Mozarts kijk op 1
1 Handels Messias
Jezuieten voegen zich
naar wens van paus
Model-uitvoering van zijn bewerking vastgelegd
VLECHTWERK BLEEK GEKNIPT
VOOR ONTWIKKELINGSHULP
PAGINA 12
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 5 MAART 1975
Hoe de muzikale smaak in de
18e eeuw binnen enkele tiental
len jaren radicaal veranderde:
dat kan men nu dankzij de
grammofoon gemakkelijk erva
ren als men een vrij recente
opname van H&ndcls Messiah
(onder Mackerras op HMV) ver
gelijkt met de zojuist versche
nen Duitse bewerking van het
oratorium door niemand min
der dan Mozart (ook onder Mac
kerras in de DGG-Archiv-cas-
sette 2723019). Het verschil tus
sen barok en rococo is hemels
breed.
Handel voltooide zijn Messiah
op Engelse tekst in 1742 kort
vóór de première in Dublin. Ja
renlang heeft men zich behol
pen met de partituur van Chry-
sander vol fouten en eigenmach
tige wijzigingen. Daarom kreeg
Ton Koopman van ons ministe
rie van CRM een subsidie om
de Engelse bronnen te bestude
ren. Zij reconstructieve benade
ring van de Ierse première heb
ben we tijdens het laatste Hol
land Festival in de Kurzaal kun
nen horen'; de gereinigde Mes
siah was toen een barokke
openbaring.
De bovengenoemde Engelse
plaatopname onder Mackerras
gaat niet zo ver als Koopman
maar streeft duidelijk naar au
thenticiteit, ook wat de' geimpro-
viseerde versieringen betreft.
Nu is het typerend voor het
huidige historiserende muziek-
besef dat dezelfde Engelse diri
gent Mackerras werd uitgeno
digd met koor en orkest van de
Oostenrijkse Radio in Wenen
een opname te maken van Mo
zarts bewerking van HSndels
oratorium. Deze bewerking op
Duitse tekst, en dus Der Messias
getiteld, is zeker een eeuw lang
in de Duits sprekende landen en
ook bij ons geregels uitgevoerd.
Onlangs is deze bewerking in
een nieuwe wetenschappelijke
uitgaven van Mozarts werk op
exacte wijze opnieuw gepubli
ceerd. De uitgever ervan kreeg
de leiding bij de DGG-Archiv-
opname die bewijst dat men aan
Mozarts veranderingen in Han
dels werk veel historische en
artistieke waarde toekent En
terecht!.
Voorop moet staan dat Mozarts
bewerking niet is gemaakt uit
gebrek aan waardering voor
Handel. Zowel Baron van Swie-
ten, die Mozart de opdracht gaf,
als Mozart zelf vereerden de
grote componist maar zij dach
ten dat hij verplicht was ge
weest te werken met een ontoe
reikend barokorkest dat naar de
maatstaven van de rococo zo
gruwelijk was verouderd dat er
hoog nodig wat aan gedaan
moest worden. Mozart schreef
dan ook extra partijen voor
dubbel bezette fluit, hobo, klari
net, fagot en hoorn en paste de
harmonieën van de zangstem
men aan, die nu versterking
kregen van blazers die gelijke
partijen speelden. Wegens het ZaiF-'-
onbruik rakende clarnospel ver
ving Mozart de betrokken obli-
gaat door een partij voor hoorn, f
Wellicht om praktische redenen
moest het orgel voor het conti
nuo plaats maken voor klave
cimbel en cello en dan werden
enkele solostemmen anders ge
bruikt: Mozart liet een altaria
door een bas zingen, de tenor
moest een aria van de sopraan
overnemen maar een andere
aria, een arioso en een paar
recitatieven aan haar afstaan,
enz. Zulke veranderingen waren
zowel in HSndels als in Mozarts
tijd gebruikelijk Ook lijkt het
onwaarschijnlijk dat Mozart
welbewust heeft bekort: Van
Swieten bezorgde hem namelijk
een incomplete vertaling.
