Ziegler verlaat het huis
van de veroordeelde
BLANKE
MISSIONARIS
LIJKT ZIJN
TIJD TE
HEBBEN
GEHAD
Kerk van
Kameroen wordt
lekenkerk
V
En toch:
Memisa
PAGINA 6
LEIDSE COURANT
WOENSDAG 5 FEBRUARI 1975
Een hete zondagochtend
diep in de binnenlanden
van Kameroen op de mis
siepost van pastoor Hans
Evers (53) uit Hoorn. Er
drentelen al wat paro
chianen rondom de kerk.
Het is net als het woon
huis een groot en stoer
gebouw. Van Hans hoor
ik, dat mgr. Lambert van
Heygen de tegenwoordige
bisschop van het naburi
ge Doumé die kerk zowat
met eigen handen heeft
gebouwd; met stenen die
ter plaatse gebakken
moesten worden. De glas-
in-beton-ramen in het
priesterkoor herinneren
eraan dat het een dorst-
verwekkende klus ge
weest is: het kleurige glas
is afkomstig van lege
bierflesjes. Zoals op zo
veel andere missiestaties
sta je ook hier weer ver
steld van wat een paar
bezielde missionarissen
alleen al op bouwkundig
gebied van de grond heb
ben gekregen. En dan be
grijp je tegelijk iets van
de teleurstelling van som
mige missionarissen, nu
zovelen ook in hun ei
gen kring zich twijfe
lend afvragen of ze daar
wel goed aan hebben ge
daan. De kritiek zegt:
„We hebben hier een wes
ters cultuurpatroon inge
voerd dat volkomen
vreemd is aan de Afri
kaanse tradities".
Dat is op het oog ook zo. De
kerken, woonhuizen, scholen en
ziekenhuizen van missie en zen
ding weerspiegelen de doeltref
fende westerse benadering om
het leven en de omstandigheden
naar je hand te zetten. Daaren
tegen getuigen de hutten en er
ven, wegen en plantages, maar
ook kleding en gedrag van de
de gelaten Afrikaanse houding
om het immers toch ondoor
grondelijke menselijke bestaan
maar te nemen zoals het komt:
nat worden als het regent en je
geen tijd hebt gehad om je dak
te repareren, dansen als de volle
maan de avonden in je duistere
dorp licht maakt. Als de nood
aan de man komt kun je toch
op je familie rekenen?
Niettemin is de hoogmis een
Afrikaans feest. Jongelui die
meesterlijk een zelfgemaakte
„ballofoon" bespelen: ruwe hou
ten plankjes boven een kist met
kruiken van verschillende in
houd als klankkast. De muziek
klinkt wat gesluierd en onzuiver
maar is fijn om te horen. Een
koor van schoolkinderen die
zingen en dansen met handen
en voeten en heel hun lijf. Na
de preek gaan ze even weg om
weer dansend en zingend terug
te komen met de enige offerga
ven die het arme volk van deze
streek te missen heeft: een bus-
seltje brandhhout en een paar
trossen kookbananen, Is dit
Afrika of niet? Maar het ont
gaat me niet dat ook hier de
kerk maar voor goed de helft
gevuld is, dat de meerderheid
uit vrouwen en kinderen bestaat
en dat de jongemannen vrijwel
geheel ontbreken.
Hans Evers: „We beginnen de
greep op de jeugd tussen vijf
tien en dertig jaar kwijt te ra
ken. Dat is niet alleen een
kwestie van toenemende onker
kelijkheid, maar vooral een ge
volg van ingrijpende sociale ver
anderingen. Er bestaat hier een
groot generatieconflict. De jon
geren hebben onderwijs gehad.
