou kunnen worden
geholpen met wat aan ideeën,
werkwijzen, suggesties en ge
lovig inzicht naar voren zou
komen.
Het voorstel werd als geheel
gunstig ontvangen door de
raad, die overigens wel lang
bleef morrelen aan de prakti
sche vormgeving. In de keus
tussen vrije werkgroepen per
deelaspect en behandeling in
de vaste secties van de raad
(Delft, Den Haag, Leiden en
Rotterdam), koos men voor
het laatste, zij het dat het ieder
vrijstaat over te stappen naar
een sectie, die een onderwerp
behandelt, waarvoor men spe
ciale belangstelling heeft. Iede
re sectie staat het vrij om des
kundigen aan te trekken, zoals
de diocesane hoofden van
dienst.
Een punt in de discussies was
ook de vraag wat het pasto
raal beleidsplan in de toe
komst zou gaan brengen. Aan
dit plan, dat richtlijnen gaat
inhouden voor het beleid in
het bisdom Rotterdam, wordt
gestaag gewerkt. Besprekin
gen over het concept zijn voor
den op 27 mei (dekensverga-
lering), op 9 juni (hoofden van
dienst van het bisdom) en op
12 juni (dagelijks bestuur van
de D.P.R.). Deze besprekingen
zullen dan voorlopig worden
afgerond met een doorwrocht
beraad over het concept door
het Diocesaan Bestuurscollege
(bisschop, vicarissen, eco
noom) op 16, 17 en 18 septem
ber
Het punt, waarbij de leden
van de D.P.R. tijdens hun be
spreking van de werkwijze in
de komende maanden draal
den was de vraag of de te
bespreken deelaspecten ook al
niet in dat pastoraal beleids
plan aan de orde zouden ko
men. Had het uitdiepen van de
onderwerpen dan wel zin?
Men werd gerustgesteld door
de voorzitter van de „commis
sie pastoraal beleidsplan", vi
caris dr. W. van Paassen, die
stelde, dat veel trefwoorden
ook in het beleidsplan voor
kwamen. Hij achtte het juist
goed, dat de raad de genoem
de onderwerpen zou aanpak
ken, want „dan werkt het be
leidsplan al. Het zou gaan zwe
ven als u hiermee niet gaat
beginnen".
Uiteindelijk werd besloten, dat
de sectie Delft zich in principe,
zou gaan bezighouden met
„kadervorming en toerusting".
Den Haag met ..kerk en sa
menleving", Leiden met „ge-
loofsvorming en katechese" en
Rotterdam met „liturgie en ge
bed". In de komende vergade
ring zal elke sectie dan haar
planning geven ter informatie,
dan verder haar onderwerp
uitdiepen en de resultaten te
zijner tijd in de plenaire ver
gadering brengen.
Aan het begin van de bijeen
komst was ook aandacht be
steed aan het vertrek per 1 juli
van vicaris dr. C. Braun naar
de K.R.O. „Zijn vertrek stemt
ons niet vrolijk", zei vicaris
drs. W. v. d. Ende. „Het is heel
duidelijk een verlies. Het dio
cesaan bestuurscollege heeft
zwaar nagedacht over de uit
nodiging van de K.R.O. en
daarbij ernstig overwogen, dat
de K.R.O. bijzonder belangrij
ke dingen doet en recht heeft
op een van de beste priesters,
die er in ons land te vinden
zijn. We weten nog niet hoe
het verder zal gaan, maar we
hopen een bekwame en ver-
trouwvolle opvolger te vin-
Van Goede Vrijdag tot Paas
maandag vindt bij de oekume-
nische kloostergemeenschap
van Taizé in Frankrijk een
grote internationale Jongeren
bijeenkomst plaats in het ka
der van het „jongerenconci-
lie". Er worden duizenden
deelnemers verwacht uit de
gehele wereld, aldus deelt de
kloostergemeenschap mee.
Vorig jaar augustus werd het
concilie, na vier jaar voorbe
reiding, geopend met een drie
daagse samenkomst, waaraan
35 000 jongeren uit honderd
twintig landen deelnamen. Bij
na negenduizend van hen kwa
men uit Nederland. Daarna
zijn er regionale bijeenkom
sten belegd in de beide Ameri-
ka's, onder meer in een Mexi
caanse krottenwijk. In mei
zijn er ontmoetingen met de
negers van Alabama.