Het is vooral de nieuwe orke
stratie geweest waar het Mozart
om was begonnen. Hij wilde
Handel (van wie hij later nog
drie composities zou bewerken)
een kans geven bij de muzikale
smaak van Wenen anno 1789, de
rococo dus, die zo sterk afweek
van die van Dublin anno 1742,
waar de barok op zijn laatste
benen liep.
Zelfs wie HSndel toch bij voor
keur in zijn eigen gedaante wil
ontmoeten en bewonderen, kan
van Mozarts bewerking in volle
dig genieten, zowel om dë' gein-
spireerde uitvoering en de zorg
vuldige opname (met ster-solis
ten als Edith Mathis, Peter
Schreier en Theo Adam) als om
Het graf van Handel in de Westminster Abbey, gemaakt door de
beeldhouwer Roubiliac. Het gezicht van de componist werd vervaardigd
naar zijn dodenmasker. De blinde meester heelt in zijn hand een blad
muzikepapier met de aria „I know that my Redeemer liveth" uit The
Messiah.
de kwaliteiten van de bewerking op een veel plezieriger en begrij-
zelf. De DGG-Archiv-opname pelijker manier dan welke aca-
kan ons muziekhistorisch in- demische verhandeling ook.
zicht niet weinig versterken, en J. KASANDER
Universitair nieuws
Aan de TH-Delft is ir. K. van Harten
benoemd tot gewoon hoogleraar ve
zeltechniek aan de afdeling werk
tuigbouwkunde. Op 19 maart
spreekt hij zijn inaugurale rede uit
in de aula van de hogeschool.
Aan de T.H.-Delft is dr. ir. F. H.
FockenS benoemd tot gewoon lector
in de afdeling der werktuigbouw
kunde om onderwijs te geven in de
constructie-elementen. Op 21 maar
zal hij naar aanleiding van ziji
ambtsaanvaarding een rede houden
getiteld: „Constructie-elementen, rr
Aan de Rijksuniversiteit van Leiden
mevr. drs. M. E. H. N. Mout gepro
moveerd tot doctor in de letteren op
het proefschrift „Bohemen ei
Nederlanden in de zestiende e<
Agenda-Bioscopen
Woensdag 5 maart
Koninklijke Schouwburg
20.15 De Zee (Haagse Come-
die) (J)
Diligentia 12.45 Lunchpro-
gramma cabaret Natascha
Emanuël; 20.15 Janos Negyesy
viool m.m.v. ensemble
Congresgebouw 20.00 Die Fle-
dermaus (Wiener Volksopera)
De Bijenkorf 19.00 Op reis
naar Indonesië, lezing J. Do-
minicus
Poppentheater Frank Koom-
an 14.30 Swaffie de zeehond
Donderdag 6 maart
Koninklijke Schouwburg
20.15 De Venetiaanse tweeling
(Haagse Comedie) (J)
HOT 20.30 In verwachting (To
neelgroep Centrum) (J)
Diligentia 20.15 Margriet van
Gunsteren mezzo-sopraan; a.tL
vl. Rudolf Jansen
Congresgebouw 20.00 Die Fle-
dermaus (Wiener Volksopera)
APOLLO (tel. 460340): Moord
in de Oriënt express (14) 2.30,
8.15. APOLLO 2 (tel. 460340):
Kind van de zon (18) 2.00, 7.15,
9.45. ASTA (tel. 463500): Kan-
som (14) 2.30, 7.15, 9.30. BIJOU
(tel. 461177): The nine lives of
Fritz the Cat (18) 2.00, 7.30,
9.30. CAMERA (tel. 467200):
The glasshouse (cel 129) (18)
2.15, 7.15, 9.30. CINEAC (tel.
630637): Robin Hood (al.) 9.30,
11.30, 1.30, 3.30. Chinatown (18)
7.00, 9.30. CORSO (tel. 467200:
Kung Fu monnik van Shao-
Lin (18) 2.00, 8.15. DU MIDI
(tel. 855770): Dokter Zjivago
(14) 8.00. De vrolijke piraten
van schateiland (a.l.) wo. 2.00.
EUROCINEMA (tel. 667066):
De kanonnen van Navarone
(14) 1.45, 7.45, wo. 3.45, 7.45,
Pippi zet de boel op stelten
(a.l.) wo. 1.30. FLORA (tel.