Ze spreken Frans. Hun gezichts-
Pastoor Hans Evers uit Hoorn: „Zien dat het fout gaat en dan niét
ingrijpen da s moeilijk, vooral voor ons ouderen
veld is veel wijder dan dat van
hun ouders. Ze voelen niets
voor het eentonige leven in hun
afgelegen nederzettingen, vin
den zich te goed voor het een
voudige werk in de plantages en
de bossen. Ze willen schoenen
en nette kleren hebben en trek
ken daarom naar de steden. H£-
le families zie je zo uit elkaar
vallen. We vragen ons wel eens
af: waarom zouden we ons ei
genlijk nog druk maken voor
het aanleggen van koffie- en
cacao-plantages, dus voor het
scheppen van werkgelegen-
Op zoek naar zichzelf
Kameroen confronteert je met
twee ogenschijnlijk tegengestel
de verschijnselen. Aan de ene
kant wil het zijn portie hebben
van de voordelen die de wester
se economie en technologie kun
nen opleveren. Aan de andere
kant wil het zichzelf zijn. Het
zoekt zijn geschiedenis en tradi
ties terug na eeuwen van slaven
handel, die de beste mensen
wegsleepte, en na meer dan
honderd jaar uitbuiting en ver
vreemding. Ook dit tweede ver
schijnsel vind je heel sterk bij
de jongeren die een goede vor
ming achter de rug hebben, niet
zelden op een missiecollege, Die
colleges waren wel als klein-se-
minarie bedoeld, maar omdat er
vrijwel geen andere mogelijk
heid was om een middelbare
opleiding te krijgen was roeping
niet vereist. De onafhankelijk
heid van hun land heeft hun
zelfrespect versterkt. Was het
vroeger een statussymbool om
net als de toonaangevende Eu
ropeanen christen te zijn, nu
willen ze zich ook in de kerk
vooral als Afrikaan erkend zien
en uiten. En sinds het concilie
bevestigde wat tropenvaste mis
sionarissen al jaren hadden be
pleit, ligt de weg naar lokale
Afrikaanse kerken open. Het
lijkt erop dat de blanke missio
naris zijn tijd heeft gehad. Een
Kamero.enees blad verlangde
onlangs van de regering dat ze
zo spoedig mogelijk een plan
zou opstellen voor de afvloeiing
van buitenlanders in de missie:
„Het wordt tijd dat ze hun eigen
land gaan bekeren". En kardi
naal Maloela van Zaire zei op
de laatste bisschoppensynode in
Rome: de Afrikanisering van
christelijk Afrika is een taak
voor de Afrikanen zelf.
Weinig zwarte
priesters
De moeilijkheid in Kameroen is
alleen dat er niet voldoende
zwarte priesters zijn om de taak
van de blanken over te nemen.
Het bisdom Doumé telt er maar
zes naast veertig blanken. In het
bisdom Douala zijn er wel meer,
maar hun gemiddelde leeftijd
bedraagt vierenvijftig jaar, wat
erop wijst dat ook in Kameroen
bij de jeugd maar weinig be
langstelling voor het priester
schap bestaat.
Oorzaak nummer één is het ver
plichte celibaat, dat in de op
„mannelijkheid" en vruchtbaar
heid geörienteerde Afrikaanse
cultuur als iets onnatuurlijks en
onmogelijks wordt beschouwd'.
De Afrikaan heeft het al moei
lijk genoeg met de christelijke
huwelijksopvatting die de man
maar één vrouw toestaat. Heel
wat zwarte priesters houden er
vriendinnen op na en hebben
kinderen. Het wordt hun door
de mensen niet al te kwalijk
genomen, maar het is toch ook
niet bevorderlijk voor hun aan
zien. Een Nederlandse missiona
ris zei me onomwonden: „er is
geen toekomst voor de kerk in
Afrika als het de zwarte pries
ters niet wordt toegestaan een
christelijk gezin te stichten". En
dan: „In de tijd die je nodig
hebt om voor priester te stude
ren kun je je ook bekwamen
voor een beroep dat een heel
wat beter inkomen oplevert.
Hans Evers: „Onze arme paro
chies kunnen voor hun priesters
doorgaans niet meer dan drie
honderd gulden per maand op
brengen. Daar moeten wij het
ook voor doen, maar wij krijgen
nog wel eens wat van thuis..."
De zwarte bisschoppen van Ka
meroen geven er dan ook geen
blijk van hun blanke collega's
en medewerkers graag spoedig
kwijt te willen. Er is dus ruimte
voor de opvatting van bisschop
Lambert van Heygen: „Afrika
nisering betekent niet de uitslui
ting van de westerse missiona
ris. Het gaat veel meer om de
verkondiging van het evangelie
vanuit de Afrikaanse cultuur en
het inbouwen van de universele
kerk met haar waarheden in de
lokale kerk. De blanke missio
naris, die zich weet in te leven
in de Afrikaanse cultuur, is
daarbij volledig op zijn plaats.