Het concilie-thema „strijd en
bezinning" legt tegelijkertijd
de nadruk op het engagement,
vooral voor de armen en de
onderdrukten in de derde we
reld, en op gebed en contem
platie.
Eind maart zal het concilie
vooral nader ingaan op de
„brief aan het volk van God",
die vorig jaar in Taizé werd
opgesteld. Na I een kritische
analyse van de situatie in de
wereld, „die voor de meeste
mensen onbewoonbaar is",
spreekt de brief over de posi
tieve en negatieve rol van de
kerken. Sommige kerken zijn
een bevrijdende kracht en
daardoor een uitstraling van
Gods Heerlijkheid, terwijl een
ander deel van het volk van
God - aldus de brief - een
verbond sluit met de bestaan
de ongelijkheid en daardoor
ongeloofwaardig wordt
Over de bedoeling van het
„concilie" zei het voorberei
dingsteam vorig jaar in 'taizé:
„De jongeren willen vormen
van evangelisch leven terug
vinden en zo mogelijk ook van
gemeenschapsleven. Van daar
uit willen we de kerk opnieuw
ontdekken".
Over vijf Jaar zullen in de
gereformeerde kerken van Ne
derland niet alle kandidaten,
die zich beroepbaar stellen
nog een predikantsplaats kun
nen krijgen. Volgens bereke
ningen zal er in januari 1980
een overschot van eenentwin
tig kandidaten zijn en in 1982
zelfs van vijfentachtig. Er zijn
twee oorzaken: enerzijds is er
jaarlijks een afname van ge
middeld veertien predikants
plaatsen, in de meeste geval
len om financiële redenen.
Anderzijds vertoont het aan
tal kandidaten dat afstudeert
een stijging ten opzichte van
.de vorige jaren.
de eerste plaats gekomen
op de lijst van meest vertaalde
boeken. Zij hebben daarmee
de bijbel naar de tweede
plaats verdrongen. Daarna
volgen werken van Tolstoi, de
gebroeders Grimm, Shakes
peare en Freud.
Het Vatlcaan heeft officieel
de titel van „pauselijk hofle
verancier" afgeschaft met in
gang van mei 1975. De maat
regel moet worden gezien als
een van de vele, die de laatste
jaren door paus Paulus zijn
genomen om de pauselijke
huishouding te vereenvoudi
gen en te ontdoen van tradi
ties, die nog dateren uit de
tijd, dat de paus wereldlijke
macht uitoefende.
Een Vaticaanse commissie on
derzoekt momenteel een gra
tieverzoek aan de paus, dat
drie Vaticaanse telefoontech
nici hebben ingediend. Zij zijn
veroordeeld wegens diefstal
uit de privé-vertrekken van de
paus, toen deze in Castelgon-
dolfo was. De technici wijzen
erop, dat zij en hun gezinnen
bijzonder onder de situatie te
lijden hebben. Het proces
kreeg zoveel publiciteit, dat zij
nergens meer aan de slag kun-
liet Mill-flillcollege in Roo
sendaal heeft een cursus inge
steld voor leken, die geduren
de enkele jaren in een ontwik
kelingsland willen werken.
De cursus wordt al door vijf
mensen gevolgd. Voorwaarde
tot deelname Is, dat men bij
aanvang van de cursus al een
bestemming heeft. De cursus
staat open voor alle leken, die
met missionarissen van welke
orde of congregatie ook, wil
len samenwerken.
De Grieks-Orthodoxe kerk
heeft een regeringsvoorstel om
de Grieken te laten kiezen tus
sen een burgerlijk en een ker
kelijk huwelijk van de hand
gewezen, alsook om de moge
lijkheid tot echtscheiding te
verruimen. In Griekenland
kan alleen de kerk trouwen en
scheiden. Grieken die niet in
de orthodoxe kerk willen trou
wen moeten hun huwelijk in
het buitenland laten registre-
Tijdens de aanval op het vliegveld verzamelden militairen
loopgraaf.
burgers zich bij dekazerne bi) Lissabon. Hier een groepje van hen in oen gedeeltelijke