465224): Matraspaartjes (18)
2.00, 7.00, 9.15. KRITERION
(tel. 460330): Kind van de zon
(18) 3.00, 7.00, 9.30. METRO-
POLE (tel. 392244): The man
with the golden gun (14) 2.00,
8.00. ODEON (tel. 462400): Th
ree the hard way (18) 2.00, 6.45,
9.15. OLYMPIA: (tel. 330814)
Quo vadis (14) 2.00, 8.00. PAS
SAGE (tel. 460977): Een blok
aan je been (14) 2.30, 7.00. 9.30.
REX (tel. 636747): Het zijn po
litieagenten, Freebie and the
Bean (18) 11.00, 1.30, 4.00, 7.00,
9.30. ROYAL '70 (tel. 462677):
(S)explosies aan het front (18)
2.15, 8.00. ROYAL OP ZOL
DER (tel. 462677): Kung Fu en
de supermannen (14) 2.15, 8.00.
STUDIO DE LUXE (tel.
461859): In Tirol gaat de on
tucht vrolijk verder (18) 2.15,
7.15, 9.30. STUDIO 2000 (tel.
542288): 2001, a space Odyssey
(14) 8.00. (di. av. besl.). Pippi
gaat van boord (a.l.) wo. 2.00.
DE UITKIJK (tel. 542288):
1001 nacht (18) 2.30, 7.00, 9.30.
DELFT.
CITY (tel. 123251) The man
with the golden gun (14) 2.30,
7.00, 9.15. CITY SELECT (tel.
123251): The Odessa file (18)
2.30, 8.15, wo. 8.15 Het raadsel
van de spookplaneet (a.l.) wo.
2.15. DELFIA (tel. 140226): Zij
noemden hem Platvoet (18)
2.30, 7.00, 9.15. DOELEN KI
NO (tel. 126730): Mr. Majestyk
(18) 7.00, 9.00. FLORA: Oran-
je's jacht op wereldgoud (a.l.).
7.00, 9.15. STUDIO D: De lote-
ling (18) 7.00, 9.15. Tarzan in
New York (a.l.). wo. 2.30. Le
samourai (Filmliga) di. en wo.
23.30.
Paulus de Boskabouter De Kraakvogels
fdoor
JEAN
iDCJLIÈa
M-15 „Hoe haalt zo'n dikke dom
me das het in zijn slaperige bol!"
riep Oehoeboeroe. „Zonnebaden
midden in de winter". „Het is
halemeel geen winters", bromde
Gregorius, „het is mei". „Dat is
het nog lang niet", verzekerde
Paulus, terwijl ze Gregorius met „Ik heb het toch zeker zeivers
vereende krachten uit de sneeuw gezien op mijn klawoem, ik bedoel
trokken. „Welles", riep de das en mijn klavemmer, nee, dinges je
daarbij knikte hij heftig met zijn weet wel". „Ik neem aan dat je
kop, waardoor de ijspegels die je kalender bedoelt", sprak Oe-
aan zijn snorharen bungelden een hoeboeroe, „dat zou nogal wel zo
glasachtig getinkel lieten horen, tamelijk veel verklaren".
Suske en Wiske Beminde Barabas
Lucky Luke De erfenis van Rataplan
KORTE METTEN
In Parijs is opgericht een „Vereniging van vrienden van
kardinaal Danielou". Deze heeft ten doel het wetenschappelijk
werk van de kardinaal te bestuderen en de verspreiding ervan
te verzekeren. De kardinaal die vorig jaar plotseling overleed,
behoorde vele jaren tot de theologsche vernieuwers in de kerk,
maar stelde zich later behoudender op. Onder de ere-leden van
de vereniging zijn de kardinalen Journet (Zwitserland), Garro-
ne (Frankrijk) en Pignedoll (Italië), de anglikaanse oud-primaat
dr. Michaël Ramsey, Maurice Schumann en de professoren O.
Cullman, Henri de Lubac en Hans Urs von Balthasar.