Maar hij zal wel bereid moeten
zijn zich op de achtergrond te
houden, zolang de universele
waarheden en de eigenheid van
het evangelie niet in gevaar ko-
Werk voor leken
De kerk van Kameroen is trou
wens niet uitsluitend van pries
ters afhankelijk. Lambert van
Heygen: „Nu al wordt er in
meer dan vijfhonderd dorpjes
van ons diocees elke zondag een
dienst gehouden zonder pries
ter. Een dienst met schuldbelij
denis, schriftlezing, samenzang,
een collecte voor een door de
mensen zelf bepaald doel en een
preek door de katechist of een
ander. Daarna profiteren ze van
het samenzijn om de problemen
van het dorp te bepraten of
ruzies bij te leggen. Ik weet wel,
dat daar haken en ogen aan
zitten, maar je kunt er toch uit
afleiden dat het geloof op die
manier leeft. Als ze daar nu ook
maar voldoende jonge mensen
bij betrekken, zie ik de toe
komst niet zo somber in".
In zijn bisdom Doumé is juist
een groot project begonnen voor
de vorming van parochieraden
en de opleiding van katechisten.
Tot dusver bestond de katechis-
tenopleiding uit twee maanden
stage op een missiepost met bij
behorende begeleiding. Nu con
centreert men de opleiding op
de centraal gelegen missie van
Diang, waar dit jaar en in 1976
groepen van ongeveer zestien
aspirant-katechisten gedurende
een half jaar een pittige oplei
ding krijgen. Vrouw en kinde
ren mogen ze meenemen. Hun
parochies hebben beloofd tij
dens hun afwezigheid hun plan
tages netjes bij te houden. In
1977 krijgen de besten nog eens
een voortgezette opleiding van
een half jaar en dan moet het
bisdom over tenminste twintig
gangers die in de parochie de
zondagsdienst kunnen leiden en
communie uitreiken, en die niet
van de parochie hoeven te leven
omdat ze hun eigen broodwin
ning hebben. „Missio", de Duit
se organisatie voor pastorale
projecten financiert het nogal
kostbare plan.
Memisa is bereid bij te springen
in de kosten van een veelzijdig
samengestelde vormingsploeg
die de parochieraden -als ze dit
willen- kan helpen. Die paro
chie- of dorpsraden zullen een
eigen vorm moeten vinden voor
liturgie en katechese, maar bo
vendien moeten werken aan de
sociaal-economische ontwikke
ling van hun gemeenschap. Oók
aan de daarvoor onmisbare ge
zondheidszorg.
Reizende priester
Zo kan er, volgens mgr. Van
Heygen, een echte Afrikaanse
kerk ontstaan. De priester zal
daarbij zijn taak sterk zien ver
anderen. raHans Evers ziet die
priester als een soort Paulus,
een man die van de ene gemeen
te naar de andere reist en brie
ven schrijft. „Veel materiële be
slommeringen zullen van hem
afvallen. Hij zal het denkwerk
moeten doen, vorming. En dat
is al moeilijk genoeg". Het heeft
overigens geen zin te verzwijgen
dat veel missionarissen maar
weinig vertrouwen in dit toe
komstbeeld hebben. Ze duren
de kerk eigenlijk niet toe te
vertrouwen aan de magisch geo
riënteerde Afrikanen, die door
gaans niet met geld kunnen om
gaan en niet verder kunnen kij
ken dan de dag van vandaag.
Hans Evers zegt: „Als je ziet dat
wat je hebt overgedragen naar
jou idee de verkeerde kant op
gaat en dat je dan niet mag
ingrijpen dót is het probleem,
vooral bij ons ouderen".
En Lambert van Heygen: „dit
werk vraagt iets extra's aan cul-
dén te gebruiken dat zó sterk is
dat je ondanks de gebreken en
de ontrouw van de mensen blijft
beseffen dat het mensen zijn
zoals wij; en om toch de moed
op te brengen om door te gaan
met je pogingen om hen te ont
wikkelen".
HANS KESSENS
Ook in Kameroen ont
wikkelt de kerk steeds
meer een eigen, Afri
kaans karakter. De blan
ke missionaris moet een
stapje terug doen. Maar
dat hij zijn tijd gehad
heeft geldt maar in be
perkte zin. Het is duide
lijk dat hij nog een be
langrijke taak heeft, na
melijk dat hij uitgaande
van de Afrikaanse cul
tuur mèt de Kameroene
zen moet zoeken naar de
wijze waarop zij het
werk het best kunnen
overnemen. Werk in kerk
en samenleving. Vooral
ook: werk voor de ge
zondheidszorg en gezond-
heisopvoeding. Memisa
helpt daarbij. Er is veel
geld voor nodig. Nu Me
misa dit jaar een halve
eeuw bestaat kunt u dit
feest het best meevieren
door de Medische Missie
Actie een handje te hel
pen in Kameroen en
trouwens in alle ontwik
kelingslanden. Dat kan
heel gemakkelijk. Pak
uw ballpoint en uw giro
boekje en vul daar een
waardig bedrag op in.