De radiozender „De stem van het evangelie" in Ethiopië kan
blijven zenden. Dat is het resultaat van besprekingen van de
Lutherse Wereldbond met de regering. De laatste maanden
waren er herhaaldelijk moeilijkheden geweest over de nieuw
suitzendingen over de situatie in het land. Er zal nu een
contactman tussen regering en zender worden aangesteld.
In meer dan honderdzeventig landen over de gehele wereld
wordt vrijdag de „Wereldgebedsdag van de vrouw" gehouden.
Het thema luidt „Wordt allen éën" en is uitgewerkt in een
liturgische dienst, samengesteld door vertegenwoordigers van
de orthodoxe, protestantse en rooms-katholieke kerken in
Egypte. De opbrengst van de wereldinzameling, verbonden aan
de gebedsdag is bestemd voor projecten In het Midden-Oosten.
In Nederland worden ook mannen uitgenodigd aan de gebeds
dag deel te nemen.
De aartsbisschop van Madrid, kardinaal Enrique y Tarancon
heeft aan premier Arias Navarro van Spanje een document met
160.000 handtekeningen overhandigd. Hierin wordt de regering
gevraagd een algemene amenestie voor de politieke gevangenen
in Spanje af te kondigen, van wie er, naar wordt geschat, tegen
de tweeduizend zijn.
Mgr. Darlo Castrlllon Hoyos van Perelra In Columbia heeft
gedreigd met het sluiten van de kerkgebouwen in zijn diocees
en het afgelasten van vieringen in de Goede Week als een
tweemaal getrouwde vrouw tot plaatselijk gouverneur wordt
benoemd. Het gaat om de 29-jarige Dora Luz de Botero, moeder
van twee kinderen uit haar eerste kerkelijk huwelijk. Na een
civiele scheiding hertrouwde zij buiten de kerk.
Ondanks de economische teruggang is de „campagne voor
menselijke ontwikkeling" van de katholieke kerk in de Verenig
de Staten - die gericht is op bestrijding van de armoede in
het eigen land - beantwoord met grotere vrijgevigheid. Van de
zesenveertig bisdommen hadden eenenveertig een hogere collec
te-opbrengst Sinds 1970 heeft de totale actie meer dan twintig
miljoen dollar kunnen steken in uiteenlopende projecten in
gemeenschappen over geheel de Verenigde Staten om behoeftige
mensen vooruit te helpen.
De Jezuieten hebben zich be
reid verklaard zich naar de
wil van paus Paulus te voe-'
gen en zich te houden aan de
regels van de stichter van hun
orde, Sint-Ignatius van Loyo
la.
Dit staat in een communiqué
van de 32ste algemene congre
gatie, de wereldvergadering
van de orde, die in Rome
wordt gehouden. Volgens de
verklaring heeft de algemene
congregatie een document
goedgekeurd, waarin aan de
wens van de paus wordt vol
daan om niet te tornen aan de
„rangen" binnen de orde en
aan de gelofte van gehoor^
zaamheid aan de paus.
Bij de opening van de algeme
ne congregatie op 3 december
had paus Paulus de jezuieten
nog eens gewaarschuwd voor
„gevaarlijke afwijkingen" en
hen herinnerd aan de eerbied
die zij moeten betonen voor
hun grondregels van trouw en
gehoorzaamheid aan kerk en
paus.
In zijn rede spoorde hij toen
de jezuieten aan hun „aggior-
namento" (vernieuwing) voort
te zetten, maar dan op een
evenwichtige en gezonde wijze
en zonder het beeld te wijzigen
dat Ignatius heeft bepaald.
Een van de punten op de agen
da van de algemene congrega
tie handelde over de gehoor
zaamheid. Een aantal jezuie
ten wilde deze gelofte voor
taan laten afleggen door alle
leden van de orde om zo een
einde te maken aan de „gra
den" binnen de orde.
Velen zien deze gelofte niet zo
zeer als een strikte gehoor
zaamheid aan alle leerstellige
bepalingen van de kerk, dan
wel als een extra-dienst aan de
zending van de kerk, zowel
internationaal aan de paus als
plaatselijk aan de bisschop
pen.
Een andere groep zou wensen
dat de jezuieten weer de
„stoottroepen" worden van de
kerk, die zich in blinde ge
hoorzaamheid wijden aan de
verdediging van de juiste leer,
zonder ruimte voor pluriformi
teit. Uit het communiqué blijkt
dat de orde zich geschikt heeft
naar de wensen van de paqs.
Een Duitse religieuze heeft
met het verzamelen van afge
knipte vlechten en de verkoop
ervan aan een pruikemaker
ervoor kunnen zorgen, dat de
levensomstandigheden van
honderdtachtig gezinnen in
Argentinië belangrijk verbe
terd zijn.
Zuster Francisca uit Meitingen
in West-Duitsland begon met
het verwerkelijken van haar
wat ze zelf noemt buitenissi
ge idee in mei 1972. Zij
slaagde erin een bedrag van
bijna veertigduizend gulden
bij elkaar te vlechten en dat
was voldoende beginkapitaal
voor een sociaal project aan
c}e rand van de Argentijnse
stad Posadas in de provincie
Misiones.
Een organisatie van priesters
en leken kon daar met het
geld uitvoering geven aan het
plan om honderdtachtig gezin
nen met in totaal duizend per
sonen in een nederzetting sa
men te brengen, die uiteraard
de naam Villa Cabello, oftewel
Haardorp kreeg.
De gezinnen vinden daar een
school, crèche, apotheek, pas
toraal centrum, gelegenheid
voor de vorming van volwas
senen, winkels en werkplaat
sen voor de vervaardiging van
mozaiek, waarin de meeste be
woners werk zullen vinden.
Kerk
en
wereld
Zo goed als alle zevenhonderd
afgevaardigden van de 271-le-
den kerken van de Wereld
raad van Kerken, die in no
vember naar Nairobi zullen
gaan om de algemene verga
dering van de raad mee te
maken zijn nu bekend.
Het secretariaat van de raad
heeft kunnen vaststellen, dat
van hen ongeveer twintig pro
cent vrouwen zijn en tien pro
cent jonger dan dertig jaar.
Van de gedelegeerden naar de
assemblee in Uppsala in 1968
waren negen procent van de
afgevaardigden vrouwen en
was vier procent jonger dan 35
jaar.
Niet alleen zal door deze ande
re samenstelling: meer vrou
wen, meer jongeren en meer
leken het karakter van de ver
gadering duidelijk verschil
lend zijn van die van vorige
assemblees, ook het feit dat
Meer jongeren
en vrouwen
naar assemblee
van Wereldraad
tachtig procent nog nooit eer
der een assemblee van de we
reldraad meemaakte (een ho
ger percentage dan ooit) zal
daartoe bijdragen.
Ongeveer honderdtwintig ad
viseurs worden uitgenodigd de
vergadering bij te wonen on
der wie minstens tien rooms-
katholiekene en gelijk aantal
„evangelikalen" protestanten
van behoudende richting.
Reeds meldden zich 126 jour
nalisten van de schrijvende en
de audio-visuele pers.
De actie van het Nederlandse
Nationaal Comité Heilig Jaar
om een groep Filippijnse
priesters, religieuzen en pries
terstudenten dit jaar naar Ro
me te laten gaan, heeft ruim
dertigduizend gulden opge
bracht, aldus het informatie
bulletin van de kerkprovincie.
Bij het comité zijn vele giften
binnengekomen, met name
van orden, congregaties en en
kele particuliere instanties. De
vertegenwoordiging van de Fi
lippijnse kerk zal aanwezig
zijn bij de priesterwijding die
paus Paulus op 29 juni aan
tientallen diakens, onder wie
enkele uit de Filippijnen, zal
toedienen.
Wat betreft de bedevaarten
naar Rome in het kader van
Veel interesse
in
bedevaarten
naar Rome
het Heilig Jaar deelt het comi
té mee dat hiervoor veel be
langstelling bestaat. De reizen
worden verzorgd door de afde
ling Rome-bedevaarten van de
Verenigde Nederlandse Bede
vaarten, postbus 273, Den Bo
sch, tel. 073-131912. Daar kan
ook het „pelgrimspakket" met
het Nederlandse pelgrims
boekje worden aangevraagd.