Het gironummer is
50.50.75, Memisa, Rotter
dam.
WASHINGTON Ronald Ziegler, de
jongensachtige, gladde advertentiefi
guur, „de stem van de meester" ver
laat binnenkort Richard Nixons staf
om een welbeloonde carrière als rei
zend lezingenhouder te beginnen.
Twee weken geleden reed hij rond op
zijn motorfiets, met haar dat lang
genoeg is om gekruld te worden. Hij
probeert de vijf maanden negatieve
mededelingen aan de pers te vergeten,
om nu verbitterd te praten over de
wijze waarop de wereld de voormali
ge president op het ogenblik behan
delt...
„Ik heb het gevoel dat ondanks Watergate
wat nu gaande is, niet goed te praten is",
vertelde hij twee reporters in Los Angeles.
„Hoe streng moet de straf voor een leider zijn?
Hij is teruggetrokken in ongenade. Hij is zeker
een verslagen man".
Ziegler's toorn is aangewakkerd door
dedeling van het Witte Huis waarin
werd dat Nixon de rekening i
kosten van hem en zijn gezin naar Calif or nië
nog toegestuurd zal worden.
Er zal weer beweerd worden dat het gezelschap
Nixon in het presidentiële vliegtuig (Air Force
1) naar Californië vloog en dat op dat tijdstip
Nixon formeel nog president was totdat, ergens
tussen de steden Carvondale en Jefferson City
in de staat Missouri, hem het tijdsverschil
noodlottig werd. In Washington was het toen
11.35 uur, op welk tijdstip de brief die het
aftreden bekrachtigde aan de minister van
buitenlandse zaken werd overhandigd.
Nu blijkt dat het gedeelte van de vliegreis van
de luchtbasis Andrews bij Washington tot Jef
ferson City door de regering werd betaald, en
dat het andere gedeelte aan Nixon in rekening
gebracht wordt. Dat bedrag, 8.400 dollar moet
de voormalige president bekostigen uit de fond
sen die hem van tijd tot tijd van een kleine
toelage v
Die toelagen zullen op 9 februari gestaakt
worden; zes maanden na zijn aftreden; het is
nu voornamelijk deze vliegreis die de boekhou-
,ding van Nixon in de rode cijfers jaagt. Het
congres wilde 200.000 dollar beschikbaar stellen
voor de overgangsperiode. Nixon zal voor die
tijd ongeveer 370.000 dollar nodig hebben.
Enkele andere zaken die de zieke, langzaam
herstellende Nixon in rekening gebracht wor
den zijn: een nog onbekend bedrag voor het
vliegen van zijn gezin naar San Clemente op
9 augustus, 9.000 dollar voor het behandelen
van zijn post die hij sinds die tijd op zijn
kantoor heeft ontvangen, 30.000 dollar voor een
aantal koerier-vluchten naar Washington en
stafleden en de kosten van levensonderhoud
van zijn personeel. Dit alles resulteert in een
aanmerkelijk saldo-tekort, hoewel het op het
ogenblik bij benadering nog niet is te zeggen
hoeveel de voormalige president tekort gaat
komen.
Zieglers ontevredenheid gaat ook uit naar het
Witte Huis wat betreft de verzending van de
daar ontvangen post voor Nixon. Ziegler onder
vond daar zelf ook moeilijkheden mee bij het
betalen met een credit-card in een winkel in
Californië, hij kreeg daar te horen dat de kaart
niet gedekt was. „De rekening lag nog in het
Witte Huis". Ziegler zegt met verlangen uit te
zien naar zijn lezingenreeks (wat hem per keer
2.500 dollar oplevert) „omdat ik wil weten wat
i denken, over Richard Nixon, over
i regering."
Copyright 'ïhe Guardian
Mgr. Lambert van Heygen uit Den Haag, bisschop van Doumé „Dit werk
vraagt iets extra's aan cultuyr om ondanks de gebreken van de mensen dóór
te gaan."
Zingend en dansend komt het koor de kerk uit: Afrika
